AÖF Toplu İş Hukuku 1.4. üniteler ders notu

Cevapla
sınavci
Mesajlar: 98
Kayıt: 30 Kas 2017 12:02
İletişim:

12 Ara 2017 16:37

Ünite Özeti
ÇALIŞMA EKONOMİSİ ve ENDÜSTRİYEL İLİŞKİLER
TOPLU İŞ HUKUKU
ÜNİTE-1
İŞ HUKUKUNDA TOPLU İLİŞKİLERİN YERİ ve TOPLU İŞ HUKUKUNDA TEMEL KAVRAMLAR

İş hukuku, iş sözleşmesine dayalı olarak çalışan ve bu itibarla işçi olarak adlandırılan bağımlı çalışanlarla işverenleri arasındaki iş ilişkilerini düzenleyen hukuk dalıdır.

İş hukuku, 18. ve 19. yüzyıllarda batı Avrupa’da Sanayi Devrimine paralel olarak işçi sınıfının ortaya çıkmasıyla birlikte doğmuştur.

• Liberalizmin ilk evresini (klasik liberalizm)oluşturan bu dönemde iş ilişkileri, işçiyle işverenin eşitliği düşüncesinden hareketle borçlar hukukunun sözleşme özgürlüğü ilkesine göre şekillenmiştir.

• Liberalizmin ikinci evresi (sosyal liberalizm) olarak adlandırılabilecek bu süreçte özellikle20. yüzyılın başlarından itibaren ortak menfaatlerini, güçlerini birleştirmek suretiyle daha iyi bir şekilde savunmak isteyen işçilerin birleşme özgürlüğü politik olarak reddedilemez hale gelmiştir.

• Liberalizmin üçüncü evresine girdiği ikinci dünya savaşı sonrası dönemde ise, önce toplu iş sözleşmesi hak ve özgürlüğü ile grev ve lokavt hakları anayasalarda tanınmaya başlanmış, toplu iş hukuku da buna paralel olarak gelişmiştir.
İşçilerin birleşmek suretiyle oluşturdukları ve sendika olarak adlandırılan örgütsel yapının kuruluşu, işleyişi, iç ve dış ilişkileri, faaliyetleri ve sona ermesine ilişkin hukuki ilişkilerin düzenlendiği hukuk dalı sendikalar hukukudur.

Sendika
İşçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için meydana getirdikleri tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır.

Sendikaların, yönetim kurulu kararıyla ve nakit mevcudunun yüzde onunu aşmamak kaydıyla yurt içi ve yurt dışındaki doğal afet bölgelerine doğrudan veya yetkili makamlar aracılığıyla konut, eğitim ve sağlık tesisleri kurulması amacıyla kamu kurum ve kuruluşlarına ayni ve nakdi yardımda bulunabilecekleri öngörülmüştür.

Sendikanın Saflığı İlkesi
İşçiler ile işçi sendika ve konfederasyonlarının Sendikalar Kanununa veya diğer kanunlara göre kurulu işveren kuruluşlarına, işverenler ve işveren kuruluşlarının da işçi sendika ve konfederasyonlarına üye olamamalarıdır.

İşçi: iş sözleşmesine dayalı çalışan gerçek kişi olarak tanımlanmıştır.

İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. Bu düzenlemede iş sözleşmesi üç unsur belirtilerek tanımlanmıştır.

Söz konusu unsurları “iş görme”, “ücret” ve “bağımlılık ilişkisi” oluşturmaktadır.

İş görme, iş sözleşmesinde işçinin kişisel olarak yerine getirmesi gereken temel edimidir.

İki tarafa borç yükleyen iş sözleşmesinde iş görmenin karşılığını işverenin “ücret” edimi oluşturur.

Bağımlılık ise, iş sözleşmesini eser (istisna), vekâlet ve neşir gibi diğer iş görme sözleşmelerinden ayıran unsurdur.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununagöre iş sözleşmesiyle çalışan kişiler dışında başka iş görme sözleşmeleriyle çalışan bazı gruplar da işçi sayılmaktadır.

Bunlar iş sözleşmesi dışında ücret karşılığı iş görmeyi taşıma, eser, vekâlet, yayın, komisyon ve adi şirket sözleşmesine göre bağımsız olarak mesleki faaliyet olarak yürüten gerçek kişilerdir.

İşveren
Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunda, bu Kanun yönünden işveren tanımı konusunda İş Kanununa atıf yapılmıştır, iş Kanununda göre işveren , işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi ya da tüzel kişiliği bulunmayan kurum ve kuruluşlardır.

İşveren Vekili
İşveren adına işletmenin bütününü yönetenlerdir, işletmenin bütününü yöneten işveren vekilleri genellikle genel müdür unvanlı işverene yakın kişilerdir.

İşletmenin bütününü yönetmeyen genel müdür yardımcıları, işletme müdürleri, personel müdürleri, muhasebe müdürü, işyeri hekimi, atölye ve ekip şefleri ve posta başılar gibi kişiler işletmenin bütününü yönetmediklerinden İş Kanunu anlamında işveren vekili oldukları halde,Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu anlamında işveren vekili sayılmazlar ve işvereni temsilen toplu görüşmelere katılmıyorlarsa işçi sendikalarına üye olabilirler.

İşyeri, işverence mal ya da hizmet üretmek şeklinde teknik bir amacın gerçekleştirilmesi amacıyla kurulmuş bir iş organizasyonudur.

İş Kanununda (işyerine bağlı yerler) dinlenme, çocuk emzirme odası, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ile araçların da işyerinden sayılacağı ayrıca belirtilmiştir.

Toplu İş Sözleşmesi Özerkliği
İşçi ve işverenlere tanınan çalışma koşullarını serbestçe belirleme hak ve yetkisidir.

Toplu İş Sözleşmesi: iş sözleşmesinin yapılması, içeriği ve sona ermesine ilişkin hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmedir.

Toplu iş sözleşmesi özgürlüğü de bütün hak ve özgürlükler gibi sınırsız değildir.

Bu şekilde toplu iş sözleşmeleri aracılığıyla sosyal taraflara tanınan kural koyma yetkisi şu sınırlamalara tabidir.

1. Bu düzenleme yetkisi öncelikle amacıyla sınırlıdır. Bu amaç işçiler ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek şeklinde belirtilmiştir.

2. Toplu iş sözleşmesi özerkliğinden hareketle yine temelini Anayasa’dan alan temel hak ve özgürlüklere aykırı toplu iş sözleşmesi hükümleri öngörülemez. Bu tür hükümler geçersizdir.

3. Toplu iş sözleşmeleri eşitlik ilkesine aykırı, ayrımcı düzenlemeler gidilemez.

4. Toplu iş sözleşmeleri kanunların emredici hükümlerine aykırı olamaz.

Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununda üst kuruluş olarak sadece konfederasyon tipi örgütlenmeye yer verilmiştir.

Konfederasyon: Değişik işkollarında en az beş sendikanın bir araya gelerek meydana getirdikleri tüzel kişiliğe sahip kuruluştur.

İşkolu
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde faaliyet gösteren işçi ve işveren kuruluşları da Türkiye’de Kurulu konfederasyonlara üye olabilirler.

İşkolu Esasına Göre Sendikalaşma
Benzer ya da birbirine yakın faaliyet gruplarında menfaatleri ve çalışma yaşamında karşılaştıkları riskleri ve sorunları ortak olan işçilerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi amacıyla örgütlenmeleri sonucu ortaya çıkan dikey örgütlenme modelidir.

Sarı Sendika
Güçlü işverenler karşısında sendika özgürlüğünün korunamadığı, işveren güdümündeki sendikalardır.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda, işkolları 20 ayrı başlıkta isimlendirilmiştir.

Bir işkoluna giren işler işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlık'ça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenecektir.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda, işkoluna göre örgütlenme ve faaliyet yönünden işyeri esas alınmıştır.

Kanununun 4. maddesinin ikinci fıkrasında bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de, asıl işin girdiği işkolundan sayılacağı belirtilmiştir. Bu düzenlemeye göre, uyuşmazlık çıktığı takdirde, bir işyerinin girdiği tespiti Bakanlık'ça yapılır.

Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmi Gazete ’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir.

Kararın temyiz edilmesi halinde Yargıtayuyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.

Kanuni greve katılan, greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçip de grev nedeniyle çalıştırılmayan ve kanuni lokavta maruz kalan işçilerin iş sözleşmeleri grev ve lokavt süresince askıda kalır.

Grev
İşçilerin, topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla, aralarında anlaşarak veyahut bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği karara uyarak işi bırakmalarıdır.

Kanuni Grev
Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde, işçilerin ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını korumak veya düzeltmek amacıyla, Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu hükümlerine uygun olarak yapılan grevdir.


Lokavt
işyerinde faaliyetin tamamen durmasına sebep olacak tarzda, işveren veya işveren vekili tarafından kendi kararıyla veya bir kuruluşun verdiği karara uyarak işçilerin topluca işten uzaklaştırılmasıdır.

Kanuni Lokavt
Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması ve işçi sendikası tarafından grev kararı alınması halinde Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu hükümlerine uygun olarak yapılan lokavttır.
Ünite Özeti
ÇALIŞMA EKONOMİSİ ve ENDÜSTRİYEL İLİŞKİLER
TOPLU İŞ HUKUKU
ÜNİTE-2
KURULUŞLARIN KURULMASI, ORGANLARI ve YÖNETİMİ

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda sendikaların kuruluşunda aşağıdaki ilkeler kabul edilmiştir:

• İşkoluna göre sendikalaşma ilkesi
• Serbest kuruluş ilkesi
• Sendika çokluğu ilkesi

Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununa göre,“Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur” “Meslek veya işyeri esasına göre işçi sendikası kurulamaz”

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanununa ekli 1 sayılı cetvelde sendikaların kurulabilecekleri işkolları yirmi adet olarak belirlenmiştir.

Bir işyerinin gireceği işkolu o işyerinde yürütülen esas işin niteliğine göre belirlenir ve bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılır.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tespit ile ilgili kararını Resmi Gazetede yayımlar. Kararın yayımından sonra bu tespite karşı ilgililer on beş gün içinde dava açabilirler.

Mahkeme iki ay içinde kararını verir. Kararın temyiz edilmesi halinde, Yargıtay uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.

Hükümde yer alan on beş günlük itiraz süresi hak düşürücü süredir ve bu nedenle hâkim tarafından kendiliğinden göz önünde bulundurulur.

Serbest kuruluş ilkesinin sonucu olarak, sendika ve konfederasyonların tüzel kişilik kazanabilmesi için hiçbir makamın izninin alınmasına (izin sistemi) veya yetkili bir makamın sendika ve konfederasyonların tüzüklerinin kanuna uygunluğunu denetlemesine (normatif sistem)gerek yoktur.

Kuruluşlar, kurucularının kuruluşun merkezinin bulunacağı ilin valiliğine dilekçelerine ekli olarak kuruluş tüzüğünü vermeleriyle tüzel kişilik kazanırlar.

Sendika Çokluğu İlkesi
Bir işkolunda birden fazla sendika kurulabilir.

İş sözleşmesi dışında ücret karşılığı iş görmeyi taşıma, eser, vekâlet, yayın, komisyon ve adi şirket sözleşmesine göre bağımsız olarak mesleki faaliyet olarak yürüten gerçek kişiler deSendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunununkuruluşlara ilişkin hükümleri bakımından işçi sayılır.

İşveren sendikası kurucusunun tüzel kişi olması halinde tüzel kişiyi temsil eden gerçek kişide de aşağıda belirtilen koşullar aranır.

• Ehliyet Sahibi Olma

• Belirli Suçlardan Hüküm Giymemiş Olma:Hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve kaçakçılık suçlarından birinden mahkûmiyeti bulunanlar sendika kurucusu olamaz.

• Fiilen Çalışır Olma: Sendikaların kuruluşunda açıkça işkolu esası kabul edilmiştir.

Sendikalar en az yedi işçi veya işverenin;konfederasyonlar ise değişik işkollarından en az beş sendikanın bir araya gelmesi suretiyle kurulabilir.

Tüzüğün Hazırlanması
Kuruluşların kuruluşu için öncelikle tüzüğünün hazırlanması gerekir.

Sendika ve konfederasyon tüzüklerinde bulunması gereken zorunlu unsurlar:

• Adı, merkezi ve adresi
• Amacı
• Sendikanın faaliyet göstereceği işkolu
• Sendika kurucularının ad ve soyadları, kimlik bilgileri
• Üye olma, üyelikten çıkma ve çıkarılmanın koşulları
• Genel kurulun oluşumu
• Genel kurul dışında kalan organlar, bu organların oluşumu
• Şube veya bölge şubelerinin nasıl kurulacağı
• Üyelerce ödenecek aidat ve sendika yöneticilerinin ücretleri ile ilgili usul ve esaslar
• Demirbaşların satış ve terkininde uygulanacak usul ve esaslar
• İç denetim usulleri
• Tüzüğün değiştirilme usulleri
• Sona erme hâlinde mallarının tasfiye şekli
• Geçici yönetim kurulu üyelerinin ad ve soyadları ile yerleşim yerleri
Kuruluşlar, kurucularının kuruluşun merkezinin bulunacağı ilin valiliğine dilekçelerine ekli olarak kuruluş tüzüğünü vermeleriyle tüzel kişilik kazanırlar.

Kuruluşun ve şubelerinin organları; genel kurul, yönetim kurulu, denetleme kurulu ve disiplin kuruludur.

Kuruluşun organlarının kaç üyeden oluşacağı kuruluşun tüzüğü ile belirlenir.

Ancak zorunlu organlardan genel kurul dışında kalanların üye sayıları üçten az dokuzdan fazla;konfederasyonların yönetim kurullarının üye sayıları beşten az yirmi ikiden fazla ve şubelerin genel kurul dışındaki kurullarının üye sayılarıüçten az beşten fazla olamaz.

Genel kurul dışındaki organlara asıl üye sayısı kadar yedek üye seçilir.

Genel Kurul
Yüklendiği yetkiler ve sendika içi demokrasinin gerçekleşmesi için sahip olduğu önem itibariyle kuruluşların en üst karar ve denetim organıdır.

Genel Kurulun Toplanması
• İlk Genel Kurul Toplantısı: Kuruluşların konfederasyonların ilk genel kurul toplantısının tüzel kişilik kazanmalarından itibaren altı ay içerisinde yapılması gerekir.

• Olağan Genel Kurul Toplantısı: Olağan genel kurul toplantılarının en geç dört yılda bir yapılması gerekir.

• Olağanüstü Genel Kurul Toplantısı: Kuruluş genel kurullarının bazı önemli nedenlerin bulunması halinde, olağan genel kurul toplantısı için öngörülen dönemler dışında toplanmasına olağanüstü genel kurul toplantısı adı verilir.

Genel kurula çağrı, yönetim kurulu tarafından yapılır.

Genel kurulun toplantı yeter sayısı üye veya delege tamsayısının salt çoğunluğudur.

Genel Kurulun Görev ve Yetkileri
• Organların seçimi
• Tüzük değişikliği
• Yönetim kurulu ve denetleme kurulunun ibrası
• Bütçenin kabulü
• Yönetim kurulu, denetleme kurulu ve disiplin kurulu üyelerine verilecek ücret, sosyal hakların belirlenmesi
• Üst kuruluş kurucusu olma, üst kuruluşlara üye olma veya üyelikten çekilme
• Şube açma, birleştirme veya kapatma
• Birleşme veya katılma, Uluslararası kuruluşun kurucusu olma
• Kuruluşun feshi
Yönetim kurulu, kuruluşların temsil organıdır. Tüzüğün verdiği yetki çerçevesinde kuruluşun yönetilmesi gelir ve gider hesaplarına ilişkin işlemlerin yapılması, gelecek döneme ait bütçenin hazırlanarak genel kurula sunulması, bu çerçeve içerisinde taşınmazların yönetimi, aidatların toplanması, sendika tesislerinin üyelerin yararlanmalarına hazır tutulması görevleri arasında sayılabilir.

Disiplin kurulu, kuruluşların üyeleri üzerinde otoriteyi sağladığı organdır. Disiplin kurulu, kuruluşların amaç ve ilkelerine aykırı hareket ettiği ileri sürülen üyeler hakkında soruşturma yapmak ve üyelikten çıkarma dışındaki tüzükte öngörülen disiplin cezalarını vermekle görevlidir.

Denetleme kurulları, kuruluşları kanun ve kuruluşun tüzüğü hükümlerine göre denetlemekle görevli ve yetkilidirler.

Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu, kuruluşun ve şubelerinin yönetim kurulu üyelerini yönetici olarak kabul etmiştir. Disiplin ve denetleme kurulu üyelerinin yönetici sıfatları bulunmamaktadır.

İşyeri Sendika Temsilciliği
İşyeri sendika temsilcileri, toplu iş sözleşmesi yapmak üzere yetkisi kesinleşen işçi sendikası tarafından atanırlar, işyerinde işçi sayısı;

• Elliye kadar ise bir
• Ellibir ile yüz arasında ise en çok iki
• Yüz bir ile beşyüz arasında ise en çok üç
• Beş- yüz bir ile bin arasında ise en çok dört
• Bin bir ile ikibin arasında ise en çok altı
• İkibinden fazla ise en çok sekiz temsilci atayabilir.

İşyeri sendika temsilcileri ve baş temsilcisinin işyeri ile sınırlı olmak kaydı ile görevleri:

• İşçilerin dileklerini dinlemek ve şikâyetlerini çözümlemek
• İşçi ve işveren arasındaki işbirliğini, çalışma barışı ve uyumunu sağlamak
• İşçilerin hak ve çıkarlarını gözetmek
• İş kanunları ile toplu iş sözleşmelerinde öngörülen çalışma koşullarının uygulanmasına yardımcı olmak
İşyeri Sendika Temsilciliği Sıfatının Sona Ermesi
Temsilcilik görevi, sendikanın yetkisi devam ettiği sürece devam eder.

Yeni yapılacak toplu iş sözleşmesi yetkisinin bir başka sendikaya ait olması halinde ise, toplu iş sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte işyeri sendika temsilcisinin görevi de sona erer.

Temsilcilik görevi aşağıdaki hallerde de sona erer:
• İşyeri sendika temsilcisinin çalıştığı ve temsilci olarak atandığı işyerinin işveren tarafından temsilcinin onayı ile değiştirilmesi

• Temsilcinin iş sözleşmesinin fesih veya fesih dışında sona erme nedenleri (ölüm, tarafların anlaşması, sürenin dolması) ile ortadan kalkması

• İşyeri sendika temsilcisinin atanması için gerekli olan koşullardan birisini kaybetmesi

• Sendika üyeliğinin sona ermesi

• Temsilciyi atayan sendikanın bu sıfatı geri alması

• Sendika tüzel kişiliğinin sona ermesi

Temsilcinin kendi iradesiyle bu görevden ayrılması

İşçi Kuruluşu Yöneticiliği Güvencesinin Koşulları
• İşçinin, işçi kuruluşu yönetim kurulunda görev aldığı için kendi isteği ile işyerinden ayrılmış olması,

• Bu görevin sendikanın tüzel kişiliğinin sona ermesi, seçime girmemek, yeniden seçilmemek veya kendi isteği ile çekilmek suretiyle sona ermiş olması

• Yöneticilik görevinin sona ermesinden itibaren bir ay içerisinde işe başlamak için işverene başvurmuş olması zorunludur. Bu sürenin geçmesiyle birlikte, başvuru hakkı ortadan kalkar.
Yukarıdaki koşulların gerçekleşmesi halinde,işveren, talep tarihinden itibaren bir ay içinde bu kişileri o andaki koşullarla eski işlerine veya eski işlerine uygun bir diğer işe başlatmak zorundadır.

İşyeri Sendika Temsilcilerinin İş Güvencesi
Sözleşmesini geçerli nedenle bile feshetme hakkı yoktur.

Fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde, feshin geçersizliği ve işe iade istemiyle temsilci veya üyesi bulunduğu sendika dava açabilir. Dava basit yargılama usulüne göre sonuçlandırılır.

Mahkemece verilen kararın temyizi halindeYargıtay kesin olarak karar verir.

Mahkemenin temsilcinin işe iadesine karar vermesi halinde, kararın kesinleşmesinden itibaren altı işgünü içinde temsilcinin işe başvurması koşuluyla, işveren tarafından altı işgünü içinde işe başlatılır.

Temsilcinin süresi içinde başvurmasına rağmen işverenin altı işgünü içine başlatılmaması halinde de, iş ilişkisinin devam ettiği kabul edilerek ücreti ve diğer hakları temsilcilik süresince ödenmeye devam edilir.


Ünite Özeti
ÇALIŞMA EKONOMİSİ ve ENDÜSTRİYEL İLİŞKİLER
TOPLU İŞ HUKUKU
ÜNİTE-3
SENDİKA ÜYELİĞİ ve GÜVENCESİ
SENDİKA / KONFEDERASYON ÜYELİĞİDoğuş ve gelişim süresi dikkate alındığında sendikaların, üyelerinin sosyal ve ekonomik hak ve çıkarları için var olduğu ve yine kendi varlığını da genelde üyelerinin sayısı ve üyelerinden elde ettiği gelirlerle sürdürdüğü görülür.

Üyelik İlişkisi
Sendika veya konfederasyon ile belli koşullarla ona bağlı kişiler (üyeler) arasındaki ilişkidir.

Kanun Anlamında Bir İşçi Bulunmalıdır
Gerçek işçi tanımı dışında Kanun, iş sözleşmesi dışında ücret karşılığı iş görmeyi taşıma, eser, vekâlet, yayın, komisyon ve adi şirket sözleşmesine göre bağımsız olarak mesleki faaliyet biçiminde yürüten gerçek kişileri işçi saymaktadır.

• Bu İşçi Çalıştığı işyerinin Girdiği işkolundaki bir Sendikaya üye oabilir.
• Başka bir Sendikaya üyelik Bulunmamalı ve belli bir yaşa Ulaşılmalıdır.
• İşçi sendikasına üyelik için ilgili işçinin 15 yaşını doldurması da şarttır.
15 yaşından küçüklere üyelik imkânı tanınmadığından onlar kanuni temsilcilerinin rızasıyla veya kanalıyla bile geçerli bir üyelik oluşturamazlar.

• Sendika Tüzüğünde Aranan Diğer Koşullar Sağlanmalıdır.
• Üyeliğin Kazanımı Yollarından Birisi Gerçekleşmelidir.

Bunlar
• Kuruluşta üyelik
• Olağan (doğal) yol ile üyelik
• Yargı yoluyla üyelik
• Birleşme/katılma yoluyla üyelik
Bunlara üyeliğin kazanımı yollan denilebilir.

Kuruluşta Üyelik
• Sendikaların en az yedi kişinin biraraya gelmesiyle kurulabileceği

• Kanuni prosedüre uygun olarak işçinin başvurusu (teklifi) ve sendikanın kabulü ile kazanımdır.
Sendikaya üye olmak isteyen bir işçinin üyeliği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın sağladığı elektronik başvuru sistemine göre, e-Devlet kapısı üzerinden ilgili sendikaya üyelik başvurusunda bulunması ve sendika tüzüğünde belirtilen yetkili organın kabulüyle kazanılır.

Eğer ilgili sendikanın yetkili organı başvuruyu otuz gün içinde açıkça kabul etmişse; buna üyeliğin açıkça kabulü ama otuz günlük süreyi sessiz geçirmişse de üyeliğin örtülü kabulü var demektir.

Üyeliğin Yargı Yoluyla Kazanımı
Eğer sendika yetkili organı kendisine tanınan otuz günlük süre içinde başvuruyu açıkça reddederse, red kararının kendisine bildirimi (tebliğ)tarihinden itibaren otuz gün içinde, başvuru sahibi işçinin İş Mahkemesinde dava açması mümkündür.

Sendikaların Birleşmesi/Katılması Yoluyla Üyelikİşveren Sendikası Üyeliği
Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Anlamında İşveren Bulunmalı

Gerçek işveren ile işletmenin tümünü yöneten en üst düzeydeki işveren vekili işveren sıfatıyla aynı işkolundaki bir işveren sendikasına (kurucu/normal) üye olabilecektir.

İş sözleşmesi dışında ücret karşılığında iş görüp de adi ortaklık payı olarak emeğini koyan ortağa karşı diğer ortaklar; taşıma-eser, vekâlet, yayın, komisyon sözleşmesiyle serbest çalışan kişilere karşı iş gördürenler de işveren sayılır.

• Ehliyet Koşulu Sağlanmalıdır
• İşyerinin Girdiği İşkolunda Bir Sendikaya Üye Olunabilir
• Üyeliğin Kazanımı Yollarından Birisi Gerçekleşmelidir
• Kuruluşta Üyelik Yolu

Tıpkı işçi sendikasındaki gibi işveren sendikasının kuruluşunda kurucuların (kurucular içinde tüzel kişi varsa onu temsil eden gerçek kişinin) ve organların oluşumuna kadar sendikanın işlerini yönetmeye yetkili geçici yönetim kurulunu oluşturanların isimlerinin sendika tüzüğünde yer alması gerekir.

İşte tüzükte isimleri yer alan bu kişiler, ilgili sendika üyeliğini başkaca bir işleme gerek kalmadan böylece kazanırlar.

Olağan Yöntem ile Kazanım
Sendikaya üye olmak isteyen bir işverenin üyeliği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın sağladığı elektronik başvuru sistemine göre, e-Devlet kapısı üzerinden ilgili sendikaya üyelik başvurusunda bulunması ve sendika tüzüğünde belirtilen yetkili organın kabulüyle kazanılır.

Eğer ilgili sendikanın yetkili organı başvuruyu otuz gün içinde açıkça kabul etmişse; buna üyeliğin açıkça kabulü ama otuz günlük süreyi sessiz geçirmişse de üyeliğin örtülü kabulü var demektir.

Yargısal Yol ile Kazanım
Tıpkı işçi sendikasındaki gibi objektif-haklı bir nedeni varsa üyelik başvurusunu reddedebilir, işte işveren bu red kararına karşı, kararın kendisine tebliğinden itibaren otuz gün içinde İş Mahkemesinde dava açabilir.

Sendikalar da aynı anda birden çok konfederasyona (üst kuruluşa) üye olamazlar.

Birden çok konfederasyona üyelik halinde(eskisinden farklı olarak) sadece sonraki üyelikler geçersizdir.

Bir üyenin, ilgili örgüte(sendikaya/konfederasyona) üyeliği nedeniyle sahip olduğu haklar

• Kuruluşun/örgütün faaliyet ve yönetimine katılma hakkı
• Örgütün tesis ve faaliyetlerinden yararlanma hakkı
• Üyenin korunma hakkı

Sendika/konfederasyon üyeliğinin üyeye yüklediği yükümler:

• Aidat ödeme borcu
• Örgüt/kuruluşun düzenine uyma borcu

Üyelik aidatı alınmak istendiğinde, bunun miktarıyla ilgili olarak Kanunca öngörülen bir taban ve taban sınırı artık yoktur.

İlgili kuruluşun tüzüğünde gösterilen usul ve esaslara göre, üyelik aidatının miktarının ne olacağını, o kuruluşun genel kurulu belirler.

Üyeliğin Kendiliğinden Son Bulması
Gerçek kişi üyenin ölümü, yitikliği, ayırt etme gücünün sürekli kaybı olguları, üyeliği, başkaca bir şeye gerek kalmadan sona erdirir, işçinin veya işverenin bu üyeliğe vesile olan faaliyet gösterdiği işkolunu değiştirmesi de o işkolundaki üyeliği sona erdirir.

Ayrıca işçi sıfatının kesin yitirişinin de üyeliği sona erdirdiği benimsenir.

İşçinin bağlı olduğu sosyal güvenlik kuruluşundan emeklilik/yaşlılık/malullük aylığı yahut toptan ödeme alarak işten ayrılması, kural olarak böyledir.

Sendika Üyeliğini Sona Erdiren Haller
• Üyeliğin kendiliğinden son bulması
• Üyeliğin iradi biçimde son bulması
• Üyelikten çıkma (istifa, çekilme)
• Üyelikten çıkarma (ihraç)
• Üyeliğin başka sendikada devamı yoluyla üyeliğin son bulması
Üyeliğin İradi Biçimde Sona Ermesi
“Her üye, e-Devlet kapısı üzerinden çekilme bildiriminde bulunmak suretiyle üyelikten çekilebilir.

E-Devlet kapısı üzerinden yapılan çekilme bildirimi elektronik ortamda eşzamanlı olarak Bakanlığa ve sendikaya ulaşır”. Ancak çekilme, yine çekilme isteğinin sendikaya bildirim tarihinden itibaren bir ay sonra gerçekleşmiş olur.

Üst Kuruluş (Konfederasyon) Üyeliğinden Çekilme
Bir sendikanın üst kuruluş üyeliğinden çekilmesi için, öncelikle kendi genel kurulunun bu konuda karar alması gerekir. Bu kararın sendika üye veya delege tamsayısının salt çoğunluğuyla alınması gerekir.

Çekilme yönünde alınan genel kurul kararının ilgili üst kuruluşa (konfederasyona) da bildirilmesi gerekir ve üyelikten çekilme bu bildirimden itibaren bir ay geçince gerçekleşmiş olur.

Üyelikten Çıkarma (İhraç)
Gerek sendika gerekse konfederasyonda üyelikten çıkarma kararının, o örgütün genel kurulunca verilmesi gerekir.

Alınan bu kararın E-Devlet kapısı üzerinden elektronik ortamda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bildirilmesi ve yazı ile de üyelikten çıkarılana tebliğ edilmesi gerekir.

Yazılı bildirim kendisine tebliğ edilen üye, bu karara karşı, kararın kendisine tebliği tarihinden başlayarak otuz gün içinde mahkemeye (İş Mahkemesine) itiraz edebilir.

Üyeliğin Askıda Kaldığı Hal
Herhangi bir askeri ödev nedeniyle silah altına alınan üyenin üyelik ilişkisinin bu süre içinde askıda kalacaktır.

Üyeliği Sona Erdirmediği Gibi Askıya da Almayan Haller
• İşçi sendikası üyesi bir işçinin bir yılı geçmemek üzere işsiz kalması (geçici işsizlik)
• İşçi kuruluşu yöneticiliğinde bulunmak
• İşçi kuruluşu ve şubelerinin (sendikası/şubesi veya konfederasyonunun) yönetim kurulu, denetleme ve disiplin kurulunda görev aldığı için iş sözleşmesini sona erdirerek bu göreve giden işçilerin sendika üyeliği, onlar bu esnada yaşlılık/malullük aylığı veya toptan ödeme alsalar da anılan yöneticilik görevi boyunca da devam eder.
SENDİKA ÜYELİĞİNİN GÜVENCESİİşçiler herhangi bir sendikaya üye olup olmamak, üye olmuşsa bunu sürdürüp sürdürmemek konusunda özgürdürler.

Sendika Üyeliğinin Güvenceye Bağlandığı Aşamalar
Kanuna göre; bir işverenin henüz “işe alırken”veya işe aldığı bir işçinin “iş ilişkisi devam ederken” yahut da “iş ilişkisini sona erdirirken”sendika üyeliğine dayanan ayırımcı bir tutuma girmesi yasaklanmıştır.

İşçilerin işe alınmaları, genel olarak veya belli bir sendikaya üye olup olmamaları ya da mevcut üyeliklerini devam ettirip ettirmemeleri şartına bağlanamaz.

İşe alınmış ve çalışması (iş ilişkisi) devam ederken, işverenin sendikaya üye olup olmamaları yahut mevcut üyeliklerini sona erdirip erdirmemelerini ölçüt alarak işçiler arasında iş koşulları bakımından ayırım yapması da yasaktır.

İşveren, işçilerin iş sözleşmelerini feshederken, sırf sendika üyeliği (üye olup olmama/üye kalıp kalmama) bakımından işçiler arasında haksız ayırım yapamaz.

Sendikal Nedenli Ayırımcı Tutuma Karşı Yaptırımlar

Sendikal Tazminat
İşverenin gerek fesih dışında ve gerekse de sözleşmenin feshi bağlamında böylesi sendikal (sendika üyeliği) kökenli haksız-ayırımcı işlemiyle karşılaşan işçiye, işverenin “işçinin ücretinin bir yıllık tutarından az olmamak üzere bir tazminat” ödeyeceğinden söz etmektedir(m.25/4, 5). Buna öğreti ve uygulamada yaygın adıyla “sendikal tazminat” denir.

Sendikal tazminat son ücretten hesaplanır. Son ücret giydirilmiş ücret değil, “çıplak ücret” (iş karşılığı ücret)tir. Yine çıplak ücretin “net”i değil“brüt”ü esas alınır.

Sendikal tazminatın en az miktarı, işçinin ücretinin bir yıllık tutarıdır.

Cezai yaptırım, idari para cezası ve gerçek anlamda ceza olarak ikiye ayrılır.

Gerçek Ceza
“Bir kimseye karşı bir sendikaya üye olmaya veya olmamaya, sendikanın faaliyetlerine katılmaya veya katılmamaya, sendikadan veya sendika yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlamak amacıyla, cebir veya tehdit kullanan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır”.
Ünite Özeti
ÇALIŞMA EKONOMİSİ ve ENDÜSTRİYEL İLİŞKİLER
TOPLU İŞ HUKUKU
ÜNİTE-4
KURULUŞLARIN FAALİYETLERİ, GELİR ve GİDERLERİ, DENETLENMELERİ ve SONA ERMELERİ
KURULUŞLARIN FAALİYETLERİSerbest Faaliyetler
Kuruluşlar, tüzüklerinde yer alan konularda serbestçe faaliyette bulunur.

Sendikaların toplu iş sözleşmesi yapmaları, toplu iş sözleşmesi yapılma sürecinde resmi arabulucuya ve hakeme başvurmaları, grev ve lokavt kararı almaları üyelerine adli yardım, üyelerinin eğitimi ve kanun ve uluslararası sözleşme hükümlerine göre çeşitli kuruluşlara temsilci gönderme gibi faaliyetlerde bulunabilirler.

Tüzükleriyle belirlenen amaçları dışında faaliyette bulunamazlar.

Sendikalar, yazılı başvuruları üzerine iş sözleşmesinden ve çalışma ilişkisinden doğan hakları ile sosyal güvenlik haklarında üyelerini ve mirasçılarını temsilen dava açmak ve bu nedenle açılmış davada davayı takip yetkisine sahiptir.

Kuruluşlar, faaliyetlerinden yararlanmada üyeleri arasında eşitlik ilkesi ve ayrımcılık yasaklarına uymakla yükümlüdür.

Yasak Faaliyetler: İşverenin kontrolü altında kurulan veya faaliyette bulunan sendikaya sarısendika adı verilmektedir.

• İşçiler ve işçi kuruluşları işveren kuruluşlarına, işveren kuruluşları da işçi kuruluşlarına üye olamaz.

• Kuruluşlar siyasi partilerin ad, amblem, rumuz veya işaretlerini kullanamaz

• Kuruluşlar ticaretle uğraşamaz. Ancak, kuruluşlar genel kurul kararıyla nakit mevcudunun yüzde kırkından fazla olmamak kaydıyla sanayi ve ticaret kuruluşlarına yatırımda bulunabilir. Ancak kuruluşlar elde ettikleri gelirleri üyeleri ve mensupları arasında dağıtamaz.

Kuruluşların gelirleri 6356 sayılı Kanuna göre:
• Üyelik ve dayanışma aidatları
• Tüzüklerine göre yapabilecekleri faaliyetlerden sağlanacak gelirler
• Bağışlar
• Malvarlığı gelirleri, malvarlığı değerlerinin devir, temlik ve satışlarından doğan kazançlar
Dayanışma aidatı ise, toplu iş sözleşmesinin imzası sırasında taraf işçi sendikasına üye olmayanlar, sonradan işyerine girip de üye olmayanlar veya imza tarihinde taraf işçi sendikasına üye olup da ayrılanlar veya çıkarılanların toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmeleri, toplu iş sözleşmesinin tarafı olan işçi sendikasına ödemeleri gereken aidattır.

Dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanma, talep tarihinden geçerlidir.

- Kuruluşlar; kamu kurum ve kuruluşları, siyasi partiler, esnaf ve küçük sanatkâr kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından yardım ve bağış alamaz.

- İşçi kuruluşları, işverenler, işveren kuruluşları da işçilerden işçi kuruluşlarından yardım ve bağış alamaz. Ancak, işçi kuruluşları yurtdışında kurulu işveren ve işveren kuruluşlarından; işveren kuruluşları ise işçi kuruluşlarından yardım ve bağış alamaz.

- Nakdi yardım ve bağışların bankalar aracılığıyla alınması zorunludur.

Yukarıdaki sınırlamalara aykırı olarak yardım ve bağış alınması halinde üyelerden birinin veya Bakanlığın başvurması üzerine, mahkeme kararıyla, alınan yardım Hazineye aktarılır.

Kuruluş genel kurulunca, taşınmaz satın alınması veya mevcut taşınmazların satılması hususunda yönetim kuruluna yetki verilebilir.

KURULUŞLARIN DENETİMİİç denetim kuruluşun kendi organları tarafından yürütülen denetimdir.

Dış denetim ise kuruluşun organları dışında kalan kurum ya da kişiler tarafından yapılan denetim faaliyetidir.

• İç Denetim: Kuruluşu en üst düzeyde denetleme yetkisi kuruluşun genel kuruluna aittir.

• Dış Denetim: Kuruluşların gelir ve giderlerine ilişkin mali denetimleri, en geç iki yılda bir denetim yetkisine sahip yeminli mali müşavirlerce yapılır.

Ayrıca Cumhurbaşkanlığına bağlı Devlet Denetleme Kurulu ve Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulunun kuruluşlar üzerinde genel denetim yetkisinin bulunduğunu belirtmek gerekir.

• Kuruluşların ve şubelerin kurucu ve yöneticileri, kendileri, eşleri ve velayetleri altında bulunan çocuklarına ait mal bildirimlerini vermek zorundadır.

Kuruluşların Faaliyetlerinin Durdurulması
• Tüzük ve Belgelerde Kanuna Aykırılık: Serbest kuruluş esası gereğince kuruluşlar, tüzük ve belgelerini merkezlerinin bulunacağı ilin valiliğine vermeleri ile birlikte tüzel kişilik kazanırlar.

Mahkeme kanuna aykırılığın veya eksikliğin giderilmesi için altmış günü aşmayan bir süre verir.

Tüzük ve belgelerin kanuna uygun hale getirilmesi üzerine mahkeme durdurma kararını kaldırır.

• Kapatma Davalarında Tedbir Niteliğinde Faaliyetin Durdurulması
Sendikalar ve Toplu iş Sözleşmesi Kanunu hükümleri uyarınca açılan kuruluşların kapatılmasına ilişkin davalarda, mahkeme yargılamanın her safhasında istek üzerine veya kendiliğinden kuruluşların faaliyetlerinin durdurulmasına ve yöneticilerin görevlerine son verilmesine karar verebilir.

Kuruluşların Sona Ermesi
Kendiliğinden Sona Erme
• Kuruluşun borçlarını ödeyemez duruma (acze) düşmüş olması

• Tüzük gereğince yönetim kurulunun oluşturulmasının olanaksız hale gelmesi

• Olağan genel kurul toplantısının iki defa üst üste yapılamaması, hallerinde kuruluşun tüzel kişiliği kendiliğinden sona erer.

Fesih
Sendika ve konfederasyonlar kendi tüzel kişiliklerine her zaman son verebilirler. Bu yetki, sendika genel kuruluna aittir.

Kapatılma
• Tüzük ve Belgelerdeki Kanuna Aykırılığın Süresi İçinde Giderilmemiş Olması

• Kuruluşların Cumhuriyetin Niteliklerine ve Demokratik Esaslara Aykırı Faaliyette Bulunmaları

Sona Ermenin Sonuçları
• Tasfiye
• Tahsis
Kanunda Öngörülen Tahsis Sistemi
• Sendikalar için: Tüzüğünde hüküm bulunması kaydıyla tüzel kişiliği sona eren sendikanın malvarlığı bu Kanuna göre kurulmuş aynı nitelikteki bir kuruluşa ya da üyesi bulunduğu üst kuruluşa; üst kuruluş üyesi değilse aynı nitelikteki bir üst kuruluşa bırakılabilir.

• Konfederasyonlar için: Üst kuruluşun sona ermesi halinde, malvarlığı üyesi bulunan kuruluşlara bırakılabilir.

Tüzükte hüküm bulunmaması halinde feshe karar veren genel kurul, malvarlığını bu Kanuna göre kurulmuş aynı nitelikteki bir kuruluşa devredebilir.

Tüzükte hüküm olmaması ya da fesih halinde genel kurul kararının bulunmaması veya devrin ilgili kuruluş tarafından kabul edilmemesi halinde, tasfiye sonucunda kalacak paralar İşsizlik Sigortası Fonuna aktarılır ve mallar Türkiye İş Kurumuna devredilir.
Cevapla
  • Benzer Konular
    Cevaplar
    Görüntü
    Son mesaj
  • Bilgi
  • Kimler çevrimiçi

    Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 14 misafir