Tefsir Tarihi ve Usulü
TEFSİR TARİHİ VE USULÜ
(Son 6 Yılın Çıkmış Bahar Dönemi Sonu Sınav Soruları)
1. Hangisi Hz. Ebû Bekir döneminde toplanan Kur’ân nüshasının özelliklerinden biri değildir? Cevap: Bu nüsha yedi kırâatı ihtiva etmektedir. (2011 B. DS-)*
2. Hz. Peygamber’in risâleti esnasında meydana gelen ve Kur’ân’ın bir veya birkaç âyetinin yahut tam bir sûresinin inmesine yol açan olayı ya da soruyu ifade etmek için kullanılan ifade nedir? Cevap: Esbâb-ı nüzul (2011 B. DS-2012 Büt-2014 Tek Ders-2015 B. DS-)****
3. Hangisi Resulullah zamanında Kur’ân’ın tamamını ezberleyen sahabelerden biri değildir? Cevap: Enes b. Mâlik (2016 B. DS-)*
4. Hz. Peygamber’e verilen teşrî fonksiyonu nedir? Cevap: Hüküm koyma (2011 Bhr-2012 B. DS-2013 Bhr-2014 Tek Ders-2015 B. DS)****
5. Hangisi, Hz. Osman döneminde çoğaltılan Kur’ân nüshalarının gönderildiği şehirlerden biridir? Cevap: Şam (2011 B. DS-2015 Bhr)**
6. Hangi konuda âlimler arasında ihtilaf vardır? Cevap: Ayetlerin sayısı (2011 B. DS-2013 Bhr- 2015 Bhr-)***
7. “Allah’ın adı anılmadan başlanılan her önemli iş eksik olur” hadisi hangi konu için söylenmiştir? Cevap: Besmele (2011 B. DS-2013 Bhr-2015 Bhr-)***
8. Asıl dildeki kelimelerin tertibine ve nazmına bağlı kalmaksızın herhangi bir sözün anlamını bazı şerh ve izahlarla başka bir dile nakletmeye ne ad verilir? Cevap: Tefsîrî tercüme (2011 B. DS-2014 Bhr-2015 Bhr)***
9. Tefsirin kendine malzeme sağladığı ve Müslüman toplumlar için inanç yönüyle bir çerçeve çizerek Allah, ahlâk, siyaset vb. konularda hükümler üreten ilim dalı nedir? Cevap: Kelâm (2011 B. DS-)*
10. Hz. Peygamber’in tefsiri hangi tefsir yöntemine girmektedir? Cevap: Rivayet (2014 B. DS-)*
11. “Kim Kur’ân’ı kendi görüşüyle tefsir ederse, cehennemdeki yerine hazırlansın” hadisinden maksat kimlerdir? Cevap: Kur’ân’ı şahsi görüş, fikir veya mezhebi doğrultusunda tefsir edenler (2014 B. DS-)*
12. Hangisi İbn Abbas’ı tefsirde üstün mertebeye yükselten sebeplerdendir? Cevap: Arap dili ve edebiyatını çok iyi derecede bilmesi (2014 B. DS-)*
13. Hâricî tefsir ekolünün en önemli özelliği nedir?
Cevap: Kur’ân’ın lafız düzeyini kanun olarak değerlendirir; lafzın yüzeysel anlamını benimserler, tefsir ve tevile ihtiyaç olmadığını savunurlar. (2012 B. DS-2012 Büt-2013 B. DS-2014 Tek Ders-)****
14. Hangisi işârî tefsirin kabul şartlarından biri değildir? Cevap: Yapılan tefsirin, deney ve gözlemle ispatlanmış olan ilmî nazariyelere uygun olması (2012 B. DS-)*
15. Hangisi içtimâi tefsir ekolünün eleştirilen yönlerinden biri değildir? Cevap: İsrailiyattan ve faydasız bilgilerden uzak durmak (2016 B. DS-)*
16. Muhammed Abdullah, Seyyid Kutup, Reşid Rıza ve Mustafa Meraği hangi tefsir ekollerindendir? Cevap: İçtimai tefsir ekolü (2016 B. DS-)*
17. Mezhebi tefsir ekollerinin kapsamıyla ilgili hangi ifadeler doğrudur? Cevap: İtikâdi konularla ilgili olup, kelamla ilgilenen mezhepleri kapsar. (2014 B. DS-)*
18. Dirayet tefsirinin bir diğer adı nedir? Cevap: Akli tefsir (2014 B. DS-)*
19. Rivayet tefsir yönteminde ilk başvurulması gereken kaynak nedir? Cevap: Kur’ân (2011 B. DS-2012 Büt-2013 B. DS-2014 Tek Ders-)****
20. Hangisi rivayet tefsir yönteminde başvurulması gereken unsurlardan biri değildir? Cevap: Tevrat’ın nakilleri (2012 B. DS-2015 B. DS-)**
21. Hangisi fıkhî tefsir ekol temsilcisidir? Cevap: Cessâs (2012 B. DS-2015 B. DS-)**
22. Kur’ân ve tefsiri açısından Hz. Peygamber’den sonraki en önemli tabaka nedir? Cevap: Sahâbe (2011 B. DS-2012 Büt-2015 B. DS-)***
23. Hicri ilk dört asra ait Kur’ân tefsirine dair hemen hemen tüm görüş ve rivayetleri aktardığı için ilim ve kültür ansiklopedisi hüviyetini kazanan tefsir hangisidir? Cevap: Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân (2016 B. DS-)*
24. Tefsir faaliyetlerini tevhid ve adalet prensiplerine dayandıran, akla büyük önem veren, sağlam akıl ile sahih naklin çelişmediğini; akıl ve nakil arasında çelişki varsa naklin te’vil edileceğini benimseyen tefsir ekolü hangisidir? Cevap: Mutezile tefsir ekolü (2011 B. DS-2012 Büt-2015 B. DS-)***
25. “Tefsir ilmi içerisinde müstakil niteliklere ve özelliklere sahip; kendi içinde yöntem ve prensipleri bulunan; ayrıca belli temsilcileri ve literatürü olan akım ve okullara” ne ad verilir? Cevap: Tefsir ekolleri (2014 B. DS-)*
26. Tefsirinde re’ye yoğun olarak yer veren ve tâbiîn âlimlerin önde gelenlerinden olan müfessir kimdir? Cevap: Mücahid (2012 B. DS-2012 Büt-2016 B. DS-)***
27. Hangisi tefsir türü, otorite olan müfessirler tarafından “ilhâdî” (sapkın, batıl) yorum olarak kabul edilir? Cevap: Nazarî sûfî tefsir (2011 B. DS-2012 Büt-2013 B. DS-2014 Tek Ders-2015 B. DS-)*****
28. Hangisi tefsirde İsrâiliyata başvurulan konulardan biridir? Cevap: İsrâilî rivayetleri tashih (2016 B. DS-)*
29. Hangisi, tâbiûn tefsirinin kaynak değeri üzerinde fikir yürüten ibn Teymiyye’nin yaklaşımını ifade etmektedir? Cevap: Üzerinde ittifak edilen görüşlerin ancak kaynak değeri vardır. (2012 B. DS-)*
30. Kur’ân’ın tefsiri bağlamında Hariciyye mezhebi nezdinde en önemli husus nedir? Cevap: Kur’ân’ın lafzı (2014 B. DS-)*
31. Yahudi, Hristiyan ve diğer kültürlerden Kur’ân tefsirlerine giren rivayetlere ne ad verilir? Cevap: İsrailiyat (2012 B. DS-2012 Büt-2015 B. DS-)***
32. Kur’ân tefsirinde Batı düşüncesi referans gösterilerek yapılan modern yorumlara ne ad verilir? Cevap: Çağdaş İsrâiliyat (2013 B. DS-)*
33. Hangisi sahabenin israiliyata başvurduğu konulardan biri değildir? Cevap: Kur’ân’da geçen bazı garip kelimelerin izahı (2012 B. DS-)*
34. İsrâilî rivayetler en fazla hangisinden gelmiştir? Cevap: Ka’b el-Ahbar (2013 B. DS-2014 Tek Ders-2015 B. DS-)***
35. Hangisi tedvin dönemi müfessirlerinden biri değildir? Cevap: Taberî/ Abdullah b. Mesud (2011 B. DS-2015 Bhr-2016 B. DS-)***
36. Kur’ân’da, insan, melek ve cin gibi varlıkların veya bir topluluk ya da kabilenin veyahut bir kelime ve nitelemenin ism-i işaretler, ism-i mevsuller, zamirler, cins isimleri, belirsiz zaman zarfları ve belirsiz mekân isimleriyle zikredilmesine ne ad verilir? Cevap: Müphem (2011 B. DS-2012 Bhr-2013 B. DS-2015 Bhr)****
37. Kur’ân’da bazı surelerin başında bazen bir, bazen de birkaç harfin birleşmesinden meydana gelen rumuzlara ne ad verilir? Cevap: Kesik harfler (2011 B. DS-2012 Büt-)**
38. “el-Hurûfu’l-mukatta’a” tabiri ne anlama gelmektedir? Cevap: Kesik harfler (2014 B. DS-)*
39. Allah’ın kesik harflerle başlayan sûrelerde anlatılan tüm hüküm ve kıssaları bu harflere gizlediğini, sonra da bu hususları sûrede açıkladığını, fakat bu şifreleri ancak peygamber ve velilerin çözebileceğini ileri süren bilim dalı hangisidir? Cevap: Tasavvuf (2015 B. DS-)*
40. Kur’ân kıssalarıyla ilgili hangi ifade doğrudur?
Cevap: Hz. Peygamber döneminde meydana gelen hadiseleri anlatan âyetler topluluğu da Kur’ân kıssaları içerisinde değerlendirilebilir. (2012 B. DS-)*
41. Kur’ân kıssalarının nüanslarla tekrar edilmesinin amacı nedir? Cevap: Kur’ân’ın muhataplarını kıssanın farklı yönleri ile buluşturmak (2016 B. DS)*
42. Hangisi Kur’ân’da anlatılan kıssaların gayelerinden biridir?
Cevap: Anlatılan kıssalardan hareketle ortak bir prensibe ulaşmak ve muhataplara genel bir ilke hakkında fikir vermek (2016 B. DS-)*
43. Hangisi, İslâm dünyasında Kur’ân’ı anlama ve yorumlamada yeni yönelişlerin doğuşunu hazırlayan sebeplerin başında gelir? Cevap: Müslüman entelektüellerin Batı dünyasından ciddi biçimde etkilenmiş olması (2012 B. DS-)*
44. Hangisi siyak ilkesi doğrultusunda geliştirilen Kur’ân sınıflandırmasının temel unsurlarından biri değildir? Cevap: Ayet sûre arası siyak münasebeti (2016 B. DS-)*
45. Hangisi Kur’ân ayetlerinin sayıları hakkında farklı rakamların ortaya çıkmasının sebeplerinden biridir?
Cevap: Sûrelerin başlarında bulunan besmelelerin bir ayet olarak kabul edilip edilmemesindeki ihtilaf (2014 B. DS-)*
46. Hangisi, modern dönem Kur’ân yorumcularının Kur’ân-ı tarihsel bir metin olarak değerlendirmelerine bir gerekçe teşkil etmektedir?
Cevap: Kur’ân bir yazılı-metin (kitap) olmaktan çok bir söz-metin (hitap) hüviyetindedir. (2013 B. DS-2014 Tek Ders-)**
47. Hangisi modern dönem Kur’ân yorumcularının klasik tefsirlere yönelttiği eleştirilerden biridir? Cevap: Kur’ân’ı yorumlarken parçacı bir bakış açısıyla hareket etmeleri (2016 B. DS-)*
48. Hangisi Kur’ân’ın temsili anlatıma başvurma gayesi olamaz? Cevap: Emretmek (2012 B. DS-2012 Büt-2015 B. DS-)***
49. Kur’an’ı baştan sona âyet âyet ele alıp belli bir yöntemle açıklama eylemini gerçekleştiren kişiye ne ad verilir? Cevap: Müfessir (2011 Bhr-2012 B. DS-)**
50. Kur’ân’ın tanımının unsurlarından, “insanların, meleklerin ve cinlerin sözlerini” tanımın dışında bırakan kısım nedir? Cevap: Allah’ın kelâmı (2011 Bhr-2012 B. DS-2013 Bhr-2014 Tek Ders)***
51. Kur’ân tercümelerinin Türkçedeki ilk basımları hangi dönemde gerçekleşmiştir? Cevap: Tanzimat fermanından sonra (2011 B. DS-2012 Büt-2015 B. DS-)***
52. Kur’ân’ın üslûbuyla ilgili olarak, “en seçkin Arap ediplerinin kıymet itibariyle Kur’ân’a denk olabilecek bir şey yazamamaları şaşılacak bir şey değildir” diyen Batılı şahıs kimdir? Cevap: Palmer (2012 B. DS-2012 Büt-)**
53. Batı’da en eski Kur’ân meali hangi dilde yapılmıştır? Cevap: Latince (2014 Bhr-2016 B. DS-)**
54. Hz. Peygamber’in, Kur’ân’a yönelik tefsiri onun bir kısmını içermektedir, tezini ortaya atan ilk İslâm alimi kimdir? Cevap: Gazâlî (2011 Bhr-2012 Büt-2013 B. DS-)**
55. Kur’ân’daki bilimsel hakikatleri içeren âyetlere ne ad verilir? Cevap: Kevnî âyetler (2012 Bhr-2013 Bhr D. Sonu-)**
56. Kur’ân kelimesinin hemzesiz, türememiş ve alem-i mürtecel olduğunu savunan görüş kime aittir? Cevap: Şafiî (2011 Bhr-2013 B.DS -2015 B. DS-)***
57. Müsteşrikler tarafından Kur’ân kelimesinin türediği iddia edilen kelime ya da kelimeler hangisidir? Cevap: Keryânî- Kiryânî (2011 Bhr-2012 Büt-2013 B. DS)***
58. Kur’ân’a bugünkü harekeleri koyan kişi kimdir? Cevap: Halil b. Ahmed (2012 B. DS-2015 Bhr-)**
59. Kur’ân’ın bir isminin de “el-Kitâb” olması, ne anlama gelmektedir? Cevap: Kur’ân’ın yazıldığı (2011 Bhr-2012 B. DS-2013 Bhr)***
60. Kur’ân ayetlerine tarihçi gözüyle yaklaşan modernist düşünür kimdir? Cevap: Muhammed Arkoun (2016 B. DS-)*
61. Âyet sonunda değil de âyet içinde bulunduğu zaman üzerinde durulursa, tekrar geriden başlamanın gerekli olduğu vakıf işareti hangisidir? Cevap: Lâ (2012 B. DS-)*
62. Âyetin lafzî tahlilinden sonra ortaya çıkan manasını, makul ve kuvvetli delillerle desteklenmiş olmak şartıyla muhtemel manalarından bağlamına en uygun olana çevirmeye ne ad verilir? Cevap: Te’vîl (2011 Bhr-2012 Büt-2013 B. DS)***
63. Âyetler arasında çeşitli sebeplere binaen oluşan çelişki vehmini ortadan kaldırmaya çalışan Kur’ân ilmi nedir? Cevap: Müşkilu’l- Kur’ân (2012 B. DS-2016 B. DS-)**
64. Hangisi, âyetler arasında çelişki vehmini ortadan kaldırmaya yönelik kurallardan biri değildir?
Cevap: Kur’ân âyetlerini hadislerle mukayese ederek ayetler arasındaki çelişki vehmi ortadan kaldırılır. (2015 B. DS-)*
65. Hangisi âyetler arasında çelişki vehmini doğuran sebeplerden biri değildir? Cevap: Bazı ayetlerin hadislere aykırı olması (2016 B. DS-)*
66. Âyetler arasındaki bütünlüğe azami derecede gayret gösteren meal hangisidir? Cevap: Tanrı Buyruğu (2014 B. DS-)*
67. Kevnî ayetleri pozitif ilimlerin verileriyle tefsir etmeyi amaçlayan akım hangisidir? Cevap: Bilimsel tefsir ekolü (2016 B. DS-)*
68. “Mensûh âyet” ifadesi ne anlama gelmektedir? Cevap: Hükmü kaldırılan ayet (2014 B. DS-)*
69. Hangisi Kur’ân’ın hakkıyla tercümesinin yapılamayışının sebeplerinden biridir? Cevap: Kur’ân’da müteşabih ayetlerin bulunması (2014 B. DS-)*
70. “Üzerlerine yürüdü ve onlara sağ eliyle vurdu” (Saffat (37), 93) âyetindeki “yemin” kelimesinin ifade ettiği manalar dikkate alınırsa, bu âyet müteşabihin hangi türüne örnek oluşturmaktadır? Cevap: Lafızda müteşabih (2013 B. DS-2014 Tek Ders-)**
71. “iyilik ve erdem, evlere arkalarından girmeniz değildir” (Bakara (2), 189) ayeti, müteşabihin hangi türüne örnek teşkil eder? Cevap: müteşabihliğin hem lafız hem de manada olmasına (2014 B. DS-)*
72. “Allah’ın müteşabih sıfatları bilinir gibi görünse de bu sıfatların Allah’a isnadı beşer açısından imkânsızdır” diyen mezhep hangisidir? Cevap: Selef mezhebi (2014 B. DS-)*
73. “Müminler, ancak kardeştir” âyetinde hangi tür teşbih yapılmıştır? Cevap: Teşbih-i beliğ ( 2011 B. DS-2012 Büt-2015 B. DS-)***
74. Teşbih sanatının en güçlü türü nedir? Cevap: Teşbih-i beliğ (2014 B. DS-)*
75. “Zikr-i küll, irade-i cüz” hangi dilsel sanat çeşididir? Cevap: Mecaz-i Mürsel (2012 B. DS-2013 B. DS-2014 Tek Ders-)***
76. Hangisi istiârenin unsurlarından biri değildir? Cevap: Kinaye (2014 B. DS-)*
77. Hangisi kasemin amaçlarından biri değildir? Cevap: Söylenen sözdeki kapalılığı gidermek (2013 B. DS-2014 Tek Ders-2015 B. DS-2016 B. DS-)****
78. “Ve namazı kılın” âyetindeki kapalılığı karşılayan Kur’ân ilimleri terimi hangisidir? Cevap: Mücmel (2011 B. DS-2012 Büt-)**
79. Kapalılığı sadece Allah’ın kelamı ve Peygamberin sözü ile açıklanan lafız türü nedir? Cevap: Mücmel lafız (2016 B. DS-)*
80. Anlamı kapalı olan lafız türleri, hangisinde tam olarak verilmiştir? Cevap: Ğarib, Mübhem, Mücmel (2012 B. DS-)*
81. Hangisi, müphem lafzın anlamını doğru olarak tespit etmek için bakılması gereken kaynaklardan biri değildir? Cevap: Şâirin şiiri (2014 B. DS-)*
82. Allah’ın arşa istiva etmesi sorulduğunda, “istiva malumdur, keyfiyeti meçhuldür, bu konuda soru sormak ise kötü bir şeydir” şeklinde cevap veren İslâm âlimi kimdir? Cevap: Malik b. Enes (2011 B. DS-2012 Büt-2013 B. DS-2014 Tek Ders-2015 B. DS-)*****
83. Herhangi bir şer’î hükmün yerine başka bir şer’î hükmün gelerek öncekinin hükmünü ortadan kaldırmasına ne ad verilir? Cevap: Nesh (2011 B. DS-2012 Büt-2013 B. DS-2014 Tek Ders-)****
84. Bir dilin temelini oluşturan kelimeleri ayrıntılı bir şekilde tahlil ederek anlamlarını doğru bir şekilde ortaya koymaya çalışan ilmî disipline ne ad verilir? Cevap: Semantik (2011 B. DS-2012 Büt-2013 B. DS-2014 Tek Ders-2015 B. DS-)*****
85. Burhânî te’vîl’in İslâm düşüncesinde en ünlü kuramcısı kimdir? Cevap: İbn Rüşd (2011 Bhr-2012 B. DS-2013 Bhr-2014 Tek Ders-2016 Bhr)*****
86. “Nakil, nakd, tercih” metodunu ilk defa ortaya koyan müfessir kimdir? Cevap: Yahya b. Sellâm (2012 B. DS-)*
87. Bir ifadenin önünde ve arkasındaki birimlerle sergilediği ilişkiler bütününe ne ad verilir? Cevap: Siyak (2012 B. DS-)*
88. Hangisi Türkiye’deki meâlci kesimi derinden etkileyen eserlerden biri değildir? Cevap: Tefsir Tarihi (2012 B. DS-2012 Büt-)**
89. Türkiye’deki meâl hareketinin temel argümanı nedir?
Cevap: Kur’ân’ın bütün edebî metinlerden daha fasih olması, bu sebeple Kur’ân’ın her dildeki tercümesi muhatapları tarafından rahatlıkla anlaşılabilmesi (2016 B. DS-)*
90. Rasyonel bakışta Batı düşüncesinden, metot ve düşüncesini Kur’ân ve hadis ile sınırlandırma hususunda selefi düşünceden, âyetleri mecazî yoruma tâbi tutmada İslâm kültüründen, sembolik yaklaşımlarda ise kısmen Batı ve Hint-Pakistan alt kıtası düşünce ekollerinden etkilenmiş olan şahsiyet kimdir? Cevap: Muhammed Esed (2012 B. DS-)*
91. Hangisi vahiyle ilham arasındaki farklardan biridir?
Cevap: Peygamberler kendilerine gelen vahyin Allah katından olduğunu kesin olarak bilirler, ilhamı alanlar onun nereden geldiğini bilmezler. (2011 Bhr-2013 B. DS-2015 B. DS-)***
92. Vahiy-ilham ilişkisi bağlamında hangi yargı doğrudur? Cevap: Vahiy umumi ve külli, ilham ise hususi ve cüzidir. (2014 B. DS-)*
93. Hangisi vahyin Hz. Peygamber’e geliş şekillerinden biri değildir? Cevap: Vahyi peygamberine bir perde arkasından yazılı olarak sunması (2011 Bhr- 2013 Bhr D. Sonu-)**
94. Nuzül sebepleri ile ilgili hangi ifade doğrudur? Cevap: Bütün ayetler belli sebeplere bağlı olarak inmemiştir. (2014 B. DS-)*
95. Hangisi “semiyotik” sürecin aşamalarından biri değildir? Cevap: Okuma (2014 B. DS-)*
96. “Arap dilinin kuralları dâhilinde hareket edilerek Kur’ân’dan anlamlar üretmek” olarak tanımlanan ve daha ziyade kelâmcılar, fakihler, müfessir ve dilciler tarafından kullanılan yorum(te’vîl) yönetimi nedir? Cevap: Beyânî Te’vîl (2012 Bhr-2013 Bhr-2014 Tek Ders-2015 B. DS-2016 Bhr)*****
97. Hangisi Medenî sûrelerin özelliklerinden biri değildir? Cevap: Secde ayeti ihtiva etmesi (2012 Bhr-2016 B. DS-)**
***** sorunu çıkma ihtimali %83
**** sorunun çıkma ihtimali %66
*** sorunun çıkma ihtimali %50
** sorunu çıkma ihtimali %33
* sorunun çıkma ihtimali %16