GÜMRÜK MEVZUATI

Gümrük  sistemi gerek bilimsel ve gerekse uygulama açısından önemli bir kavramdır. Somut olarak gümrük sistemi iki önemli ögeden oluşur.

Bunlar;

1. Gümrük mevzuatı,
2. Gümrük örgütü

Gümrüklerde Uygulanan Mevzuat

Yasal Düzenleme = Gümrük Mevzuatı

Gümrük Örgütü = Gümrük Teşkilatı şeklinde bir eşleştirmenin yapılması konunun anlaşılması açısından önemlidir.

Türkiye’de uygulanan gümrük mevzuati hükümleri uluslararası hukukun iç hukuka yansımasıdır.

 

 

Türk Gümrük Mevzuatı

En önemli ve ağırlıklı ögesi gümrük mevzuatıdır.

Gümrük mevzuatı ile ilgili hükümler genellikle Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ve Dünya Gümrük Örgütünün (DGÖ) kararlarına dayanmaktadır.

Dünya Ticaret Örgütü daha çok genel anlamda dış ticaretin kurallarını kabulederken, Dünya Gümrük Örgütü daha çok gümrük uygulamalarını düzenler ve üye ülkelerde tek düzeliğin sağlanmasını amaçlamaktadır.

Gümrüklerde uygulanan mevzuatı da;

Gümrük Mevzuatı: Gümrük Kanunu, Gümrük Yönetmeliği ve diğer mevzuat, (tarife, kıymet vb

Kaçakçılık, Dış Ticaret ve Kambiyo Mevzuatları,

Mali Mevzuat: Katma Değer Vergisi Kanunu, Özel Tüketim Vergisi Kanunu, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve diğer mali mevzuat

Diğer Mevzuat: Sağlık, Çevre ve Petrol vb mevzuat şeklinde sınıflandırabiliriz.

Türk gümrük mevzuatı: Uluslararası Anlaşmalar, Kanunlar, Bakanlar Kurulu Kararları, Tüzükler, Yönetmelikler, Genelgeler ve Tebliğlerden oluşmaktadır.

 

Gümrük Kanunu

• 1972 tarih ve 1615 sayılı eski Gümrük Kanunu 28 sene sürdü.
• 2000 yılında gümrük reformu gerçekleşti.
• 10.1999 tarih ve 4458 sayılı yeni Gümrük Kanunu 5 Şubat 2000 tarihinde yürürlüğe girdi.
• 4458 sayılı Gümrük Kanunu, Türkiye gümrük bölgesine giren ve çıkan eşyaya ve taşıtlara uygulanacak gümrük kurallarını belirlemektedir.
• 13 kısım, 248 esas ve 6 geçici maddeden oluşmaktadır.
• İki temel hedefi vardır. Bunlar ;
• gümrük mevzuatı ve uygulamasında Avrupa Birliğine uyum sağlamak
• Türkiye’de etkili bir gümrük rejimine işlerlik kazandırmaktır.

 

• Bu Kanun ile Türkiye’de yeni bir gümrük düzeni kurulmuş, gümrük yükümlülüğünün sınırları çizilmiş, gümrük idaresine yeni bir görevler verilmiş, gümrükte iş takibi bir düzene alınmış ve ceza hükümleri yenilenmiştir.

 

Gümrük Yönetmeliği

Başta Gümrük Kanunu olmak üzere diğer kanunlarda da bazı konuların yönetmeliklerle düzenleneceği hüküm altına alınmıştır . 4458 sayılı Gümrük Kanunu bir çerçeve kanunu olduğu için bütün ayrıntı ve uygulama Gümrük Yönetmeliği içinde toplanmıştır. Bu yüzden Gümrük Yönetmeliği uygulamada büyük önem arz etmektedir.

Yönetmelik hükümleri Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca yürütülür.

Gümrük Yönetmeliğinin amacı: 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun yönetmelikle düzenlenmesini öngördüğü konuları düzenlemek ve uygulamaya yön verecek hususlara açıklık getirmektir.

Diğer Mevzuat

Gümrüklerde işlerin yürütülmesi aşamasında önemli yere sahip olan birtakım düzenlemelerde bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri;

• Gümrük tarife cetveli: ithal edilen mallar üzerinden alınması gereken vergi miktarı veya oranlarını gösteren listedir (692 sayfa).  Gümrük Yönetmeliği’nin 67/a maddesinde Türk Gümrük Tarife Cetveli, “Eşyanın cins, nevi ve niteliklerine göre sistematik bir şekilde numaralandırılarak sınıandırıldığı ve alınacak gümrük vergisi oranlarının gösterildiği, Bakanlar Kurulunca kabul edilen cetvel” şeklinde tanımlamıştır.
• Bakanlar Kurulu Kararları: Gümrüklerle ilgili yasal düzenleme, esnekliği ve gereken hızı sağlamak için, Bakanlar Kuruluna yaptırımlar içeren hızlı karar alma ve yürürlüğe koyma yetkisi tanımıştır. Bunların özellikleri sürekli değişmesi ve yenilenmesidir.
• Tebliğler: Bunlara Gümrük Tebliğleri demek daha doğru olacaktır. Gümrük uygulamasında, Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca, Kanuna, Kararnamelere ve Yönetmeliklere dayanılarak yayımlanan Gümrük Tebliğleri, idarenin görüşünü yansıttığı ve yasal dayanağı güçlü olduğu için, uygulamada büyük önem taşımakta, işlem ve konulara ışık tutmaktadır.

Gümrük tebliğleri sayıca hem çok fazla hem de çok değişik konuları düzenlemektedir. Bunların başlıcalarını şu başlıklar altında toplayabiliriz;

• Giriş rejimi ile ilgili Gümrük Genel Tebliğleri,
• Gümrük vergileri istisna ve muaflıkları ile ilgili tebliğler,
• Kanun’un bazı maddelerinin uygulanması ile ilgili tebliğler,
• Gümrük antrepoları ile ilgili tebliğler,
• Gümrük mevzuatının uygulanması ile ilgili tebliğler,
• Gümrük tarife cetveli ile ilgili tebliğler.

 

Kaçakçılık, Dış Ticaret ve Kambiyo Mevzuatı

5607 sayılı Kaçakçılık İle Mücadele Kanunu: 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nda daha önce uygulanan 4926 sayılı Kanun’dan farklı olarak suç ve kabahat ayrımına gidilmiş ve kaçakçılık fiilleri “kaçakçılık suçları” ve “kaçakçılık kabahatleri” olarak ikiye ayrılmıştır. Söz konusu Kanunda kaçakçılık suçları için hapis cezası, kaçakçılık kabahatleri içinse idari para cezaları öngörülmüştür.

5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun sistematiği incelendiğinde sırasıyla;

• Kanunun amacı ve tanımlarının,
• Kaçakçılık fiillerinin
• Usul hükümlerinin
• Çeşitli hükümler
• Geçici ve son hükümlerin yer aldığı beş bölümün bulunduğu görülmektedir
• 5607 sayılı Kanunun amacı, kaçakçılık fiilleri ve yaptırımları ile kaçakçılığı önleme, izleme, araştırma usul ve esaslarını belirlemektir. Soruşturma kavramı yerini araştırma kavramına bırakmıştır.
• Kaçakçılık fiilleri başlıklı bölümde sırasıyla; suçlar ve kabahatler, nitelikli hâller, etkin pişmanlık, yolcu beraberinde getirilen kaçak eşya, deniz taşıtları ve tekerrür başlıklı maddeler yer almaktadır.
• Usul hükümleri bölümünde; arama ve elkoyma, kaçak eşya naklinde kullanılan taşıta elkoyma, elkonulan eşyanın muhafazası, yasak eşyanın geri gönderilmesi, müsadere, mülkiyetin kamuya geçirilmesi, kaim değer ve tasfiye maddeleri hüküm altına alınmıştır.
• Çeşitli hükümler başlıklı dördüncü bölümde ise yetkili merciler, davaya katılma, kaçakçılığı önleme, izleme ve araştırmakla görevli olanlar, tutanaklar, kontrollü teslimat, silah kullanma yetkisi, ikramiyeler ve kriminal laboratuar başlıklı maddeler düzenlenmiştir.
• Geçici ve son hükümler başlıklı son bölümde ise; yürürlükten kaldırılan hükümler, geçici maddeler, yürürlük ve yürütme maddelerine yer verilmiş bulunmaktadır.

Dış Ticaret Mevzuatı

Dış ticaret malların ve sermayenin ulusal sınırlar dışına çıkışı ile ilgili bir kavramdır.

Dış ticaret mevzuatı içinde temelde aşağıda verilen düzenlemeler yer almaktadır;

• İhracat Mevzuatı: İhracat Rejim Kararı, Dahilde İşleme Rejimi, Hariçte İşleme Rejimi ve Vergi Resim ve Harç İstisnası ile ilgili mevzuat.
• İthalat Mevzuatı: İthalat Rejim Kararı, Kota ve Tarife Kontenjanları, Gözetim Uygulamaları ve Koruma Önlemlerine ilişkin mevzuat.
• Yatırım Mevzuatı: Yatırım Teşvik Mevzuatı ve Uluslararası Doğrudan Yatırımlara ilişkin mevzuat.
• Hizmet Ticaretini Destekleme ile İlgili Mevzuat: Döviz Kazandırıcı Hizmetler ile İlgili destek mevzuatı
• Serbest Bölgeler Mevzuatı: Serbest Bölgeler Kanunu ve Serbest Bölgeler uygulama Yönetmeliği vb. mevzuat
• Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler ile İlgili Mevzuat: Dış Tcarette teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon, Ürün Güvenliği ve Denetimi ile Uluslararası Gözetim Şirketlerine ilişkin mevzuat
• Dış Ticaret Anlaşmaları

Kambiyo Mevzuatı

Serbest piyasa işlemlerinin uygulandığı ülkelerde, dış ticaret işlemlerinde yabancı para üzerinden alacakların tahsil edilmesi, borçların ödenmesi ya da para ve eş değer kıymetlerin ülkeler arası transferi kambiyo işlemlerini oluşturur.  Bu mevzuat 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkındaki Kanun, Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar ve bu Karara ilişkin çıkarılan tebliğler ile T.C. Merkez Bankası Genelgelerinden oluşmaktadır.

 

Mali Mevzuat

Gümrük mevzuatı kapsamında ele alınması gereken mali mevzuat mevcut gümrük rejimleri çerçevesindeki mali yükümlülüklerden oluşmaktadır. Özellikle ithalata konu bir eşyada gümrük vergisi haricinde; katma değer vergisi (KDV), özel tüketim vergisi(ÖTV), damga vergisi, kaynak kullanımı destekleme fonu (KKDF), toplu konut fonu (Tarım Payı) ve antidamping vergisi, gibi çeşitli mali unsurlar tahsil edilmektedir.

Ayrıca kamu alacaklarının tahsil sürecine ilişkin düzenlemeler içeren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulu Hakkında Kanun (AATUHK) mali mevzuat içerinde yer almaktadır.

Mali yükümlülükler içerisinde önemli bir yere sahip olan katma değer vergisi, özel tüketim vergisi ve gümrük vergisi ;

• Katma Değer Vergisi (KDV) : Her türlü mal ve hizmet ithalinde alınmaktadır. I sayılı listede yer alan mallar için %1, II sayılı listede yer alan mallar için %8 ve ekli listelerde yer alanlar dışındaki, vergiye tabi işlemler için, % 18 olarak uygulanmaktadır.
• Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) : Katma değer vergisinin aksine ithalata konu sadece belirli mal gruplarından ve nispi ve maktu olarak alınmaktadır. Başka bir ifade ile ithalata konu malın cinsine göre özel tüketim vergisi alınmaktadır. Örneğin ithalata konu mal bir motorlu taşıt ise özel tüketim vergisi var iken, bu mal buğday ise özel tüketim vergisi alınmamaktadır.
• Gümrük Vergisi: İthalata konu bir malda ilk akla gelen mali yükümlülüklerden biri her ne kadar gümrük vergisi olsa da günümüzde ekonomik iş birlilikleri kapsamında gümrük vergisi her türlü maldan alınmamakta ithalata konu malın menşei başka bir ifade ile geldiği ülkeye göre gümrük vergisi alınmakta ya da alınmamaktadır. Özellikle gümrük birliği üyesi ülkeler arasında bazı mal gruplarında gümrük vergisi muafiyeti bulunmaktadır.

Gümrük ile İlgili Diğer Bazı Mevzuat

Başta 4458 sayılı Gümrük Kanunu olmak üzere gümrük mevzuatı ve dış ticaret mevzuatı hükümleri genel olarak Türkiye Gümrük Bölgesine giren ve çıkan eşya ile taşıt araçlarına uygulanacak kurallar ile dış ticarete ilişkin kuralları içermektedir. Bu kurallar bazen ülkeye ithal edilecek mallar ile ilgili olarak başta sağlık mevzuatı hükümleri ve çevre ile ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmak zorundadır. Dolayısıyla ithalata konu malların özellikleri dolayısıyla bazen diğer mevzuat hükümlerinin de dikkate alınması gerekebilmektedir.

 

• Cumhuriyet döneminin ilk uygulaması 1929’da yürürlüğe giren 1499 sayılı “Gümrük Tarifesi Kanunu” olmuştur.
• Kaçakçılık faaliyetlerini önlemek için, 02.06.1929 tarihinde 1510 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibi Kanunu yürürlüğe konulmuştur.
• 12.1929 tarihinde 1909 sayılı Kanun’la gümrükler müstakil bir bakanlık olarak teşkilatlandırılarak “Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti” kurulmuştur.
• 1931’de kaçakçılıkla mücadele amaçlı yarı askerî “Gümrük Muhafaza Umum Kumandanlığı” kurulmuştur.
• 03.1932 tarihli ve 1989 sayılı Kanunla Maliye Bakanlığına bağlı olan Tekel İdare ve İşletmeleri de bu Bakanlığa bağlanarak Bakanlığın kuruluşu tamamlanmıştır.
• Eski Gümrük Kanunu 1949 yılında kaldırılarak 5383 sayılı “Gümrük Kanunu” çıkarılmıştır.
• 1931 yılında kurulan yarı askerî nitelikteki Gümrük Muhafaza Umum Kumandanlığı 1956’da kaldırılmış ve sivilleşerek Gümrük Muhafaza Müdürlüğü ismini almıştır.
• 12.1983 tarihli ve 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Gümrük ve Tekel Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı, Maliye ve Gümrük Bakanlığı şeklinde birleştirilmiştir

640 sayılı Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığının kuruluş, görev, yetki ve sorumlulukları yeniden belirlenmiş olup, gümrük ile ilgili görevleri şunlardır:

• Gümrük politikasının hazırlanmasına yardımcı olmak ve uygulamak; gümrük hizmetlerinin süratli, etkili, verimli, belirlenmiş standartlara uygun şekilde yürütülmesini sağlamak ve denetlemek.
• Gümrük Kanunu, gümrük işlemleriyle ilgili diğer mevzuat ve uluslararası sözleşmelerin uygulanmasını sağlamak; gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma ilişkin iş ve işlemleri yürütmek; gümrük kontrolüne tabi kişi, eşya ve araçların muayene ve kontrolünü yapmak.
• Gümrük tarifesini hazırlamak; gümrük vergileri ile gümrük idarelerince tahsil edilmesi gereken vergi, fon ve diğer mali yüklerin tahakkuk, tahsil, takip ve kontrolünü yapmak; ertelenmiş kontrol ve sonradan kontrol hizmetlerini yürütmek; ihtilaı durumlarda uzlaşmaya ilişkin işlemleri düzenlemek ve yürütmek; gümrük işleriyle ilgili istatistikî bilgileri üretmek, toplamak, değerlendirmek ve açıklamak.
• Geçici depolama yerleri, antrepolar, ambarlar, lojistik merkezleri, tasfiyelik eşya depoları, mağazalar ve satış reyonları açılması ve işletilmesine izin vermek, işletmek, işlettirmek ve denetlemek; gümrük mevzuatına göre tasfiyelik hâle gelen eşyanın tasfiye işlemlerini yürütmek.
• Gümrüklü yer ve sahalarda münhasıran, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde gerektiğinde ilgili kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle kaçakçılığı önlemek, izlemek ve soruşturmak.
• Kara ve demir yolu kapıları ile gümrük teşkilatı bulunan hava ve deniz limanlarında, serbest bölgeler, antrepolar ile gümrüklü yer ve sahalarda ve Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde gümrük muhafaza görevlerini yerine getirmek.
• Gümrüklü yer ve sahalarda koordinasyonu sağlamak ve kamu düzeninin bozulmasını önleyecek tedbirleri almak.
• Bakanlığın görev alanına giren konularda laboratuarlar kurmak ve çalışmalarını yürütmek.
• Gümrük müşaviri ve yardımcılarıyla yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerine ilişkin gerekli düzenlemeleri yapmak ve denetlemek.

Mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının teşkilat yapısı incelendiğinde; merkez teşkilat, taşra teşkilatı ve yurt dışı teşkilatından oluştuğu görülmektedir.

Merkez teşkilatı : ana hizmet birimlerinden oluşmaktadır. Bunlar;

• Gümrükler Genel Müdürlüğü,
• Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü,
• İç Ticaret Genel Müdürlüğü,
• Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü,
• Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü,
• Esnaf ve Sanatkârlar Genel Müdürlüğü,
• Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü,
• AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü,
• Tasfiye Hizmetleri Genel Müdürlüğü,
• Rehberlik ve Teiş Başkanlığı,
• Strateji Geliştirme Başkanlığı,
• İç Denetim Birim Başkanlığı,
• Hukuk Müşavirliği,
• Bakanlık Müşavirleri,
• Personel Dairesi Başkanlığı,
• Eğitim Dairesi Başkanlığı,
• Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı,
• Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı,
• Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği
• Özel Kalem Müdürlüğüdür.

Taşra teşkilatı: Bölge Müdürlükleri ile İl Müdürlüklerinden oluşmaktadır.

• 19 Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü,
• 157 adet Gümrük Müdürlüğü,
• 29 adet Gümrük Muhafaza Kaçakçılık ve İstihbarat Müdürlüğü,
• 23 adet Tasfiye İşletme Müdürlüğü,
• 6 adet Laboratuvar Müdürlüğü,
• 16 adet Personel Müdürlüğü
• Valiliklere bağlı 81 Ticaret İl Müdürlüğü taşra teşkilatı olarak görev yapmaktadır.

 

Ülkemizde 28 kara, 7 demir yolu, 60 deniz ve 51 hava olmak üzere toplam 146 hudut kapısı bulunmaktadır.

Kara hudut kapılarında 23, demir yolu hudut kapılarında 7, deniz hudut kapılarında 43, hava hudut kapılarında 11 Gümrük Müdürlüğü bulunmaktadır. Bunlardan başka; serbest bölgede bulunan 9 ve iç gümrük olan 62 Gümrük Müdürlüğü bulunmaktadır. Toplam 155 Gümrük Müdürlüğünün 17’si fiilen kapalı olup, 138 faal Gümrük Müdürlüğü ile hizmetler yürütülmektedir.

Sınır Kapısı ve Gümrük İdaresi Sayısı

 

Yurt Dışı Teşkilatı: Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın, yurt dışında bulunan Türk firmalarının ve Türkiye’ye gidecek yabancı ülke vatandaşlarının gümrük konularındaki soru ve sorunlarına cevap ve çözümler üretmek aynı zamanda bulundukları ülke ile Türk gümrük mevzuatı uygulamaları hakkında ilgilileri bilgilendirmek amacıyla hizmet vermektedir.

Brüksel, Washington, Moskova, Kahire, Berlin, Bakü, Astana, Pekin ve Sofya olmak üzere toplam 10 yerde yurt dışı teşkilatımızın kurulması kararlaştırılmıştır.

 

Gümrükler Genel Müdürlüğü

Ülke güvenliği açısından sınır kontrollerinin idari bir otorite tarafından gerçekleştirilmesi, bununla birlikte dolaşıma konu eşyanın da sınır geçişlerinde gerek güvenilirliğinin kontrolü gerekse söz konusu eşya üzerinden alınması gerekli verginin tahsilinin sağlanması amacıyla gümrük idareleri oluşturulmuştur.

3/6/2011 tarihli, 640 sayılı ve “Gümrük ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname” ile, mülga Gümrük Müsteşarlığı ile mülga Sanayi ve Ticaret Bakanlığının iç ticaret ile ilgili dört Genel Müdürlüğünün birleştirilmesi suretiyle “Gümrük ve Ticaret Bakanlığı” kurulmuştur.

Gümrükler Genel Müdürlüğünün görevleri,

• Türk Gümrük Tarife Cetvelini, eşyanın menşeini, gümrük kıymetini, gümrük rejim ve formalitelerini taraf olunan anlaşmalara ve uluslararası uygulamalara uygun olarak düzenlemek ve uygulanmasını sağlamak.
• Gümrük vergileri ile gümrüklerce tahsil edilen diğer vergi, fon ve malî yükleri tahakkuk ettirmek ve tahsil etmek.
• Dahilde işleme, hariçte işleme, gümrük kontrolü altında işleme, geçici ithalat ve antrepo gümrük rejimleriyle ile ilgili taraf olduğumuz uluslararası anlaşmalar ve Gümrük Mevzuatı çerçevesinde düzenleme yapmak, izin vermek ve uygulamanın yürütülmesini sağlamak
• Serbest dolaşıma giriş, ihracat, yeniden ihracat, imha, gümrüğe terk işlemlerinin uygulanmasını sağlamak ve serbest bölgeler, lojistik dış ticaret bölgeleri, dış ticaret merkezlerindeki gümrük işlemlerini yürütmek 14 Gümrük Mevzuatı
• Basitleştirilmiş usul uygulamalarına ilişkin düzenlemeleri yapmak ve işlemleri yürütmek
• Tercihli menşe ve tavizli vergi uygulamalarına yönelik işlemleri yürütmek
• Gümrüksüz satış mağazaları ile ilgili işlemleri yürütmek
• Geri gelen eşya ile ilgili ihracat rejimi kararlarının uygulanmasını sağlamak, çift kullanımlı eşya ve ihracat kontrollerine ilişkin görevleri yapmak
• Dış ticaret mevzuatı ve sair mevzuatın gümrükle ilgili hükümlerinin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek ve uygulanmasını sağlamak
• Sınır ve kıyı ticareti ve münasebetleri ile sınır ticaret merkezlerinden yapılacak ticarete ilişkin gümrük işlemlerinin yapılmasını sağlamak
• Yolcu beraberi, posta ve hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen ve giden eşya ile bunlarla ilgili elektronik ticarete konu eşyanın gümrük işlemlerinin yürütülmesini sağlamak
• Gümrük muafiyetine ilişkin işlemleri yapmak
• Konteynerlere ilişkin işlemlerin yürütülmesini sağlamak
• Transit rejimi ile ilgili işlemleri düzenlemek, yürütülmesini sağlamak ve uygulamayı kontrol etmek
• Teşvik mevzuatının gümrük işlemleriyle ilgili hükümlerinin yürütülmesini sağlamak.
• Gümrük laboratuvarları kurmak, tahlil metotlarını hazırlamak ve çalışmalarını düzenlemek
• Gümrük müşaviri ve yardımcıları ile yetkilendirilmiş gümrük müşavirlerine ilişkin iş ve işlemleri yürütmek
• Gümrüklerce alınan vergi ve benzeri yüklere ilişkin uzlaşma usul ve esaslarını belirlemek ve uygulamayı yürütmek

 

Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü

Gümrükler Muhafaza Teşkilatı ilk defa 1859 yılında o zamanki Rüsumat Nezareti emrinde Rüsumat Muhafaza Memurluğu adı ile kaçakçılığı önlemek amacıyla kurularak; 1931 yılına kadar Maliye Vekâletine bağlı olarak faaliyet göstermiştir. 1931 yılında 1909 sayılı Kanunla kurulan Gümrük ve İnhisarlar Vekaletine bağlanarak hudut ve sahillerin emniyet ve gözetimi ile Kaçakçılığın Men, Takip ve Tahkiki görevi verilmiş, 07.01.1932 yılında 1917 sayılı Kanunla Gümrük Muhafaza Umum Kumandanlığı kurulmuş ve 1956 yılına kadar devam etmiştir.

Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğünün faaliyetleri başta 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu olmak üzere aşağıda verilen bazı yasal düzenlemeler çerçevesinde yürütülmektedir.

• 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu
• 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu
• 2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanun
• 863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması Hakkında Kanun
• 6136 Sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun
• 4208 Sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun
• 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun

 

Genel Müdürlüğün görevleri;

1. Gümrüklü yer ve sahalarda kamu düzeninin bozulmasını önleyecek tedbirleri almak, buraların takip ve muhafazasını sağlamak, gerektiğinde müdahalede bulunarak durumu adlî mercilere intikal ettirmek
2. Deniz ve hava limanlarıyla kara sınırlarındaki gümrük kapılarında ve diğer gümrüklü yer ve sahalarda giriş ve çıkış yapan kişi, eşya ve taşıtların muhafazası ile gümrüğe sevk edilmesini sağlamak ve gümrük işlemleri bitirilmeden buralardan çıkmalarını önlemek
3. Yatlara ilişkin işlemlerin yürütülmesini sağlamak
4. Gümrüklü yer ve sahalarda münhasıran, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde gerektiğinde ilgili kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle kaçakçılığı önlemek, izlemek ve soruşturmak
5. Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde kişi, eşya ve taşıtların kaçakçılıkla mücadele kapsamında takibini yapmak
6. Kaçakçılıkla mücadele için bilimsel yöntemler de kullanmak suretiyle bilgi toplayarak gerekli araştırma, soruşturma ve operasyonları yapmak, taşra teşkilatının yapacağı operasyonları koordine etmek, gerektiğinde taşra teşkilatı ile müşterek operasyon yapmak
7. Kaçakçılıkla mücadele amacıyla ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapmak, bilgi değişiminde bulunmak, protokoller hazırlamak ve uygulamak, gerektiğinde müşterek operasyonlar yapmak
8. Kaçakçılıkla etkin mücadele etmek amacıyla ulusal ve uluslararası bilgi akışına dayalı veri tabanları oluşturmak, verileri işlemek, değerlendirmek ve risk analizi çerçevesinde kullanılabilecek nitelikte olanları Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğüne iletmek
9. Adlî kolluğa ilişkin olarak diğer kanunlarla verilen görevleri yapmak

Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğünün faaliyetleri başta 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu ve 4458 sayılı Gümrük Kanunu olmak üzere çok sayıda yasal düzenlemeler çerçevesinde yürütülmektedir.

Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü

Bakanlığın hizmet birimleri arasında sayılan Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğünün görevleri;

• Bakanlığın faaliyet alanlarına giren konularda veriler toplamak, araştırmalar yapmak, istatistikî bilgiler üretmek, değerlendirmek ve gümrük işlemlerine ilişkin istatistikleri açıklamak, bu konularda gerekli iş birliği ve koordinasyonu sağlamak
• Gümrük işlem leriyle ilgili verileri risk analizine tabi tutmak, analiz sonuçlarını değerlendirmek ve bunları ilgili birimlere aktarmak
• Risk analizi ölçütlerini belirlemek, risk yönetimi ile ilgili koordinasyonu sağlamak, risk analizi konusunda ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla gerekli bilgi değişimi ve işbirliğini sağlamak
• Risk analizine ilişkin verileri de kullanarak sonradan kontrol işlemleriyle ilgili verileri toplamak, değerlendirmek, arşivlemek, ilgili birimlere aktarmak ve bu birimler arasında koordinasyonu sağlamak
• Gümrük gelirlerinin tahsil seyrini araştırmak ve bütçe tahminlerine esas olacak bilgileri toplamak
• Gümrük vergileri ile gümrüklerce tahsil edilen diğer vergi, fon ve malî yüklerin tahakkuk ve tahsilini sonradan kontrol etmek, eksik veya fazla tahsilat ve tecil ile ilgili işlemleri yapmak
• Gümrüklerce tahsil edilen vergi, fon ve malî yükler yönünden gerçek ve tüzel kişilere ilişkin her türlü bilgi ve belgenin kontrol ve denetimini yapmak
• Gümrük işlemlerine ait yazılı veya elektronik ortamdaki belgelerin, kanunî süreler içinde muhafaza edilmesini ve bu sürelerden sonra usulüne göre imha edilmesini sağlamak

 

TÜRK GÜMRÜK MEVZUATINA İLİŞKİN BAZI TEMEL KAVRAMLAR

Gümrük, yabancı ülkelerden gelen ve kendi kanun ve tarifelerinde yazılı esaslara göre vergiye tabi tutulan bütün eşya ve kişilerin muayene ve kontrol edildiği hat ve bölgedir.

Kıyı kesiminde denize doğru 8-10 kilometrelik, ortak nehirlerde ise nehirlerin karasularından sayılan o ülkeye ait kısım o ülkenin gümrük bölgesi olarak adlandırılır. Merkez teşkilatı ana hizmet birimlerinden oluşmaktadır.

Türkiye Gümrük Bölgesi

Türkiye Cumhuriyeti topraklarını kapsar. Türkiye karasuları, iç suları ve hava sahası gümrük bölgesine dahildir.

Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yer almalarına rağmen serbest bölgeler Türkiye gümrük bölgesi dışında tutulmaktadır. Özel kanunlar ile kurulan serbest bölgeler gümrük mevzuatı hükümlerinin geçerli olmadığı bölgelerdir

Bir ülkenin siyasal sınırları aynı zamanda gümrük hattını da oluşturmaktadır. Ülkenin denizlerle çevrili bölgesinde bu sınır sahillerden başlamaktadır.

Gümrük Kapıları ve Yolları

Taşıtların Türkiye Gümrük Bölgesine giriş ve bu bölgeden çıkışı söz konusu bölgenin giriş noktalarından ve bölge içinde bulunan gümrük kapılarından yapılır.

Gümrük yolu, Türkiye Gümrük Bölgesinin giriş noktalarındaki gümrük kapıları ile bu bölgenin içinde yer alan gümrük kapıları arasında izlenmesi zorunlu olan yollardır.

 Gümrük Statüsü ve Gümrük Gözetim Statüsü

Gümrük statüsü deyimi ile bir eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolaşıma girmiş olup olmadığı yönünden durumu ifade edilmektedir.

Türkiye gümrük bölgesindeki bir eşya iki tür gümrük statüsü ile dolaşabilir. Bunlar serbest dolaşımda bulunan eşya statüsü ve gümrük gözetiminde bulunan eşya statüsüdür.

Serbest Dolaşımda Bulunan Eşya

Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmalara ait hükümler saklı kalmak kaydıyla, serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutularak Türkiye Gümrük Bölgesine giren eşya ile üretiminde kullanılan girdilerin yerli olup olmadığına bakılmazsızın 4458 sayılı Gümrük Kanunu’na göre Türk menşeli sayılan eşya serbest dolaşımda bulunan eşyadır.

Ticaret Politikası Önlemlerine Tabi Eşya

Ticaret politikası önlemlerine tabi eşya deyimi ile ilgili mevzuat çerçevesinde, özellikle serbest dolaşıma giriş aşamasında uygulanan kota, tarife engelleri gibi ticaret politikası önlemlerine konu olan eşya ifade edilmektedir. Gümrük mevzuatı hükümlerinde sıkça kullanılabilen ticaret politikası önlemleri kavramı, gözetim ve koruma önlemleri, miktar kısıtlamaları ve ithalat veya ihracat yasaklamaları gibi eşyanın ithali veya ihracı ile ilgili hükümlerle belirlenmiş tarife dışı önlemleri ifade etmektedir.

Gümrük Rejimi

Gümrük rejimi, gümrükteki uygulamaların yasal düzenlemelerle gümrüğe bağlanması, diğer bir ifadeyle kanunla belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yapılacak işlemler için tespit edilen kurallar toplamıdır. Türk Gümrük mevzuatına göre belirlenen gümrük rejimleri şunlardır: Serbest dolaşıma giriş rejimi, transit rejimi, gümrük antrepo rejimi, dâhilde işleme rejimi, gümrük kontrolü altında işleme rejimi, geçici ithalat rejimi, hariçte işleme rejimi ve ihracat rejimi.

Elleçleme

Elleçleme, gümrük denetimi altındaki eşyanın asli nitelikleri değiştirilmeden istienmesi, yerinin değiştirilmesi, büyük kaplardan küçük kaplara aktarılması, kapların yenilenmesi veya tamiri, havalandırılması, kalburlanması, karıştırılması ve benzeri işlemlerdir.

GÜMRÜKLERDE TEMSİL

Temsil, doğrudan veya dolaylı olabilir. Temsilci, doğrudan temsil durumunda başkasının adına hareket eder. Dolaylı temsil durumunda ise kendi adına, ancak başkasının hesabına hareket eder.

 

İlgili Kategoriler

Anadolu AÖF AÖF Ders Notları