Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Program Geliştirme 1.Ünite Ders Notu

[ATAAÖF]

OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA PROGRAM GELİŞTİRME
ÜNİTE 1
OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA PROGRAM UYGULAMALARI
EĞİTİM PROGRAMINA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR
Eğitim programı ile öğretim programı çoğu kez birbiri yerine kullanılmaktadır.
Eğitim programı sözcüğü kavram olarak; Çocuğun okulda veya okul dışındaki bütün öğrenim tecrübelerini içine alır. Çocuklar bizzat yaşayarak öğrenirler. Bazen çocuğun okul dışında öğrendikleri, okul içinde öğrendikleri şeyler kadar önemli olabilir. Çocuğun okul dışındaki öğrenim tecrübeleri ile okuldaki tecrübeleri arasında ilişki kurulduğu takdirde, öğretmen öğrencilere en iyi şekilde yardım etmiş olur.
Öğretim programı ise: Eğitim programı içinde yer alır ve bir eğitim basamağındaki çeşitli sınıf ve derslerde ele alınacak konularla ilgili tüm öğretim basamaklarını kapsar. Ders programı da bir dersin öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsamaktadır. Okul Öncesi Eğitim Programı çocuğun okul içi ve okul dışındaki tüm etkinliklerini kapsadığı için eğitim programı kavramı içinde yer almaktadır.

EĞİTİM PROGRAMI (YETİŞEK): ÖĞRENCİDE GELİŞTİRİLECEK DAVRANIŞLARIN ÖNCEDEN KARARLAŞTIRILIP BİR SIRAYA KONMASI; BU DAVRANIŞLARI GELİŞTİRİCİ ÖĞRENME YAŞANTILARINI GERÇEKLEŞTİRECEK EĞİTİM DURUMLARININ DÜZENLENMESİ; EĞİTİM DURUMLARININ İSTENDİK VE BEKLENDİK DAVRANIŞLARI GELİŞTİRMEDEKİ ETKİLİLİK DERECELERİNİN ARAŞTIRILMASI VE DEĞERLENDİRME DÜZENEĞİDİR.

Eğitim programı;
• Öğrencilere kazandırılacak nitelikleri belirleyen bir kılavuzdur.
• Öğrencilerin belirlenmiş hedef-davranışları kazanmalarını sağlayacak stratejileri düzenleyen faaliyet planları ve yazılı dokümanlardır.
• Öğrencilerde gerçekleştirilecek öğrenme yaşantılarının düzeneğidir.
• Eğitimin amaçlarına ulaşabilmek için yapılan etkinlikler düzeneğidir.
• Eğitimi düzenleyen ve yönlendiren sistematik yapıdır.
• Öğrenene, okulda ve okul dışında planlanmış faaliyetler yoluyla sağlanan öğrenme yaşantıları düzeneğidir.
Bir eğitim programının dört temel öğesi bulunur. Bu öğeler;
• Hedef
• İçerik
• Öğrenme,öğretme süreci
• ölçme-değerlendirme
 Bu dört öğe arasındaki dinamik ilişkiler bütünü ise program geliştirme olarak tanımlanır.
Hedef kavramı; öğrenene kazandırılacak istendik davranışlar
İçerik: Eğitim programında hedeflere uygun düşecek konular bütünü
Öğrenme-öğretme sürecinde:Hedeflere ulaşmak için hangi öğrenme-öğretme modelleri, stratejileri, yöntemleri ve tekniklerinin seçileceği
Ölçme-değerlendirme öğesinde :Hedef davranışların ayrı ayrı test edilip, istendik davranışların ne kadarının kazandırıldığı ve yapılan eğitimin kalite kontrolü vurgulanmaktadır.

OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMI
Okul öncesi dönem, çocukların bilişsel özelliklerine ve gelişimsel düzeylerine uygun, zengin uyarıcı çevre olanaklarını sağlayan; onların tüm gelişimlerini toplumun kültürel değerleri ve özellikleri doğrultusunda en iyi biçimde yönlendiren bir eğitim sürecidir.
Eğitim sisteminin en can alıcı basamağı olan okul öncesi eğitim hizmetinin, tesadüflere bırakılamayacak kadar ciddi, bilimsel ve sistematik bir organizasyon ile yönlendirilmesi gerekir.
Okul öncesinde hedef kitlenin özellikleri dikkate alınarak etkili bir program geliştirmesi oldukça önem taşımaktadır. Okul öncesinde çocukların aynı yaş grubunda yer alsalar bile farklı gelişimsel özellikler, farklı sosyal ve kültürel özellikler gösterebileceği göz önünde bulundurularak eğitim programlarının hazırlanması gerekir.
• Okul Öncesi Eğitim Programı 1989 yılında hazırlanmış ve okul öncesi eğitim kurumlarında 1994 yılına kadar uygulanmıştır.
• Türkiye’de bugün uygulanan Okul Öncesi Eğitim Programı incelendiğinde, dönüm noktası 1994 yılı olarak kabul edilebilir. Çünkü 1994 yılından önce okul öncesi eğitim kurumlarında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hedef ve hedef davranışları belirlenmiş merkezi bir eğitim programı kullanılmamaktaydı.. Bunun yerine öğretmenler, her eğitim yılı başında Tebliğler Dergisi’nde yayınlanan ünite başlıkları ya da özel gün ve haftalar doğrultusunda; günlük, ünite ve yıllık planlarının hedeflerini ve çocuklara kazandırılması beklenen davranışları kendileri belirlemekteydiler.Bu şekilde öğretim ezbere dayalı olduğu için,çocuğun bilişsel gelişimi ile sınırlı kalmış,ezbere dayalı olduğu için kalıcı olmayan bilgi birikiminden başka yarar sağlamamıştır.
• Okul öncesi dönemde fiziksel, bilişsel, dil ve sosyal-duygusal gelişim açısından hızlı bir gelişim ve değişim gösteren çocuğa, konu merkezli hedef ve hedef davranışlar yeterince katkı sağlamamıştır. Bu sebeple 1994 yılında Milli Eğitim Bakanlığı, ilgili birimler ve üniversitelerden uzmanların katılımıyla gelişimsel hedef ve kazanılması beklenen davranışların geliştirildiği, çocuğun gelişim alanlarını kapsayan, konuları amaç değil araç edinen ve gelişimsel özellik taşıyan hedef ve hedef davranışları kapsayan merkezi bir Okul Öncesi Eğitim Programı hazırlanmıştır.
• 1994 yılından sonra Okul Öncesi Programının kullanılmasına ilişkin yapılan araştırmalar doğrultusunda, programın yeterince anlaşılamaması ve uygulamada bazı güçlüklerin yaşanması üzerine programın yeniden gözden geçirilmesine karar verilmiştir. Çalışmalar iki yıl sürmüş ve yeni program 2002 yılında uygulamaya konulmuştur. 2002 yılında uygulanmaya başlanan Okul Öncesi Eğitim Programında da aynı şekilde gelişimsel hedeflere yer verilmiş ve konu öğretimi yerine, konunun eğitim programlarında birer araç olarak kullanılması zorunlu kılınmıştır. Bu paralelde ünite planı kaldırılarak, yıllık ve günlük plan hazırlama yükümlülüğü getirilmiştir.
• Uzmanlardan ve uygulamacılardan alınan geri bildirimlerin, çağdaş program geliştirme, gelişim ve öğrenme kuramları, toplumun değişen eğitim ihtiyaçları ve ilköğretim programlarında benimsenen yaklaşım ve özellikler doğrultusun dayeniden gözden geçirilen 2002 Okul Öncesi Eğitim Programı, farklı ülkelerdeki okul öncesi eğitim program yaklaşım ve modelleri incelenerek yeniden düzenlenmiş ve “36-72 Aylık Çocuklar İçin Okul Öncesi Eğitimi Programı” 2006-2007 eğitim yılından itibaren denenip geliştirilmek üzere uygulamaya konulmuştur.
• 2006 yılından itibaren uygulanan program 2012 yılında tekrar güncellenmiş ve 2013- 2014 eğitim öğretim yılından itibaren uygulanmak üzere yürürlüğe girmiştir. Bu program, okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların zengin öğrenme deneyimleri aracılığıyla sağlıklı büyümelerini; motor, sosyal ve duygusal, dil ve bilişsel gelişim alanlarında gelişimlerinin en üst düzeye ulaşmasını, özbakım becerilerini kazanmalarını ve ilkokula hazır bulunmalarını sağlamak amacı ile geliştirilmiştir. Program, çocukların gelişim düzeylerine ve özelliklerine dayanan ve bu anlamda bütün gelişim alanlarının geliştirilmesini esas alan “gelişimsel” bir programdır. Yaklaşım olarak “sarmal” özellik gösteren bu program, model olarak “eklektik”tir.
• Programda, “kazanım” ve “gösterge”ler temel alınmıştır. Programda çocukların gelişim özellikleri yaş gruplarına göre, kazanım ve göstergeler ise bütün olarak ele alınmıştır. Gelişim özellikleri bilimsel çalışmalar dikkate alınarak üç farklı yaş grubuna göre düzenlenmiştir ancak öğretmenin kendi grubundaki çocuklar için programdan kazanım ve göstergeleri seçerken çocukların gelişim özelliklerini dikkate alması gerekmektedir. Gereksinim duyulduğunda programda yer almayan bir kazanım veya gösterge öğretmen tarafından belirlenerek eğitim planına eklenebilir. Ancak bu tür düzenlemelerde gerekçelerin iyi belirlenmesine; eklenen kazanım ve göstergelerin Türk Millî Eğitiminin Amaçları, Okul Öncesi Eğitiminin Amaçları, programın temel felsefesi, amaçları ve özellikleriyle tutarlı olmasına, diğer kazanımlarla çakışmamasına ve çelişmemesine özen gösterilmesi gerekmektedir.

OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMININ TEMEL ÖZELLİKLERİ
Çocuk Merkezlidir
Çocuğun okula,öğrenmeye ve araştırmaya dair olumlu tutumlar kazanabilmesi için; olumlu benlik algısı geliştirmesi, kendini değerli hissetmesi, akran ve öğretmenleriyle karşılıklı etkileşime girebilmesi önemlidir.
Çocuk merkezli bir okul öncesi programında bulunması gereken genel özellikleri şu şekilde sıralanır:
• Program, çocukların dil ve sosyo-ekonomik durumları, ailenin yaşam tarzı, alışkanlıkları, içinde bulundukları coğrafi şartlar dikkate alınarak hazırlanmış olmalıdır.
• Program, çocuk merkezli olmalı ve çocukların yaş ve gelişim dönemlerine uygun güvenli bir ortam sunmalıdır.
• Program yaratıcı ve rutin etkinlikler içerisinde çocuklarda bilişsel, duygusal, sosyal, dil ve fiziki gelişimlerinin desteklenmesinde denge oluşturmalıdır.
• Program, çocukların bildiklerinden yola çıkılarak, yeni öğrenmeleri kolaylaştırıcı nitelikte olmalıdır.
• Program, çocukların ilgi ve deneyimleri dikkate alınarak düzenlenmelidir.
• Program çocukların hem bireysel hem de grup içinde oynamaları için cesaretlendirici olmalıdır.
• Program, çocukları soru sormaya, araştırmaya, problem çözmeye ve denemeye teşvik etmelidir.
• Programda çocuğun içinde bulunduğu kültürel özellikler dikkate alınmalıdır.
• Program sağlık, beslenme, düzen gibi alışkanlıkları kazandırıcı nitelikte olmalıdır.
• Program, çocukların farklı teknikler kullanarak çocukların bildiklerini uygulamalarına fırsat vermelidir (müzik, drama, sanat vb.).
• Günlük programda, aktif-pasif, sınıf içinde-sınıf dışında, bireysel-grup, büyük kas-küçük kas, çocuğun başlattığı ve öğretmenin başlattığı etkinliklere yer vermelidir.
• Programda bir etkinlikten diğerine geçişler iyi düzenlenmelidir.
• Program, yemek, uyku, öz bakım becerileri gibi rutin etkinlikleri de kapsamalıdır.
• Programda düzenli olarak çocuk, program ve öğretmen açısından, değerlendirme yapılmalıdır.

Esnektir
Program; çocuğun, fiziksel çevrenin ve ailenin değişen özelliklerine göre uyarlanmaya ve bireyselleştirilmeye uygundur.
Bu programı kullanan öğretmen,
• Programda yer alan kazanım ve göstergeler ile kavramları farklı biçimlerde bir araya getirebilir; Etkinliklerini bütünleştirilmiş veya ayrı ayrı hazırlayabilir;
• Değişik konulardan, etkinlik, ortam ve materyallerden yararlanarak öğrenme süreçlerini zenginleştirebilir.

Sarmaldır
Sarmal bir program kazanım ve göstergelerin süreç boyunca ihtiyaç duyulduğu durumlarda farklı etkinlikler aracılığıyla tekrar tekrar ele alınmasını gerektirir. Böyle yapıldığında kazanımların gerçekleşmesi, pekiştirilmesi ve kalıcılığının sağlanması mümkün olur.
Eklektiktir
Çeşitli ülkelerdeki okul öncesi eğitimi programları incelendiğinde, programların farklı yaklaşım ve modelleri temel alarak oluşturulduğu görülmüştür. Bu programda 21. yüzyılın gereksinim duyduğu bireyi yetiştirmek, ulusal özellik ve gereksinimleri karşılamak amacıyla farklı öğrenme kuram ve modellerindeki çocuk merkezli uygulamalardan yararlanılarak bir senteze ulaşılmıştır.
Dengelidir
Program çocukların gelişimini çok yönlü desteklemeyi hedeflediği için bütün gelişim alanlarıyla ilgili kazanım ve göstergelerin eğitim planlarında dengeli bir şekilde ele alınması gerekmektedir. Benzer şekilde; pasif ve hareketli etkinlikler, etkinlik çeşitleri (Türkçe, matematik, oyun vb.), çalışma şekilleri (büyük grup, küçük grup, bireysel), etkinliğin uygulandığı yer (iç ve dış mekânlar) ve etkinliklere ayrılan sürenin dengeli bir şekilde ayarlanması önemlidir.
Oyun Temellidir
Çocuk oyun aracılığıyla öğrenir, kendini ve içinde yaşadığı dünyayı oyunla tanır ve kendini en iyi oyun sırasında ifade eder, kritik düşünme becerilerini oyun içinde kazanır. Çocuğun dili oyundur, diğer bir deyişle oyun, çocuğun işidir.
Programda kazanım ve göstergeler ele alınırken özellikle önerilen; oyunun bir yöntem ve/veya etkinlik olarak kullanılmasıdır.
Oyun aracılığıyla öğrenme bu programın ve okul öncesi eğitimini ayrılmaz parçası olarak görülmektedir.

Keşfederek Öğrenme Önceliklidir
Keşfederek öğrenmede önemli olan; çocuğun öğrenme sürecine etkin katılması, öğrendiklerini farklı durumlara transfer etmesi ve yeni durumlarda kullanmasıdır. Program çocuğun çevresinde olanları fark etmesini, merak ettiği konulara ilişkin sorular sormasını, araştırmasını, keşfetmesini ve oynayarak öğrenmesini teşvik eder. Böylece ezbere dayalı öğrenme yerine anlamlı öğrenme gerçekleşmiş olur.
Yaratıcılığın Geliştirilmesi Ön Plandadır
Çocukların öğrenme gereksinimleri ve öğrenme stillerine uygun ortamlarda kendilerini farklı yollarla ve özgün bir biçimde ifade etmeleri için gerekli olan fırsatlar yaratılmalıdır. Programda yaratıcılık, ayrı bir alan olarak ele alınmamış, kazanım ve göstergelerde vurgulanmıştır. Bu programın amacına uygun bir şekilde uygulanabilmesi için öğretmenlerin de yaratıcı olması gerekmektedir.

Günlük Yaşam Deneyimlerinin ve Yakın Çevre Olanaklarının Eğitim Amaçlı Kullanılmasını Teşvik Eder
Programda günlük yaşam deneyimlerinden yararlanılması eğitim sürecini hem zenginleştirir hem de kolaylaştırır. Yakın çevre olanaklarının işe koşulması, araç-gereç ve materyallerin sağlanmasında çeşitlilik ve ekonomik açıdan yarar sağlar.
Programın temel felsefesine aykırı olan hazır planların her çevre ve çocuk için kullanılmasıdır

Temalar/Konular Amaç Değil Araçtır
Okul öncesi eğitimde, kazanım ve göstergelerin kazandırılmasında konu veya tema merkezli eğitim söz konusu değildir ancak eğitim süreci planlanırken çeşitli konulardan yararlanılabilir. Burada asıl amaç, ele alınan konunun öğretimi değil o konu yardımı ile kazanım ve göstergelerin gerçekleştirilmesidir. Kazanımlar, göstergeler ve kavramlar farklı etkinliklerde yeniden ele alınabilir.

Öğrenme Merkezleri Önemlidir
Öğrenme merkezleri çocukların bireysel gereksinimlerini karşılamak amacıyla farklı ayırma materyalleri ile bölünmüş, küçük gruplar hâlinde etkileşimde bulunacakları ve dikkatlerini yoğunlaştırarak oynayabilecekleri öğrenme alanlarıdır. Merkezler, iç mekânlarda olduğu kadar dış mekânlarda da düzenlenmelidir.
Kültürel ve Evrensel Değerleri Dikkate Alır
Çocukların yaşadıkları toplumun değerlerini tanımaları, kültürel ve evrensel değerleri benimsemeleri onların sorumluluk bilincine sahip bireyler olarak yetişmeleri açısından önemlidir. Program, bu yönüyle farklılıklara saygı duyulmasını ve farklı özellikleri olan bireylerle uyum içinde bir arada yaşamaya dair deneyimler kazanılmasını teşvik etmektedir. Programda değerler eğitimi ayrı bir alan olarak ele alınmamış, ancak kazanım ve göstergelerde bütüncül bir şekilde vurgulanmıştır.

Aile Eğitimi ve Katılımı Önemlidir
Aile eğitimi ve katılımı, okul ve ev arasındaki devamlılığı destekleyerek kazanılan bilgi, beceri ve tutumların kalıcılığını sağlar. Bu nedenle “Millî Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitimi Programı ile Bütünleştirilmiş Aile Destek Eğitim Rehberi (OBADER)” hazırlanmıştır. Öğretmenlerin programla birlikte bu rehberi de etkin bir şekilde kullanmaları gerekmektedir.
Değerlendirme Süreci Çok Yönlüdür
Okul öncesi eğitimde sonuç değil, süreç önemli olduğundan, programda sürecin çok yönlü olarak değerlendirilmesi öne çıkmaktadır. Değerlendirmede çocuğun, programın ve öğretmenin kendini değerlendirme süreci iç içe olduğundan, birinden elde edilen bulgular daha sonraki değerlendirmelerde de dikkate alınmalıdır.

Özel Gereksinimli Çocuklar İçin Uyarlamalara Yer Vermektedir
Okul öncesi eğitim, özel gereksinimli çocukların gereksinimlerini de dikkate alarak, tüm çocuklara öğrenme ve ilkokula hazırlık konusunda eşit fırsat sunmayı hedefler. Sınıfta raporu olan özel gereksinimli çocuk olduğunda öğretmenlerin hazırladıkları etkinliklerde özel gereksinimli çocuk için uyarlamalar yapmaları beklenmektedir. Öğretmenlerin etkinliklerdeki uyarlamaların yanı sıra Bireyselleştirilmiş Eğitim Programını (BEP) da uygulamaları gerekmektedir.
Öğretmenlerden sınıftaki özel gereksinimli çocuk için uyarlama yaparken etkinliğin yönteminde, kullanılan materyallerde ve öğrenme sürecinde dikkat edilmesi gereken noktalar ile ilgili açıklama yapmalıdır.
Rehberlik Hizmetlerine Önem Vermektedir
Öğretmenlerin, rehber öğretmenlerle iş birliği içinde çalışması, çocukların gelişimlerinin desteklenmesinde ve ekip çalışmasının sağlıklı bir şekilde yürütülmesinde önemlidir.

OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİNİN PLANLANMASI VE UYGULANMASI
Eğitim etkinliklerinin sistemli ve düzenli bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için önceden gerekli hazırlıkların ve planların özenle yapılması gerekir.
PLANLAMA, BELİRLİ EĞİTİM HEDEFLERİNE VE PROGRAM AMAÇLARINA ULAŞMAK İÇİN ETKİNLİKLERDEN HANGİLERİNİN SEÇİLECEĞİNİ, BUNLARIN ÇOCUKLARA NİÇİN VE NASIL YAPTIRILACAĞINI, NE GİBİ YARDIMCI VE TAMAMLAYICI KAYNAK, ARAÇ-GEREÇ VE MATERYALLERİN KULLANILACAĞINI VE ÇOCUKLARDAKİ GELİŞİMİN NASIL DEĞERLENDİRİLECEĞİNİ ÖNCEDEN AYRINTILI OLARAK TASARLAMA İŞİDİR.
Öğrenme sürecinde planlı çalışmanın yararları şu şekilde sıralanabilir:
• Sürecin planlanması; öğretmenin, eğitim-öğretimde neyi, niçin ve nasıl uygulayacağını düşünmesini sağlayarak verimi artırır.
• Etkinliklerin ne zaman ve ne kadar süre içinde uygulanacağının zaman sırasına göre düzenlenmesini, ayrıca programların süresi içinde tamamlanmasını sağlar.
• Planlı çalışma, öğretmen ve çocukları dağınıklıktan kurtarır, onlara güven kazandırır.
• Amaçları gerçekleştirecek en uygun yöntem, teknik, araç ve gereçlerin seçilmesini, güne hazırlıklı başlanılmasını sağlar.
• Planlı çalışma, yapılan çalışmaların belgelendirilmesi sayesinde eğitim ve öğretimin değerlendirilmesinin sağlam ve güvenilir olmasını sağlar.
• Öğretmen ve çocuklara düzenli ve birlikte çalışma alışkanlığı kazandırır.
• Öğrenme sürecinde düşünceye açıklık kazandırır.
• Öğretmen, planlarını hazırlarken grubundaki çocukların davranışlarını ve gelişimlerini değerlendirdiği formları iyi analiz edebilirse çocukların gelişimsel düzeylerini ve bireysel gereksinimlerini doğru tespit edeceği için onlara uygun amaçları ve kazanımları seçebilecek ve böylece eğitim programı amaçlarına daha kolay ulaşmış olacaktır.

Aylık Eğitim Planı
Aylık plan; bir öğretmenin çalıştığı çocuk grubunun gelişimini desteklemek için etkinlik oluşturmak üzere alacağı kazanım ve göstergeleri, kavramları, alan gezilerini, özel gün ve haftalar ile aile katılımı ve değerlendirme süreçlerini içeren bir çalışma planıdır.
• Öğretmenin o ay için alması gereken kazanımları, ilgili göstergeleri ve kavramları belirleyebilmesi için, çocukları rutin olarak gözlemlemesi ve gözlemlediği gelişim özelliklerini“Gelişim Gözlem Formu”na kaydetmesi gerekmektedir. Gözlemlerden elde edilen bilgiler ile çocukların desteklenmesi gereken gelişim özelliklerinin dikkate alınması gerekir.
• Öğretmen, her ay planında yer verdiği kavramları “Kavramlara Aylık Eğitim Planlarında Yer Verme Durumu Çizelgesi”ne; kazanım ve göstergeleri ise “Kazanım ve Göstergelere Aylık Eğitim Planlarında Yer Verme Durumu Çizelgesi”ne kaydetmelidir. Öğretmenin o ay üzerinde durduğu kavram, kazanım ve göstergeleri kayıt altına alması çocuğun sadece belli gelişim alanlarında desteklenmesinin önüne geçecek ve çocuğa çok yönlü gelişme fırsatı sunacaktır. Öğretmen, ilgili ayda yer alan özel gün ve haftalar, alan gezileri ve gerçekleştirmeyi planladığı aile katılım etkinliklerini aylık planının ilgili bölümlerinde belirtir. Aylık planların değerlendirme bölümünde öğretmen; o ay boyunca günlük eğitim akışlarının genel değerlendirme bölümlerine ve çocuk gelişim gözlem formlarına kaydettiği bilgilere dayanarak çocukların, programın ve kendisinin değerlendirme sonuçlarına yer verir.
• Bütün aylık planların değerlendirmeleri ise bir sonraki yılın eğitim planlarının hazırlanmasına ışık tutacaktır.
• Öğretmenin grubundaki çocukları, programını ve kendisini değerlendirirken kullanacağı ve aylık planının değerlendirme bölümünde belirteceği formlar ve kullanma zamanları şöyledir:Okulun açıldığı ayda çocukların evlerine yapılacak ziyaretler, grup ve bireysel veli toplantıları ve bunlarla ilgili takvim belirlenmeli, ebeveynlerin “Aile Eğitimi İhtiyaç Belirleme Formu” ve “Aile Katılımı Tercih Formu”nu doldurmaları sağlanmalıdır. Bunun yanı sıra “Okul Tanıtım ve Aile Tanıma Dosyasında Bulunan Formlar” da doldurtulmalıdır.
• Eğitim süreci boyunca, gerek duyuldukça çocukların gözlem bilgileri “Gelişim Gözlem Formu” na kaydedilmelidir. Her çocuk için onların gelişim gözlem sonuçlarını içeren “Gelişim Raporu” dönem sonlarında olmak üzere yılda iki kez hazırlanmalıdır. MEB bilgisayar sistemine de kaydedilecek olan bu raporlar, gelişim gözlem formuna kaydedilen bilgilerden yararlanılarak oluşturulmalıdır. Çocukların genel gelişimsel ilerlemelerini ve desteklenmesi gereken durumlarını ortaya koyan bu rapor, ailelerin çocuklarını tanımaları, gelişimlerini takip etmeleri ve desteklemelerine yönelik önerileri de içermelidir.
• Öğretmen, eğitim-öğretim yılı sonunda ailelerle paylaşılacak olan Gelişim Dosyası’nda (Portfolyo) yer alacak çalışmaları her ay çocuklarla birlikte seçmeli ve biriktirmelidir. Öğretmen aylık planını aylık plan formatında yazmanın yanı sıra etkinlik örneklerinin de yer alacağı şekilde hazırlayarak ailelere göndermeye ve sınıf panosuna asarak paylaşmaya özen göstermelidir. Bu paylaşım okul aile iş birliğinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesine katkı sağlayacaktır.

Günlük Eğitim Akışı
Günlük eğitim akışı, öğretmenin o gün yapacağı çalışmalara düzenli bir şekilde yer verdiği çerçeve bir plandır. Güne başlama zamanı, oyun zamanı, etkinlik zamanı ve günü değerlendirme zamanı ile beslenme ve dinlenme zamanı gibi rutin etkinlikleri içerir. Öğretmen bir sonraki gün için günlük eğitimini planlarken bir önceki günü değerlendirme zamanında çocukların belirttikleri önerileri de dikkate alarak etkinliklerinin arasından o gün gerçekleştirmeyi düşündüğü kazanım ve göstergelerle ilgili olan etkinlikleri seçip “Günlük Eğitim Akışı”na başlıklar hâlinde yazar. Etkinliklerin “Etkinlik Formatı”na uygun olarak hazırlanmış çıktılarını günlük eğitim akışı ile birlikte dosyalar. Etkinliklerin o ayın aylık planında yer alan kazanımlar, göstergeler ve kavramlar temel alınarak oluşturulmuş etkinlikler arasından seçilmesi gerekmektedir.

Bir günlük eğitim akışının bölümleri aşağıda açıklanmıştır.
• Güne başlama zamanı
Okul öncesi eğitim kurumlarında günün başlangıcında yer verilmesi gereken bir zaman aralığıdır. Çocukların birbirlerine ve gün içinde yapılacak diğer etkinliklere uyum sağlamalarına yardımcı olur. Özellikle grup içinde utangaç olan veya kendini ifade etmekte zorlanan, kendini iyi hissetmeyen çocukların faydalanabileceği bir süreçtir. Öğretmen o günkü hava durumu, haftanın hangi günü olduğu, okula gelene kadar neler yapıldığı gibi konularda sorular sorarak çocukları sohbet etmeye yönlendirir. Çocukların o günkü duygu durumları ile ilgili sohbet edilebilir, vücudun sağlıklı gelişimini
destekleyecek egzersizler yapılabilir. Şarkı söyleme, öykü anlatma, parmak oyunları gibi etkinlikler yapılabilir. Bunun yanı sıra çocukların o günlerde yaşantılarında olan değişiklikler de ele alınabilir (doğum günü, bir kardeşin doğması, büyükanne-büyükbaba yanında kalma, eve misafir gelmesi, aile bireylerinden birinin hastalanması, yerel veya toplumsal olaylar gibi). Çocuklar güne başlama süreci konusunda deneyim kazandıkça onları konuşma konusu belirlemeleri için cesaretlendirmeye özen gösterilmelidir.
• Oyun zamanı
Güne başlama zamanı sona erdiğinde öğretmen çocuklara öğrenme merkezlerini tanıtır. “Bugün nerede oynamak istiyorsun?” şeklinde sorular sorarak çocukların tercihlerini belirtmelerini ister. Böylece çocuklar günlerini planlamayı öğrenmeye başlarlar.
• Etkinlik zamanı
Günlük eğitim sürecinin bu bölümünde öğretmenin, çocukların da önerilerini dikkate alarak, önceden planladığı ve isimlerini “Günlük Eğitim Akışı”na kaydettiği etkinlik/etkinlikler yer alır.
Etkinlik zamanı;
 Bütünleştirilmiş etkinlikler şeklinde,
 Bütünleştirilmiş ve tek bir etkinliğin birlikte uygulanması şeklinde
 Tek tek etkinliklerin art arda uygulanması şeklinde düzenlenebilir.
• Günü değerlendirme zamanı
Çocukların günlerini planlamaları, planladıklarını uygulamaları ve gün sonunda da yaptıklarını değerlendirmeyi öğrenmeleri önemli bir kazanımdır. Bu nedenle, günün sonunda yine bütün grup bir araya toplanır ve günün değerlendirilmesi amaçlı sohbet edilir. Mümkün olduğu kadar açık uçlu sorular aracılığıyla hangi öğrenme merkezlerinde ne tür oyunlar oynadıkları, hangi etkinlikleri yaptıkları, ortam ve materyaller gibi konularda çocuklarla beraber değerlendirilir.

Okul Öncesi Eğitimin Ortamı ve Öğrenme Merkezleri
Bir okul öncesi eğitim kurumunun, çocukların eğitim gereksinimlerini karşılar nitelikte tasarlanmış olması önemlidir. İyi tasarlanmış eğitim ortamları çocukların etkin öğrenmelerini destekler ve yaratıcı problem çözme becerilerini geliştirir. Dikkatli ve özenli planlanmış eğitim ortamları eğitim programlarının başarıya ulaşmasında önem taşır. Bu eğitim programının amacına uygun şekilde planlanabilmesi ve uygulanabilmesi için eğitim ortamlarının öğrenme merkezlerini içerecek şekilde düzenlenmesi gerekmektedir.
Öğrenme merkezleri çocukların serbest oyun oynama gereksinimlerini karşılamak için düzenlenmiş alanlardır. Öğrenme merkezleri günlük eğitim akışında yer alan etkinliklerde ele alınan kazanım ve göstergeler doğrultusunda seçilmiş farklı materyalleri de barındıran, birbirinden çeşitli malzemelerle (çocuk boyundaki dolap/raflar, pano, farklı renkte halılar, yer döşemeleri veya yere yapıştırılan bantlar, vb.) ayrılmış olan oyun alanlarıdır. Öğretmen, öğrenme merkezlerinde sınıfın fiziksel özelliklerini ve çocuk sayısını dikkate alarak, çocukların bireysel gereksinimlerine ve ilgilerine yönelik düzenlemeler yapar.
Öğrenme merkezlerinin düzenlenmesinde çocukların da fikirlerinin alınması, sınıfı benimsemelerine ve aldıkları sorumlulukları yerine getirmelerine destek olacaktır. Her merkezde oynayacak çocuk sayısını ise sınıftaki merkezlerin sayısı, merkezlerin büyüklüğü ve materyallerin yeterliliği belirler. Örneğin dramatik oyun merkezi ilgi çekici materyalleri nedeniyle çocukların hepsinin aynı anda oynamak istedikleri bir bölüm olabilir. Öğretmen burada bir çalar saat bulundurabilir ve uygun bir süreye ayarlayarak çocukların bu merkezden dönüşümlü olarak yararlanmasını sağlayabilir. Çocuklar bu kuralı içselleştirdiklerinde, saat çaldığında malzemeleri toplayarak dramatik oyun merkezini bir sonraki gruba herhangi bir uyarı olmadan bırakacaklardır.
Okul öncesi eğitimi kurumlarında bulunması önerilen merkezler; blok, kitap, müzik, sanat, fen ve dramatik oyun merkezleridir. Sınıfta bulunan merkezlerin adlarının ve sembollerinin bulunduğu farklı renklerde kartlar hazırlanarak ait olduğu merkezde çocukların görebileceği bir yere asılmalı veya yapıştırılmalıdır. Örneğin kitap merkezi için üzerinde kitap/kitap okuyan çocuk resmi bulunan bir kart veya sanat merkezi için üzerinde palet ve boya fırçalarının resmi bulunan bir kart hazırlanabilir.
Geçici bir süre için oluşturulan merkezler çocukların ilgisine göre iki veya üç gün, bazen de bir hafta boyunca sınıfta yer alabilir. Güne başlama zamanı sonunda tercih ettikleri merkezlerde oynamaları için çocuklara rehberlik eder.
• Blok Merkezi
• Kitap Merkezi
• Müzik Merkezi
• Dramatik Oyun Merkezi
• Fen Merkez
• Giriş ve Bekleme Alanı
• Sanat Merkezi
• Kum ve Su Masası
Bu ortamlarda dikkat edilmesi gereken nokta, öğrenme merkezlerinin birbirlerinden belirgin bir biçimde ayrılmış olmasıdır .Bunun amacı; Çocukların küçük gruplar halinde her bir öğrenme merkezinde daha etkin çalışabilmesini sağlamaktır.

Etkinlik Çeşitleri ve Açıklamaları
Etkinlik çeşitleri; Türkçe, sanat, drama, müzik, hareket, oyun, fen, matematik, okuma yazmaya hazırlık ve alan gezileri şeklindedir. Öğretmen veya çocuklar tarafından yapılandırılmış/ yarı yapılandırılmış/yapılandırılmamış etkinlikler sınıf içinde yapılabileceği gibi açık havada da yapılabilir. Öğretmenlerin bu etkinlikleri mümkün olduğunca açık havada da gerçekleştirmesi beklenmektedir. Etkinlikler tek tek planlanıp uygulanabileceği gibi birden fazla etkinlik çeşidi bir araya getirilip bütünleştirilmiş etkinlikler de hazırlanabilir. Etkinlikler bireysel, küçük grup veya büyük grup şeklinde planlanıp uygulanabilir.
• Bireysel etkinlik, çocuğun kendi başına yaparak yaşayarak öğrenmesini amaçlar. Bu etkinlikler, çocukların bireysel ilgi, gereksinim ve yetenekleri ile gelişim özelliklerini dikkate alarak onların potansiyel gelişimlerini desteklemek amacıyla planlanan etkinliklerdir.
• Küçük grup etkinliği, çocukların yaş, gelişim özelliği, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda gruplara ayrılarak farklı çalışmalar yaptıkları etkinliklerdir. Gruptaki çocukların hepsinin aynı etkinliği küçük gruplar hâlinde yaptıkları etkinlikler büyük grup etkinliğidir. Küçük grup etkinliklerinde ise her grubun etkinliği ayrı ayrı planlanmalıdır. Başka bir deyişle küçük grup etkinlikleri, öğretmenin farklı yöntem ve teknikleri kullanarak aynı kazanım ve göstergelere yönelik etkinlikler planlamasıdır. Böylece çocuklar aynı kazanımlara farklı yollardan ulaşabilirler. Örneğin; çocuklar aynı renk ve boyuttaki kutularla ve artık materyallerle neler yapabilecekleri hakkında konuşurlar, planlamalarını yaparak gruplara ayrılırlar. Gruplar kararlarını uygulayarak üç boyutlu farklı ürünler oluştururlar.
• Büyük grup etkinliği, aynı kazanımlara ulaşmayı amaçlayan, aynı yöntem, teknik ve materyaller kullanılarak sınıftaki tüm çocuklarla birlikte yapılan etkinliklerdir.
• Bütünleştirilmiş etkinlik, birden fazla etkinliğin uygun geçişlerle bir araya getirilmesinden oluşur. Etkinliklerin bir etkinlik planının öğrenme sürecinde arka arkaya sıralanması demek bütünleştirmek demek değildir.
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Eğitimin bütün aşamalarında gerçekleştirilen eğitim ve öğretim etkinliklerinin ne derece etkili olduğunun belirlenmesi son derece önemlidir. Araştırma bulguları eğitim aşamalarının birbirine bağlı olduğunu; üst aşamadaki öğrenmeleri bir önceki aşamada yeterli düzeyde gerçekleşen öğrenmelerin olumlu, gerçekleşmeyen öğrenmelerin ise olumsuz etkilediğini göstermektedir.
Bu yaşlarda verilecek eğitim, çocukların bilişsel, dil, motor, sosyal ve duygusal gelişim alanları ile öz bakım becerilerinin eş güdümlü ve çok boyutlu olarak desteklenmesini ve çocukların bireysel özelliklerini dikkate alarak nesnel olarak değerlendirilmesini zorunlu kılar. Okul öncesi eğitiminin önemi nedeniyle sürecin planlı ve programlı olması gereklidir. Eğitim etkinliklerinin programda yer alan kazanımlara dayalı olarak hazırlanması, süreçte ve sonuçta çocuklarda oluşması beklenen öğrenme çıktılarına ne derece ulaşıldığının izlenmesi önemlidir.
Çocukların Değerlendirilmesi
Programda çocuğun gelişiminin izlenme süreci, “Gelişim Gözlem Formu” ile kayıt altına alınır. Çocukların gelişimlerinin gözlem formuyla kayıt altına alınması bir yandan çocuğun neleri başarıyla yaptığı ve ne düzeyde yaptığı hakkında bilgi verirken diğer yandan nasıl ve neden yaptığı hakkında ipuçları verecektir. Öğretmenlerin, çocukların gelişimlerini değerlendirirken onları birbirleriyle karşılaştırmamalı, her çocuğu önceki ve sonraki beceri ve davranışlarına bakarak kendi içinde değerlendirmelidir. Çocuğun bütün gelişim alanlarını kapsayan bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıklarının genel bir biçimde özetlenmesi ise, “Gelişim Gözlem Formu” na dayalı olarak dönem sonlarında, yılda iki kez hazırlanacak olan “Gelişim Raporu” ile gerçekleştirilir.
Gelişim Raporu; öğretmenlerin çocukları gözlemlerken kullandıkları gelişim gözlem formlarında yer alan bilgileri analiz ederek değerlendirdikleri ve ailelere önerilerde bulundukları bir formdur. Aileler için önemli olan ve onların dikkatinin çekilmesi gereken özel durumlar varsa (özel yetenekler, okul dışında desteklenmesi gereken alanlar, öneriler ve çözüm yolları gibi) bunlara da raporda mutlaka yer verilmelidir. Gelişim raporları, çocukların okul öncesi eğitimden ve öğrenme sürecinden nasıl etkilendiğini anlamak açısından ailelere yol gösterici olacaktır. Öğretmen, eğitim döneminin başından itibaren her çocuk için bir “Gelişim Dosyası” (portfolyo) oluşturarak çocukların yaptığı bütün çalışmalar içinden çocuklarla birlikte seçtiklerini, ailelerden gelen mektup gibi belgeleri ve çocukların gelişim gözlem formları ile gelişim raporlarını bu dosyalarda biriktirmelidir.
Programın Değerlendirilmesi
Programın değerlendirilebilmesi için öğretmenlerin hazırladıkları ve uyguladıkları aylık plan ve etkinlikleri bütün boyutları ile ele almaları gereklidir. Öğretmenlerin planlanan ve uygulanan eğitim süreçleri arasındaki tutarlılığı, ortaya çıkan yeni gereksinimlerin neler olduğunu belirlemeleri ve günlük eğitim akışında yer alan genel değerlendirme bölümüne kaydetmeleri beklenmektedir. Eğitim sürecinin programla ilgili günlük değerlendirmeleri aylık planların değerlendirme bölümlerine yazılacak bilgilere ışık tutacaktır.
Günlük Eğitim Sürecinin Ve Etkinliklerin Değerlendirilmesi
Günlük eğitim sürecinin ve etkinliklerin değerlendirilmesi, günlük eğitim akışının günü değerlendirme zamanında yapılan, öğrenilen bilgilerin pekiştirildiği, sürecin gözden geçirildiği önemli bir aşamadır. Etkinliklerin değerlendirilmesi amacıyla çocuklar etkinlikle ilgili konuşabilir, birbirlerine sunum yapabilirler; çalışma sayfaları/bellek kartları kullanılabilir, resim yapılabilir, afiş/poster hazırlanabilir, etkinlikle ilgili çekilen fotoğraflar çocuklarla incelenebilir veya sergiler düzenlenebilir. Etkinliğin değerlendirilmesi için etkinlik sürecinde/sonunda tartışma yapılabilir, çocuklara etkinliklerle ilgili sorular yöneltilebilir.
Öğretmenin Kendini Değerlendirmesi
Öğretmenin sınıf içi başarısı hakkında farkındalık yaratmak ve gerekli önlemleri almak konusunda kullanılan yöntemlerden biri öğretmenin kendini değerlendirmesidir. Öğretmenlerin kendi kendilerini değerlendirmeleri onların güdülenmelerini, yaratıcılıklarının artmasını, yansıtmacı öğretmen olabilmelerini ve eksikliklerini görerek kendi kendilerini güçlendirebilmelerini sağlar.