Mali analiz ders notu

Cevapla
mehmet
Mesajlar: 11
Kayıt: 12 Eki 2016 16:12
İletişim:

12 Eki 2016 16:17

Temel mali tablolar bir işletmenin mali durumu ile mali durumundaki değişiklikleri açıklayan birer araç niteliği taşır. Bu tablolar üzerinde yer alan veriler üzerinde yapılacak bazı analitik uygulamalar işletme ile ilgili mali yorum ve değerlendirme açısından daha anlamlı ve yararlı sonuçlara ulaşmamızı sağlar. Söz konusu uygulamalar mali analiz kapsamında yürütülür. Mali analiz,bir işletmenin mali durumunun ve mali yönden gelişmesinin yeterli olup olmadığıı belirlemek için, mali tablo kalemlerindeki değişikliklerin, kalemler arasındaki ilişkilerin, zaman içerisinde göstermiş oldukları eğilimlerin incelenmesi ve gerektiğinde belirlenen standart ve sector ortalaması ile karşılaştırılarak yorumlanması faaliyetlerinin bütünü olarak tanımlanabilir.
İşletmedeki yöneticilerin görevi işletmenin aktif ve pasifini yöneterek hedeflenen kara güvenli bir şekilde ulaşmasını sağlamaktır. Yani işletme ancak doğru bir ekonomik yapı ( varlık yapısı) ve mali yapı (kaynak yapısı) ile amaçlarını gerçekleştirebilir. Bunun için de geçmişle ilgili bilgilerden gelecekle ilgili bazı ipuçları elde etmek gerekir. Mali durumla ilgili bilgilerin kaynağını da mali tablolar oluşturur. Bu tablolarda yer alan bilgilerin belirli teknikler kullanılarak analizi yapılması gerekmektedir.
Mali tablolar analizinde kullanılan tekniklerden biri de “Oran yöntemiyle analiz”dir. Mali tablolarda yer alan iki kalem arasındaki ilişkinin basit matematiksel ifadesine oran denilmektedir.
Mali tablolarda yer alan kalemler arasında basit matematiksel ilişkileri göstermenin yanısıra hesaplanan oranların yorumlanması ve değerlendirilmesi önemlidir. Oranlar, yararlı bir analiz aracı olabilmeleri için işletme ile ilgili anlamlı soruları yanıtlamalıdırlar.
Oran analizi yoluyla işletmenin iktisadi vemali yapısı, karlılığı, verimliliği, iktisadi varlıkların etkin kullanımı, likiditesi vb. konularda önemli ve anlamlı bilgiler elde edilir.Elde edilen bu bilgiler işeltmenin amaçları da dikkate alınmak suretiyle iyi bir şekilde yorumlandığı takdirde bir değer ifade eder.
ORAN ANALİZİNİN KAPSAMI
Oran analizi tekniğinde finansal tablolardaki kalemler arasındaki anlamlı ilişkiler, birbirinin yüzdesi veya birkaç katı olarak belirtilmektedir. Bu yöntemde hesap veya hesap grupları arasında matematiksel ilişkiler kurulmak suretiyle, işletmenin; ekonomik ve mali yapısı ile karlılık, çalışma durumu hakkında bir yargıya ulaşılmaya çalışılmaktadır. Oran analizinden beklenen yararın sağlanması ancak hesaplanan oranların iyi yorumlanması ve nedenlerinin araştırılması ile olanaklıdır.
İncelenen işletmenin cari dönem oranlarının yorumlanmasında ve değerlendirilmesinde aşağıdaki ölçütlerden yararlanılabilir.
- Anlamlı olduğu kabul edilen genel ölçülerle, deneyimler sonucu bulunmuş ve yeterli olarak kabul edilmiş oranlarla karşılaştırma
- Birbiriyle ilgili çeşitli oranların birlikte değerlendirilmesi
- İşletmenin geçmiş yıllar oranları ile karşılaştırma
- Aynı endüstri kolunda benzer işletmelerin oranları ile veya endüstri kolundaki standart oranlarla karşılaştırma
Oranlar çeşitli kıstaslara göre, farklı şekillerde bölümlendirilmektedir. Herkesçe kabul edilmiş, genel bir tasnif şekli olmamakla beraber, oranların aşağıdaki şekilde ayırımı uygun görülmüştür.
1.Likidite Oranları
2. Mali Yapı Oranları
3. Faaliyet Oranları
4. Karlılık Oranları
Bu çalışmada işletmenin faaliyet ve karlılık oranları açısından analizi yapılacağı için bu iki oranı ayrıntılı açıklayacağız, likidite ve mali yapı oranları ise kısaca ele alınacaktır.
Likidite Oranları
Likidite oranları işletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü ölçme veya diğer bir ifadeyle yabancı kaynaklarını zamanında ödeyip ödeyemeyeceğini tespitte kullanılır.
- Cari oran
- Likidite oranı
- Nakit oranı
Mali Yapı Oranları
Bu grupta işletmenin mali yapısının ve uzun vadeli borç ödeme gücünün göstergesi olan oranlar yer alır. Kaldıraç oranları olarak da adlandırılan bu oranlar varlıkların ne kadarlık kısmının kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklarla ne kadarlık kısmının ise öz kaynak ile finanse edildiğini,öz kaynaklarla yabancı kaynaklar arasında uygun bir dengenin bulunup bulunmadığını tespitte kullanılırlar.
- Yabancı Kaynak Oranı
Öz Kaynak Oranı
- Yabancı Kaynakların Öz Kaynaklara Oranı
- Kısa Vadeli Yabancı Kaynak Oranı
- Uzun Vadeli Yabancı Kaynak Oranı
- Yabancı Kaynaklar Vade Yapısı Oranı
Faaliyet Oranları
İşletmelerin çalışma durumunun analizinde, işletme faaliyetlerindekullanılan varlıkların etkili bir biçimde kullanılıp kullanılmadığı ölçülmektedir. Varlıkların kullanılmaları sırasındaki etkinlik derecesini gösteren bu oranlara faaliyet oranları, verimlilik oranları veya devir hızı oranları denilmektedir.
Bu grupta yer alan oranları şöyle sıralayabiliriz:
- Stok Devir Hızı
- Alacakların Devir Hızı
- Nakit Devir Hızı
- Net Çalışma Sermayesi Devir Hızı
- Dönen Varlık Devir Hızı Oranı
- Duran Varlık Devir Hızı Oranı
- Maddi Duran Varlıklar Devir Hızı
- Aktiflerin Devir Hızı
- Öz Sermaye Devir Hızı
Stok Devir Hızı Oranları
Stok devir hızı oranları; ortalama bir hesapla, stok kalemlerinin ne kadar bir süre içerisinde üretim faaliyetinde tükendiğini veya satış hasılatı unsuru haline dönüştüğünü ölçmeye yarayan oranlardır. Başka bir anlatımla, stokların belirli bir dönem içinde kaç defa yenilendiğini gösterir.
- Ticaret İşletmelerinde Stok Devir Hızı Oranı
Ticaret işletmelerinde stok kalemleri satılmak üzere alınan mallardan (ticari maldan) oluşmaktadır. Bu nedenle işletmelerdeki stok devir hızı oranı, ticari malın ne kadarlık bir süre içinde satış hasılatı haline dönüştüğünü gösterir. Ticaret işletmelerinde, stok devir hızı oranını aşağıdaki biçimde gösterebiliriz;
Stok Devir Hızı= Satılan Ticari Malların Maliyeti/ Ortalama Ticari Mal Stoku
Yıl içinde stoklarda büyük dalgalanmalar görülmemesi durumunda, ortalama stok; dönem başı stok kalemi ile dönem sonu stok kaleminin ortalaması alınarak saptanabilir.
Stok Devir Hızı Oranı= Satılan Ticari Malın Maliyeti/ ((Dönem Başı Stok+Dönem Sonu Stok)/2)
Ancak stok hareketlerinin yıl içinde büyük dalgalanmalar göstermesi durumunda, yukarıdaki esaslara göre saptanan ortalama stok yanıltıcı olabilecektir. Bu gibi durumlarda, ortalama stok, her ay sonundaki stok rakamlarının basit aritmetik ortalamasının alınması suretiyle saptanabilir.
Stok devir hızının belirlenmesinde bazen satılan malların maliyeti yerine net satışlar alınmaktadır.
Stok Devir Hızı= Net Satışlar/ Ortalama Stok
Stokların devir hızı oranının işletmenin çalışma alanına göre normal sayılan ölçülerden farklı olması, işletmenin iyi çalışmadığının veya talepleri karşılayamayacak duruma düştüğünü gösterebilir. Stok devir hızı oranı, işletme özelliklerine ve uygulanan satış politikasına göre farklı olabiliyor ise de; işletmenin çalışma alanına göre, normalin altında olması işletmede fazla stokların bulunduğunun ve işletmenin iyi çalışmadığının bir göstergesidir. İşletmenin satış hacmine oranla fazla miktarda stok bulundurması, hem stokların depolama giderlerini artırmakta, hem de stokların fiziki vasıflarının bozulmasına ve tüketici tercihlerinin değişmesi nedeniyle stokların demode olmasına yol açmaktadır. Diğer taraftan stok devir hızının çok yüksek olması da; tüketici taleplerinin zamanında karşılanmamasına neden olabilir. Ayrıca sürekli olarak kısa dönemlerde sipariş verilmesi, işletmenin sipariş giderlerini artırabilir. Bu nedenle, stok bulundurma politikası belirlenirken tüm faktörlerin göz önünde bulundurulması, depolama giderleri ile stok tedarik giderleri toplamının minimum olacağı stok düzeyinin belirlenmesi gerekir.
Stok devir hızı yüksek olan işletmeler diğer işletmelere göre rekabet olanağına sahiptirler.
- Üretim İşletmelerinde Stok Devir Hızı Oranı
Üretim İşletmelerinde hammadde, yarı mamül ve mamül stokları olmak üzere üç tür stok mevcuttur. Bu üç ana stok için ayrı ayrı devir hızı hesaplanabilir.
Stok devir hızı, çeşitli endüstri kolları araısnda büyük farklar gösterir. Bazı sektörlerde stok devir hızı 20 keze yaklaşırken diğer sektörlerde 3”e kadar düşmektedir. Bu bakımdan stok devir hızı değerlendirilirken geçmiş yıllar stok devir hızı bir kıstas olarak ullanılabileceği gibi, aynı endüstri kolundaki benzer işletmelerin stok devir hızı ile sanayi kolu için hesaplanmiş standart oranlarla da kıyaslamalar yapılabilir.
Stok devir Süresi veya Ortalama Stokta Kalış Süresi, stokların likidite durumunu ölçen göstergelerden biridir. İşletmenin tüm satışlarının peşin olması durumunda, bu oran işletmenin stoklarının kaç günde nakde dönüştüğünü, tüm satışların kredili olması durumunda da stokların ne kadar sürede alacak şekline dönüştüğünü göstermektedir. Stokların devir süresi aşağıdaki formülle hesalanabilir:
Stok Devir Süresi= 360(veya365)/ Stok Devir Hızı
Alacakların Devir Hızı Oranı
Alacakların devir hızı oranı, alacakların belirli bir dönemdeki devrini gösterir.
Alacakların devir hızı oranı; belirli bir dönemdeki kredili satışlar tutarının aylık ortalama ticari alacak miktarına bölünmesi ile elde edilir.
Alacakların Devir Hızı Oranı= Kredili Net Satışlar Tutarı/ Ortalama Ticari Alacaklar
Ortalama Ticari Alacaklar ise şöyle bulunur:
Ortalama Ticari Alacaklar= Dönem Başı Ticari Alacaklar+ Dönem Sonu Ticari Alacaklar/ 2
Oranda yer alan ticari alacaklar işletmenin esas faaliyetlerinden doğan senetli ve senetsiz alacaklarını içermektedir. Ticari alacaklar, kredili satışlar sonucu doğduğundan, devir hızının saptanmasında, kredili satışların esas alınması daha doğru sonuçlar verir. Ancak kredili satışlar tutarının bilinmemesi durumunda net satışlar tutarı da esas alınabilir.
Alacakların devir hızı hesaplanırken, yanıltıcı yorumlara yer vermemek için şüpheli alacaklar ticari alacaklardan düşülür.
Bu oranın yorumlanmasında geçmiş yıl oranları ve diğer işletmeler oranları karşılaştırılır. Alacakların devir hızının artışı işletmenin lehine yorumlanan bir durum olup, işletme sermayesinin alacaklara nispeten az miktarda bağlandığını gösterir. Diğer taraftan alacakların devir hızının azalması, işletme sermayesinin büyük bir bölümünün alacaklara tahsis edildiğini belirtir.
Alacakların Ortalama Tahsilat Süresi
Bu oran kredili satışların kasaya dönme süresini ifade eder.
Alacakların Ortalama Tahsilat Süresi=360/ Alacakların Devir Hızı
Nakit Devir Hızı Oranı
Bu oran hazır değerlerin devir hızını ölçmede kullanılan bir orandır. Hazır değerlerin verimli kullanılıp kullanılmadığını ortaya koyar. Net satışların hazır değerler toplamına bölünmesi ile elde edilir.
Nakit Devir Hızı= Net Satışlar/ Hazır Değerler
Bu oranın yüksek olması hazır değerlerin verimli bir şekilde kullanıldığını göstermektedir. Oranın düşük olması istenilmeyen bir durum olup, hazır değerlerin verimsiz kullanıldığının bir göstergesidir. İşletmenin hazır değerlere gereğinden fazla yatırım yapması ve hazır değerlerin atıl kalmasının bir sonucu olarak yada satışların gereğinden az olmasına bağlı olarak bu oran düşük çıkabilir. Sektör ortalamaları ve geçmiş yıllar verileri dikkate alınarak analiz yapılmalıdır.
Dönen Varlık Devir Hızı Oranı
Dönen varlık devir hızı oranı dönen varlıkların verimliliğini ölçmede kullanılan bir orandır. Bu oran net satışların dönen varlıklara bölünmesi ile elde edilir. Dönen varlıkların kaç katı net satış yapıldığını gösterir.
Dönen Varlık Devir Hızı Oranı= Net Satışlar/ Ortalama Dönen Varlıklar
Ortalama Dönen Varlıklar= (Dönem Başı Dönen Varlık+ Dönem Sonu Dönen Varlık)/ 2
Oranın yüksek olması dönen varlıkların verimli bir şekilde kullanıldığının göstergesidir. Bu oranın düşük olması ise, işletme varlıklarının verimli kullanılmadığını yada dönen varlıklara gereğinden fazla yatırım yapıldığını göstermektedir.
Duran Varlık Devir Hızı Oranı
İşletmedeki duran varlıkların verimliliğini ölçmede kullanılan bir orandır. Bu oran işletmede duran varlıklara aşırı bir yatırım yapılıp yapılmadığını saptanmasında kullanılan bir ölçüdür ve net satışların duran varlıklara bölenmesi ile elde edilir.
Duran Varlık Devir Hızı Oranı= Net Satışlar/ Ortalama Duran varlıklar
Ortalama Duran varlıklar= (Dönem Başı Duran Varlık+ Dönem Sonu Duran) Varlık /2
Oranın düşük olması veya zaman içinde düşme eğilimi göstermesi, işletemenin tam kapasite ile çalışmadığını veya duran varlıklardan yeterince gelir sağlanamadığını gösterebilir. Oranın çok yüksek olması ise, işletmenin duran varlıklarının kapasitelerinin üzerinde kullanıldığını gösterir. Bu orana ilişkin belirli bir norm olmamakla beraber, büyük sanayi kuruluşlarında oranın 2 olması uygun görülmektedir.
Maddi Duran Varlıklar Devir Hızı
Maddi duran varlıklar devir hızı, net satışların net maddi duran varlıklara bölünmesi suretiyle hesaplanır ve maddi yapıya sahip iktiadi kıymetlerin faaliyet döneminde ne ölçüde etkin kullanıldığını gösterir.
Maddi Duran Varlıklar Devir Hızı= Net Satışlar/ Maddi Duran Varlıklar (Net)
Bu oranın yüksek olması maddi duran varlıkların etkin kullanıldığını gösterir. Ancak bu durum aşırı yüksek olursa maddi duran varlıkların kapasitelerininüzerinde kullanıldığını da göstergesi olabilir. Oranın düşme eğiliminde olması ise kapasite kullanım oranının düştüğünü ifade eder. Oran konusunda kesin bir Standart olmamakla birlikte sanayi işletmelerinde 5 olmasının uygun olacağı söylenebilir.
Aktif Devir Hızı
Bir işletmede sermaye yoğunluğunun bir göstergesi veya varlık kullanımında etkinliğin bir ölçüsü olarak kullanılan bu oran bu şekilde hesaplanır.
Aktif Devir Hızı= Net Satışlar/ Ortalama Aktif Toplamı
Ortalama Aktif Toplamı= (Dönem Başı Aktif Toplamı+ Dönem Sonu Aktif Toplamı)/ 2
Diğer koşullar aynı kalmak üzere aktif devir hızı daha fazla olan firmaların karlılık oranları da yüksektir. Bu oranın 2 ile 4 arasında olması uygun görülür. Standartlara ve geçmiş yıllara göre bu oranın düşük olması işletmede atıl kapasite bulunduğunu açıklar.
Öz Sermaye Devir Hızı
Öz sermaye devir hızı net satışların ortalama ortalama öz kaynaklar bölünmsi suretiyle hesaplanır.
Özkaynak Devir Hızı= Net Satışlar/ Ortalama Özkaynaklar
Ortalama Öz Kaynaklar= (Dönem Başı Özkaynaklar+ Dönem Sonu Özkaynaklar)/ 2
Bu oran öz kaynakların ne ölçüde verimli kullanıldığının tespit edilmesinde kullanılır. Oranın çok yüksek olması işletmenin faaliyetlerinin büyük ölçüde borçlanmak suretiyle finanse ettiğini gösterir. Oranın düşük olması ise işletmenin özkaynaklarını etkin olarak kullanamadığını ve işletmenin faaliyet seviyesinin gerektiğinden daha fazla öz kaynağa sahip olduğunu gösterir. Öz kaynak devir hızı konusunda standart bir oran vermek mümkün değildir. Bunu mukayese için işletmenin geçmiş dönemlerindeki oranlarla sektördeki diğer işletmelerin oranlarından yararlanılabilir.
Karlılık Oranları
Faaliyetler sonucunda ulaşılan başarıyı ölçmeye yarayan oranlardır. Karlılık oranları, işletme ortakları ya da ortak olmak için işletme hisse senetleri satın almayı düşünen potansiyel yatırımcılar tarafından öncelikle gözden geçirilmelidir. Karlılık oranları değerlendirilirken, aynı sektör içerisindeki diğer işletmelerin karlılık oranları ile karşılaştırma yapılır. Ayrıca işletmenin geçmiş dönemlerdeki karlılık oranları, işletme bütçelerinde hedeflenen karlılık oranları ve ekonominin genel durumu da göz önünde bulundurulmalıdır.
Bir firmanın elde ettiği karın ölçülü ve yeterli olup omadığını belirlemek için aşağıdaki etmenlerin gözönünde tutulması gerekir:
- Sermayenin alternatif kullanış alanlarında sağlayabileceği gelir,
- Genel ekonomik koşullar,
- Aynı endüstri kolunda benzer firmaların kar oranları,
- Geçmiş yıllarda karın göstermiş olduğu eğilim,
- İşletmenin planladığı kar hedefleri
Firmanın karlılık analizinde kullanılan oranlar, dört bölümde toplanabilir:
1) Kar ile sermaye arasındaki ilişkileri gösteren oranlar,
2) Kar ile satışlar arasındaki ilişkileri gösteren oranlar,
3) İşletmenin ortaklarına yeterli bir gelir sağlayıp sağlamadığını belirlemede kullanılan oranlar,
4) İşletmenin mali yükümlülüklerini karşılamak için yeterli gelir elde edip etmediğini saptamada kullanılan oranlar.
Kar ile Sermaye Arasındaki Ilişkileri Gösteren Oranlar
Özsermaye Karlılığı
“Net Kar/ Özsermaye Oranı” işletme sahip ve sahipleri tarafından sağlanan kaynağın bir birimine düşen kar payını göstermektedir.
Serbest Pazar ekonomilerinde bir firmaya sermaye yatırımı yapmaktaki amaç kar elde etmek olduğuna göre, elde edilen karın, o firmaya ayrılan sermayeye oranı, firmanın başarı ölçüsü olarak kabul edilebilir.
İncelenen firmalarda bu oranın yeterli olup olmadığı, büyük ölçüde sermayenin alternatif kullanış olanaklarına bağlıdır. Eğer bir firma sermayesini daha karlı bir şekilde kullanmak olanağına sahipse, anılan oran ilk bakışta yüksek görünse dahi bunu yeterli bir netice olarak kabul etmemek gerekir.
Bu oran gerçekte Net Kar/ Net Satışlar oranı ile sermayenin devir hızının çarpımı sonucudur.
Net Kar/Net Satışlar x Net Satışlar/Özsermaye= Net Kar/ Özsermaye
Bunun ifade ettiği anlam, bir firmanın “Net Kar/ Net Satışlar Oranı” yükseldikçe veya özsermayesinin devir hızı arttıkça “Net Kar/ Özsermaye” oranı da yükselecektir.
Vergi Öncesi Kar Özsermaye Oranı
Vergiden önceki karın öz kaynaklara oranı, vergi oranlarındaki değişmelerin net kar üzerindeki etkisinin ortaya konulmasına ve hatalı bir yorumdan kaçınılmasına olanak verdiğinden “Net Kar/ Özsermaye” oranını tamamlayan bir özellik gösterir. Yönetim kardan alınan vergi miktarı üzerinden hiçbir kontrola sahip değildir. Bu nedenle yöneticilerin, özkaynakların verimli kullanıp kullanmadıklarının ölçümünde “Vergi Öncesi Kar/ Özsermaye” oranına başvurulabilir.
Sermayenin Karlılığı
(Net Kar+ Ödenen Faizler+ Gelir ve Kurumlar Vergisi) (FVÖK)/ Kaynaklar Toplamı (yabancı Kaynak+ Özsermaye)
Ekonomik rantabilite olarak da adlandırılan bu oran, bir firmanın kaynaklarını ne ölçüde karlı kullandığını gösterir.Eğer bir firma ucuz kredi sağlamışsa diğer koşullar aynı kalmak üzere, daha pahalı kredi kullanan işletmeye kıyasla daha karlı gözükecektir. Gerçekte daha az karlı gözüken firma, kaynaklarını daha verimli kullanmış olabilir.
Birikmeli (Kümülatif) Karlılık Oranı
Bir firmanın birikmeli karlılık oranı, dağıtılmamış karların (yedek akçe ve yedek akçe niteliöindeki karlar dahil) net varlık (aktif) toplamına bölünmesi suretiyle hesaplanmaktadır.
Birikmeli Karlılık Oranı= Dağıtılmamış Karlar Toplamı/ Net varlık (Aktif) Toplamı
Dağıtılmamış karların net varlık toplamına oranı, firmanın uzun süre karlılığını gösterdiği gibi, firmanın kar dağıtım politikası hakkında da analiste ışık tutar. Bu oran hesaplanırken, dağıtılmamış karların ödenmiş sermayeye eklenmemesi gerekiyor.
Kar ile Satışlar Arasındaki İlişkileri Gösteren Oranlar
Faaliyet Karı Oranı
Faaliyet karının net satışların yüzde kaçını oluşturduğunu gösteren bu oran, faaliyet karının net satışlara bölünmesiyle elde edilir.
Faaliyet Karı oranı= Faaliyet karı (Faaliyet Maliyeti) / Net Satışlar
Bu oran işletmenin esas faaliyetlerinin karlılığını gösteren bir orandır. Bu oranın yüksekliği, işletmenin esas faaliyetlerinde başarılı olduğunun bir göstergesidir. Fakat işletme karlılığı analiz edilirken bu oranla birlikte geçmiş yıllar oranlarının ve sektör ortalamalarının da dikkate alınması gerekir.
Net Karlılık Oranı
Net Karlılık Oranı= Net Kar/ Net Satış Tutarı
Bir işletmenin net karı, faliyet karından özellikle şu iki noktada ayrılır:
- Net kar hesaplanırken, firmanın finansman giderleri ile esas faaliyet dışı gelir ve giderleri de dikkate alınır,
- Net kar hesaplanırken, ödenen veya ödenecek gelir veya kurular vergileri indirilir.
Oranın yüksek olması net satışların net karlılığının yüksek olduğunu gösterir.
Brüt Kar Oranı
Brüt Kar Oranı= Brüt kar/ Net Satışlar
Bir işletmenin belirli bir yıldaki brüt satış karı oranı, söz konusu işletmenin geçmiş yıllardaki brüt satış karı oranları ile ve o endüstri kolundaki diğer firmaların aynı nitelikteki oranları ile karşılaştırılma yoluyla değerlendirilebilir.
İncelenen firmada brüt satış karı oranının zaman içerisinde yükselme eğilimi göstermesi, firmanın lehine yorumlanacak olumlu bir gelişmedir. Bir firmanın brüt satış karı oranının yükselmesi, aşağıdaki nedenlerde ileri gelebilir.
- Maliyetlerin sabit kaldığı halde satış fiyatlarının yükselmesi,
- Satış fiyatları değişmediği halde maliyetlerinin düşmesi,
- Satış fiyatlarının maliyetlerden daha hızlı artması,
- Maliyetlerdeki düşüşün satış fiyatlarındaki düşüşten daha hızlı olması,
- İşletmenin satış hacmi bileşiminin değişmesi ile brüt kar oranları yüksek olan malların işletmenin satış hacmi içinde daha büyük paya sahip olması.
Satışların Maliyeti Net Satış Tutarına Oranı
Satışların Maliyeti/ Net Satış Tutarına Oranı
Söz konusu oran bir işletmenin belirli bir yıldaki oranları ile işletmenin geçmiş yıllardaki aynı nitelikteki oranları ile ve o endüstri kolundaki firmaların oranları ile karşılaştırılarak. Normal olup olmadığı araştırılmalıdır. İncelenen firmada oranın düşmü eğilimi göstermesi olumlu bir gelişmedir.
İşletmenin Ortaklarına Yeterli Bir Gelir Sağlayıp Sağlamadığını Belirlemede Kullanılan Oranlar
Hisse Başına Kar Oranı
Hisse Başına Kar= Net Kar/ Hisse senedi Sayısı
İşletmenin hisse senedi başına elde etmiş olduğu kar tutarını hesaplamada kullanılan bir orandır.
Hisse Başına Temettü Oranı
Hisse Başına Temettü= Dağıtılacak kar/ Hisse Senedi Sayısı
İşletme tarafından dağıtılmasına karar verilmiş olan karın, hisse senedi sayısına bölünmesi ile elde edilen bir orandır. Hisse senedi başına dağıtıtlacak kar tutarını gösteren bir orandır.
Fiyat-Kazanç oranı (Gelir- Fiyat Oranı)
Bu oran hisse senedi başına düşen kar payı ile hisse senedinin borsa fiyatı arasındaki ilişkiyi ortaya koyar. Oranı şöyle gösterebiliriz:
Fiyat- Kazanç Oranı= Hisse Senedi Başına Düşen Kar Payı/ Hisse Senedinin Borsa Fiyatı
Bu oran, işletmeye yatırımda bulunan veya bulunacak olan yatırımcıları ilgilendiren bir orandır.
İşletmenin Mali Yükümlülüklerini Karşılamak Için Yeterli Gelir Elde Edip Etmediğini Saptamada Kullanılan Oranlar
Faiz Ödeme(Karşılama) Oranı
Bu oran bir işletmenin ödemek zorunda olduğu faizin kaç katını kazandığını gösterir.
Faiz Ödeme Oranı= Dönem Karı(FVÖK)+ Ödenen Faizler/ Ödenen Faizler
İşletmece ödenen faizler vergi matrahından indirilebileceğinden, faiz karşılama oranının yukarıdaki şekilde hesaplanması daha tutarlı olmaktadır. Bu şekilde hesaplanması halinde oranın 8:1 veya 7:1 olması gerekmektedir. Ancak günümüzde gelir ve kurumlar vergilerinin nispeti ağırlaştığından,
Faiz Ödeme Oranı= Dönem Net Karı+ Ödenen Faizler/ Ödenen Faizler
Çeklinde hesaplanmasıd aha ihtiyatlı bir davranış olur. Bu durumda faiz karşılama oranının genel olarak 4:1 veya 3:1 olmasının yeterli olduğu düşünülebilir. Firmalar genellikle yabancı kaynaklarla finanse edildiğinde ve faiz hadleri yükselmiş olduklarında FVÖK/ Ödene Faizler oranı dahi 3:1 altında olur.
Borç Taksitlerini Karşılama Oranı (Borç Servis Oranı)
Bir borcun anapara taksidi ve faiz toplamı borcun servisi olarak tanımlanmaktadır.
Bu oran borcun anapara taksidi ve faiz toplamının işeltmenin o dönemde faaliyetleri sonucunda yaratılan fon kaynakları ile ödenip ödenmeyeceğinin saptanmasında kullanılır. Bir firmanın borç servis oranı:
Borç Servis Oranı = Dönem Karı+ Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Giderler+Ödenen Faizler/ Ödenen Faizler+ Anapara Taksitleri(Vergiden Önce)
Bir işletmenin nakit çıkışı gerektirmeyen giderleri içrisinde en önemlisi hesap döneminde ayrılmış amortisman karşılıkları oluşturduğundan, oranın payında Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Giderler yerinde o dönemde ayrılan amortismanlar yazılabilir.
Genel olarak oranın 2:1 veya yüksek olması yeterli kabul edilir.
SONUÇ
Mali tablolar analizinde başarı sadece analiz tekniklerinin uygulanmasına bağlı değildir. Başarı, tekniklerin uygulanması sonuccu ortaya çıkan verilerin uygun ve anlamlı bir şekilde değerlendirilmesini de gerektirir. Bu da büyük ölçüde bilgi, tecrübe ve mali analistin yeteneğine bağlıdır.
Mali tablo kalemleriarasında çok sayıda oran hesaplamak mümkündür. Amaç çok sayıda oran hesaplamak değil anlamlı ve analiz amacına uygun oranlar hesaplamak olmalıdır.
Mali tabloların analizinde başarılı olabilmek için göz önünde tutulması gereken ilkeler vardır;
- Analizde anlamsız oranlar kullanılmamalıdır. Analizin amacı iyi belirlenmeli ve bu amaç doğrultusunda kullanılacak oranlar belirlenmelidir.
- Oranların hatalı bir şekilde yorumlanmasından kaçınılmalıdır.
- Oranlar değerlendirilirken mevsimlik hareketler dikkate alınmalıdır.
- Bir orandaki değişikliğin pay ve paydada yer alan rakamların değişmesinden kaynaklanacağı gözden uzak tutulmamalıdır.
- Oranlar çeşitli kaynaklardan sağlanan ek bilgilerin ışığında yorumlanmalıdır.
- Oranlar yorumlanırken fiyat düzeyindeki değişiklikler dikkate alınmalıdır.
- Muhasebe verilerinin sağlıklı olup olmadığının oranları etkilediği unutulmamalıdır.
- Yorum yapılırken tek bir oran değil, açıklayıcı diğer oranlar da kullanılmalıdır.
- Oranlarla ilgili olarak firmalar arasında karşılaştırı yapılırken, firmaların muhasebe uygulamalarının,izlenen muhasebe politikalarının birbirinden farklı olabileceği unutulmamalıdır.
- Oranların bir araç olduğu unutulmamalıdır. Esas amaç geçmiş verileri kullanarak firmanın gelecekteki uygulayacağı politikaların oluşturulmasına yardımcı olmaktır.
Cevapla
  • Benzer Konular
    Cevaplar
    Görüntü
    Son mesaj
  • Bilgi
  • Kimler çevrimiçi

    Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 1 misafir