Tarih devirler ve medeniyetler ders notu

Cevapla
Mert Ali
Mesajlar: 130
Kayıt: 09 Eki 2016 15:09
İletişim:

14 Eki 2016 01:29

TARİH DEVİRLER ve MEDENİYETLER
Zamana Göre: İlkçağ uygarlıkları
Fatih Devri.
Mekana Göre: Orta Asya Türk Tarihi, Anadolu Tarihi, Avrupa Tarihi.
Konuya Göre: Siyasi tarih, Kültür tarihi, İktisat Tarihi, Bilim Tarihi.
TARİHİN ÖZELLİKLERİ
* Tarihi olaylarda kesinlikle DENEY-GÖZLEM yapılamaz.
* Tarihi olayda üç önemli unsur olmalıdır;
YER – ZAMAN – İNSAN (Toplum)
* Tarihçi OBJEKTİF olmalıdır. Olayları, zamanına ve şartlarına göre değerlendirmeli.
* “Tarih yada Tarih Çağları ne zaman başlamıştır?” gibi bir soruya nasıl cevap verebiliriz?
* Yazının icadı, Kil tabletler, Yazılı belgelerin bulunması ile, Sümerlerin yazıyı bulması.
* Tarih Öncesi medeniyetler, devirleri aynı anda yaşamamışlardır. Örnek: Mısır medeniyeti Maden devirlerini yaşarken, Anadolu medeniyetleri Cilalıtaş devrini yaşayabiliyordu.
* İki medeniyetin aynı devirleri yaşaması;
1. İhtiyaçların aynı olması ile,
2. Etkileşim (göç, ticaret, savaş) olması ile olabilirdi.
* Tarih Öncesi devirleri aydınlatmada kullanılan tarihe yardımcı en önemli bilim

ARKEOLİJİ.
* Tarih devirlerini aydınlatmada en önemli yardımcı bilim PALEOGRAFYA ve DİPLOMATİKA.
• Farklı mekanlarda ve şartlarda gerçekleştiği için, Tarihin belirli kanun ve kuralları yoktur.
• Tarihi olaylar tekrarlanamaz, deney ve gözlem yapılamaz. Bu özelliği ile Fen bilimlerinden ayrılır. Belgelere dayandığı için ve Sebep-Sonuç ilişkisi ile araştırma yaptığı için Tarih bir bilimdir.

SORU: Tarih öncesi devirleri aydınlatmada kullanılmayan tarihe yardımcı bilimler nelerdir?

 Paleografya (Eski yazı bilimi)
 Diplomatika (yazışma ve antlaşma)
 Epigrafya (Anıt, kitabe bilimi)
 Nümizmatik (eski paraları inceler)

SORU: Tarih öncesi devirlerde toplumlar arası iletişim nasıl olurdu?
• Ticaret
• Göç
• Savaş

SORU: Tarih öncesi devirlerin dünyanın her yerinde aynı anda yaşanmamasının en önemli nedeni nedir?
• Toplumlar arası iletişimin yavaş olması.

SORU: Tarih öncesinde yaşayan insanlar eşya ve alet yapımında aşağıdaki maddelerden hangi sırayla yararlanmaya başlamışlardır?
A)Toprak-Taş-Maden
B)Taş-Maden-Toprak
C)Taş-Toprak-Maden
D)Maden-Taş-Toprak
E)Beton-Prefabrik-Uranyum

SORU: Tarih biliminin yararlandığı aşağıdaki kaynaklardan hangisi öznel ve taraflı bilgi verir?
A)Haritalar
B)Antlaşmalar
C)Fermanlar
D)Hatıralar
E)Arkeolojik buluntular

TARİH ÖNCESİ DEVİRLERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
 Tarih öncesi dönemlerin devirlere ayrılmasında, kullanılan araç-gereçlerin malzemesi baz alınmıştır.
 Tarih öncesi dönemlere karanlık devirler de denir.
 Bütün devirler bütün toplumlarda aynı anda yaşanmamıştır.
 Her toplum bütün devirleri sırasıyla yaşamamıştır.
 Devlet düşüncesinin ortaya çıkması Tunç devrindedir.
 İnsanların ihtiyaçları, icatları ortaya çıkarmıştır.


İlk Yazı: SÜMER (Çivi yazısı)
İlk Para: Lidya (Anadolu medeniyetidir)
İlk Takvim (Güneş yılı esaslı): Mısır
İlk Cumhuriyet: ROMA
İlk yazılı antlaşma: (Hitit-Mısır) Kadeş ant.

TARİH ÇAĞLARININ GENEL ÖZELLİKLERİ

 İLKÇAĞ(M.Ö.3200-M.S.375): Yazının icadı ile kavimler göçü arası dönemdir. Çok tanrılı dinler yaygın. Köleci toplum vardır. Tarım ve hayvancılık yapılır.

 ORTAÇAĞ(375-1453):
Merkezi krallıklar yıkılmış, feodalite dönemi başlamıştır. İslamiyet doğmuştur. Avrupa’da karanlık çağ yaşanır. Skolastik düşünce çağa egemen olmuştur.


 YENİÇAĞ(1453-1789):
Merkezi krallıklar yeniden güçlenmiştir. Avrupa’da bilimsel gelişmeler hızlanmış. Sömürgecilik artmıştır.


 YAKINÇAĞ(1789-….):

Merkezi krallıklar ve çok uluslu imparatorluklar yıkıldı. Milli devletler kuruldu. Demokrasi, eşitlik ve ulusçuluk yayıldı. Liberalizm ve sosyalizm akımları sistemleşmiş, işçi sınıfı ortaya çıkmıştır.


İLK ÇAĞ MEDENİYETLERİNİN
GENEL ÖZELLİKLERİ:

Genellikle iklim ve yer şekillerinin uygun olduğu su kenarlarında kurulmuşlardır.
 Daha çok tarıma dayalı üretim vardır.
 Genellikle site (kent) devleti biçiminde oluşmuşlardır.(Polis, Nom, Site)
 Çok tanrılı din yaygındır.(ilk tek tanrılı din İbranilerdedir)
 Yönetim anlayışları tanrısaldır:
 Bütünüyle tanrısal: Mısır(tanrı kral)
 Yarı tanrısal: Mezopotamya (rahip kral)



SORU: Mezopotamya’da bir çok medeniyet kurulmasının nedenleri nedir?
 Göç yolları üzerinde bulunması,
 Topraklarının verimli olması,
 İklimin elverişli olması,
 Irmaklarından sulama yapılabilmesi
* Sümer kanunları fidye, Hammurabi (Babil) kanunları kısasa dayalıdır.
* Sümer kanunları şehir veya küçük bir bölgeyi idare etmek, Babil ve Asur kanunları ise büyük bir ülke veya devleti idare etmek için yapılmıştır. (Merkeziyetçi-güçlü olmak amaçlanmıştır)



LİDYALILAR Kral yolunu yapmışlardır (Sard-Ninova).
 Parayı ilk kez kullanmışlardır.
 Paralı askerleri vardır.


Not: Kolay yıkılmalarına sebep olacaktır.


 Hammurabi kanunları ilk Anayasa kabul edilir. Daha sert ve “kısas”a dayanır. Devletin gücü, din yerine orduya dayandırılmıştır.
 Rahip Kral özelliğine son verilmiş, ilk mutlak krallık kurulmuştur.
!!!! Anadolu’nun en eski yazılı belgeleri olan Kayseri Kültepe tabletleri, Asurlu tüccarlardan kalmıştır.


Not: Yani Anadolu’da ilk yazılı belgeler bu tabletlerdir. Bundan dolayı Anadolu’nun tarih çağlarına geçmesi Asurlu tüccarlar sayesinde olmuştur.


HİTİTLER, İlk meşruti yönetimi oluşturdular (Pankuş Meclisini kullanarak)
Hititlerin hem çivi hem hiyeroglif yazıyı kullanmaları neyin göstergesidir?
Hitit medeniyetinin hem Mısır hem de Mezopotamya’dan etkilendiğinin göstergesidir.
Tarih yazıcılığı ilk defa Hititlerde başlamıştır.(Yıllık-Anal) Her yıl devlette olan olayları, tanrıya hesap vermek amacı ile hazırlayıp tanrıya verilmek üzere krala sunmuşlardır. Tanrıya hesap verme amacı ile yazıldığı için yanlış bilgi bulunmaz, yani tarafsız tarih bilgileri verirler.
!!! Fakat bütün yıllıklar tarafsız bilgi vermezler.
!!! Frigler, Tarım ve Hayvancılıkla uğraşmışlar.


NOT: Tarımı korumak için sert
kanunları vardır. (Saban kıran, öküz öldüren, devlet tarafından öldürülürdü)
Yunan Kolonilerinin Kurulma Nedenleri:
 Tarıma müsait olmayan Yunanistan’ın dağlık arazisi yerine daha uygun yer arayışı.
 Nüfus artışı.
 Yunanistan’ın coğrafi konumu.
 Yeni Pazar arayışları.
 Toprağını kaybeden köylülerin köle olmamak için, yeni yurt arayışına girmesi.
Mısır Medeniyetinde; Mumyacılık gelişti.(Tıp ve Eczacılığı geliştirdi)


NOT: Mumyacılık, ölümden sonraki yaşama
(Ahiret inancı) inandıklarının göstergesidir.


NOT: Etrafı çöller ve denizler ile çevrili olduğu (doğal setler) için Mısır Uygarlığı, Mezopotamya dışındaki hiçbir medeniyetten etkilenmemiştir. !!! Kendine özgü bir medeniyettir.
HİNT MEDENİYETİ

NOT: Sık sık istilalara uğraması burada güçlü bir devlet ve önemli bir medeniyet kurulmasını önlemiştir. Çok değişik din, dil, ırk, mezhepten insanların bulunmasına sebep olmuştur.


NOT: KAST Sistemi olması, Hindistan’da millet anlayışının gelişmesini önlemiştir. (Hint milleti çok uzun zaman içinde oluşacaktır)

NOT: İklimin sıcak olması da insanların savaşçılık özelliğinin kaybolmasına ve güçsüz bir devletin ortaya çıkmasına sebep olmuştur.


FENİKELİLER
 Tarım pek gelişmemiş fakat DENİZ TİCARETİ oldukça gelişmiştir.
 KOLONİCİLİK yapmışlardır. (Kartaca kolonisi vardır)


NOT: Kolonilerine sadece ekonomik amaçlı gittikleri için uzun süre tutunamamışlardır.

• Alfabeyi (Harf Yazısı) ilk defa kullanmışlardır.
• Alfabeyi daha sonra İyon, Yunan ve Roma geliştirmiştir.


ÇİN MEDENİYETİ
 Çin’de iki türlü mimari gelişmiştir.
- Askeri mimari (Çin Seddi)
- Dini mimari (Budist tapınakları)
• Maden az bulunduğu için; Çinicilik, porselen, seramik gibi sanatlar gelişmiştir.
• Matbaa, kağıt, pusula, çini mürekkep ilk kez Çin’de bulunmuştur.
• Tarih yazıcılığı çok gelişmiştir (Türkler hakkında ilk bilgileri Çin kaynaklarından öğreniyoruz)


HELEN MADENİYETİ

 Makedonyalı İskender’in İyon şehir devletlerini Pers istilasından kurtarmak için M.Ö.334 yılında yaptığı Doğu (Asya) seferi sonucunda kuruldu.
- Anadolu, İran, Mezopotamya ve Mısır’ı ele geçirdi.
- Doğu-Batı kültürünün kaynaşmasından sentez bir medeniyet olan “Hellenizm” doğmuştur.
- Doğu-Batı ticareti ve kültürel etkileşim artmıştır.
- Önemli şehirler kurulmuştur (İskenderiye, İskenderun)
- Hellenizm; Roma ve İslam medeniyetini etkilemiştir.

TARIMSAL ALETLER
Saban, Değirmen taşı, Öğütme taşı,
Tırpan, Orak, Su kanalı


M İ M A R i
DİNİ TİCARİ TARIMSAL
Mabet Han, Karum(Pazar) Su yolu
Sunak Kervansaray Kanal
Tapınak Liman Değirmen
Ziggurat Ziggurat Ziggurat
ASKERİ
Çin Seddi,
Kale, Sur,

MISIR’da MİMARİ
MEZOPOTAMYA’da ASTRONOMİ
SÜMER’de ZİGGURAT
ANADOLU’da (Hitit) TARİH YAZICILIĞI
YUNAN’da OLİMPİYATLAR
DİNİ İNANIŞ SAYESİNDE GELİMİŞTİR

ÖNCE SONRA
TARIM Yerleşik Hayat
YAZI Tarih Devirlerinin Başlaması
PARA Takas Sisteminin Sona Ermesi
Hayvanlar Ulaşım Kolaylaştı
Evcilleşti
ATEŞ BULUNDU
-Isınma Sorunu Çözüldü
-Yabani Hayvanlardan
Korunma Sağlandı
AHİRET İNANCI
Eczacılık ve Mumyacılık
Gelişti (Mısır’da)



YORUMLAR
Tarihi çağlara ayırmanın ve yer, konu olarak bölmenin amacı;
Araştırma ve İncelemesini kolaylaştırmak.
Tarım Başlayınca;
- İnsanların yaşamı değişir,
- Toplumsal yaşam başlar,
- İnsanlar Üretici olur.

Coğrafi konumlarından dolayı;
- Çin’de az maden bulunduğu için porselencilik gelişmiştir.
- Mezopotamya’da taş olmadığı için mimari eser yoktur.
- Fenike deniz kıyısı olduğu için deniz Ticareti ile meşgul olmuştur.

Siyasi Gücü Koruma (Merkezi Otoriteyi Güçlendirme);
- Güçlü bir ordu ile,
- Şiddet ve baskı içeren yasalar ile olur.

Sümer şehir devletlerinin başında bulunan yönetici aynı zamanda rahip kral özelliğine sahiptir. Bu durum;
- Teokratik yönetim olduğunu,
- Siyasi birlik olmadığını gösterir.

KÖLE var ise;
- Sınıflı toplum vardır.
- Toplum millet olmakta zorluk çeker.
- Kölelerin bazı hakları var ise, yasalar ılımlı yada insancıldır.


İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK DEVLETLERİ
- Ekonomisi hayvancılığa dayalıdır.
- Konar göçer (yarı göçebe) yaşam vardır.
- Göçebe olmalarından dolayı ceza evleri yoktur yani cezaları uzun süreli değildir. (ölüm yada 10-15 gün hapis gibi)
- Savaşçıdırlar ve bağımsızlıklarına düşkündürler.
- Adalet ve hoşgörü sahibidirler.
- Teşkilatçı yapıları gelişmiştir. (İki Türk bir araya gelirse devlet kurmaya kalkar)
- Aileye büyük önem verilir.
- Gelenek ve göreneklerine (töre) bağlıdırlar.
- Sosyal sınıf farklılıkları ve kölelik yoktur. (göçebe yaşam olduğu için)
- Ülke hükümdar ailesinin ortak malıdır. (Bu anlayış ilk Türk Devletlerinin ömrünün kısa olmasına ve çabuk yıkılmalarına sebep olmuştur.)
- Türk devletlerinde ilk yazılı belgeler KUTLUK (II.Göktürk) devletine aittir ORHUN KİTABELERİ.
- Türklerde ilk defa yerleşik hayat geçen ve şehir kuran Türk devleti UYGURLAR’dır.



SORU: Türk Devletlerini göçe zorlayan sebepler nelerdir?
 İklim Değişikliği,
 Nüfus artışı,
 Çin esaretinden korkmaları,
 Boylar arası çekişmeler.



SORU: Türk Devletleri’nin yıkılma nedenleri nelerdir?
 “Ülke, hanedanın ortak malıdır” anlayışı,
 Boylar arası mücadele,
 Çin baskısı.



SORU: Türklerin İslam dünyasına katkıları nelerdir?
 Halifeliğin korunması,
 İslam dininin yayılması,
 İslam medeniyetinin geliştirilmesi,
 İslam ordularının güçlendirilmesi.




SORU: Mısır’da kurulmuş olan Tolunoğulları ve Ihşidiler’in çabuk yıkılmasının sebebi nedir?
 Yöneticilerin Türk, halkın Kıpti (Arap) olması.




SORU: Dünyada Türklerin öncülüğü ile gelişen alanlar nelerdir?
 Bağımsızlık anlayışı,
 Ordu düzeni (onluk-METE),
 Madenlerin İşlenmesi,
 Savaş Sanatı.



TİCARET YOLLARI

 İpek Yolu: Çin-Karadeniz-Suriye
 Kürk Yolu: Asya-Avrupa
 Baharat Yolu: Hint-Mısır



İSLAM TARİHİ

Emeviler’in Yıkılış Nedenleri

 Arapların kendi aralarındaki mücadeleleri.
 Arap olmayanlara değer verilmemesi ve onlara köle (Mevali) gibi davranılması (Arap milliyetçiliği)
 Fetih hareketlerinin durması.
 Emevi ailesi (ümeyye oğulları) arasında geçimsizlik başlaması.
 Emevi maliyesinin bozulması.
 Arap olmayan Müslümanlardan haraç ve cizye alınmaya devam edilmesi.
 Şii, harici ve Abbasi oğullarının yıkıcı çalışmaları.



ABBASİLER

Bağdat merkez.
 Bağdat’ta rasathane kuruldu.
 Türklere önem verildi. Devlet memurluklarına ve ordu komutanı görevlerine getirildiler.
 Irkçı politika izlemediler.
 İlim ve kültüre önem verdiler.
 Ümmetçidirler (Yani Arap milliyetçiliği yapmayıp, İslamiyet’i yaymak için çaba sarf ettiler).


EKONOMİ ve VERGİLER


A.Müslümanlardan alınan vergiler:
ZEKAT : Malının 1/40’ı kadar verilirdi.
AŞAR : Tarım ürününün 1/10’u.
AĞNAM : Hayvan vergisi.


B.Zımnilerden (Müslüman Olamayanlardan):
CİZYE : Kafa yada kelle vergisi (Askerlik yapmadığı için genç gayrimüslim erkeklerden alınırdı).
HARAÇ : Tarım ürününün 1/5’i.


C.Savaş Ganimetleri: 1/5’i devlete.

D.Bağlı devlet ve beyliklerden alınan vergiler.
TÜRK-İSLAM TARİHİ

TALAS Savaşı

• ÇİN DEVLETİ İLE ARAP DEVLETİ (ABBASİ) KARŞI KARŞIYA GELMİŞTİR
• TÜRKLER ABBASİYİ DESTEKLEMİŞTİR.


• SONUÇLARI:

- Abbasi kazanmıştır.
- Türkler ile Araplar yakınlaşmış ve Türkler arasında İslamiyet yayılmaya başlamıştır.
- Türkler Abbasi devletinde yönetim ve askeri alanda önemli görevlere getirilmişlerdir.
- Müslümanlar Kağıt ve Matbaayı öğrenmiştir.
• Müslümanların öğrendiği buluşlar daha sonra Haçlı Seferleri ile Avrupa’ya ulaşacaktır.
• Çin’in Batıya ilerleyişi durdu, Çin kabuğuna çekildi.



Soru: Türklerin İslamiyet’i kabul etmesini kolaylaştıran sebepler nelerdir?
- Göktanrı inancı ile İslamiyet’in benzer yanlarının olması. (Tek tanrı, ahiret inancı, kurban kesme, cennet cehennem)
- Abbasi devletinin hoşgörü politikası.
- Türklerin “cihan hakimiyeti” ile Müslümanların “cihad” politikalarının benzemesi.


* İslamiyeti kabul eden ilk Türk boyu KARLUKLAR’dır.
* İslamiyeti kabul eden ilk Türk devleti KARAHANLILAR’dır.

Karahanlılar:

!!!Türk kültürüne ve Türkçe’ye önem vermişlerdir. (Milliyetçi, ulusçu, Türkçü olduklarının göstergesidir)
!!! İlk ticari amaçlı kervansaraylar bu dönemde yapılmıştır. (ticarete önem verildiğinin göstergesidir)



Gazneliler:

!!!Gazneli Mahmut Hindistan’a 17 sefer yaparak burada İslamiyet’in yayılmasını sağladı. (İslamiyet’te eşitlik olduğu için Kast sistemi darbe almıştır)
!!!Abbasi halifeliğini Şii Büveyhoğullarının baskısından kurtardı. (Türkler İslamiyet’in koruyuculuğunu üslenmiştir)



Büyük Selçuklu Devleti:
Malazgirt Savaşı (1071):
 Sonuçlar:

 Türkler büyük bir zafer kazandı.
 Bizans İmparatoru Romen Diyojen esir düştü.


 Not: Malazgirt zaferi ile Anadolu’nun kapısı Türklere açıldı. Türkler Anadolu’ya yerleşmeye başladı.


 Alp Arslan, komutanlarını Anadolu’nun fethi ile görevlendirdi. (Bunun sonucunda kılıç hakkı ile beylikler kurulacaktır)
 !!!! Beyliklerin kurulması şunlara sebep oldu:
- Anadolu kısa sürede feth edildi,
- Anadolu kısa sürede Türkleşti,
- Anadolu’da Türk kültürü ve medeniyeti yayıldı,
- Anadolu’da İslamiyet yayıldı.
Bu beyler Selçuklulara yarar sağlamışlar fakat daha sonra bağımsız hareket etmeye başlamış ve feodal bir yapının ortaya çıkmasına sebep olmuşlardır. (Bu durum merkezi otoriteyi olumsuz yönde etkilemiştir)


Tolunoğulları ve Ihşidiler:

• Mısır’da kurulan ilk Türk devletleridir.
• Yönetici Türk halkı Arap olduğu için kısa sürede yıkılmışlardır.
• Mısırın bayındır (mimari eser ve belediye hizmetleri) hale gelmesinde önemli katkıları olmuştur.



Eyyubiler:

*Haçlılar ile başarılı savaşlar yaptı.
*Mısır’da Türk devlet teşkilatını uyguladılar ve resmi dilleri Türkçe’dir.(Milliyetçilik göstergesi)


Memlükler (Mısırda kurulmuş bir Türk devleti)
• Memluk devletinde Türkçe bilmek bir ayrıcalıktı. Türkçe bilmeyenler yönetimde yükselemezdi. (Milliyetçi özelliğidir)
• Egemenlik anlayışı bakımından diğer Türk devletlerinden ayrılırdı. Kut anlayışına göre hükümdar ve ailesi devleti yönetirken, Memlükler’de Türkçe bilen güçlü ve yetenekli her komutan hükümdar olabiliyordu. (Bu durum çok sayıda hükümdarın tahta geçmesini sağlayacaktır)
• Osmanlıdan üç yüz yıl daha az yaşamalarına rağmen tahta geçen hükümdar sayısı daha fazla olmuştur.

SORU: Türkler’in İslamiyeti kabul etmesi, sosyal ve kültürel yaşamında ne gibi değişiklikler meydana getirdi?

- Arapça’nın kullanılması ve hatta resmi dil ve bilim dili olması.
- Hicri Takvim’in kullanılması.
- Cami, Mescit, Minare, Kümbet vs. mimari eserler yapılması.



SORU: İlk Müslüman Türk devletlerinde kilise, manastır ve rahiplere konan vergilerin kaldırılmasının amacı nedir?
- Devlet ile gayrimüslim vatandaşları ve din adamlarını kaynaştırmak ve devlete bağlılığını arttırmak.
SORU: Malazgirt zaferinden sonra Anadolu topraklarında Selçuklu egemenliği artarken, Bizans egemenliği azalmıştır. Bu neyin göstergesidir?
- Türklerin Anadolu’daki etkinliğinin giderek artığının ve Anadolu’nun Türkleşmeye devam ettiğinin.


ÖNCE SONRA DAHA SONRA
Türk-Arap Türkler İslamiyet’i Türklerin İslam
komşu kabul etmeye başladı. medeniyetine
oldu. katkıları oldu.




SORU: Büyük Selçuklu Devleti’nde;
- Nizamiye Medreselerinin açılması,
- Bilim adamlarının himaye edilmesi.
neyin göstergesidir?
Selçukluların Eğitim ve Bilime verdiği önemin.




SORU: Türk Devletlerinde taht kavgaları yaşanmasında etkili olan sebepler nelerdir?
- Komşu ülkelerin Türk Prensleri kışkırtması,
- Ülke hanedan üyelerinin ortak malıdır anlayışı,
- Beyliklerin ve boyların prensleri kışkırtması.



NOT: Büyük Selçukluda Atabeylerin bağımsızlıklarını ilan etmeleri merkezi otoriteyi zayıflatmıştır.


SORU: Büyük Selçukluda toprak fethedenin malı sayılması neye neden olmuştur?
- Feodal beyliklerin ortaya çıkmasına.



SORU: Talas Savaşı sonunda Türk boylarının İslamiyeti kabul etmeleri neyin göstergesidir?
- Askeri olaylar toplumlararası etkileşime ortam hazırlamıştır.



Soru:- Göçebelerin yerleşik hayata geçirilmesi,
- Sulama kanallarının açılması.
Bu çalışmalar neyin göstergesidir?
* Tarımı geliştirme amacı vardır.
Türkler, İslamiyet’i kabul ettikten sonra İslam dünyasının koruyuculuğunu üslenmiştir.

Bunun örnekleri;
 Gazneli Mahmut’un, Bağdat halifesini baskıdan kurtarması,
 Büyük Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey’in Abbasi halifesini koruması ve himaye etmesi,
 İslam dünyasına düzenlenen Haçlı Seferlerine karşı koymaları,
 Osmanlı padişahlarının, Müslüman devlet ve beylikleri korumaya çalışmaları.



Soru: Memlükler’de devlet savaş zamanı ve ekonomik durumu kötü olduğu dönemlerde vatandaşlarının mallarına el koyabiliyor yada istediği fiyattan satın alabiliyordu.
Bu durum neyin göstergesidir?
 Özel mülkiyet hakkının zaman zaman devlet tarafından kısıtlandığı.




Soru: Şehzadelerin atabeyler gözetiminde illere yönetici olarak gönderilmesi neyin göstergesidir?
İleriki dönemlerde devletin başına geçecek olan kişilerin tecrübe kazanması amaçlanmıştır.



Soru:İslam devletleri;
- Düşünce özgürlüğünü kısıtlamamıştır.
- Bilimsel eserler Arapça’ya çevrilmiştir.
- Bilim adamlarına serbest çalışma ortamı yaratılmıştır.
Bu çalışmalar neye sebep olmuştur?
Müslüman bilginlerin pozitif bilimlere öncülük etmesine sebep olmuştur.



Soru:- Fenikelilerin Akdeniz’de kurduğu koloniler alfabenin batıya taşınmasında etkili olmuştur.
- Asurlular Hititler ile yaptıkları ticaret faaliyetleri sırasında çivi yazısını Anadolu’ya getirmişlerdir.
Bu bilgiler birlikte düşünüldüğünde nasıl bir yorum çıkarılabilir?
Kültürel etkileşimde ticaret ön plandadır.



Soru:- Ürünlerin fiyat ve kalite standardının belirlenmesi,
- Kurallara uymayanların meslekten çıkarılması.
Lonca örgütünün bu yetkileri hangi amaca yönelik hazırlanmıştır?
Hem üreticiyi hem tüketiciyi koruma amacı vardır.


TÜRKİYE TARİHİ

1. İlk Beylikler Dönemi (Malazgirt’ten sonra kurulan beylikler)
2. Anadolu Selçuklu Devleti
3. İkinci Beylikler Dönemi (Kösedağ Savaşı’ndan sonra kurulanlar)
4. Osmanlı Devleti
5. Türkiye Cumhuriyeti


!!! I.Haçlı Seferinden (1096) dolayı merkez Konya’ya taşınmıştır. (İznik be Batı Anadolu’da üstünlük Bizans’ın eline geçmiştir)


Miryokefalon Savaşı (1176)

Anadolu Selçuklu X Bizans
- Türklerin Anadolu’dan atılamayacağı anlaşıldı (Anadolu kesin olarak Türk yurdu oldu)
- Bizans’ın son saldırısı, Türklerin son savunmasıdır.
- Türk-İslam dünyası üzerinde Bizans baskısı sona erdi.
- I.Haçlı Seferi ile Bizans’ın eline geçen Batı Anadolu’daki üstünlük Selçukluların eline geçmiştir.
!!! II.Kılıçarslan, Türk Devlet geleneklerine göre ülkeyi 11 oğlu arasında paylaştırmıştır. (Bu durum, daha hayatta iken oğulları arasında taht kavgalarının başlamasına sebep olmuştur)


I.İzzeddin Keykavus Ticareti geliştirmek için;
- Sinop alınarak Anadolu ticareti Karadeniz’e açıldı. (Burada ilk tersane kuruldu)
- Anadolu’da Kuzey-Güney, Doğu-Batı doğrultusunda yollar yapıldı ve bu yollara Kervansaraylar yapıldı.
- Yabancı tüccarlara düşük gümrük vergileri uygulandı.
- Anadolu’daki önemli merkezlere yabancı tüccarlar, Kırım, Kıbrıs, Mısır gibi yerlere de Türk tüccarlar yerleştirildi.
- Zarara uğrayan tüccarların zararı karşılandı (ilk sigorta sistemi)


I.Alaeddin Keykubat döneminde;

- Alanya alındı.
- Anadolu, uluslararası ticaret merkezi haline geldi.
- İlk deniz aşırı sefer, Kırım’ın Suğdak limanı alınarak yapılmış oldu. (Karadeniz’de üstünlük sağlandı ve İpek yolu ele geçirilmiştir)
Moğol Tehlikesine karşı alınan tedbirler;
- Doğudaki şehirlerin surları tamir edildi.
- Halife ile ilişkiler yoğunlaşmıştır. (Askeri birlik göndermiştir)
- Harzemşahlar’ın Doğu Anadolu ve Azerbaycan’a yerleşmelerine müsaade edilmiştir. (Tampon bölge)
- ASD, Harzemşah, Eyyubi ittifakı kurulmaya çalışıldı.
- Moğol hanı Ögeday ile dostluk kurulmaya çalışıldı.


Yassıçemen Savaşı (1230)

- Harzemşahlar’ın Ahlat’ı alması ile ilişkiler bozuldu.

ASD X HARZEMŞAH

- Harzemşahlar yıkıldı.


Not: Bu savaş ile Anadolu Selçuklu devleti gücünü göstermiş ve Moğolların Anadolu’yu istilası gecikmiş, fakat tampon bölge kalktığı için Moğollar daha rahat ilerleme imkanı bulacaktır.


II.Gıyaseddin Keyhüsrev;

- 1240’ta Baba İshak (Babailer) isyanı çıkmış ve uzun süre bastırılamamıştır. (Bu durum ASD’nin zayıflığını belli etmiş ve Moğol istilası hızlanmıştır)


Kösedağ Savaşı (1243)
ASD X MOĞOL (İlhanlı-İran’da)

Kösedağ Savaşı’nın Sonuçları;
- Anadolu, Moğol istilasına girdi,
- ASD sultanları, Moğollar’ın kuklası haline geldi, sık sık taht değişikliği oldu,
- * Anadolu Türk birliği bozuldu, çeşitli beylikler kuruldu (Karamanoğulları, Candaroğulları, Osmanoğulları vs.)
- ASD yıkılma sürecine girdi,
- ASD ağır vergiler ile ezildi.


Yorumlar:

- Kervansaray yapımı,
- Ulaşım ağını düzenleme (hem ticaret hem merkezi otoriteyi iyileştirmek için)
- Gümrük vergilerini düşürme,
- Gümrük gelirlerinin artması (sonuçtur)
- Ticarette devlet güvencesi (Sigortacılık)
- Deniz kıyısı (liman) kentlerinin ele geçirilmesi,
- Yabancı tüccarlara ayrıcalık verilmesi,
- Türk tüccarların ticaret merkezlerine gönderilmesi
TİCARETİ GELİŞTİRMEK için yapılır.


Ahilik Teşkilatı: Esnaf ve zanaat grupları arasında dayanışmayı sağlayan, fiyatları belirleyen, kalite kontrolünü gerçekleştiren, haksız rekabeti önleyen bir tarikat ve bir kurumdur. Osmanlı Yükseliş devrine doğru manevi yönü azalmış ve Lonca olarak adlandırılmıştır.




NOTLAR:

- İkta sistemi, toprak sistemidir. Ticaret ile direkt bir ilgisi yoktur. Asker yetiştirmek, düzenli üretim yapmak, düzenli vergi toplamak, asayişi sağlamak gibi yararları vardır.
- Türk devletlerinde genelde toprağın sahibi devlettir. Halk kiracıdır ve ürün vergisi verir. Özel mülkiyet pek gelişmemiştir.
- Gaza ve Cihat, İslamiyeti yaymak için yapılır. Müslüman bir devlete karşı gaza-cihat yapılamaz.




Sebep Sonuç
Beylik ele geçirme Anadolu Siyasi Birliği
Para Bastırmak Bağımsızlık, Ekonomik refah
Düşük Gümrük Verg. Ticarette ve gelirde artış
Taht Kavgası Merkezi otoritenin bozulması
Özerk Yetki verilmemesi Ülke bütünlüğünü
koruma
Uluslararası ticaretin Gümrük gelirlerinin
gelişmesi artması


OSMANLI İMPARATORLUĞU KURULUŞ DEVRİ ÖNEMLİ OLAYLAR ve POLİTİKALAR:

İSKAN POLİTİKASI
FETİH POLİTİKASI
HOŞGÖRÜ POLİTİKASI
DEVŞİRME SİSTEMİ
ANADOLU SİYASİ (TÜRK) BİRLİĞİ
KARESİOĞULLARI’NIN ALINMASI
ANKARA SAVAŞI
FETRET DEVRİ



Tanım ve Kavramlar:

Aşar (öşür): Toprak gelirinin onda biri olan bu vergiyi halktan Tımar sahibi alırdı (Müslümanlardan).


Haraç: Müslüman olmayanlardan alınan beşte bir oranındaki gelir vergisidir.



Cizye (Kelle vergisi): Gayrimüslimlerden, askerlik yapmadıkları için yılda bir kez alınan vergidir. Askerlik çağına gelmiş sağlıklı erkeklerden alınırdı.


Ayan: Bir yerin bir bölgenin zenginlerinden olan. Büyük topraklara ve silahlı adamlara sahip “ağa” (derebeyi).


Cülus Bahşişi: Yeni hükümdarın asker ve memurlara verdiği para.


Devşirme: Osmanlıda, Yeniçeri ocağına alınacak asker ihtiyacını karşılamak için Balkan topraklarındaki gayrimüslim ailelerden alınan çocukların yetiştirilmesi işi.


Karesioğulları’nın Alınması ile (Çanakkale):
Osmanlı’nın;

 Rumeli’ye geçişi kolaylaşmıştır.
 Karesi beyliğinin önemli komutanları Osmanlı hizmetine girmiştir.
 Karesi Donanması Osmanlı’nın olmuştur.
 Anadolu Siyasi (Türk) birliğinin kurulmasında ilk adım atılmıştır.


Orhan Bey dönemindeki teşkilatlanma çalışmaları:

 Divan teşkilatı kuruldu,
 Vezirlik makamı oluşturuldu,
 Kadılık teşkilatı kuruldu,
 Yaya ve müsellem adıyla ilk düzenli ordu kurulmuştur,
 İznik’te ilk medrese kurulmuştur (Orhaniye)


Not: Orhan bey döneminde Osmanlı beylikten DEVLET aşamasına geçmiştir.


I.Murat dönemindeki teşkilatlanma çalışmaları:

 Yeniçeri ocağı kuruldu,
 Tımar sistemi uygulanmaya başlandı,
 Rumeli beylerbeyliği kuruldu.


NOT: I.Murat “ülke, hanedan üyelerinin ortak malıdır” anlayışının yerine “ülke, padişah ve oğullarının malıdır” anlayışına getirmiştir. Taht kavgaları önlemek amaçlandı. (Merkeziyetçilik amaçlandı)

Ankara Savaşı (1402):

* Timur’un batıya doğru yaptığı seferler sonucunda İran ve Irak ele geçirilmiş, Altınorda Devleti zayıflamış ve yıkılmıştır.
* Yıldırım Bayezid’den kaçan beyler Timur’a sığınmışlardır.
Sonuçları:
* Beylikler yeniden kuruldu (Anadolu Türk birliği bozuldu).
* Balkanlarda Türk ilerleyişi durdu.
* Bayezid’in çocukları arasında taht kavgaları başladı.
* Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirdi.
* Fetret Devri başladı. Osmanlı sağlam devlet örgütü sayesinde kısa zamanda toparlandı.


Soru: İskan Politikasının yada Türkleri Balkanlara yerleştirmenin amaçları nelerdir?
- Nüfus dengesini sağlamak, üretimde süreklilik.
- Türk-İslam kültürünü yaymak, merkeziyetçilik.
- İşsizliğe çözüm bulmak, asayişi sağlamak.


Orhan dönemindeki teşkilatlanma çalışmalarının sonucu nedir?
- Osmanlı, Beylikten Devlete geçti.


Osmanlı’nın takip ettiği hoşgörü politikasının amacı nedir?
- Balkanların fethini kolaylaştırmak,
- Devletin kalıcılığını sağlamak.



Osmanlı Devleti Kuruluş devrinde neden sık sık başkent değiştirmiştir?- Fetih bölgelerine yakın olmak için.


Bağımsızlık alametleri nelerdir?Bir beyliğin bağımsız olması için;
Bağlı olduğu devletin o beyliğe;
- Ferman, Bayrak, Sancak, Kılıç,
- Nevbet (Davul, Bando) vermesi gerekir.
Yada beylik;
- Para bastırması ve hutbe okutması gereklidir.
Haçlı ordularının amacı nedir?
- Osmanlıyı Balkanlardan atmaktır.



DİVAN ÜYELERİ ve DİĞER GÖREVLİLER

Vezir-i Azam (Sadrazam) Başbakan
Defterdar Maliye Bakanı
Nişancı Tuğracı, Tapu Kadastro
Şeyhülislam (Müftü) Ulemanın Başı, Fetvacı
Kazasker (Kadı Asker) Adalet ve Eğitim
Reis-ül Küttap Dış İşleri Bakanı
Kaptan-ı Derya (Kaptan Paşa) Donanma
Komutanı
Yeniçeri Ağası İstanbul Emniyet Müdürü
Rumeli Beylerbeyi Rumeli Eyalet Valisi
Kadı Adalet işleri (Hakim)
Subaşı Kazalarda Güvenlik Sorumlusu



OSMANLI YÜKSELME DEVRİ

İSTANBUL’UN FETHİ
CEM SULTAN OLAYI
ANADOLU SİYASİ (TÜRK) BİRLİĞİ
ŞAH KULU İSYANI (SAFEVİ-İRAN-Şİİ)
MISIR SEFERİ (HALİFELİK OSMANLI’NIN)
KAPİTÜLASYONLAR
SOKULLU MEHMET PAŞA ve PROJELERİ



İstanbul’un Fethi (29 Mayıs 1453):
Sebepleri:

 Anadolu - Rumeli toprak bağlantısını kesmesi.
 Rumeli güvenliğinin sağlanmak istenmesi.
 Bizans entrikaları (Haçlı ittifakları, şehzade ve Anadolu beyliklerini kışkırtmaları)
 Stratejik bir bölge olması.
 Hz.Muhammed’in hadisindeki müjdeye ulaşmak istenmesi.


Sonuçlar:

Türk Tarihi Bakımından:

 II. Mehmet “Fatih” unvanını aldı.
 İstanbul, Osmanlı’nın Başkenti oldu.
 İstanbul boğazı ve Karadeniz ticaret yolu Osmanlı’nın eline geçti.
 Rumeli’nin güvenliği sağlandı.
 Anadolu ve Rumeli’nin bağlantısı sağlandı.
 Osmanlı Kuruluş Dönemi bitti, Yükselme dönemi başladı.


Dünya Tarihi Bakımından:

 Doğu Roma (Bizans) yıkıldı.
 Doğu Ticaret yolları Osmanlı eline geçtiği için Avrupalılar yeni yollar aradı ve Coğrafi keşiflere sebep oldu.
 Rönesans hareketlerine zemin hazırladı.
 Surların yıkılabileceği anlaşıldı. Avrupa’da feodalite zayıfladı. Krallıklar güçlendi.
 Ortodoksluk Osmanlı himayesine girdi.
 Orta çağ sona erdi, Yeni çağ başladı.
 Avrupalı devletler, İstanbul’da ilk sürekli elçiliklerini kurdu.



II.Bayezid Dönemi:

CEM SULTAN olayı:

* Cem Sultan olayına; Memlükler, Karaman beyleri, Dulkadiroğulları, Rodos Şövalyeleri ve Papalık karıştığı için sorun devletlerarası (uluslar arası) bir soruna dönüşmüştür. Bu olayı öteki şehzade olaylarından ayıran en önemli özellik budur.



Osmanlı-Memlük Savaşları:
Sebepleri:

* Fatih zamanından beri devam eden Hicaz su yolları meselesi.
* Cem Sultan’ı kışkırtmaları.
* Ramazan ve Dulkadiroğulları üzerinde hakimiyet mücadelesi.
* Karamanoğulları’nı desteklemeleri.
* Hindistan’dan gönderilen hediyelere Memlüklerin el koymaları.
- Savaşlardan kesin bir sonuç alınamamıştır. Ramazanoğulları beyliği toprakları Harameyn Vakıf toprağı olduğu için Memlüklü nüfuzuna bırakılmıştır.

Yavuz Sultan Selim Devri:
Mısır Seferi (Osmanlı-Memlük Savaşı)
Sonuçları:


* 1516 Mercidabık, 1517 Ridaniye savaşları ile Suriye, Filistin, Kudüs, Mısır ve savaşılmadan Hicaz ele geçirildi.
* Memluklar yıkıldı.
* Halifelik Osmanlılara geçti.
* Osmanlı devlet yönetiminde dini özellik önem kazandı. Teokratik bir yapıya kavuşmuştur.
* Çok büyük ganimetler elde edilmiş ve hazine altın ile dolmuştur.
* Baharat yolu Osmanlı’nın eline geçmiştir.
* Kutsal emanetler Osmanlı koruyuculuğuna geçmiştir. İslam dünyasında birlik sağlanmıştır.
* Venedikliler Kıbrıs için ödediği vergiyi Osmanlıya ödemeye başlamıştır.


Kanuni Sultan Süleyman Devri:
Kapitülasyonlar:

 Bir devletin yabancı bir devlete tanıdığı, siyasi, ekonomik, dini ve hukuki ayrıcalıklardır.
 1479 Fatih (Venedik)
 1535 Kanuni (Fransa)
 1580 III.Murat (İngiltere, Hollanda)
 1740 I.Mahmut (Fransa) Sürekli hale geldi.


Kapitülasyonların verilme nedenleri:

 Avrupa Hıristiyan birliğini bozmak.
 Akdeniz ticaretini canlandırmak.
 Osmanlı mallarına batı Akdeniz’de Pazar bulmak.


NOT: Kapitülasyonlar, Osmanlı devletinin ticaretinin gelişmesini ve sanayisinin kurulmasını engellemiştir.



Sokullu Mehmet Paşa Dönemi:
Don-Volga kanal projesi sebepleri

 Ruslar’ın Karadeniz’e inmelerini ve Kırım’a saldırmalarını önlemek.
 Kafkas hanlıklarını hakimiyet altına almak.
 Orta Asya Türkleri ile doğrudan irtibata geçmek.
 İpek yolunu canlandırmak.
 İran’ı kontrol altında tutmak,
amaçları ile yapılmak istenmişse de tamamlanamamıştır.
Merkezi otoriteyi güçlendirmek ve bölünmeyi önlemek için;
 Taht kavgalarının önlenmesi,
 Veraset sisteminin düzenlenmesi,
 Kardeş katli usulü, (Fatih Kanunnamesi)
 Ekber (en büyük) ve Erşet (reşit olan, akıllı) sisteminin getirilmesi,
 Devşirme sisteminin uygulanması,
 Miri toprak uygulaması (devlete ait topraklar),
 Türkler’in merkez yönetiminden uzak tutulması,
 Sancağa gönderilen şehzadelerin yetkilerinin kısıtlı olması.



OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYET

HALK: Askeri (Yönetenler) ve Reaya (Yönetilenler) olarak ikiye ayrılır.
ASKERİ SINIF:

**İLMİYE (Ulema): Adalet, Din, Eğitim ile uğraşanlar.(Kazasker, Şeyhülislam, Kadı ve Müderrisler)


**KALEMİYE: Mali ve bürokratik işlere bakarlar. (Defterdar, Nişancı ve Reis-ül Küttab)


**SEYFİYE:

- Kılıç ehli olarak bilinir.
- Devleti koruyan, asayişi sağlayan, sınırları genişleten sınıftır.
- Yönetim ve Askerlik işlerine bakarlar.
- Vezir-i Azam, Vezirler, Yeniçeri Ağası, Kaptan-ı Derya, Beylerbeyi, Sancakbeyi.
KAPIKULU Ordusu
*Yeniçeriler bu gruptadır.
*Merkez (İstanbul) ordusudur.
*Devşirmedirler.
*Sürekli Askerdirler.
*Ulufe adı verilen maaş alırlar.
*Cülus Bahşişi’de alırlar.
***Devşirme sistemi:


Balkanlardan alınan Hıristiyan çocukların Türk ailelerin yanına verilmesinin sebebi;

• İslamiyet’i öğretmek,
• Türkçe’yi öğretmek,
• Türk adet ve geleneklerini öğretmek.


Osmanlı Devletinde farklı eğitim kurumlarının varlığını sürdürmesi, öğretim birliğinin olmadığının ve kültürel farklılığın kanıtıdır.


Osmanlı Devleti’nde toplumun ümmet esasına (Müslüman-Gayrimüslim) göre örgütlenmesi ve halifelik, devletin “teokratik” yapısını kanıtlar.
Cevapla
  • Benzer Konular
    Cevaplar
    Görüntü
    Son mesaj
  • Bilgi
  • Kimler çevrimiçi

    Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 3 misafir