Para Teorisi Ders Notu

Cevapla
mercek53
Mesajlar: 1
Kayıt: 24 Ara 2018 21:49
İletişim:

24 Ara 2018 21:51

ÜNİTE 1
PARA, PARA STANDARTLARININ GELİŞİMİ ve PARA POLİTİKASI

1.1.Paranın Tanımı, Fonksiyonları ve Para Arzı
Para, değişimin kolaylaşmasını sağlayan ortaklaşa kabul görmüş bir mal niteliğindedir. Bu çerçevede para, herkesçe kabul görmüş bir değişim aracı olarak tanımlanabilir.
Tanımından da ortaya çıktığı üzere, paranın en temel fonksiyonlarından biri değişim aracı olması özelliğidir. Tüm modern ekonomilerde değişim olayı para sayesinde gerçekleştirilir.
Paranın ikinci fonksiyonu “değer ölçüsü olma” fonksiyonudur. Para bu noktada, bir tür hesaplama birimi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Paranın “değer koruması” ve “gelecek dönemlerin ifadesi” fonksiyonları ise zaman içinde gerçekleşir. Paranın zaman içinde yerine getirdiği fonksiyonlarında süre ve devamlılık düşüncesi egemen konumdadır.
Parayı devlet otoritesi basar, yani para arzını gerçekleştirir. Kağıt paralar ve ufaklık paralar, asli ya da esas para olarak kabul edilmektedir. Bununla birlikte, bankalarda bulunan bir kısım mevduat da para fonksiyonuna sahip olduğu için para sayılmaktadır.
Parasal taban, ekonomideki parasal etkenlerin ölçülmesinde sıkça kullanılan kavramlardan bir tanesidir. Parasal taban; dolaşımdaki kağıt ve madeni paralar ile bankaların yasal karşılıkları ve atıl rezervlerin (bankaların merkez bankasındaki serbest mevduatları ile ticari bankaların kasa mevduatları) toplamından oluşmaktadır.
M0 olarak ifade edilen parasal tabandan hareketle, M1, M2 gibi çeşitli para arzı tanımlarına ulaşmak mümkündür.
Türkiye’de Merkez Bankası para arzı tanımları aşağıdaki gibidir:
M1 = Dolaşımdaki para + Vadesiz mevduat
M2 = M1 + Vadeli Mevduat
M2Y = M2 + Döviz Tevdiat Hesapları
M3 = M2 + Resmi Kuruluşlar Mevduatı + TCMB’deki Diğer Mevduat
M3Y = M3 + Döviz Tevdiat Hesapları
Yukarıdaki para arzı tanımlarında M1, dar anlamda para arzı olarak ifade edilirken, M3 geniş anlamda para arzı tanımı olarak değerlendirilmektedir.
1.2.Paranın Sahip Olması Gereken Özellikler
Herhangi bir nesnenin para niteliği taşıyabilmesi için bazı özelliklere sahip olması gerekmektedir.
Para, her şeyden önce taşınabilir olmalıdır. Kolayca taşınabilmesi ve rahatça transfer edilebilmelidir. Bunun yanında, farklı ortamlarda kullanılabilecek ağırlıkta olmalıdır.
Diğer taraftan, para olarak kullanılacak nesne, hızlı el değiştirme işlemine tabi olacağından, bu değişime karşı dayanıklı olacak bir fiziki niteliğe sahip olmalıdır.
Para bölünebilir olmalıdır. Bölünebilir olmadan kasıt, farklı değerlerde daha küçük değişim birimlerine dönüştürülebilmesidir.
Para, standartlaşmış olmalıdır. Paranın standartlaşmaması, yani niteliğinin farklı olması kullanımını engelleyici bir unsur olarak karşımıza çıkar.
Son olarak ve en önemlisi de paranın herkesçe genel kabul görmüş olmasıdır. Herhangi bir nesnenin para olabilmesi için onu kullananlar tarafından tanınması ve yaygın olarak kabul edilmiş olması gerekmektedir.
Paranın olmadığı ekonomiler trampa ekonomileridir. Yani bu ekonomilerde, malın malla değişimi sözkonusudur. Trampa, iki malın karşı karşıya gelmesi ve birbirleriyle değiştirilmeleri işlemine verilen addır. Trampa işleminin gerçekleşebilmesi için, elindeki malı başka bir malla değiştirecek kişi ile aynı anda ters yönlü trampa yapmak isteyen bir başka kişinin bulunması gereklidir. İkinci olarak da trampaya konu olacak malların özdeş olması ya da değişim değerlerinin ilişkilendirilebilmesi gerekmektedir.

1.3.Para Standartlarının Gelişimi
Para, ilk zamanlar mallarla temsil edilmiştir. Zamanla birlikte değişimi iyi başaramamaları nedeniyle mal paralar terk edilmişlerdir. Mal paranın taşıma zorlukları, dayanıklılığının ve bölünebilirliğinin olmaması, kolay tanınmaması, değer ödemedeki zorluğu ve değerlerini korumaması gibi çeşitli nedenlerle mal paraların yerini madeni paralar almıştır. Fakat madeni paralar da mal paralardan çok büyük farklılıklar göstermemiştir. Madeni paralar, yapılmış oldukları madenlerin isimlerini almıştır. Fakat demir ve bakırdan yapılan paralar, madenlerinin değerli olmayışları ve çok bulunmaları nedeniyle bir süre sonra terk edilmişlerdir.
İlerleyen dönemlerde, madenler paraya esas olmaya başlamıştır. Gümüş ve altın paralar değişimde önemli yer tutmaya başlamışlar, mal paraların zorluklarını ortadan kaldırmışlardır. Dünya üretimlerinin az olması ve zor bozulmaları nedeniyle uzun süre para görevini üstlenmişlerdir. Zaman içinde gümüş üretiminin artması, bu madenin az bulunma özelliğini kaybettirmiştir. Gümüş miktarının çoğalması değerini düşürmesi nedeniyle asli para olarak kullanımından vazgeçilmiştir.
1.3.1.Tek Metal Sistemi
1.3.1.1.Altın Para Sistemi
Altın esasının kabul edildiği sistemlerde paranın değeri altının değeri ile belirlenmiştir. Bu sistemde, ayarını ve gramajının düşmesi halinde, altın para geçerliliğini kaybederek külçe altın durumuna gelmektedir. Bunlara mağşuş paralar (bozuk paralar) denilmektedir. Eğer devlet, eksik gramajlı ve eksik ayarlı basmış ise, bunlara da tağşiş edilmiş (bozulmuş) paralar adı verilmektedir.
Altın sistemini kabul etmiş olan ülkelerde altın külçe sahipleri darphaneye başvurarak altın para bastırabilir ve istediği kadar altın parayı külçe haline getirtebilir.
Altın esasını kabul etmiş olan ülkeler, çıkarmış oldukları diğer bütün paraları altın para ile değiştirmeyi taahhüt etmiş olmaktadırlar. Çıkarılan banknotlar istenildiği anda tekrar altın ile değiştirilebilmektedir. Bu duruma konvertibilite denilmektedir. Altın sisteminin işleyebilmesi için altının ithalatının, ihracatının, üretiminin ve sanayide kullanılmasının serbest olması gerekmektedir.
Altın para sisteminin uzun yıllar uygulanmış olmasının nedeni otomatik istikrar etkisi olmuştur. Bu durum, ekonominin ihtiyacı olan para miktarının, ülke içinde ve dışında otomatik olarak sağlanması demektir.
1.3.1.2.Gümüş Para Sistemi
Bu sistemde, para belli ağırlık ve ayardaki gümüş ile belirlenmiştir. Değişimde altın para sistemindekine benzer şekilde gümüş parlar kullanılmaktadır.
Bu sistemde, altın sistemindeki gibi, istenildiği anda gümüş külçelerden para basımı serbesttir. Dış ödemelerde kullanılan gümüşün ithalatı ve ihracatı serbesttir. Mal karşılığında istenildiği kadar gümüş ülke dışına gönderilebildiği gibi, ülke dışından da getirilme olanağı vardır.
1.3.2.Çift Metal Sistemi
Çift metal sisteminde ekonomide hem altın hem de gümüş, paranın esası olmaktadır. Bu şekilde çift maden para standardı kabul edilmiş olmaktadır.
Ekonomide altın ve gümüşün darp serbestisi olup, istenildiği kadar bu madenlerden para basılabilmektedir. Değişimde altın ve gümüş paralar eşit olarak kullanılmaktadır. Fakat her iki maden arasında yasal bir oran vardır. Bazen iki maden arasındaki bu yasal oran kaldırılarak bu oranın piyasada oluşması istenebilir. Bu sistemlere “paralel etalonlar sistemi” denilmektedir.
19. yüzyılın ikinci yarısından sonra gümüş üretiminin artması bu sistemi işlemez duruma getirmiştir. Altının değeri yükselmiş ve Gresham Kanunu’na uygun olarak altın iyi para olduğundan ortadan kalkmıştır.
Gresham Kanunu’na göre, piyasadaki kötü (değersiz) para iyi (değerli) parayı kovar. İyi paralar gömülenmektedir. Tasarruf yapmak isteyenler kötü parayı saklamaktan kaçınarak iyi paraları biriktireceklerdir. Ayrıca iyi para ülke dışına çıkmaktadır. Dış ülkeler kötü parayı ödeme aracı olarak kabul etmediklerinden, kötü para iç piyasada kalacaktır.
1.3.3.Temsili Para
Altın ve gümüşten yapılan parların tedavülde olduğu zamanlarda, paranın saklanması, taşınması ve korunması önemli olduğundan, bu paralar güvenle saklanabilmesi için bu işlerle uğraşan sarraflara bırakılmaktaydı. Bırakılan altın ve gümüş parlar için de sarraflar, para sahiplerine birer belge vermekteydiler.
Kuyumculara emanet bırakılan paraların tam karşılığı olan bu altın sertifikalarını, üzerinde yazılı altın miktarıyla değiştirmek mümkün olmuştur. Bir bakıma, bu sertifikalar, altın ya da gümüşü temsil etmiş olmaktadır.
1.3.4.Kağıt Para
Özel banknotları yaygınlaşması sonucunda, devletlerin altın karşılığında kağıt para basma ihtiyacı ortaya çıkmış ve 1694 yılında ilk merkez bankası İngiltere’de kurulmuştur. yüzde yüz altın karşılığı merkez bankası banknotlarından sonra para alanındaki gelişmeler devletleri kağıt paralara doğru götürmüştür. Bunun sonucunda devletler, altın karşılığı olmayan ve kanunen değişimi zorunlu kağıt paralar basarak piyasaya sürmüşlerdir.
Günümüzde kullanılan kağıt parların karşılıkları olmadığı gibi materyal değerleri bulunmamaktadır. Değerlerini kanundan alırlar. Tedavülde kullanılması ve kabulü ise zorunludur.
1.3.5.Kaydi Para
Kaydi para, para yerine kullanılan çek, hesaba borç ve alacak şeklinde yazılarak yaratılan paradır. Bu sistemde, bankalarda mevcut olan paraların birbirlerinin hesaplarına geçirilmesi ile ödemeler gerçekleştirilmektedir. Bireyler bankalardaki mevduatları üzerinde istedikleri tasarruf hakkına sahip olduklarından, bu paraları arzularına göre çek yazarak kullanabilmektedirler.
1.4.Para Politikası
1.4.1.Para Politikasının Amaçları
Bir ekonomide uygulanan para politikasının belli başlı dört amacı vardır. Bu amaçlar;
1) Tam istihdamın sağlanması,
2) Fiyat istikrarının sağlanması,
3)Ekonomik büyümenin gerçekleştirilmesi,
4) Ödemeler bilançosu dengesinin sağlanması.
Tam istihdam, tüm üretim faktörleri için amaçlanmakla birlikte, asıl üzerinde durulan emek faktörünün tam istihdamıdır. Emek piyasasının istihdam durumu, ekonomideki tüm üretim faktörlerinin istihdam düzeyinin değerlendirilmesi için temel oluşturmaktadır. Para politikası açısından tam istihdamın sağlanması amacı, konjonktürel işsizliğin önlenmesi, yapısal, mevsimlik ve arızi işsizlik türlerinin giderilmesini de içermektedir.
Fiyat istikrarının sağlanması, bir bakıma para değerinin korunması anlamına da gelmektedir. Serbest piyasa sisteminin işlerliğini sürdürebilmesi için fiyat mekanizmasının enflasyonun bozucu etkilerinden korunması gerekmektedir. Eğer bu durum sağlanamazsa, kaynakların etkili ve verimli bir şekilde dağılımı gerçekleştirilemez.
Para politikasının bir diğer amacı olan ekonomik büyümenin sağlanması ise II. Dünya Savaşı sonrasında önem kazanmaya başlamıştır. Kısa dönemde enflasyoncu politikalarla ekonomik büyüme sağlanabilir fakat uzun dönemde bu sözkonusu olamaz. Uzun dönemde ekonomik büyümenin parasal genişlemelerle gerçekleştirilmesi desteklenebilir bir politika değildir. Bu durumda para politikasının amacı, ekonomik genişlemeyi destekleyici olmaktır.
Para politikası açısından ödemeler dengesinin sağlanması amacı, ödemeler bilançosunun iyileştirilmesi şeklinde anlaşılabilir. Çünkü ödemeler bilançosunda denge konusu açık ve anlaşılır bir durum değildir. Sabit döviz kuru sisteminde para politikası ödemeler dengesini sağlayabiliyorsa bir sorun yoktur. Bu sağlanamazsa dengeyi sağlamak için esnek döviz kuru sistemine geçilmesi önerilmektedir. Esnek döviz kuru sisteminde yabancı paraların fiyatları dalgalanmaya bırakılır. Paraların fiyatlarındaki değişmelerle ödemeler bilançosunun dengesi sağlanmaya çalışılır.
1.4.2.Para Politikası Araçları
Para miktarındaki değişmelerin ekonomik faaliyetleri etkilemesi ve para politikası amaçlarına ulaşılması açısından genel ve özel araçlar olmak üzere iki ana para politikası aracı kullanılmaktadır.
1.4.2.1.Para Politikasının Genel Araçları
Para politikasının genel araçları, açık piyasa işlemleri, reeskont, zorunlu karşılıklar ve disponibilite olmak üzere dört çeşittir.

1.4.2.1.1.Açık Piyasa İşlemleri
Açık piyasa işlemleri, merkez bankasının dolaşımdaki para miktarını azaltmak ya da çoğaltmak için, hazine bonosu ve tahvilleriyle, özel sektöre ait bazı tahvil ve senetleri alıp satması işlemidir.
Piyasadan bu gibi kıymetli evrakların merkez bankası tarafından satın alınması, bu kıymetler karşılığında piyasaya para çıkarılması demektir. Tersi ise, piyasadan paranın çekilmesi sonucunu yaratacaktır. Dolaşımdaki rezerv paranın (parasal taban) değişmesi, kaydi para hacmini de aynı yönde etkileyecek, toplam para stokunun değişmesine yol açacaktır.
1.4.2.1.2.Reeskont Politikası
Reeskont, bankalarca iskonto edilmiş olan bir senedin merkez bankasınca iskonto edilmesidir. Bankalar ellerindeki ticari senetleri, vadeleri dolmadan merkez bankasına kırdırarak rezervlerini arttırabilirler. Merkez bankası reeskont oranında değişmeler yaparak bankaların rezervlerini ve kaydi para yaratma olanaklarını etkileyebilir. Reeskont oranının yükseltilmesi, ödünç almayı daha pahalı hale getiri ve bunun sonucu olarak ödünç alma hacmi azalır.
1.4.2.1.3.Zorunlu Karşılıklar
Zorunlu karşılık, bankaların sahip oldukları mevduat miktarının belli bir yüzdesini merkez bankasında rezerv olarak tutmalarıdır. Bankaların ayırmış oldukları zorunlu karşılıkların en önemli işlevi, bir para arzı kontrol aracı olmasıdır. Merkez bankası zorunlu karşılık oranını yükselttiği taktirde, bankalar ellerindeki mevduatların daha yüksek bir miktarını merkez bankasına yatırmak zorunda kalacaklar ve rezervleri ve kaydi para yaratma işlevleri biraz daha azalmış olacaktır. Bu durum ise dolaşımdaki para miktarını azaltacaktır.
1.4.2.1.4.Disponibilite
Mevduat kabul eden bankalar, taahhütlerine karşılık olarak disponibil değerler ya da likiditesi yüksek ya da kolaylıkla paraya çevrilebilir değerler tutmak zorundadırlar. Bu da, bankaların mevduatlarının bir kısmını nakit dışında likiditesi yüksek değerlere yatırması demektir. Merkez bankası tarafından disponibilite oranlarının değiştirilmesi, bankaların rezervlerindeki nakit değerlerini de değiştirecek, para arzında değişmeler ortaya çıkacaktır.
1.4.2.2.Para Politikasının Özel Araçları
Selektif (geçici) kontrol araçları da denilen özel araçların yaratmış olduğu ekonomik etkiler, genel araçlar gibi ekonominin tüm sektörlerinde değil, bazı spesifik piyasalarda hissedilmektedir. Bu özel araçları aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:
1) Merkez bankası, ticari bankaların getirecekleri senetlerin özelliklerine göre farklı reeskont oranları uygulayabilir,
2) Merkez bankası, ticari bankaların çeşitli ekonomik faaliyetleri ile ilgili olarak açacakları kredilere belli bir tavan sınırlaması getirebilir,
3) Bankalar ve banka dışı mali aracılara belli miktarda devlet tahvili, hazine bonosu satın alma zorunluluğu getirilebilir,
4) Merkez bankası, ticari banka ve banka dışı mali kurumların portföylerinde bulunduracakları kıymetlerin bir kısmını yeniden düzenleyebilir,
5) Para otoriteleri tarafından, tüketici kredilerine kontroller getirilebilir,
6) Hisse senedi ve tahvillerin taksitle satın alınması halinde para otoriteleri senetlerin atın alımında ne kadar peşin ödeme yapılacağını yeniden belirleyebilir,
7) Merkez bankası, finansal aracıların davranışlarını değiştirmesi için ikna gücünü kullanabilir,
8) Merkez bankası, firmalara yapacağı öğütlerle bekleyişlerini değiştirebilir.




Yanıtlı Konu Tarama Testi
1) Altın para sisteminde, altının ayarının ve gramajının düşmesi durumunda, bu paralara ne isim verilmektedir?

a)Değersiz para
b)Tağşiş para
c)Eksik para
d)Mağşuş para
e)Konvertibl para

Yanıt: Ayar ve gramajı düşen paralara bozuk para anlamına gelen mağşuş para denilmektedir. Doğru yanıt (d) seçeneğidir.

2) “Kötü para iyi parayı kovar” görüşü hangi kanunla ifade edilmektedir?

a)Philips Kanunu
b)Azalan Verimler Kanunu
c)Gresham Kanunu
d)Say Kanunu
e)Para Kanunu

Yanıt : Sözkonusu görüş, Gresham Kanunu olarak adlandırılmaktadır. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.

3)Çift metal sisteminde, iki değerli maden arasıda varolan oranın piyasada kendiliğinden oluşmasına ne ad verilmektedir?

a)Gresham Kanunu
b)Tağşiş
c)Mağşuş
d)Paralel Etalonlar sistemi
e)Monometalizm

Yanıt : Çift metal sisteminde, iki değerli maden arasıda varolan oranın piyasada kendiliğinden oluşmasına Paralel Etalonlar sistemi denilmektedir. Doğru yanıt (d) seçeneğidir.

4)Aşağıdakilerden hangisi paranın işlevleri arasında yer almaz?

a)Değer koruması
b)Değer ölçüsü olma
c)Değişim aracı olması
d)Gelecek dönemlerin ifadesi olması
e)Denge unsuru olması

Yanıt : Doğru yanıt (e) seçeneğidir. Denge unsuru olma özelliği, paranın işlevleri arasında yer almaz.

5) “Dolaşımdaki para + Vadesiz mevduat”ın toplam değeri aşağıdaki para arzı tanımlarından hangisine eşittir?

a)M0
b)M1
c)M2
d)M2Y
e)M3

Yanıt : Dolaşımdaki para + Vadesiz mevduat”ın toplam değeri M1’e eşittir. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.

6)Aşağıdakilerden hangisi paranın sahip olması gereken özelliklerden biri değildir?
a) Taşınabilir olmalıdır
b) Dayanıklı bir fiziki niteliğe sahip olmalıdır
c) Bölünebilir olmalıdır
d) Standartlaşmış olmalıdır
e) Kolay elde edilebilir olmalıdır.

Yanıt: İlk dört unsur, bir paranın taşıması gereken özellikler arasında yer alırken, kolay elde edilebilir olma paranın taşıması gereken özelliklerden biri değildir. Doğru yanıt (e) seçeneğidir.

7) Aşağıdakilerden hangisi merkez bankasının dolaşımdaki para miktarını azaltmak ya da çoğaltmak için, hazine bonosu ve tahvilleriyle, özel sektöre ait bazı tahvil ve senetleri alıp satması işlemidir?
a)Açık piyasa işlemleri
b)Yasal Karşılıklar politikası
c)Reeskont politikası
d)Disponibilite politikası
e)Farklılaştırılmış reeskont politikası

Yanıt : Merkez bankasının dolaşımdaki para miktarını azaltmak ya da çoğaltmak için, hazine bonosu ve tahvilleriyle, özel sektöre ait bazı tahvil ve senetleri alıp satması işlemine Açık Piyasa İşlemi adı verilmektedir? Doğru yanıt (a) seçeneğidir.


8) Altın para sisteminin uzun yıllar uygulanmış olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
a)Kullanılabilir bir sistem olması,
b) otomatik istikrar etkisi yaratması
c)Güvenilir olması
d)Likit bir sistem olması
e)Uluslararası geçerliliğini olamsı

Yanıt : Altın para sisteminin uzun yıllar uygulanmış olmasının nedeni otomatik istikrar etkisi yaratmış olmasıdır. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.

9) Paraya esas olarak, altın ve gümüşün aynı anda kabul edilmiş olduğu para sistemi aşağıdakilerden hangisidir?
a)Çift metal sistemi
b)Konvertibl para sistemi
c)Tek metal sistemi
d)Kaydi para sistemi
e)Kağıt para sistemi

Yanıt : Çift metal sisteminde altın ve gümüşün paraya esas olarak aynı anda kabul edilmiştir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

10) Para yerine kullanılan çek ya da hesaba borç ve alacak şeklinde yazılarak yaratılan paraya ne ad verilir?
a)Hesap parası
b)Kağıt para
c)Kaydi para
d)Tağşiş para
e)Mağşuş para

Yanıt : Para yerine kullanılan çek ya da hesaba borç ve alacak şeklinde yazılarak yaratılan paraya Kaydi para denilmektedir. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.

11) Aşağıdakilerden hangisi para politikasının amaçları arasında yer almaz?
a) Fiyat istikrarının sağlanması
b) Ekonomik büyümenin gerçekleştirilmesi
c) Tam istihdamın sağlanması
d) Vergi gelirlerinin arttırılması
e) Ödemeler bilançosu dengesinin sağlanması

Yanıt : Vergi gelirlerinin arttırılması para politikasının amaçlarından değildir. Doğru yanıt (d) seçeneğidir.

12) Bankalarca iskonto edilmiş olan bir senedin merkez bankasınca iskonto edilmesi işlemine ne ad verilir?
a)Reeskont
b)Disponibilite
c)Tağşiş
d)Mağşuş
e)Konvertibilite

Yanıt : Bankalarca iskonto edilmiş olan bir senedin merkez bankasınca iskonto edilmesi işlemine reeskont adı verilir ve bu işlem para politikasının genel araçlarından biridir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

13)Merkez bankası, piyasadan tahvil satın aldığında aşağıdaki parasal olaylardan hangisi gerçekleşir?

a)Fiyatlar genel seviyesi artar,
b)Para arzı artar
c)Vergi gelirleri artar,
d)Para arzı daralır
e)Parasal bir değişiklik olmaz

Yanıt : Merkez bankasının piyasadan tahvil satın alması karşılığında piyasaya para aktaracağı için para arzı artmış olacaktır. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.


14)Aşağıdakilerden hangisi para politikasının özel araçlarından biri değildir?

a) Ticari bankaların getirecekleri senetlerin özelliklerine göre farklı reeskont oranları uygulama
b) Kredilere belli bir tavan sınırlaması getirme
c) Ticari banka ve banka dışı mali kurumların portföylerinde bulunduracakları kıymetlerin bir kısmını yeniden düzenleme
d) Firmalara öğütler yapılması,
e) Açık piyasa işlemleri

Yanıt : Açık piyasa işlemler, para politikasının genel araçlarından biridir. Doğru yanıt (e) seçeneğidir.

15) Bankaların sahip oldukları mevduat miktarının belli bir yüzdesini merkez bankasında tutmalarına ne ad verilir?
a) Disponibilite
b) Zorunlu karşılık
c) Reeskont
d) Rezerv
e) Hiçbiri

Yanıt : Bankaların sahip oldukları mevduat miktarının belli bir yüzdesini merkez bankasında tutmalarına zorunlu karşılık adı verilir. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.

16)Merkez bankası para arzını genişletmek istediği zaman aşağıdaki politikalardan hangisini uygulayabilir?
a) Piyasadan tahvil satın alır
b) Yasal karşılık oranlarını yükseltir
c) Disponibilite oranlarını yükseltir
d) Piyasaya tahvil satar
e) Reeskont oranlarını yükseltir

Yanıt : Piyasadan tahvil satın alınması para arzını genişletirken diğer dört uygulama para arzını daraltıcı etki yaratır. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

17)M0 para arzı tanımlarından hangisini simgelemektedir?
a) Parasal taban
b) Banka parası
c) Kaydi para
d )Merkez bankası parası
e) Likit para

Yanıt : M0, para arzı tanımlarında parasal tabanı simgelemektedir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

18)Altın Sertifikaları, aşağıdaki para sistemlerinden hangisinde uygulanmıştır?
a)Tek metal sistemi
b)Çift metal sistemi
c)Temsili para sistemi
d)Kaydi para sistemi
e)Kağıt para sistemi

Yanıt : Altın sertifikaları, temsili para sisteminde yatırılan altın miktarı karşılığında verilmiş olan belgelerdir. Doğru yanıt (c ) seçeneğidir.

19) Merkez bankası tarafından disponibilite oranlarının yükseltilmesi nasıl bir değişiklik yaratır?
a)Para arzı yükselir,
b)Para arzı yükselir ve faizler düşer
c)Para arzında herhangi bir değişme ortaya çıkmaz
d)Para arzında daralma oluşur
e)Fiyatlar genel seviyesi yükselir

Yanıt : Merkez bankası tarafından disponibilite oranlarının yükseltilmesi para arzında bir daralma ortaya çıkaracaktır. Doğru yanıt (d) seçeneğidir.

20)Aşağıdakilerden hangisi herkesçe kabul görmüş bir değişim aracı niteliği taşımaktadır?
a)Tahvil
b)Para
c)Hisse senedi
d)Mevduat sertifikası
e)Banka mevduatı

Yanıt : Paranın en temel özelliğinden birisi herkesçe kabul görmüş bir değişim aracı olmasıdır. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.




















Cevaplı Konu Tarama Testi

1) Altın para sisteminde altın paranın ayarının ve gramajının düşmesi halinde geçerliliğini kaybederek külçe altın durumuna gelmesine ne ad verilmektedir?

a)Mağşuş para *
b)Tağşiş
c)Kaydi para
d)Banka parası
e)Konvertibl


2)Bollaşan gümüşten darp serbestisi, sınırsız ödeme olanağı ve ithal serbestisi kaldırılarak oluşturulan sisteme ne ad verilir?
a) Paralel Etalonlar
b) Monometalizm
c) Bimetalizm
d) Para sistemi
e) Topal çift maden sistemi *
3)Kötü para iyi parayı kovar görüşü hangi kanla adlandırılır?
a) Gresham Yasası
b) Azalan Verimler Yasası
c) Para Yasası
d) Walras Yasası
e) Say Kanunu

4)Çift maden sisteminde iki maden arasındaki oranın piyasada oluşmasına __________ denir.
a) Paralel Etalonlar *
b) Monometalizm
c) Gresham olayı
d) Bimetalizm
e) Monoterizm

5)Devletin sınırsız borç ödeme yeteneği tanıdığı paraya ne ad verilir?
a) Mevduat
b) Kredi
c) Kanuni para *
d) Kaydi para
e) Para arzı




6) M2 + Resmi Kuruluşlar Mevduatı + TCMB’deki Diğer Mevduat toplamı aşağıdaki para arzı tanımlarından hangisine eşittir?

a) M1
b) M2
c) M2Y
d) M3 *
e) M33


7) Değişimde paranın kullanılmadığı ekonomilere _________________ ekonomileri denir.
a) Trampa *
b) Yoksul
c) Moneter
d) Kapitalist
e) Ticaret

8)Aşağıdakilerden hangisi trampa ekonomisinin varlığı için mutlak şarttır?
a) Paranın bölünebilir olması
b) Trampaya konu olacak malların özdeş olması *
c) Trampa konusu malın değerli olması
d) Trampa işlemi için kurulan pazarların varlığı
e) Merkezi borsaların oluşması

9) Paranın temsili ilk zamanlarda neyle olmuştur?
a) Mallarla *
b) Altınla
c) Gümüşle
d) Değerli taşlarla
e) Altın sertifikalarıyla

10)Devletin, eksik gramajlı ve eksik ayarlı para basması durumunda ortaya çıkan paraya ne ad verilir?
a) Tağşiş para *
b) Mağşuş para
c) Eksik para
d) Bozuk para
e) Mal para

11) Altın para sisteminin uzun yıllar uygulanmış olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
a) Güvenilir olması
b) Kullanışlı olması
c) Ticareti kolaylaştırması
d) Otomatik istikrar etkisi yaratması *
e) Sınırsız darp imkanı olması


12) İlk merkez bankası hangi tarihte ve nerede kurulmuştur?
a) 1850 - İngiltere
b) 1964 - Fransa
c) 1964 - İspanya
d) 1950 - Fransa
e) 1964 – İngiltere *

13)Günümüzde kullanılan kağıt paralar değerlerini nereden alırlar?
a) İçerdikleri maden değerinden
b) Fiyatlar genel düzeyinden
c) Kanundan *
d) Enflasyon oranından
e) Tacirlerden

14)Para yerine kullanılan çek, hesaba borç ve alacak şeklinde yazılarak yaratılan paraya ne ad verilir?
a) Yasal para
b) Kaydi para *
c) Mevduat
d) Merkez bankası parası
e) Parasal taban

15)Aşağıdakilerden hangisi para politikasının amaçları arasında yer almaz?
a) Tam istihdamın sağlanması
b) Ekonomik büyümenin gerçekleştirilmesi
c) Fiyat istikrarının sağlanması
d) Ödemeler bilançosu dengesinin sağlanması
e) Yatırımların artmasını sağlamak *

16)Aşağıdakilerden hangisi para politikasının genel araçlarından değildir?
a) Reeskont
b) Açık piyasa işlemleri
c) Disponibilite
d) Faiz kontrolleri *
e) Zorunlu karşılıklar

17)Merkez bankasının dolaşımdaki para miktarını azaltmak ya da çoğaltmak için, hazine bonosu ve tahvilleriyle, özel sektöre ait bazı tahvil ve senetleri alıp satması işlemine ne ad verilir?
a) Disponibilite
b) Açık piyasa işlemi *
c) Reeskont
d) Yasal karşılıklar
e) Tahvil






18)Aşağıdakilerden hangisi para politikasının özel araçlarından biridir?
a) Reeskont
b) Disponibilite
c) Tüketici kredilerine kontrol getirilmesi
d) Yasal karşılıklar
e)Açık piyasa işlemleri

19)Aşağıdakilerden hangisi kredi araçlarından biri değildir?
a) Para arzı
b) Çek
c) Lehdar *
d) Poliçe
e) Kredi kartı


20)Cari hesap sahibinin hesabından çekebileceği para miktarına __________ denir.
a) Provizyon *
b) Keşide
c) İskonto
d) Mevduat
e) Virman


ÜNİTE 2
FİNANSAL SİSTEM
Finansal piyasalar (tahvil ve bono piyasaları) ve finansal aracılardan (bankalar, sigorta şirketleri, sosyal güvenlik kuruluşları…) gibi kurumlardan oluşan bütüne Finansal Sistem adı verilmektedir.
Finansal piyasaların kaynakları, bireylerin ve firmaların yapmış oldukları tasarrufların piyasalara girmesi ile oluşur. Sisteme dahil olan bu fonlar, tekrar bireyler ve firmalara sunulur.
Finansal sektör tarafından verilen hizmetleri aşağıda görüldüğü gibi dört grupta toplamak mümkündür:
1) Kaynakların harekete geçirilmesi: Bireylere ve kurumlara ait tasarruflardan oluşan finansal kaynakların aracı kurumlarca toplanarak belli bir ölçeğe getirilmesi yatırımların büyüklüğünü etkiler, aksi durumda ölçek yapıları çok daha küçük kalır.
2) Risklerin dağıtılması: Finansal sektör bireysel ve kurumsal yatırımcılar için beklenmedik, öngörülmedik veya hesaplanması çok kolay ve ucuz olmayan riskler için özel bir sigorta sağlar. Böylece bireysel yatırımcı hem yatırımları için getiri elde eder hem de likidite riskini çok düşük düzeye indirmiş olur.
3) Kaynakların yeni projelere sunulması: Bireysel tasarruf sahipleri açısından yeni projeler için bilginin toplanmasının ve değerlendirilmesinin maliyeti finansal aracılık işleminin olmadığı durumlara göre oldukça yüksek olabilir, bu nedenle getirisi yüksek çok değerli projelere finansman sağlanamayabilir. Oysa, finansal aracılar bilginin toplanması ve değerlendirilmesinde uzman kuruluşlardır, küçük tasarrufların düşük maliyetle yüksek getirili yeni projelerin finansmanında kullanılmasını sağlayabilirler. Tasarrufların verimli ve yüksek getirili yeni projelerin kullanılmasında etkinliğinin sağlanması büyümeye katkıda bulunur.
4) Kaynakların izlenmesi: Finansal sektör aynı zamanda yatırımların izlenmesi hizmetini görür, bu da kaynakların kötü kullanılmasının riskini azaltır. Finansal sektörün varlığı yatırımların tasarrufçular veya yatırımcılar tarafından gruplar oluşturularak izlenmesinin maliyetini azaltır.
Finansal piyasalarda borç vermek isteyen ile borç almak isteyen taraflar karşı karşıya gelmektedir. Doğrudan finansman durumunda bor almak isteyenler, finansal piyasalarda doğrudan kredi veren taraflara menkul kıymet satarak fon sağlayabilmektedirler. Dolaylı finansman yönteminde ise, tasarrufçu fon kaynağını finansal aracıya aktarır. Fon kullanmak isteyen taraf ise fon ihtiyacını finansal aracılardan sağlar.
Finansal sistemde yer alan bu kurumları aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
1) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
2) Ticaret Bankaları
- Kamu sermayeli ticari bankalar
- Özel sermayeli ticari bankalar
- Yabancı sermayeli ticari bankalar
3) Sermaye piyasasında yer alan finansal kurumlar
- Menkul kıymet borsaları
- Bankerler
4) Diğer mali kurumlar
- Kalkınma ve yatırım bankaları
- Kredi kooperatifleri
- Sigorta şirketleri
- Menkul kıymet yatırım fonları
- Menkul kıymet yatırım ortaklıkları
5) Yari mali kurumlar
- Sosyal Güvenlik Kuruluşları
Finansal piyasalardan iki şekilde kaynak elde etmek mümkündür:
Bunlardan birincisi, bono gibi bir borç aracı ihraç etmektir. Bu araçla firma, bonoyu alan kişiye, belirli bir ödeme zamanında belli bir getiri ile birlikte anaparayı ödemeyi taahhüt etmektedir. Borcun vadesi bir yıldan az ise kısa vadeli, bir ile on yıl arasında ise orta vadeli, on yıldan daha fazla ise uzun vadeli menkul değer adını almaktadır. Orta ve uzun vadeli bonolar ise genellikle tahvil olarak adlandırılmaktadır.
İkinci olarak ise, hisse senedi ihracı söz konusu olabilir. Hisse senedini alan kişi ya da kurum, hisse senedini piyasaya çıkaran firmaya ortak olmaktadır. Firmanın yıl sonunda kâr etmesi durumunda, hisse başına bu kârının bir kısmını dağıtacaktır. Firmanın dağıtmış olduğu bu kâr payına dividant ya da temettü denilmektedir. Hisse senedinin vadesi yoktur ve daha önceden belirlenmiş bir getiri oranına sahip değildir.
Menkul değerleri, yukarıdaki gibi vadelerine göre sınıflandırabileceğimiz gibi, piyasaya çıkışlarına göre de ayırabiliriz. Menkul değerlerin ilk kez çıkmış oldukları piyasaya “birincil piyasa” denmektedir. Daha önce ihraç edilmiş olan menkul değerin işlem gördüğü, yani alınıp satıldığı piyasalara ise “ikincil piyasalar” adı verilmektedir.
Birincil piyasalarda yer alan finansal kurumlar içinde en önemli yeri yatırım bankaları tutmaktadır. Bu bankalar, aracılık yaptıkları menkul değeri genel olarak “taahhütlü” satış tekniği ile yani hisse senedinin tamamını satma vaadi ile ya da satın alınmayan kısmı kendileri almayı kabul ederek yaparlar.
Finansal piyasalarda aracılık yapan kişilere “broker” denmektedir. Dealer ise borsada alım satım yapan kişi anlamındadır.
Bir diğer ayırım ise para ve sermaye piyasaları şeklindedir. Para piyasaları vadesi bir yıldan kısa olan işlemlerin gerçekleştirildiği piyasalardır. Sermaye piyasaları ise vadesi bir yıldan daha uzun işlemlerin yapıldığı piyasalar olarak karşımıza çıkmaktadır.
2.1.Para Piyasası Araçları
Para piyasalarında işlem gören araçların en önemlisi “mevduat”tır. Mevduat, istenildiği zaman veya belli bir vade sonunda geri alınmak koşuluyla bankalara verilmiş olan paradır. Bankalara verilmiş olan bu paranın mülkiyeti bankaya geçer. Mevduat sahipleri de vermiş oldukları para kadar bankadan alıcı olurlar. Mevduat sahiplerine ise “mudi” adı verilmektedir.
Türkiye’de bankalar kabul etmiş oldukları mevduatı, mevduat sahiplerine göre beş gruba ayırmaya ve bunları vadeli ve vadesiz olarak sınıflandırmaya zorunludurlar. Başlıca mevduat grupları şunlardır:
- Resmi mevduat
- Ticari mevduat
- Bankalar mevduatı
- Tasarruf mevduatı
- Diğer mevduatlar
Resmi mevduat, genel bütçeli daire ve kurumlarla, katma bütçeli daire ve kurumlara, mahalli idarelere, kanunla kurulmuş döner sermayeli teşekküllere, mahkemelere, icra ve iflas dairelerine, kanunla kurulmuş sigorta kurumlarına ve tereke hakimliklerine ait mevduatı içermektedir.
Ticari mevduat, her türlü ortaklıklara, tüccarların ticarethane ve firmalarına, kooperatif ve birliklerin işletmelerine, iktisadi devlet teşekkülü halindeki işletmelere ve bunlara bağlı teşebbüs ve müesseselere, devlet ya da mahalli idarelerin koymuş olduğu sermaye ile kurulmuş olan şirketlere ve bunlara bağlı teşebbüs ve işletmelere ait mevduatı kapsamaktadır.
Bankalar mevduatı, bankaların bankalar nezdindeki tevdiatlarını ifade etmektedir.Bu tür bir mevduat, bankalar arasındaki ilişkilerin zorunlu bir sonucudur.
Tasarruf mevduatı, gerçek kişiler tarafından bu isimle bankaya yatırılan paralar ile vakıflara, dernek ve birliklere, sendikalara, kanunla ya da bir kanuna dayanarak kurulmuş olan tasarruf sandıklarına ait olan mevduatı içermektedir.
Diğer mevduat adı altında ise, yukarıda sayılan türlerin dışında kalan mevduatlar yer almaktadır.
Para piyasasında işlem gören ikinci araç, hazine bonosudur. Hazine bonosu, genel olarak 3-6 ya da 12 ay vadeli, bütçe açığını finanse etmeye yönelik kamu tarafından çıkartılan borç senetleridir.
Bir diğer para piyasası aracı, mevduat sertifikasıdır. Mevduat sertifikası, banka tarafından, mevduat sahibine satılan bir borç senedidir. Banka, belli bir vade ve faiz karşılığında almış olduğu borcu, hamiline yazılı bir sertifika ile belgeler ya da sertifika ciro edebilir. Bu yüzden de, el değiştirme hızı oldukça yüksektir.
Varlığa dayalı menkul kıymet, mali kuruluşların bilanço kalemlerindeki aktiflerini yani varlıklarını, menkul kıymet haline getirmeleri için kullandıkları kıymetli evraktır. Sözkonusu kuruluşlar, varlıklarına borsada pazarlanabilme özelliği kazandırarak daha likit olmalarını sağlamaktadırlar.
Finansman bonosu da para piyasalarında işlem gören diğer araçtır. Kısa vadeli olan bu para piyasası aracı, Türkiye’de 1988 yılından itibaren işlem görmeye başlamıştır.
Teminat mektupları, bankaların özellikle uluslararası ticarette firmalara verdiği poliçe niteliği taşıyan menkul değerlerdir. Banka, teminat mektubu ile, müşterisi olan firmanın taahhütlerini yerine getirmemesi durumunda ortaya çıkacak olan borcu ödemeyi taahhüt etmektedir.
Bir diğer para piyasası aracı Repo’dur. Repo, geri satın alma koşuluyla, menkul değerin satışı işlemidir. Bu işlem, kişiler, firmalar, bankalar ve TCMB tarafından yapılabilmektedir.
2.2.Sermaye Piyasası Araçları
Sermaye piyasası araçları, daha önce de ifade edildiği gibi, vadesi bir yıl ve daha uzun olan finansal araçları kapsamaktadır.
Sermaye piyasasında işlem gören finansal araçlardan ilki tahvillerdir. Tahvil, devletin ve firmaların dış finansman gereksinimlerini karşılamak amacıyla çıkarmış oldukları uzun vadeli borç senedidir. Belirli bir fonun, belirlenmiş bir dönem için, saptanan bir faiz üzerinden kullanılması ve dönem sonunda geri verilmesi yükümlülüğünü içeren sabit getirili bir sermaye piyasası aracıdır. Tahviller, devredilme şekillerine göre nama yazılı ve hamiline yazılı, güvence durumlarına göre güvenceli ve güvencesiz, borçlu kurumun niteliğine göre kamu sektörü tahvili ve özel sektör tahvili, geri ödeme süresine göre kısa-orta ve uzun olarak dört gruba ayrılabilir.
Bir diğer sermaye piyasası aracı hisse senedidir. Hisse senedi, satın alanla ihraç eden kuruluş arasında ortaklık bağı oluşturan ve satın alana kârdan pat alma, ihraç edene tasfiye anına kadar fonları kullanma hakkı sağlayan finansal araçtır. Birincil nitelikteki kıymetli evraklardandır ve bir alacak hakkını değil, hissedarlıktan doğan hakları içermektedir.
Gelir ortaklığı senetleri ise, kamu iktisadi kuruluşları ve iktisadi devlet teşekkülleri dahil olmak üzere kamu kurum ve kuruluşlarına ait altyapı tesislerinin gelirlerine gerçek ve tüzel kişilerin ortak olması amacıyla çıkartılan bir sermaye piyasası aracıdır.
2.3.Bankalar
Bankacılık sektörü çeşitli alt sektörlere bölünüş olan finansal piyasanın en önemli kurumsal yapısını oluşturmaktadır. Bankalar, gerçek ve tüzel kişilerin belli bir zaman için harcamadıkları paraları toplayarak, bunları kredi ve plasman yoluyla değerlendirmeye çalışan işletmelerdir.
Bankayı, halkın belli bir zaman için harcamamış olduğu paraları kabul ederek, bunları nema getiri şekilde ikraz ve plase eden, ödemelerde aracılık, para nakli, senet tahsili, emanet kabulü gibi çeşitli hizmetler gören bir işletme şeklinde tanımlamak mümkündür.
2.3.1.Bankacılık İşlemleri
Bankalar, temelde para alan ve satan ticari kuruluşları olarak görülebilir. Mevduat işlemi para satın alma, kredi işlemi ise para satma olarak düşünülebilir. Ayrıca bankalar, yatırım danışmanlığı, dış ticaret işlerinde aracılık, tahvil ihraçlarında garanti verme gibi çeşitli hizmetleri gerçekleştirmektedirler.
Bankaların sunmuş oldukları finansal hizmetler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
1) Mevduat kabulu ya da diğer borçlanma yolları ile kaynak sağlama,
2) Ödünç verme ve kredilendirme,
3) Kabul, aval, garanti, teminat mektubu gibi gayri nakdi krediler verme,
4) Finansal kiralama (leasing)
5) Para gönderme işlemleri (havale, para transferi)
6) Kendisi ya da müşterileri hesabına, para piyasası araçları, döviz, basılı veya küşçe altın, menkul değerler, türev menkul değerler (futures, opsiyon sözleşmeleri) alım satımı yapmak,
7) Ödeme araçlarının çıkarılması ve yönetimini gerçekleştirmek,
8) Menkul değerler çıkarılmasına katılmak ve bu çıkarım işleri ile ilgili müşterilere hizmet sunmak,
9) Portföy yönetimi ve müşterilerine danışmanlık yapmak,
10) Finanssal varlıkların korunmasını sağlamak,
11) Kiralık kasa hizmetleri sunmak,
12) Kredi referans hizmetleri vermek.
2.3.2.Banka Sistemleri ve Banka Türleri
Ülkelere göre bankacılık sistemleri farklılıklar göstermekle birlikte, temel olarak üç unsur dikkati çekmektedir. Bu unsurlar, küçük banka-büyük banka tipi, uzmanlaşmış-uzmanlaşmamış banka tipi ve devletin bankacılık sistemine müdahalesidir. Bankacılık sistemine özelliklerini veren unsurlar da bunlardır.
Ünite bankacılığı da denilen küçük bankacılık tipinde faaliyet gösteren bankaların sadece bir faaliyet alanı vardır. Bunun tersi durumda ise, oligopol piyasa görünümündeki sistemde ise büyük bankalar kendi aralarında anlaşarak sistematik değişkenleri ve oranları belirleyebilirler.
Uzmanlaşmış bankalar, bankacılık hizmetlerinin sadece bir kısmını yapmaktadırlar. Özellikle gelişmiş ülkelerdeki bankacılık sistemlerinde bu tür bankalar yaygın durumdadır. Bunlara örnek olarak, yatırım ve kalkınma bankaları gösterilebilir. Uzmanlaşmamış bankalar ise, perakende bankacılık olarak adlandırılır ve her türlü bankacılık hizmetini gerçekleştirmeye çalışırlar.
Devletin bankacılık sistemine müdahale etmesi ve onu denetlemesinin, her ülkenin uygulamış olduğu ekonomik sisteme göre değişen amaçları vardır. Her müdahalenin ortak amacı, bankacılık faaliyetlerinin aksamadan ve bozulmadan yürütülmesini sağlamaktır. Farklı müdahale şekillerinde iki tür amaç göz önünde tutulabilir. Bunlardan birine müdahalenin “koruyucu” diğerine ise “yön verici” amacı denilebilir. Devlet müdahalesinin, bankanın alacaklarını, borçlularını, bankayı ve genel ekonomik çıkarları koruyarak, bunların herhangi bir zarara uğramalarını önleyecek bir amaç gütmesi halinde “koruyucu” bir amaçtan söz edilebilir. Devlet bankalara yapmış olduğu koruyucu müdahaleyi maliye politikası yoluyla gerçekleştirirken, yön verici müdahaleyi ise para –kredi politikası yoluyla gerçekleştirir.
Banka sisteminde genel olarak üç tip banka bulunmaktadır. Bunlar;
1) Merkez bankası,
2) Mevduat (Ticaret) bankaları,
3) Yatırım ve kalkınma bankalarıdır.
Merkez bankacılığı, ticaret ve iş bankalarının banknot emisyonu yetkilerinin kaldırılması ve bu yetkini bir bankaya devredilmesi ile başlamıştır. Bu kurumlar, para, kredi ve döviz politikalarını belirleyip uygulayan finansal para kurumlarıdır. Ayrıca, en son kredi veren, bankaların likidite ihtiyacını karşılayan kurum olarak banka sistemini başı, uluslar arası finansal sistemin de bir parçasıdırlar. Ülkede, bankacılık ve parasal yapının düzenleyicisi konumundadırlar ve ayrıca devletin haznedarlığı ve mali danışmanlığı görevlerini de yerine getirirler. Bunlara ek olarak, takas merkezi olma, uluslar arası ödemelerde aracılık yapma, altın ve döviz rezervlerini ve bankaların kasa fazlalarını koruma görevlerini de gerçekleştirirler.
Merkez bankaları, ekonomideki likidite sorununu çözerken reeskont oranları, açık piyasa işlemleri ve mevduat karşılıkları gibi araçlardan yararlanarak para arzını etkilemektedirler. Bu yüzdendir ki, merkez bankaları esas olarak para pazarında faaliyet gösteren kurumlardır.
Mevduat bankaları, fon kullananların kısa süreli fon ihtiyaçlarını karşılamak için faaliyette bulunurlar. Vadeli ve vadesiz mevduat hesapları gibi dolaylı finansal araçlar karşılığında topladıkları fonları, fon talebinde bulunanların çıkardıkları çeşitli kredi araçlarına yatıran mevduat bankaları, para pazarının temel kurumlarındandır.
Bu kurumlar, sermaye piyasasında da faaliyet gösterirler. Mevduat bankalarının sermaye piyasasına yönelik faaliyetleri şunlardır:
1) Fon kullananların orta ve uzun vadeli kredi ihtiyaçlarını sağlamak,
2) Sanayi işletmelerine katılımda bulunmak,
3) Müşteri adına portföy yönetmek veya brokerlar gibi müşteri adına finansal araç alım-satımı yapmak,
4) Yeni çıkarılan kıymetli evrakı kendi garantisi altında veya garantisiz satışa sunmak,
5) Yatırım ortaklıklarına kefil olmak ve yatırım danışmanlığı gibi teknik hizmetleri yerine getirmek.
6) Mevduat bankalarının fon kaynakları, vadeli ve vadesiz mevduat hesapları, merkez bankası avansları, ortaklardan sağlanan sermaye ve birikmiş kârlardan oluşurken, fon kullanımları ise nakit, mevduat karşılığı kredi, hisse senedi ve tahvil yatırımlarından oluşmaktadır.
Yatırım bankaları ise, taşınır değerler çıkartarak uzun vadeli fon sağlamak amacında olan kuruluşlarla, birikimlerini sözkonusu taşınır değerlere yatırarak değerlendirmek isteyen gerçek ve/veya tüzel kişiler arasında aracılık yapan finansal kurumlardır. Yatırım bankaları, birincil pazarda işletmelerin yanında yer alarak uzun süreli fon ihtiyaçlarının karşılanmasını kolaylaştırıcı hizmetler sunmaktadır. Bu hizmetler;
1) Firmaların ihraç edecekleri taşınır değerleri satın alarak kendi nam ve hesabına halka satmayı üstlenmek,
2) Taşınır değerleri, gerektiğinde satın almayı üstlenmek ve destekleme alımı yapmak,
3) Özel plasmanlarda taşınır değerler çıkaracak kuruluşlarla tasarruf kurumları arasında aracılık yapmak,
4) Taşınır değerler çıkaran firmaların satış ajanı olarak hareket etmek,
5) Taşınır değer ihracında firmalar danışmanlık yapmak,
6) Taşınır değerlerin ana para ve faiz ödemelerinin vadesinde yapılacağı konusunda garanti vermek.
Yatırım bankaları, sermayelerini taşınır değerlere yatırmak isteyen birikim sahiplerine de hizmetler sunmaktadır. Bu hizmetler ise;
1) Birikim sahiplerine danışmanlık yapmak,
2) Birikim sahiplerinin hak ve çıkarlarını korumak,
3) Diğer hizmetler ( taşınır değerler portföyünü müşteri adına yönetmek, taşınır değerleri kasalarında saklamak, vadesi gelmiş kuponları tahsil etmek…)






Yanıtlı Konu Tarama Testi

1)Finansal piyasalar ve finansal aracılardan oluşan bütüne ne ad verilmektedir?

a)Finansal sistem
b)Finans
c)Finansman
d)Plasman
e)Piyasa mekanizması

Yanıt : Finansal piyasalar ve finansal aracılardan oluşan bütüne Finansal Sistem adı verilir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

2)Aşağıdakilerden hangisi finansal sistem tarafından verilen hizmetlerden biri değildir?
a) Kaynakların harekete geçirilmesi
b) Risklerin dağıtılması
c) Konjonktürel dalgalanmaların önlenmesi
d) Kaynakların yeni projelere sunulması
e) Kaynakların izlenmesi

Yanıt : Konjonktürel dalgalanmaların önlenmesi finansal sistem tarafından verilen hizmetlerden biri değildir. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.

3)Aşağıdakilerden hangisi finansal sistemde yer alan kurumlardan biri değildir?
a) Merkez bankası
b) Ticaret bankaları
c) Kredi kooperatifleri
d) Sigorta şirketleri
e) Bankerler

Yanıt : Bankerler, finansal sistemde yer alan kurumlar arasında yer almaz. Doğru yanıt (e) seçeneğidir.

4) Aşağıdakilerden hangisi finansal piyasalardan kaynak elde etmenin yollarından biridir?
a) Para basmak
b) Tağşiş yapmak
c) Kredi geri ödemesi gerçekleştirmek
d) Bono ve tahvil ihraç etmek
e) Aracılık faaliyetleri gerçekleştirmek

Yanıt : Bono ve tahvil ihracı finansal piyasadan kaynak elde etmede kullanılacak yöntemlerden biridir. Doğru yanıt (d) seçeneğidir.

5) Menkul değerlerin ilk kez çıkmış oldukları piyasaya ne ad verilir?
a) Birincil piyasa
b) Finans piyasası
c) Para piyasası
d) Sermaye piyasası
e) Menkul değer piyasası

Yanıt: Birincil piyasa, bir menkul kıymetin ilk kez alım-satıma sunulduğu piyasadır. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

6) Daha önce ihraç edilmiş olan menkul değerin işlem gördüğü piyasalara ne ad verilir?
a) Menkul kıymet piyasası
b) İkincil piyasa
c) Sermaye piyasası
d) Birincil piyasa
e) Finans piyasası

Yanıt : Daha önce ihraç edilmiş olan menkul değerin işlem gördüğü piyasalara İkincil piyasalar adı verilir. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.

7) Finansal piyasalarda aracılık yapan kişilere ne ad verilir?
a) Mudi
b) Broker
c) Finans elemanı
d) Borsa uzmanı
e) Dealer

Yanıt : Finansal piyasalarda aracılık yapan kişilere Broker denir. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.

8) Borsada alım satım yapan kişiye ne ad verilir?
a) Delaer
b) Broker
c) Mağşuş
d) Mudi
e) Mevduat

Yanıt: Dealer, borsada alım satım yapan kişiye verilen isimdir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

9) Bankalara tasarruf amaçlı para yatıran kişilere yani mevduat sahiplerine ne ad verilir?
a) Delaer
b) Mudi
c) Broker
d) Disponibl
e) Likidite

Yanıt : Mevduat sahibine verilen ortak isim Mudi’dir doğru yanıt (b) seçeneğidir.

10) Vadesi bir yıldan kısa olan işlemlerin gerçekleştirildiği piyasa hangi piyasadır?
a) Sermaye piyasası
b) Bono piyasası
c) Para piyasası
d) Hisse senedi piyasası
e) Tahvil piyasası

Yanıt : Para piyasası, vadesi bir yıldan kısa olan işlemlerin gerçekleştirildiği piyasadır. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.



11) Vadesi bir yıldan uzun olan işlemlerin gerçekleştirildiği piyasa hangi piyasadır?

a) Sermaye piyasası
b) Hisse senedi piyasası
c) Tahvil piyasası
d) Bono piyasası
e) Para piyasası

Yanıt : Sermaye piyasası, vadesi bir yıldan uzun olan işlemlerin gerçekleştirildiği piyasadır. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.


12) Aşağıdakilerden hangisi para piyasasında işlem gören araçlardan biri değildir?

a) Tüketici kredisi
b) Hazine bonosu
c) Mevduat sertifikasıdır
d) Finansman bonosu
e) Mevduat

Yanıt : Tüketici kredisi, para piyasalarında işlem gören bir araç değildir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

13) Aşağıdakilerden hangisi sermaye piyasalarında işlem gören araçlardan biridir?
a) Tahvil
b) Mevduat
c) Finansman bonosu
d) Mevduat sertifikası
e) Hazine bonosu

Yanıt : Mevduat, Finansman bonosu, mevduat sertifikası ve hazine bonosu para piyasalarında işlem gören araçlar iken tahvil sermaye piyasalarında işlem görmektedir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

14) Gerçek ve tüzel kişilerin belli bir zaman için harcamadıkları paraları toplayarak, bunları kredi ve plasman yoluyla değerlendirmeye çalışan işletmelere ne ad verilmektedir?
a) Kredi kooperatifi
b) Sigorta şirketi
c) Banka
d) Menkul kıymet borsası
e) İştirak

Yanıt : Gerçek ve tüzel kişilerin belli bir zaman için harcamadıkları paraları toplayarak, bunları kredi ve plasman yoluyla değerlendirmeye çalışan işletmelere Banka adı verilir. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.





15) Aşağıdakilerden hangisi bankaların sunmuş olduğu finansal hizmetlerden biri değildir?
a) Mevduat kabulü ya da diğer borçlanma yolları ile kaynak sağlamak,
b) Ödünç verme ve kredilendirme,
c) Para basımını gerçekleştirmek,
d) Para gönderme işlemleri,
e) Ödeme araçlarının çıkarılması ve yönetimini gerçekleştirmek

Yanıt : Para basma yetkisi sadece merkez bankasına verilmiş bir yetkidir. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.

16) Aşağıdakilerden hangisi mevduat bankalarının sermaye piyasasına yönelik faaliyetleri arasında yer almaz?

a) Mevduat sahiplerine kısa vadeli kredi sağlamak
b) Fon kullananların orta ve uzun vadeli kredi ihtiyaçlarını sağlamak
c) Sanayi işletmelerine katılımda bulunmak
d) Yeni çıkarılan kıymetli evrakı kendi garantisi altında veya garantisiz satışa sunmak
e) Yatırım ortaklıklarına kefil olmak

Yanıt : Mevduat sahiplerine kısa vadeli kredi sağlama işlevi mevduat bankalarının sermaye piyasasına yönelik faaliyetlerinden biri değildir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

17)Aşağıdakilerden hangisi banka sisteminde yer alan kurumlardan biri değildir?
a) Merkez bankası
b) Mevduat bankası
c) Kredi kooperatifleri
d) Yatırım bankası
e) Kalkınma bankası

Yanıt : Kredi kooperatifleri, banka sisteminde yer alan kurumlardan biri değildir. Doğru yanıt (c ) seçeneğidir.

18) Fon kullananların kısa süreli fon ihtiyaçlarını karşılamak için faaliyette bulunana bankalara ne ad verilmektedir?
a) Mevduat bankası
b) Yatırım bankası
c) Fon bankası
d) Merkez bankası
e) Kalkınma bankası

Yanıt : Fon kullananların kısa süreli fon ihtiyaçlarını karşılamak için faaliyette bulunana bankalara mevduat bankası adı verilir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.








19) Taşınır değerler çıkartarak uzun vadeli fon sağlamak amacında olan kuruluşlarla, birikimlerini sözkonusu taşınır değerlere yatırarak değerlendirmek isteyen gerçek ve/veya tüzel kişiler arasında aracılık yapan finansal kurum aşağıdakilerden hangisidir?
a) Kalkınma bankası
b) Yatırım bankası
c) Kefalet kooperatifleri
d) Mevduat bankası
e) Merkez bankası

Yanıt : Soruda tanımı verilen kurum Yatırım bankası’na aittir. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.

20) Aşağıdakilerden hangisi yatırım bankasının sunduğu finansal hizmetlerden biri değildir?
a) Taşınır değerleri, gerektiğinde satın almayı üstlenmek
b) Taşınır değerler çıkaran firmaların satış ajanı olarak hareket etmek
c) Mevduat sahiplerine kısa vadeli kredi sağlamak
d) Taşınır değer ihracında firmalar danışmanlık yapmak
e) Taşınır değerlerin ana para ve faiz ödemelerinin vadesinde yapılacağı konusunda garanti vermek

Yanıt : Mevduat sahiplerine kısa vadeli kredi sağlamak mevduat bankasının görevidir. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.

Ünite 2
Cevaplı Test
1)Finansal piyasaların kaynaklarını asıl olarak ne oluşturur?
a) Birey ve firma tasarruflarının sisteme girmesi *
b) Para basımı
c) Bono ihracı
d) Reeskont
e) Açık piyasa işlemleri

2)Tasarruf sahibinin tasarrufunu finansal aracıya aktarması ve fon kullanmak isteyen tarafın fon ihtiyacını finansal aracılardan sağlaması ne tür bir finansman yöntemidir?
a) Doğrudan finansman
b) Banka finansmanı
c) Dolaylı finansman *
d) Aracı finansmanı
e) Tasarruf finansmanı



3)Firmanın yıl sonunda kâr etmesi durumunda, hisse başına dağıtmış olduğu kâra __________ denir.
a) Dividant *
b) Reeskont
c) Disponibilite
d) Emisyon
e) Likidite

4)Menkul değerlerin ilk kez çıkmış oldukları piyasaya ______________ denir.
a) Merkez bankası piyasası
b) Birincil piyasa *
c) Likit piyasa
d) İkincil piyasa
e) Emisyon piyasası

5)Para ve sermaye piyasası ayrımı temel olarak hangi kıstasa göre yapılır?
a) Miktara göre
b) Kullanım amacına göre
c) Vadeye göre *
d) Döviz cinsine göre
e) Kuruma göre

6) Para piyasalarında işlem gören araçların en temel araç aşağıdakilerden hangisidir?
a) Hazine bonosu
b) Devlet tahvili
c) Kredi
d) Mevduat *
e) Özel tahviller

7) istenildiği zaman veya belli bir vade sonunda geri alınmak koşuluyla bankalara verilmiş olan paraya _________ denir.
a) Mudi
b) Mevduat *
c) Tevdiat
d) Kredi
e) Bono

8) Bankaların bankalar nezdindeki tevdiatlarına _____________ denir.
a) Dizponibilite
b) Munzam karşılık
c) Banka mevduatı *
d) Reeskont
e) Para arzı



9)Gerçek kişiler tarafından bu isimle bankaya yatırılan paralar ile vakıflara, dernek ve birliklere, sendikalara, kanunla ya da bir kanuna dayanarak kurulmuş olan tasarruf sandıklarına ait olan mevduatı içeren mevduat türü hangisidir?
a) Tasarruf mevduatı *
b) Banka mevduatı
c) Dernek mevduatı
d) Sandık mevduatı
e) Toplam mevduat

10)Genellikle 3-6 ya da 12 ay vadeli ve bütçe açığını finanse etmeye yönelik kamu tarafından çıkartılan borç senetlerine ne ad verilir?
a) Kamu kredisi
b) Hazine tahvili
c) Özel tahvil
d) Hisse senedi
e) Hazine bonosu *

11)Banka tarafından, mevduat sahibine satılan bir borç senedine ___________ adı verilir.
a) Tüketici kredisi
b) Mevduat sertifikası *
c) Bono
d) Tahvil
e) Hisse senedi

12)Mali kuruluşların bilanço kalemlerindeki aktiflerini yani varlıklarını, menkul kıymet haline getirmeleri için kullandıkları kıymetli evrak aşağıdakilerden hangisidir?
a) Varlık senedi
b) Hisse senedi
c) Borç senedi
d) Varlığa dayalı menkul kıymet *
e) Çek

13)Finansman bonosu Türkiye’de hangi yılda uygulamaya konmuştur?
a) 1988 *
b) 1995
c) 1994
d) 1993
e) 1982

14)Finansman bonosu hangi piyasada işlem gören bir araçtır?
a) Sermaye piyasası
b) Banka piyasası
c) Para piyasası *
d) Hisse senedi piyasası
e) Tahvil piyasası

15)Bankaların özellikle uluslararası ticarette firmalara verdiği poliçe niteliği taşıyan menkul değerlere _______________ adı verilir.
a) Poliçe
b) Teminat mektubu *
c) Ticaret mektubu
d) Firma kredisi
e) Finansman bonosu

16)Geri satın alma koşuluyla, menkul değerin satışı işlemine ne ad verilir?
a) Swap
b) Forward
c) Repo *
d) Bono
e) Hedging

17)Kamu iktisadi kuruluşları ve iktisadi devlet teşekkülleri dahil olmak üzere kamu kurum ve kuruluşlarına ait altyapı tesislerinin gelirlerine gerçek ve tüzel kişilerin ortak olması amacıyla çıkartılan bir sermaye piyasası aracına ne ad verilir?
a) Devlet tahvili
b) Finansman bonosu
c) Hisse senedi
d) Mevduat sertifikası
e) Gelir ortaklığı senedi *

18) Finansal piyasalarda aracılık yapan kişilere ne ad verilir?
a) Mudi
b) Broker *
c) Finans elemanı
d) Borsa uzmanı
e) Dealer

19) Aşağıdakilerden hangisi bankaların sunmuş olduğu finansal hizmetlerden biri değildir?
a) Mevduat kabulü ya da diğer borçlanma yolları ile kaynak sağlamak,
b) Ödünç verme ve kredilendirme,
c) Para basımını gerçekleştirmek *
d) Para gönderme işlemleri,
e) Ödeme araçlarının çıkarılması ve yönetimini gerçekleştirmek


20) Finansal piyasalarda aracılık yapan kişilere ne ad verilir?
a) Mudi
b) Broker
c) Finans elemanı
d) Borsa uzmanı
e) Dealer *





ÜNİTE 3
ULUSLARARASI BANKACILIK ve TÜREV FİNANSAL ARAÇLAR
3.1.Uluslararası Bankacılık
Finansal hizmetleri endüstrisinin II. Dünya Savaşı’ndan sonra karşılaştığı en önemli gelişme, bankacılığın uluslararasılaşmasıdır. Uluslararası bankacılık, uluslararasında geçerli olan değişik finansal ve ekonomik işlemleri kapsamaktadır. Bu işlemlerin bir kısmı, müşterilere yönelik veya müşterilerden kaynaklanan fon ya da hizmet akımını oluştururken, diğer kısmı global bankacılık yapısı içinde finansal olan veya olmayan kaynakların transferini içermektedir. Buradan hareketle, uluslar arası bankacılığın değişik ülke gruplarındaki finansal ve ekonomik koşullarla karşılıklı bağımlılık ilişkisi içinde bulunduğu söylenebilir.
Uluslararası bankacılığın çalışma sistemi incelendiğinde, IMF ve Dünya Bankası gibi uluslararası finans kuruluşlarının çeşitli finansal konularda merkez bankalarıyla karşılıklı ilişki içinde bulundukları, merkez bankalarının da kendi ülkelerindeki ticari bankalarla ilişkiye girdikleri gözlenmektedir. Uluslararası likidite talebinde bulunan kuruluşlar ise finansman ihtiyaçlarını gerek doğrudan gerekse ticari bankalar ve toptancı piyasa işlemleri yapan bankalardan karşılayabilmektedirler.
3.1.1.Bankacılığın Uluslararasılaşmasını Etkileyen Faktörler
60’lı yıllardan itibaren bankacılığın uluslararasılaşmasını etkileyen faktörler, dünya ticaret hacminin büyümesi, euro piyasalar ile interbank para piyasalarındaki fon hacminin yüksek boyutlara ulaşması, bankaların dış örgüt ağlarının zorunlu olarak büyümesi, böylece ulusal para ve sermaye piyasalarının uluslararası piyasalarla giderek bütünleşmesi ve teknolojide ortaya çıkan yeniliklerin fon transfer işlemlerinde kolaylıklar getirerek bankaların bu alanlarda çeşitli finans merkezleriyle uzaklık yüzünden ortaya çıkan sorunlarını önemli ölçüde çözmesi şeklinde ifade edilebilir.
Interbank para piyasası, mevduat sahipleri ile kredi müşterileri arasında aracılık rolünü gerçekleştiren bir sistemdir. Interbank piyasası, aynı merkezdeki bankaların birbirleriyle yaptıkları işlemler yanında, diğer ülkelerdeki bankalara da açık olması nedeniyle uluslararası bir nitelik taşımaktadır. Interbank piyasa, bankaların aktif-pasif yönetiminde etkili bir araç olarak görülmekte, bankaların atıl fonlarının değerlendirilmesinde, fon ihtiyaçlarının karşılanmasında, spekülatif kazanç sağlamalarında ve uluslararası bankacılığın gelişmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
Euro para fonları, esas itibariyle euro krediler ve euro tahvillerden oluşmaktadır. Euro kredi piyasasında faaliyet gösteren euro bankalar, ellerindeki kısa vadeli fonları, orta ve uzun vadeli olarak dış kaynak talebinde bulunan ülke ve kurumlara vermektedirler. Bu kredilerin kaynağı euro mevduattır. Euro mevduat, bankaların ulusal sınırları dışında topladıkları mevduat olup, bunun önemli bir bölümünü bankalararası mevduat oluşturmaktadır.
Uluslararası finans sektörü, euro para piyasaların gelişimine paralel olarak 60’lı yılların başından itibaren offshore piyasalar olarak adlandırılan yeni para piyasalarının hızla gelişmesine sahne olmuştur. Bu dönemde, uluslararası finans piyasalarında söz sahibi olan ve para birimleri dünya borsalarında kabul gören sanayileşmiş ülkelerde uygulanan yüksek vergileme politikaları ve mali kontroller nedeniyle, kökenleri bu ülkelerde olan bir kısım çokuluslu şirketler alternatif yatırım alanları aramaya başlamışlardır. Bunun sonucunda, sömürge ve koloni statüsünde bulunan bazı adalar yabancı yatırımcılar, faaliyetlerinde gizlilik esası ile birlikte çok etkin vergi kolaylıkları sağlayarak birer vergi sığınağı durumuna gelmişler ve offshore bankacılık merkezlerinin ilk örneklerini oluşturmuşlardır.
3.1.2.Uluslararası Bankacılık Hizmet Birimleri ve Hizmetler
Uluslararası faaliyetleri genişletmek için yararlanılan belli başlı kurumlar şunlardır:
- Temsilcilikler : Bazı bankalar, bir şube açmadan önce bir ara adım olarak temsilcilik kurumları oluşturabilir. Bu kurumlar, aynı zamanda yabancı ticari bankacılığın sınırlandırıldığı ya da yasaklandığı ülkelere giriş amacıyla da kullanılmaktadır. Temsilcilikler, mevduat kabulü, kredi verme ve düzenleme, seyahat çekleri ve kredi mektupları gibi tüm bankacılık hizmetlerini sağlayamazlar.
- Muhabir Bankalar : Bir ülke bankası, yabancı bir bankayla kendi ülkelerinde birbirlerinin karşılıklı ajanları olarak faaliyette bulunmak konusunda anlaşma yapabilirler. Bu bankalar, mevduat hesaplarını birbirlerine nakledebilir ve karşılıklı olarak işleri birbirlerine havale edebilirler.
- Şubeler : Yabancı bir şube, bu şubeyi açan bankanın bir bankacılık kurumudur ve dolayısıyla bağımsız yasal varlığı sözkonusu değildir. Bu nedenle, yabancı şubelerin aktif ve pasifleri ile izledikleri politikalar ana bankaya ait olmaktadır.
- Bağlı Kuruluşlar : Yan kuruluşlar terimi, yabancı bir ülkede bulunan ve tamamı ya da bir kısmı ana bankaya ait olan yabancı bir bankayı ifade etmektedir. Yan kuruluş durumunda, sahip olunan pay %50’den fazla olmalıdır. Sahip olunan pay, %10-%50 arasında ise, bu durumda “bağlı kuruluş” olma durumu söz konusudur.
- Bankacılık Konsorsiyumları : Aynı ulustan oluşması zorunlu olmayan bir bankalar grubu konsorsiyum bankası olarak bilinen ayrı bir bağımsız kurumu ortaklaşa olarak kurabilir. Taraf olan bankalardan her biri, eşit olarak bölünmüş sermaye paylarına belli bir para ile katılır ve konsorsiyum bankasının yönetim kurulunda elindeki paya oranla temsil hakkına sahip olur.
Uluslararası alanda faaliyet gösteren bankaların sundukları temel hizmetlerden biri, farklı ülkelerde ikamet eden veya seyahat eden kişiler arasıda fon transferi sağlamaktır. Ulusal olduğu kadar uluslararası açıdan da, bankaların önemli bir hizmeti mevduat toplamak ve kredi vermektir. Uluslararası bankacılığın sunmuş olduğu bir diğer hizmet ise döviz ticareti ve dövizle ilgili işlemlerdir.
Uluslararası bankacılık faaliyetlerinde, temel olarak dört eğilim gözlenmektedir. Bunlar:
1) Yoğunlaşma
2) İşbirliği
3) Uzmanlaşma
4) Şube ağının genişletilmesidir.
3.2.Türev Finansal Araçlar
Teknolojik gelişmelere paralel olarak bilgi teknolojisindeki gelişmeler ve bilgisayar kullanımının yaygınlaşması finans teorisindeki gelişmeleri de olumlu yönde etkilemekte ve yeni finansal ürünlerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Özellikle 1970'lerden sonra mali piyasalar hızlı bir değişim sürecine girmiştir. Bu dönemde ulusal ve uluslararası mali piyasalar üzerindeki sınırlamalar azaltılırken, piyasalar uluslararası gelişmelerden çok daha fazla etkilenmeye başlamışlardır. Bu da politika belirlemenin çok daha zor olmasına sebep olmaktadır.

ABD’de son yıllarda geliştirilen finansal araçlar için, daha önce mevcut finansal araçlardan türetildiği için değil, piyasanın ihtiyaçlarından türetildikleri için türev finansal araçlar ifadesi kullanılmaktadır. Bu finansal araçların kullanılabilmesi için her şeyden önce sunu ve istemin kimsenin denetimi altında olmaması ve fiyatların serbestçe belirlenebilmesi gerekir. Ayrıca fiyatlar konusunda herkes bilgi sahibi olabilmelidir. Fiyatların seyri konusunda ise herkesin farklı beklentilerinin olması gerekmektedir.
3.2.1.Futures Piyasalar
Futures sözleşmesi, iki grup arasında, belirlenen gelecek bir tarihte, belirlenen fiyattan para, mal ya da menkul kıymeti satma anlaşmasıdır. Bu anlaşmanın temel özellikleri ise şunlardır:
- Alıcı ile satıcı arasında ya da alıcı ile borsa arasında yapılan yasal bir anlaşmadır,
- Anlaşmalar standarttır,
- Merkezi borsalarda işlem görürler,
- Likittirler, diğer finansal araçlar gibi ikincil pazarlarda alınıp satılabilirler,
- Fiyatlar ihale yöntemiyle belirlenir,
- Bir miktar başlangıç yatırımı gereklidir,
- Futures anlaşmaların fiyatına göre ve yatırımcının uzun ya da kısa pozisyonda olmasına göre takas merkezine günlük ödeme yapılması gerekir.
Futures piyasalarda faaliyet göstermenin üç temel nedeni vardır. Bu nedenler;
- Spekülasyon,
- Koruma (Hedging)
- Arbitraj yapmaktır.
3.2.2.Forward Sözleşmeleri
Forward sözleşmesi, iki grup arasında belirlenen gelecek bir tarihte, belirlenen fiyattan bir mal, para ya da menkul kıymeti alım-satım anlaşmasıdır. Standartlaşmış bir forward sözleşmesi yoktur. Forward sözleşmeleri, alıcı ve satıcı arasında yer alan, bir malın, paranın ya da menkul kıymetin;
- Miktarını ve kalitesini,
- Teslim yerini ve zamanını,
- Fiyatını
gösteren anlaşmalardır. Forward sözleşmeleri, futures işlemleri gibi gelecek üzerinde şimdiden sözleşme yapma olanağı tanımaktadır.
Forward sözleşmeler ile futures sözleşmeler arasıdaki belli başlı farkları aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür;
1) Forward sözleşmeler nama yazılı sözleşmelerdir. Bu nedenle de işlem yapma güçleri sınırlıdır. Futures sözleşmeler ise hamiline yazılıdır,
2) Forward sözleşmeler, sözleşme konusu ürünün cinsi, kalitesi, miktarı ve vadesi açısından taraflara tam bir serbesti sağlar ve oldukça esnektirler. Futures sözleşmelerde ise, ürünün cinsi, kalitesi, miktarı ve vadesi tam olarak standarttır.
3) Forward sözleşmelerde, sözleşmenin yapılacağı mekan açısından herhangi bir sınırlama yokken, futures sözleşmeler organize borsalarda yapılmak zorundadır.
4) Futures sözleşmelerde pazar eğilimi takip edilebilirken, forward sözleşmelerde böyle bir olanak yoktur,
5) Forward sözleşmlerin likiditesi düşüktür, taraflar daha çok spot piyasada varlıkları olan kişilerdir. Futures piyasalar ise oldukça likit piyasalardır.
6) Forward piyasalarda teslim zorunluluğu varken, futures piyasalarda teslim zorunlu değildir,
7) Forward sözleşmelerde taraflar birbirlerini tanımak zorundayken, futures sözleşmelerde böyle bir şart yoktur,
8) Forward sözleşmelerde standardize olmuş teminat miktarı yokken, futures sözleşmelerde teminat yatırılması zorunludur,
9) Forward piyasalarda işlem hacmi futures piyaslara göre oldukça düşük kalmaktadır.

3.2.3.Opsiyon Pazarları
Opsiyon, opsiyon alıcısına bir malın önceden belirlenen koşullarla alma ve satma hakkını bir fiyat karşılığında veren yasal olarak bağlayıcı bir kontrattır. Bu hakkı kullanıp kullanmamak opsiyon alıcısının insiyatifinde olduğu halde, opsiyon satıcısının yükümlülüğü yerine getirmesi gerekmektedir. Opsiyonlar, 70’li yılların ortalarından itibaren finansal ve finansal olmayan işletmelerin karşılaştıkları döviz kuru ve faiz oranı gibi riskleri ortadan kaldırmak amacıyla kullandıkları ve günümüzde kullanım alanı daha da genişleyen ve hisse senedi ve tahviller gibi finansal araçlar üzerinde de yazılabilen finansal araçlardır.
Opsiyon piyasasında toplam kâr, diğer piyasalardan farklıdır ve sıfırdır. Bir pozisyonun kârı, diğer pozisyonun zararına eşit olduğu için toplam kazanç sıfırdır.
Opsiyona yatırım yaparak elde edilebilecek kazançları şu şekilde sıralamak mümkündür;
1) Spekülasyon
2) Başlangıç maliyetinin düşük olması,
3) Daha yüksek getiri potansiyeli,
4) Risk ve getiri dengesini düzenlemek.
Opsiyonlar, kendi içinde “alım” ve “satım” opsiyonu olmak üzere iki gruba ayrılır.
Alım opsiyonu, belli bir miktarda parayı, menkul kıymeti ya da malı belirli bir tarihte ya da bu tarihten daha önce belirli bir fiyattan satın alma hakkı tanır. Alım opsiyonunda şu dört temel koşul sağlanmış olmalıdır;
1) Opsiyonun yazıldığı menkul kıymet belirtilmelidir,
2) Opsiyon sahibinin satın alma hakkının bulunduğu menkul kıymetin miktarı belirtilmelidir,
3) Opsiyonun yazıldığı menkul kıymetin satın alınabileceği fiyat belirtilmelidir,
4) Opsiyonun vadesi belirtilmelidir.
Satış opsiyonu ise, belirli miktarda bir menkul kıymeti, belirli bir tarihte ya da daha önce, belirli bir fiyattan satma hakkı tanır. Satış opsiyonu yatırımcısı, ilgili menkul kıymetin fiyatının düşeceği beklentisi içindedir.
Opsiyon işlemlerini, alıcının ve satıcının fiyat beklentileri yönlendirmektedir. Fiyatlarda yükseliş beklentisi varken alış opsiyonlarına, fiyatlarda düşüş beklentisi varken ise satış opsiyonlarına yatırım yapılmaktadır.
3.2.4.Swap İşlemleri
Swap işlemi, bir paranın ya da finansal varlığın, aynı anda spot piyasalarda ve forward piyasalarda işlem görmesidir. Bir vadenin başka bir vade ile değişimi söz konusudur. Bu teknik, arbitraj, risk yönetimi, kaynak maliyetini düşürme, alım-satım yolu ile kazanç sağlama nedenleriyle yapılmaktadır.
En çok kullanılan swap türleri, faiz swapı ve para swapıdır. Döviz swapı yapmadaki temel amaç döviz kuru riskine karşı korunmaktır. Bunun yanında, düşük maliyetle fon sağlamak, atıl dövizleri kullanılabilir hale getirmek için de döviz swapı yapılmaktadır. Para swapı, farklı birimlerden oluşan aynı büyüklükteki iki ayrı para paketinin vade tarihinde, orijinal para birimleri üzerinden ve daha önce anlaşılmış belirli bir kur hesabıyla geri ödenmek üzere değiştirilmesi yoluyla gerçekleştirilmektedir.

Ünite 3
Yanıtlı Konu Tarama Testi
1)Aşağıdakilerden hangisi bankaların uluslararasılaşmasını etkileyen faktörlerden biri değildir?
a) Dünya ticaret hacminin büyümesi
b) Bankaların dış örgüt ağlarının büyümesi
c) Teknolojide ortaya çıkan yenilikler
d) Kredi imkanlarının artması
e) Fon hacminin yüksek boyutlara ulaşması

Yanıt : Kredi imkanlarının artması, bankaların uluslararasılaşmasını etkileyen bir faktör değildir. Doğru yanıt (d) seçeneğidir.

2) Aşağıdakilerden hangisi uluslararası bankacılık hizmet birimlerinden biri değildir?
a) Muhbir banka
b) Temsilcilik
c) Muhabir banka
d) Şube
e) Bağlı kuruluş

Yanıt : Muhbir banka, uluslar arası bankacılık hizmet birimlerinden biri değildir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

3)Aşağıdakilerden hangisi uluslararası bankacılık faaliyetlerinde görülen temel eğilimlerden biri değildir?
a) Yoğunlaşma
b) Risk artışı
c) İşbirliği
d) Uzmanlaşma
e) Şubesel genişleme

Yanıt : Risk artışı, uluslar arası bankacılık faaliyetlerinde görülen temel eğilimler içinde yer almaz. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.

4)Aşağıdakilerden hangisi futures sözleşmelerin özelliklerinden bir değildir?
a) Standarttırlar
b) Merkezi borsalarda işlem görürler
c) Fiyatlar merkezi otorite tarafından belirlenir
d) Likittirler
e) Başlangıç yatırımı gerektirir

Yanıt : Futures sözleşmelerde fiyat ihale ile belirlendiği için doğru yanıt (c) seçeneğidir.

5)Aşağıdakilerden hangisi futures piyasalarda faaliyet göstermenin nedenlerinden biridir?
a) Arbitraj
b) Kredi sağlamak
c) Tahvil ihracını kolaylaştırmak
d) Aracılık maliyetlerini düşürmek
e) Finansman sağlamak

Yanıt : Arbitraj yapma,futures piyasalarda faaliyet göstermenin nedenlerinden biridir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

6) İki grup arasında yapılan belirlenen gelecek bir tarihte, belirlenen fiyattan bir mal, para ya da menkul kıymeti alım-satım anlaşmasına ne ad verilir?

a) Forward
b) Futures
c) Swap
d) Opsiyon
e) Repo

Yanıt : İki grup arasında yapılan belirlenen gelecek bir tarihte, belirlenen fiyattan bir mal, para ya da menkul kıymeti alım-satım anlaşmasına Forward adı verilir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

7) Aşağıdakilerden hangisi forward sözleşmelerin özelliklerinden biri değildir?

a) Nama yazılıdır
b) Likiditesi düşüktür
c) Standart bir teminat miktarı vardır
d) Teslim zorunluluğu vardır
e) Standart teminat miktarı yoktur

Yanıt : Standart bir teminat miktarının olması, forward sözleşmelerin özelliklerinden biri değildir. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.


8) Alıcısına bir malın önceden belirlenen koşullarla alma ve satma hakkını bir fiyat karşılığında veren yasal olarak bağlayıcı kontrata ne ad verir?

a) Opsiyon
b) Forward
c) Swap
d) Repo
e) Ters repo

Yanıt : Alıcısına bir malın önceden belirlenen koşullarla alma ve satma hakkını bir fiyat karşılığında veren yasal olarak bağlayıcı kontrata opsiyon sözleşmesi denir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.


9) Opsiyon işlemi yaparak aşağıdaki kazançlardan hangisi elde edilemez?

a) Başlangıç maliyetini düşürmek
b) Spekülasyon
c) Yüksek getiri elde etmek
d) Faiz kazancı sağlamak
e) Risk ve getiri dengesini düzenlemek


Yanıt : Opsiyon işlemi yaparak faiz kazancı elde edilemez. Doğru yanıt (d) seçeneğidir.

10) Belli bir miktarda parayı, menkul kıymeti ya da malı belirli bir tarihte ya da bu tarihten daha önce belirli bir fiyattan satın alma hakkı tanıyan sözleşmeye ne ad verilir?

a) Alım opsiyonu
b) Menkul kıymetleştirme
c) Swap
d) Forward
e) Future

Yanıt : Belli bir miktarda parayı, menkul kıymeti ya da malı belirli bir tarihte ya da bu tarihten daha önce belirli bir fiyattan satın alma hakkı tanıyan sözleşmeye Alım Opsiyonu denir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

11) Alım opsiyonunun gerçekleşebilmesi için aşağıdaki koşullardan hangisinin gerçekleşmesi gerekmez?

a) Opsiyonun yazıldığı menkul kıymet belirtilmelidir
b) Opsiyon sahibinin satın alma hakkının bulunduğu menkul kıymetin miktarı belirtilmelidir
c) Opsiyonun yazıldığı menkul kıymetin satın alınabileceği fiyat belirtilmelidir
d) Opsiyonun vadesi belirtilmelidir
e) Opsiyonun faizi belirtilmelidir

Yanıt : Alım opsiyonunun gerçekleşebilmesi için, opsiyon faizinin belirtilmesi gibi bir durum sözkonusu olamaz. Doğru yanıt (e) seçeneğidir.


12) Belirli miktarda bir menkul kıymeti, belirli bir tarihte ya da daha önce, belirli bir fiyattan satma hakkı tanıyan sözleşmelere ne ad verilir?

a) Reeskont
b) Satış opsiyonu
c) Swap işlemi
d) Alım opsiyonu
e) Forward

Yanıt : Belirli miktarda bir menkul kıymeti, belirli bir tarihte ya da daha önce, belirli bir fiyattan satma hakkı tanıyan sözleşmelere Satış Opsiyonu adı verilir. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.

13) Bir paranın ya da finansal varlığın, aynı anda spot piyasalarda ve forward piyasalarda işlem görmesine ne ad verilir?

a) Swap
b) Future
c) Forward
d) Opsiyon
e) Hedging

Yanıt : Bir paranın ya da finansal varlığın, aynı anda spot piyasalarda ve forward piyasalarda işlem görmesine Swap işlemi denilmektedir. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

14) Aşağıdaki işlemlerden hangisi swap tekniği ile kazanç sağlama amaçlarından biri değildir?

a) Arbitraj
b) Risk yönetimi
c) Kaynak maliyetini düşürme
d) Faiz geliri elde etme
e) Alım-satım kazancı sağlama

Yanıt : Faiz kazancı elde etmek, swap tekniği ile kazanç elde etme amaçlarından biri değildir. Doğru yanıt (d) seçeneğidir.


15) Fiyat farklılığından kâr elde etmek amacıyla bankaların eş zamanlı olarak farklı piyasalarda döviz alım satımı yapmalarına ne ad verilir?

a) Kuvertür
b) Spekülasyon
c) Arbitraj
d) Swap
e) Spot kur

Yanıt : Fiyat farklılığından kâr elde etmek amacıyla bankaların eş zamanlı olarak farklı piyasalarda döviz alım satımı yapmalarına Arbitraj denilmektedir. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.

16) Yan kuruluş olma durumunda sahip olunan pay aşağıdakilerden hangisi olmalıdır?

a) %50’den fazla
b) %50’den az
c) %10-%20 arası
d) %20-%30 arası
e) %30-%40 arası

Yanıt : Yan kuruluş olma durumunda sahip olunan pay %50’den fazla olmalıdır. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

17)Uluslararası bankacılıkta sahip olunan pay, %10-%50 arasında ise, bu kuruma ne ad verilir?

a) Yan kuruluş
b) Muhabir banka
c) Bağlı kuruluş
d) Şube
e) Temsilcilik

Yanıt : Uluslararası bankacılıkta sahip olunan pay, %10-%50 arasında ise Bağlı Kuruluş olma sözkonusudur. Doğru yanıt (c) seçeneğidir.


18) Forward sözleşmeleri alıcı ve satıcı arasındaki para, menkul değer yada malın aşağıdaki özelliklerinden hangisini göstermez?

a) Miktarı
b) Üretim yerini
c) Kalitesi
d) Teslim yeri
e) Zamanı

Yanıt : Forward sözleşmelerinde, üretim yerinin gösterilmesi sözkonusu değildir. Doğru yanıt (b) seçeneğidir.





19) Aşağıdakilerden hangisi Futures sözleşmelerin özelliklerinden biri değildir?

a) Hamiline yazılıdır
b) Tam olarak standarttır
c) Organize borsalarda yapılması zorunludur
d) Teslim zorunluluğu vardır
e) Likiditeleri yüksektir

Yanıt : Teslim zorunluluğunun olması, Futures sözleşmelerin özelliklerinden biri değildir. Doğru yanıt (d) seçeneğidir.

20) Opsiyon piyasasında toplam kâr ne kadardır?

a) Sıfırdır
b) %10
c) %20
d) %30
e) %50

Yanıt : Opsiyon piyasasında toplam kâr sıfırdır. Doğru yanıt (a) seçeneğidir.

Ünite 3
Cevaplı Konu Tarama Testi
1)Euro para fonları, esas olarak aşağıdaki araçlardan hangilerinden oluşmaktadır?
a) Euro krediler ve euro tahviller *
b) Finansman bonoları ve krediler
c) Euro krediler ve mevduat
d) Seyahat çekleri ve bonolar
e) Varlığa dayalı menkul kıymetler ve döviz mevduatı


2) Bankaların ulusal sınırları dışında topladıkları mevduata genel olarak ne ad verilmektedir?
a) Euro tahvil
b) Döviz
c) Euro mevduat *
d) Finansman bonosu
e) Virman


3)Aşağıdakilerden hangisi uluslararası bankacılık faaliyetlerinde görülen eğilimlerden biridir?
a) Merkezileşme
b) Şubesel daralma
c) Ticaret bankacılığı olma
d) Mevduat sıkıntısı
e) Yoğunlaşma *

4)Aşağıdakilerden hangisi türev finansal araçların kullanılabilmesi için gerekli koşuldur?
a) Merkezi borsalarının olması
b) Önceden fiyat tespiti
c) Gelecekteki fiyatların öncen bilinmesi
d) Arz ve talebinin kimsenin denetimi altında olmaması *
e) Fiyatların merkezi otorite tarafından belirlenmesi


5)Belirlenen gelecek bir tarihte, belirlenen fiyattan para, mal ya da menkul kıymeti satma anlaşmasına ne ad verilir?
a) Swap
b) Forfaiting
c) Futures *
d) Forward
e) Repo

6)Devletin, bankayı ve genel ekonomik çıkarları koruyarak, bankacılık piyasasına yönelik olarak bir zararın oluşmasını önlemeye yönelik müdahalelerine ne ad verilir?
a) Koruyucu müdahale *
b) Kalkındırıcı müdahale
c) Savunmacı müdahale
d) Kamu baskısı
e) Yönlendirici müdahale

7)Aşağıdakilerden hangisi özel yasaya dayanılarak anonim şirket statüsünde kurulmuş olan bankalardan değildir?
a) Vakıflar Bankası
b) Merkez Bankası
c) Halk Bankası
d) Turizm Bankası
e) İller Bankası *

8)Kağıt paralar ve ufaklık paralar hangi tür para sınıfına girmektedirler?
a) Kaydi para
b) Banka parası
c) Asli para *
d) Rezerv para
e) Mevduat

9)Dolaşımdaki kağıt ve madeni paralar ile bankaların yasal karşılıkları ve atıl rezervlerin toplamından oluşan bütüne ___________ adı verilir.
a) Mevduat
b) Parasal taban *
c) Parasal tavan
d) Para arzı
e) Merkez bankası parası



10)M3 para tanımı aşağıdakilerden hangisine eşittir?
a) M1 + Resmi Kuruluşlar Mevduatı + TCMB’deki Diğer Mevduat
b) M2 + Resmi Kuruluşlar Mevduatı
c) M1 + Resmi Kuruluşlar Mevduatı
d) M2 + TCMB’deki Diğer Mevduat
e) M2 + Resmi Kuruluşlar Mevduatı + TCMB’deki Diğer Mevduat

11)Geniş anlamda para arzı tanımı olarak ifade edilen para tanımı aşağıdakilerden hangisidir?
a) M1
b) M2
c)M2Y
d) M3 *
e) M3Y

12)Paranın onu kullananlar tarafından tanınması ve yaygın olarak kabul edilmiş olması hangi özelliğini gösterir?
a) Bölünebilir olması
b) Kolay taşınır olması
c) Değişim aracı olması
d) Genel kabul görmüş olması *
e) Konvertibl olması

13)İki malın karşı karşıya gelmesi ve birbirleriyle değiştirilmeleri işlemine _________ denir.
a) Trampa *
b) Virman
c) Konvertibilite
d) Mağşuş
e) Tağşiş

14)_______________ kabul edildiği sistemlerde paranın değeri altının değeri ile ölçülmektedir?
a) Gümüş esası
b) Trampa esası
c) Döviz esası
d) Kaydi para
e) Altın esası *

15)Altın para sisteminden çıkarılan banknotların istenildiği anda tekrar altın ile değiştirilebilmesi işlemine ne ad verilir?
a) Likidite
b) Monetarizm
c) Transformasyon
d) Konvertibilite *
e) Virman





16)Para yerine kullanılan çek, hesaba borç ve alacak şeklinde yazılarak yaratılan paraya ne ad verilir?
a) Rezerv para
b) Kaydi para *
c) Parasal taban
d) Mağşuş
e) Kredi

17)Finansal piyasalarda kredi veren taraflara menkul kıymet satarak fon sağlama işlemi ne tür bir finansman şeklidir?
a) Doğrudan finansman
b) Uluslararası finansman
c) Dolaylı finansman
d) Banka finansmanı
e) Eksik finansman

18)Aşağıdakilerden hangisi sermaye piyasasında yer alan finansal kurumlardandır?
a) Yatırım ve kalkınma bankaları
b) Kredi kooperatifleri
c) Sigorta şirketleri
d) Menkul kıymet borsaları *
e) Menkul kıymet yatırım fonları

19)Bankaların, hisse senedinin tamamını satma vaadi ile ya da satın alınmayan kısmı kendileri almayı kabul ederek yapmış oldukları satış tekniğine ___________ adı verilir?
a) Garanti satış
b) Kabul satışı
c) Taahhütlü satış *
d) Hisse senedi satışı
e) Sigortalı satış

20)İstenildiği zaman veya belli bir vade sonunda geri alınmak koşuluyla bankalara verilmiş olan paraya ne ad verilir?
a) Fon
b) Repo
c) Mudi
d) Mevduat *
e) Tevdiat












Bu Bölümün Derlenmesinde Kullanılan Kaynaklar
AKGÜÇ, Ö., 1999. “Finansal Yönetim”, Avcıol Matbaası, Ankara.
AKSEL, A., 1995. “Risk Yönetim Aracı Olarak Futures Piyasaları”, SPK Yayın No:21, Ankara.
CANBAŞ, S. Ve DOĞUKANLI, H., 1997. “Finansal Pazarlar”, Beta Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul.
KEYDER, N., 2000. “PARA”, Bizim Büro Basımevi, Ankara.
ÖÇAL, T. Ve Diğerleri, 1997. “Para Banka”, Gazi Kitabevi, Ankara.
PARASIZ, İ., 1992. “Para Banka ve Finansal Kuruluşlar”, Ezgi Kitabevi, Bursa.

SEYİDOĞLU, H. 1994. “Uluslararası Finans”, Güzem Yayınları, İstanbul.
Cevapla
  • Benzer Konular
    Cevaplar
    Görüntü
    Son mesaj
  • Bilgi
  • Kimler çevrimiçi

    Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 5 misafir