Karbon Çevrimi
Karbon, canlılar tarafından üretilen ve yeryüzünde çevrimsel bir süreç içinde hareket halinde bulunan bar elementtir.
• Atmosferdeki karbondioksit He su, bitkilerde fotosentez sayesinde birleşerek karbonhidratları oluşturur.
• Çoğu hayvan karbonu yediği bitkilerden alır
• Ot yiyen hayvanlar diğer hayvanlar tarafından yendiğinde karbon da besin zincirine geçer. Öldüklerinde içerdikleri karbon çürümeyle geri kuarabr.
• Çürüyen bitki ve hayvan kalıntıları, mantar ve bazı bakteriler için besin sağlar. Bu canUar, besinleri parçalarken karbondioksit açığa çıkar.
■ Milyonlarca yıl toprak altında gömülü kalan bitki ve hayvan kalıntıları, basınçla fosil yakıtlara; yani kömür ve petrole dönüşür.
ÇEVRE KİMYASI
Özellikle deterjanlı aktif maddeler çevirinin yapısında bulunan bazı yüzey eye büyük zararlar vermektedir.
Gübrelerin Çevreye Etkisi
Bitkiler cansız maddelerle beslenir. Bitkilerin gelişiminin gerçekleşmesi için ısıyı. ışığı, karbon ve oksijeni havadan; N. P, K. Ca. Mg, S. Fe. Mn. Zn, Cu. B ve bazı hallerde Mo gibi elementleri ise topraktan karşılarlar.
• Büklerin sağlıklı büyümeleri ve yaşamaları için gerekli olan bu elementler çoğu zaman toprağa dışarıdan verilir. Bu elementlerin en önemlileri N. P ve K’dur.
■ Toprakta eksik ve alınmayacak durumda olan elementlerin kimyasal yolla verilmesine kimyasal gübreleme denir.
• Gübreler çiftçilerin aynı topraktan bir yılda daha fazla ürün elde etmelerini sağlar.
•Toprağı analiz etmeden gübre kullanmak toprağı organik maddelerince fakirleştirmekte ve toprağın yapısını bozmaktadır.
• Gübreler toprağın pH değerini değiştirir. Bu olumsuz sonuçlar ortaya çıkarır.
Deterjanların Çevreye Etkisi
• Deterjanların yapısındaki biyolojik bozulmaya uğramayan maddeler çevre kirlenmesine yol açmaktadır. ■ Deterjan içerisinde bulunan yüzey-aktif madde dışında önemli oranda (%7O-90) bulunan temizleyici, beyazlatıcı, yumuşatıcı,köpürtücü, parlaklık verici ya da antiseptik özelik veren katkı maddelerinin çoğu da yüzey-aktif madde gibi insan organizmasına gıdalarla ve diğer yollardan girdiklerinde dokularda olumsuz etkilere neden olabilmektedirler.
Sodyum hidroksit (HaOH): 320‘Cta eriyen yarı saydam kristallerden oluşmuş beyaz bir katıdır. Suda aı vererek çözünür ve nem çekerek bozulur. Deriye dokunursa derinin suyunu çekerek deriyi yakar.
Sülfürik asit (M2S04): Sülfürik asit renksiz, yağımsı bir sıvıdır. Derişik sülfürik asit, birçok organik maddeden suyu çeker ve ısı veren bir tepkime oluşturur.
Sodyum sülfür (Na2S): D encikte tüyleri deriden dökmekte ve kağıt hamurunun hazırlanmasında kullanılır.
Çevreye bırakıldığı zaman suyu ve toprağı kirleterek canlılar üzerinde toksak etki yapar.
Sodyum krom at (Na2004): Sodyum dikromatla birlikte krom kaplama işleminde kuKandır. Zehirleyici kimyasal olduğundan toprak ve su için önemli bir kirleticidir.
Hava Kirliliği
Tozlar, zehirli gazlar, sera gazları, ozon tüketen gazlar hava kirliliğini oluşturan maddelerdir.
Fabrika bacalarından çıkan duman ve motorlu taşıtlardan egzoz gazlan hava kirliliğinin temel etkenleridir.
■ Kömür, petrol gibi yakıtların dumanındaki kükürtdioksit, karbondioksit gibi maddeler su buharı ile birleşerek asit yağmurlarına sebep olmaktadır.
■ Asit yağmuru suların asitlik derecesini artırarak canlılara zarar verir. Ormanları yok ederek çölleşmeye neden olur.
■Kava kirlenmesinin bir başka tehlikeli sonucu atmosferin yüksek katmanlarında bir karbondioksit tabakasının oluşmasıdır. Bu tabaka sera etkisi oluşturmaktadır. Sera etkisi küresel ısınmaya yol açmaktadır.
Su Kirliliği
Deterjanlar, boyalar, gübreler, böcek öldürücü ilaçlar, K2S04, MCI. NaOH. Na2C03, ağır metal katyonları sularda en çok kirlilik oluşturan maddelerdir.
•Gübrelerdeki kimyasal maddeler topraktan akarsulara karışarak su kaynaklarında ve denizde toplanarak ötrafikasyona neden olur. Otrafikasyon sulardaki asitlerin hızla çoğalmasıdır.
■Bu konuda çok bilinen bir örnek DDT (Diklor-Difenil- Trikloretan) ile zehirlenme olayıdır. Böcek öldürmede kullanılan bu zehirli kimyasal bileşik doğada kolayca yok olmaz. Sulara karışarak önce küçük su çantalarının, sonra onları yiyen balıklara geçer.
■Sulan kirleten en önemli kirletici gruplardan biri de petrol ve türevleridir.
Toprak Kirliliği
Toprak kirliliğine sebep olan en önemli etkenler; yerleşim alanlarından çıkan atıklar, endüstri atıkları, egzoz gazlan, tarım ilaçları ve kimyasal gübrelerdir.
Egzoz gazları, ozon, karbon monoksit, kükürt dioksit, kurşun, kadmiyum vb. zehirli maddeler rüzgarlar ile uzak mesafelere taşınmakta ve yağışlarla yere inerek toprağı ve suyu kirletmektedir.
Alternatif enerji kaynakları
Güneş, rüzgar, jeotermal. gelgit, hidroelektrik santraller nükleer santraller alternatif enerji kaynaklarıdır Bu kaynaklar aynı zamanda yenilenebilir enerji kaynaklarıdır. Fosil yakıtlar günümüzde en yaygın kullanılan yenilenemeyen enerji kaynağıdır.
Kimya ayrıntılı deil