Türkiyede Felsefenin Gelişimi 1 Dersi Notları

Cevapla
notcu
Mesajlar: 332
Kayıt: 10 Nis 2018 11:33
İletişim:

14 May 2018 16:33

TURKIYE DE FELSEFENIN GELISIMI
1.VARLIK FELSEFESI-BILGI FELSEFESI
TAKIYEDDIN MENGUSOGLU
• Hartmann ogrencisi oldugu icin yeni ontololojiyi savunur. Docentlik tezi:Hartmann ve ontoloji. Varlik felsefesi Kitapları: Felsefeye giris, Felsefi Antropoloji
• Ontoloji ona gore temel bilimdir, bilim ve felsefe gibi varligi cesitli sahalara bolmez, butun olarak alir. (Aristoteles ile aynı tanım)
• Mengusoglu, varligi, varolanin kendisi en son sey olarak gorur, “kendinde sey” “mutlak geist” “saf ben” gibi metafizik yükleri yeni ontoloji sırtından atmistir. “gorunus ile kendinde sey” bir birlik ifade ediyor. Varligi tarif etmez, cunku tarif sonu gelmiş bir bilgi icin yapilir.
• Fenomen;Birseyin aciga cikmasi, kapali kalmamasi, kendini gostermesi demektir. Varlik “varolan” kendisini fenemonlerde gosterir.
• Mengusoglu, varligin prensiplerini ontolojinin konularina baglı olarak ele alır. Varolani tayin eden ilkeler, kategorilerdir. Katogorilerden kast edilen oznenin varligi formlari kastedilemez, varligin prensipleri yani genel ilkeleri, kanunlari kastedilir. Felsefedeki ve bilimdeki gelimselere bagli olarak katogorilerin sayisi da artmaktadir.Yeni onotolojide kategoriler,varlik sahalari ya da tabakalar adı altinda ele alınmaktadir. Varlik sahalarinin katagorilerin dısında bir alana tasindiginde felsefenin karsi ciktigi …izmler ortaya cikmaktadir. Bu durumdan kurtulmak icin Mengusoglu katogoriyi ozneye ait bir durum olarak degil, varliga ait bir unsur olarak tanımlar. Katogorileri 2 ye ayırır.
1.Kozmolojik katogoriler: zaman, mekan, substans(oz ya da dayanak), kausalite (nedensellik) tabiattaki kanunluk, karsilikli tesir,
2.Organik Kategoriler: Formun muhafasi,nevilerin degismesi, organik gayelik, mutation(degisme), selektion(Ayiklama), canlının kaynagi.
3.Antropolojik Kategoriler: Aktiflik, pasiflik,onceden gorme, onceden tayin etme.
• Varlik turlerini 2 ye ayırır.
1.Reel Varlik: Olus halinde zaman ve mekan kavramı icerisinde degisim halinde olan varlıklar.Reel varlik, oznenin reel aktları (edimleri) sayesinde verilmektir. Aktlar 2 öbektir. a. Bilgi Aktları (edimler):idrak, dusunme,anlama b.Emotional Aktlar: Sevgi, nefret, tiksinme..
2.Ideal Varlık: Idealin tam zıddı. Matematik, degerler alanları.
Varlik Modeliteleri: (varlik tarzlari) 1.Zarurilik. 2.Gerceklik. 3.Imkan. 4.Tesadufilik. 5.Gercek olmama 6.Imkansızlık
Katogoriler, varlık turleri ve varlık tarzlari onotolojinin kurulup gelismesini saglamaktadır.
• Mengusogluna gore insan eylemlerini bir butun olarak goruldugunde tarihi varlik sahasini bir butun olarak ele almak mumkun olacaktır.
• Felsefi Antropoloji:Mengusoglu tarafından kurulmus. 20 yy da insan ilk defa cagimizda kendisine, kendi problem ve fenemonlerine donmus kendi kendisine ozel bir arastirma sahasi olusturmustur. Buna felsefi antropoji denir. Batidaki benzerlerinden farki bu gorusun tamemen ontolojik temellere dayanmis olmasidir. Dini spekulasyonlari, iyiyi kotuyu degil insanin kendisini anlamak ister. Hurriyet, idellestirme çalışma, inanma, onceden gorme, onceden planlama gibi fenemonleriyle dil, din, devlet kurma gibi “varlık sartlari” ele almaktadır. Bunlar tum insan obeklerinde yer almaktadır. Vicdan, uyumsuzluk, çatımsa problemleri bu cesit varlık sartlarıdır.Tum insanlarda ortak olan fenemonleri ortaya cıkarmistir:ınsan ; Bilen, yapıp eden, kıymetlerin sesini duyan, , tavır takınan, onceden goren, ve onceden tayin eden, isteyen, hur hareketleri olan, tarihi olan….varlıktır. Tum bu unsurlarin her biri butun insan obeklerinde oldugundan varlık sartları olarak kabul edilir.

HILMI ZIYA ULKEN
• Turkiye de varlik sorunuyle ilgili kitap: Varlik ve Olus
• Felsennin temel konusu ona gore varliktir. Varligin sınırlılık-sınırsızlık teorimini Permanides, Platon ve Aristotelesten (varlık dusunulemez) almistir. Varligi dikotimler (karsitliklar) cercevesinde aciklamaya calismistir. varlik-yokluk ilk dikotomi. Varlık kavramı bir özü (esence), bazi yuklemleri, sifatlari ve tavırları gerektirir. ÖZ konusunda bazi yenilikci fikirleri vardır. Varlikfelsefesi gercek-gorunus dikotomisi ortadan kaldirir. Oz ve varolus olarak gorulen gercek ve gorunus birbirini tamamlar. Hicbir varlik yanlis oz veya yanliz gorunus degildir. Ikisi birbirine tamamlar.Varlık-ideal dikotomisinde gercek-ideal veya varolmakla –mecbur olmak- cogu kez karsi karsiya gelir. Birinde gercek digerinde olmasi gereken yani norm aranıyor. Bu Ulken nin varlık anlayisinin temelini olusturuyor.
• Bir sorunu çözecek ”yontem” bilimi de kucaklamalidir. Felsefe kendi problerini ic dusunme sezgi ile, bilim ise matematik ile cozer.
• Varlıkta “kriz ve ritim” unsurları bulunmaktadır. Zit ve tamamlayici vasıfların kriz hali alemlerin donum noktasında 2 ilkeye dayanır. 1.Birini dışta bırakma 2. Birbirine bağlılık ilkesi. Bu 2 ilkenin aynı anda yurulukte olmasi kriz halidir. Varlıktaki ritm ise “madde ve enerji” balgamında ele alınmıstır. Madde parcalanır enerji haline alır. Enerji birikir madde halini alır. Ulkene gore varlıklarda kriz ve ritmin en yuksek derecesi insanda meydana gelir. Insan dogustan yetmezliginin krizini 2 sekilde asar. “Gerileme ve Genisleme” Tum canlilar ile aynıdır. Tek farkı krizin farkında olmasidir.
• Ulkene gore varlık oluştan ayrılamaz. Oluş varlığın gerceklesmesidir, olacak olan varlıktır. Devam olmadan degisim olamaz.

NERMİ UYGUR
• Kıtabı:felsefenin Cagrisi: Felsefe mi metafizik mi? Diye tartısmis.
• Metafizik nedir? 1.tanım“evreni bilmektir.” Bilimler gibi parcalayarak degil tamamini bilmek, butunun parcalarin birlestirilmesinden daha fazla anlami olmasi demektir.2.Tanim “varlıgın özunu bilmektir. Dinler ile aynı kapıya cıkıyor. 3. Tanım: “fizik otesini tanima cabasi” 4.tanım: “birseyin derinine inmek”
• Metafizik sorular adlı kitabinda metafizigin anlasilmasi icin tartısilmistir. “Metafizik olabilir mi?” “varolan herseyi biliebilir miyiz?” 4 tipik metafizik sorusu vardır: 1.Evren tumuyle nasıl kurulmustur? 2.Varligin ne gibi bir ozu vardır? 3.Fizik otesinin yapisi nasildir? 4. Birsey derinliginde nasildir? Bu sorulara verilen cevaplarin cesitliligi ve uzunlugu fazladır. Tum cevaplar evrenin tumu uzerinden kokten bilgi verir. Ama dogruluklari suphelidir. Bilimler gibi kesin dogrular vermez. “bilgi basarisi” saglamaz. Soylemden oteye gidemez.
• Felsefe ile metafizik iliskisi: Felsefe “evren nasildir” diye sormaz. “evreni bildigimiz bilgiler nasildir?”dir. metafizik”ozuyle evren nasil kurulmustur” ile ilgilenir. Filozoflar soz dizimi, dil bilimi ile ilgilenir. Insan tarihi cokca metafizikcilerin damgasini tasir.

TEOMAN DURALI
• Metafizikci. Halen Ist. Unv. Hoca.
• Aristocu: Doga arstirmalari disinda olan seylere “ilk felsefe” yani metafizik denmistir. Varligi varlıktan yola cikarak aciklama cabasiyla hem fizik ve hem ikinci felsefenin cıkıs noktasidir. “ikinci felsefeninin” konusu varolandir.
• Durali ya gore metafizik ilahiyat demek degildir. Metafizigin temek sorunlarindan biri hakikat, kapsamli, kusatici bir sentetik birliktir.Metafizigin asil sorunu ve gorevi, akıl varligi olarak oznedir yani “akıl” ve “ahlakın” sınırları ile temel belirlenimlerini tespit edip ortaya cikarmaktir. Oznenin varlık sartlarının el alındıgı saha varlık ogretisi transsendental (aşkın) aklın inceleme alanı transsendental mantık, (salt sezgi, fikir) temel degerlerin mıntıkası da ahlak ve estetikdir.
• Metafizigin en onemli gorevi ahlakla olan iliskisidir.

BİLGİ FELSEFESİ
• John Locke kurmus.
• Bilgi olan ile bilgi olmayan apacıklik, sezgi,kendinden aciklik gibi “bilgi ayraclari”
ile birbirinden ayrılır.
• Bilgi baslikli ilk kitap Ersnt Von Aster yazdıgı Macit Gokberkin cevirdigi “Bilgi teorisi ve mantık” ikinci kitap Hilmi Ziya Ulken “Bilgi ve Deger”. Nermi Uygur “Bertrand Russel in Dogruluk Anlayisi adlı makalesi, “Kuram ve Eylem Baglami Cozumleyici bir Felsefe Denemesi” Teo Grunberg’in “Anlam Ustune Bir Deneme” ve “Epistemik Mantık” Arda Denkel, Omer Naci Soykan, Betul Cotuksoken.
TAKIYETTIN MENGUSOGLU
• “Felsefeye Giris” adlı kitabı bilgi ile ilgilidir. Bilen (ozne) ve bilinen (nesne) olmak uzere bilginin iki unsuru vardır. Ozne ve nesne iliskisinden haraketle bilgi sorununu aciklayan cesitli bilgi anlayislari 1. Ozne tam bagimsiz, nesne ozneye bagimli. Bu yaklasim idealizm dir. 2. Nesne nin kendi basina bir varligi oldugunu kabul etmeyen oznenin bilincinden oldugunu benimseyenler duyumcu deneycilerdir. 3.Nesneyi kendi basina birsey olarak kabul eden realizmdir.Ozneye neseneden hareketle ulasilir. 4. Monist teori, ozne ve nesne ayrımını ortadan kaldirir, her ikisini de bir ust alanda birlestirir. Bu yaklasimlarin hepsini Mengusoglu gercekci bulmaz, fenemonejik bulur. O oznenin varolan insan oldugu, nesnenin ise insanin icinde yasadigi sıkı munasebetler kurdugu varlık alemidir. Ikısınin birbiri ile iliskisinden edimler(aktlar) olusur. Bu edimler, bilgi edimleridir. 4 tur bilgi edimi vardır. 1. Idrak edimi: Cevreyi tanima, yonelmeye yarar. 2.Dusunme Aktı: Hayal alanını da icine alır. 3.Anlama Aktı: Dusunme aktı bitiginde bile devam edebilir 4.Izah etme Aktı: Matematik mantık veya fiziksel nedensel bir temele dayanır.
• Mengusogluna gore her bilginin kendi arastirma sahasi karsında takıntıgı bir tavra sahiptir. Ontolojik tavır: Intentio Recta (dogrudan varlıga yonelen tavır) Mengusoglunun destekledigi tavır.
Intentio Obliquo: Ontolojik tavrın tersi varliga degil ozne direk varliga yonelir. Oznenin kendisine donmesi.
• Felsefi Antropoliji adlı eserinde felsefi bilgiyi insanın, varligin, varolan seyler icerisinde “butun”icindeki yerini hatta varligin cesitli basarilarinin niteligini arastirir. Felsefi bilgi herseyin kaynagini sorar.

TEO GRUNBERG
• Analitik Felsefeci
• Kitap:Epistemetik Mantık:Dogruluk,Inanma, Belgeleme gibi terimlerin mantigi olan epistemetik mantigin kurulmasinda katkida bulunmustur. Epistemetik mantik, sembolik (tumdengelimsel), induktif(tume varımsal), probabilite (olasilik) teorisine dayanır.
• Geleneksel felsefenin amaci onerme ortaya koymak degil, varolan onermeleri aydınlatmaktir. Gorevi onermeleri cozumlemek olan felsefe Analitik Felsefedir. Grunberg, Analitik felsefe anlayisi cercevesinde bilgi anlayisinin temel ozelliklerini ortaya koymustur.
• Bilmek fiilinin bilgi teorisi bakımından 4 anlamı vardır. 1. “oldugunu bilme” (bilgi teorisi bakımından en onemlisi) 2. “is bilme 3. “konuyu bilme” 4. “soru karsiligi” olarak kullanış.
• Bilginin sartları: 1.inanma sarti (psikoloji felsefesi) 2.dogruluk sarti 3.belgeleme sarti dogruluk ve belgeleme deyimleri her ikisi de bilgisel (epistemik) degismezlerdir.
• Dogru sozcugunun cesitli kullanimlari vardir, en cok gercege uygun anlamında kullanılir. Bilginin temel sarti olan dogruluk, inanma ve belgeleme yeterince acikliga kavusturuldugunda, bilgi teorisinde cesitli sorunlar ortadan kalkmaktadir.

ARDA DENKEL
• Bilgi sorununu en genis capli inceleyen dusunur. Kıtabi: Dusunceler ve Gercekler
• Bilginin Temelelleri adli kitabinda Yeni Cagda ortaya cikan bilgi anlayisini incelemis.Bilginin kokeni ve bilginin degeri iki odak sorundur. Kitabinin amacini tutarli deneyciligi surdererek meteryalist bir evren gorusu ortaya koymak istemektedir. Hedefine ulasabilmek icin fiziksel nesnelerin nasil bilindigine iliskin aciklama yapar. 1. Olaylar hakkinda genelleme yapacaksak bilgimizve kontrolumuz disinda seyler oldugunu da kabul etmek zorundayiz.2. Yapılan bu tahminler hem basarili olmakta hem de deneyin tutarliligini aciklamaktadir.3. Tahmin dogru oldugunda ona olanak veren genelleme de dogrudur. 4. Dogru genelleme icin zorunlu olan varsayim da dogrudur.5. olaylar fiziksel nesnelerin gecirdikleri degisimler olduklarina gore, bizden bagimsiz olaylar varsa bizden bagimsiz nesneler de vardır. (Maddeci evren anlayisi)
• Denkel,fiziki olaylar ile birlikte, bilginin diger ayagi olan “anlik” (zihin) ile ilgili aciklamalari da yukaridaki sorularin cevaplarina yoneliktir. Hangi olaylarin anlik oldugu dilimizde belirgindir. Anlıksal deney verisi” iki ust duzey anliksal islev olan inanmak ve istemek” sayesinde oluşur.
• Deneyci bir bilgi bilimin(epistemoloji,bilgi teorisi ya da bilgi felsefesi) evren ve anligin ozdekci (meteryalist) yorumuyla nasil bagdastirabilecegi arastirilmistir.
• Bilen kisinin, ondaki bilginin ve boylece bilinenin varlıkbilimsel acidan ozdeksel bir doga tasidiklarini, tum bilginin deneysel olusuyla tutarli oldugunu gostermeye calismistir.
• Denkel bilgi sorununu maddeci bir temelde alarak, geleneksel akımlar olan Descartes ve Locke elestirmis, analitik felsefe dogrultusunda bilgiyi temellendirmeye calismistir.

ÖMER NACİ SOYKAN
• Makalesi: Bilgi Tarzlarinin Bolumleme Denemesi:oznenin yapisini temellendirmektedir. Soykana gore betimleyici bir bilgi tanımı, tum bilgi tarzlarını icinde barındırmıyorsa, demek ki burada bircok tanıma ihtiyac vardır. Soykan, bilgi sorununda ileri adımlar atabilmek icin varliksal (ontik) ve varlıkbilimsel(ontolojik ) ayrimin yapilmasi gerektigini belirtir. Bir varlik hakkında tam, degismez, kesin varlıksal birsey soyleyemeyiz. Anlama yetimiz ile bir varligi butunuyle bilemeyiz ancak varlıkbilimsel bilebiliriz. Soykana gore gorunus ile seyin kendisi arasinda ayirim yapmanın faydasi: 1. Bilimde ilerlemenin onu acilir, doga yasasi denilen seyin aslinda bilim yasasi olarak anlasilmasi saglanir. 2.Seyin kendisini ya da fiziksel nesneyi bilemeyisimiz bilgimizin sınırını gosterir.
• Ayirdinda olmayi, tum bilgi turlerinden once gelen, insan türünün bir kosulu olarak gorur. Ayirdinda olmanin 3 tarzı vardır. 1.Tüm duygu ve duyumlarında (etkilenimlerimde) beden ruh birligi olarak ruhum duyu bes duyumlara sahip oldugunun bilincinde olmalidir.2.Tum zihinsel etkinliklerimde zihnim kendisinin etkinlikte oldugunun ayrımında olmalıdır. 3.Beden, ruh birligi olarak ruh ve zihin butunlugune sahip olan ben, ruhumun ve zihnimin etkilenim ve edimlerinin ayırında olabilirim.
• Bilme Tarzları : Birinci tarz: Duyarliligin dogrudan dogruya sagladigi bilgide, bir sey ile o seyin bilgisi ayrımı ve nesnesinin kendisi ile onun gorunusu ayrımı yoktur.
İkinci tarz:Bizim dışımızda, bizden bagimsiz butun gercek(real) nesnelere iliskin nesnel bilgidir. Ikisi arasındaki farklar: birincisinde bizde meydana gelen etkilenimin nedeni ister icimizde ister dısımızdan kaynakli olsun, etkilenimin kendisi bilincimizin objesi oldugu zaman o birincildir. Ikinci tarzda ise duyarlılık temelinde anlama yetisinin sagladigi bilgidir. Duyum hakkında ki bilgi ile duyum arasında bir farklılık uygunluk sorunu yoktur, bilgi kesindir.
Ucuncu Tarz: Akıl bilgisi. 2 ye ayrılır. 1.Aklın dogrudan kendisinin urettigi bilgi. (matematik bilgiler) 2.Kant tan esinle aklın anlama yetisiyle nesne yaptıgı bilgi.
Dorduncu tarz: Hayalgucu

• Soykan bilme tarzi olarak tanımladıgı unsurları, iceriksel olarak bir semada ozetlemistir. Ozellikler basligi altında su unsurlarısıralamıstır:
a.Bilinen sey ile onun bilgisi ayrımsızlıgı ve seyin kendisi ile onun gorunusu ayrımsızlıgı.
b.Bilinen sey ile onun bilgisi ayrımı ve seyin kendisi ileonun gorusumu ayrımı
c.Bilinen sey ile onun bilgisi ayrımı ozel bir tarzda.
d.Nesne yalnızca bir ozne icin
e.Nesne her ozne icin
f.Deney bilgisi
g.Belli tarzda deney bilgisi
h.Niteliksel deyimleme
ı.Niceliksel deyimleme
j. Niceliksel deyimlenebilir
k.Iletilebilir.
l.Dil kullanımına katılma yoluyla bir olcude iletilebilir.
m. Uzlasma yoluyla iletilebilir.
n.Dil kullanımı literatur, gelenek yoluyla iletilebilir.
o.Aklın dogru kullanımıyoluyla iletilebilir.
p.Dogrulugu kanıtlanabilir.
r.Dogrulugu denetlenebilir.
s.Genel gecer.
t.Ozneler arasi gecerli
• Bilgi Tarzlari ve Bilinen Sey:
1.Intutif Bilgi : a.d.f.h.l.r. Bilen Sey:Oz bilinc, ben,bilinc, insanın tinsel butunlugu
2.Nesnel Bilgi:b.e.f.j.p.k.s. Bilen sey.anlama yetisi
3.Akıl Bilgisi:
a.Aklın urettigi Bilgisi:a.e.f.i.p.k.s.
b.Olanak Bilgisi:a.e.o. Bilen sey :akıl
4.Hayalgucu Bilgisi: a.h.n. bilen sey hayalgucu
5.Deger Bilgisi: c.e.g.h.m.t. Bilen sey: insanın tinsel butunlugu
Soykan Nesne ozne ilksisinden hareketle nesnelerin nasil bir yapida oldugunu, konu turlerinden hareketle nesne turlerini, bilme bicimleri ve onların
Dayandıkları yetilerin ozelliklerini ve birbiri ile ilksilerini temellendirmistir.
Cevapla
  • Benzer Konular
    Cevaplar
    Görüntü
    Son mesaj
  • Bilgi
  • Kimler çevrimiçi

    Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 14 misafir