Uluslararası İktisat 11.Ünite özeti

Cevapla
sınavci
Mesajlar: 98
Kayıt: 30 Kas 2017 12:02
İletişim:

11 Ara 2017 15:24

Ünite – 11

Serbest kur sistemi hiç bir müdahâle olmadan, tamamen dövizin arzına ve talebine göre kurların oluşmasıdır. Serbest döviz kurları, merkez bankaları tarafından değil, piyasadaki döviz arz ve talebine göre kendiliğinden belirlenir.

Bir ülkenin döviz talebi, yabancı ülkelere yapılacak ödemelere bağlı olarak yabancı ülke parasına olan taleptir. Döviz talep edenler gerçek ve tüzel kişiler ile resmî kurumlardır. Talep etme amaçları ise ithalat yapmak, uluslararası özel sermaye veya portföy yatırımları yapmak, enflasyonun yüksek olduğu ülkelerde tasarrufları enflasyona karşı korumak, arbitraj işlemleri ve döviz spekülasyonu yapmaktır.

Döviz talebi eğrisi, mal ve hizmet piyasasındaki talep eğrisine benzer. Döviz kuru ile döviz talebi miktarı birbirine ters orantılıdır.

Döviz kuru düştükçe döviz talebi artar, döviz kuru yükseldikçe döviz talebi azalır. Çünkü döviz kuru düştükçe ithal mallarının fiyatı düşecek ve mal piyasasında bu mallara olan talep yükselecektir.
Bir ülkedeki döviz arzı, ihracatçıların elde etmiş oldukları döviz miktarı, yabancı ülkelerden alınan dış borçlar ve yabancıların ülkeye yapacağı özel sermaye ve portföy yatırımlarının toplamından oluşur. Ancak döviz arzı birinci derecede, ülkenin ihraç mallarına olan uluslararası talebe bağlıdır. Ülkenin ihraç mallarına talep arttıkça döviz arzı da artar, ülkenin ihraç mallarına olan talep azaldıkça döviz talebi de azalır.
***Serbest kur sistemi, 1970’lerden önce Kanada ve Almanya’da uygulanırken Bretton Woods sistemi yıkıldıktan sonra dünyada yaygınlık kazanmıştır. Türkiye’de serbest kur sistemi uygulanmaktadır.

Serbest Kur Sisteminin Yararları
Millî paranın gerçek değeri ortaya çıkmaktadır.Dış ödemeler bilançosu denkliği kendiliğinden sağlanmaktadır. Hükûmetler, iç ekonomik dengeyi sağlayacak politikalar izlerken, dış dengeyi bozma endişesinden kurtulup serbest davranma imkânına kavuşmaktadır. Dış enflasyon ve konjonktür dalgalanması gibi olaylara karşı daha yüksek bir koruyucu etki sağlar. Bürokrasiyi en aza indirir. Ani ve yüksek oranlı kur değişmelerini ortadan kaldırır. Dünya ticaret hacminin ve kaynak dağılımının optimuma ulaşmasına ortam hazırlar.

Serbest Kur Sisteminin Sakıncaları
Talep esneklikleri düşük olduğunda döviz kurlarındaki değişme nedeniyle arz-talep dengesi sağlanamaz. Kurların gelecekteki değişiklikleri belirsiz olduğundan uluslararası ekonomik ilişkilerde risk artar. Spekülatörlerin davranışları ekonomik istikrarı bozar. Yurtiçi enflasyonu yükseltir. Para politikası üzerindeki denetimi kaldırarak ödemeler bilançosu disiplinini bozar. Denetimsiz kur dalgalanmaları, kaynakları gereksiz yere dış ticaret kesimleri ile yurtiçi kesimler arasında ileri geri aktararak bir israf doğurur.

Sabit döviz kuru sisteminde, döviz kuru hükûmetler yani merkez bankaları tarafından saptanır ve belirlenen sınırların dışına çıkılmasına izin verilmez. Belirlenen merkezî kurlara parite adı verilir. Bazı durumlarda bu paritenin etrafında bir miktar dalgalanmaya izin verilir. Diğer bir ifadeyle kurlar serbest piyasada bir miktar paritenin altına veya üstüne çıktığında müdahâle edilmez. Buna döviz kurunun alt ve üst dalgalanma sınırları denir. Sabit kur sisteminin; altın para sistemi, ayarlanabilir kur sistemi, kambiyo kontrolü, ülke parasının başka bir ülke parasına veya bir para sepetine sabit bir parite üzerinden bağlanması gibi çeşitleri vardır. Tam sabit kur sistemine en iyi örnek olarak altın para sistemi verilebilir.

Bu sistemde, her ülkenin parasının değeri belirli bir miktarda ve belirli bir standartta altına bağlanır. Buna altın paritesi adı verilir. Bir ülke parasının bir biriminin altın karşılığı olur. Elinde bir ülke parasını bulunduranlar, o parayı o ülkenin merkez bankasına verdiklerinde karşılığı altını alabilirler. Buna tam karşılık sistemi denir. Para karşılığı altın ödemelerini ilgili ülke hükûmeti garanti altına alır.
Tüm ülkelerin paralarının birbirine dönüştürülmesi bu yöntemle yapılır. Yani kurlar altın karşılıklarına göre belirlenir. Böylece tam sabit kur sistemi oluşmuş olur ve bu kurlar değişmez. Ancak ödemelerde altın kullanılırsa, taşıma ve darphane gibi masraflara da katlanmak gerekecektir.

Eğer piyasada oluşan kurlar, getirilecek altının masraflar da çıktıktan sonraki değerinden daha düşük oluşursa, dışarıdan altın getirilmesi daha kârlıdır. Bu durumda ülkeye dışarıdan altın getirilmeye başlanır ki buna altın ithal sınırı denilir. Yani

İthal Altının Millî Para Karşılığı – Masraflar = Altın İthal Sınırı
Eğer dövizin piyasada oluşan kuru, altın ithal sınırının altına düşerse dışarıdan altın ithal edilir. Altın ithal edilmeye devam edilmesi, dövizin kurunu altın ithal sınırının üstüne çıkaracaktır.
Dışarıya ödeme söz konusu iken, eğer piyasada oluşan döviz kurları, dışarıya çıkarılacak altının millî para karşılığı ve masrafların toplamından da yüksek oluşursa, o zaman ödemenize karşılık altın verilmesi daha kârlıdır. Bu durumda, ülkeden dışarıya altın çıkmaya başlar ki buna altın ihraç sınırı denilir. Yani

İhraç Altının Millî Para Karşılığı + Masraflar = Altın İhraç Sınırı
Eğer dövizin piyasada oluşan kuru, altın ihraç sınırının üstüne çıkarsa, dışarıya altın ihraç edilir. Altın ihraç edilmeye devam edilmesi, dövizin kurunu altın ihraç sınırının altına düşürür.
Altın ithal sınırı altında oluşacak kurlar uzun süre devam edemez. Çünkü dışarıdan altın getirilmesi tercih edileceği için döviz arzı azalacaktır. Döviz kıtlaşacak, dövizi almak isteyenler dövize daha yüksek bir kuru ödemeye razı olacaktır.

***Altın para sistemi, 1870 yılından 1914 yılına kadar sürekli uygulanmıştır. Bu döneme altın para sisteminin altın çağı denilir. 1929 dünya ekonomik krizinin de etkisiyle bu sistem tamamen ortadan kalkmıştır.
***Bretton Woods sistemi, IMF sistemi olarak da bilinir. 1944 yılından 1970'lerin başına kadar aralıksız uygulanmıştır.

Bretton Woods sistemi, IMF sistemi de denilen ayarlanabilir sabit kur sisteminde, bir ülke millî parasını sabit kur üzerinden bir yabancı ülke parasına, altına ya da çeşitli para sepetlerine bağlamaktadır. 1944-1973 yılları arasında uygulanan Bretton Woods sisteminde ABD dışındaki her ülke parasını sabit kurdan Amerikan Doları’na bağlamıştı. Buna dolar paritesi denilmiştir. ABD doların değerini altın cinsinden*** (1 ons altın=35 dolar)*** tanımlamıştı.

Millî paraların dolar paritesi etrafındaki dalgalanma marjı %1 idi. ***1971 tarihli Simitsonian kararları *** ile dolar devalue edildi. Parite 1 ons altın = 38 dolar olarak belirlendi. 1973 yılı başında tekrar dolar devalüe edildi ve parite 1 ons altın= 42.2 seviyesine çıkarıldı. Ayrıca dalgalanma marjı da %2.5’e yükseltilmişti.
***Paranın piyasada alabileceği en üst değere üst destekleme sınırı, en düşük değere de alt destekleme sınırı denilmiştir. Bu sistemde döviz kurlarının istikrarı merkez bankaları tarafından sağlanır.***
***1973 yılında bu sistem tamamen terk edilmiştir. Ama benzer kur sistemlerinin sürdürüldüğü ülkeler vardır. Terk edilmesinin en önemli nedeni, doların iki kere devalüe edilmesi ve dolara olan güvenin sarsılması idi.***
Ayarlanabilir sabit kur sisteminde, merkez bankaları aşırı kur dalgalanmalarına açık piyasa işlemleri ile müdahâle ederler.

kurlar piyasadaki gelişmeler sonucu üst destekleme sınırının üstüne çıkıyorsa, merkez bankası piyasaya dolar satarak yani arz ederek kurları destekleme sınırları arasında bir yere düşürür.
***Ayarlanabilir kur sisteminde devalüasyon yapılması IMF'nin iznine bağlıdır.***
***Revalüasyon, parite kurunun aşağıya doğru çekilmesidir.***
Geniş marjlı pariteler kur sistemi, ayarlanabilir sabit kur sistemine çok benzer, tek fark dalgalanma marjlarının genişletilmiş olmasıdır. Geniş Marjlı Pariteler veya Dalgalanma Sınırlarının Genişletilmesi denir. Diğer bir ifadeyle, geniş marjlı pariteler sistemi, ayarlanabilir sabit kur sisteminin esneklik kazandırılmış, özel bir şeklidir.
***Ayarlanabilir istikrarlı kur sisteminin ayarlanabilir sabit kur sisteminden tek farkı, dolar paritesi yerine SDR paritesinin getirilmesidir.***
ayarlanabilir istikrarlı kur sistemi :
Bu sistem ayarlanabilir kur sistemine çok benzer. Arada iki fark vardır:
1. Parite dolara değil, IMF’nin özel çekme hakları olan SDR para sepetine bağlanır. Yani dolar paritesi yerine SDR paritesi geçer.
2. Pariteler ayarlanabilir kur sistemindeki kadar sabit değildir. IMF’nin denetimi altında, kısa sürelerde ve düşük oranlarda değiştirilebilmektedir.

***Türkiyede kirli dalgalı kur sistemi uygulanmaktadır.***

Gözetimli dalgalanan kur sistemine, yönetimli dalgalanma veya kirli dalgalanma da denilmektedir. Günümüzde Türkiye de dâhil olmak üzere Kanada, Avustralya, Meksika gibi birçok gelişmiş ülke bu sistemi uygulamaktadır. İlke olarak döviz kurlarının oluşumu döviz piyasasına yani döviz arz ve talebine bırakılır. Ancak merkez bankası sürekli olarak döviz piyasasını izler.

***Döviz piyasasına müdahâle ediliyorsa buna kirli dalgalanma, hiç müdahâle edilmiyorsa temiz dalgalanma adı verilir.***

Yönlendirilmiş sabit pariteler kur sistemi ;
Bu sisteme sürünen pariteler, kayan askı, kayan kazık gibi adlar da verilmektedir. Döviz kurları belirlenen bir parite etrafında dalgalanır. Alt ve üst destekleme sınırları vardır. Bu sınırlar ülkenin politikasına uygun olarak geniş veya dar tutulabilir. Yukarıdaki döviz kuru sistemlerinden farklı olarak pariteler kısa aralıklarla ve düşük oranlarda değiştirilir. Bu değişmeler, belirli hesaplamalara dayanır. Örneğin, son bir haftalık döviz kuru ortalaması parite olarak kabul edilir.

***Sistem ilk kez 1968 yılında Brezilya tarafından uygulanmıştır. Daha sonra Arjantin, İsrail, Şili, Kolombiya, Peru ve Portekiz gibi ülkelerde de kullanılmıştır.***

Para Kurulu, kesin kurallara bağlanmış tam sabit kur sistemidir. Ülkeler basacağı paranın tam karşılığını döviz olarak bulundurur. Basılacak yeni millî paralar döviz giriş miktarına endekslenir. Döviz rezervleri artmadan yeni millî para basılmayacaktır.Para kurulunda ise döviz girişlerine karşılık para basılmaktadır. Faiz oranları serbest piyasada belirlenir.


1. Aşağıdakilerden hangisi döviz talebinin amaçlarından değildir?
a) İthalat yapmak
b) Döviz spekülasyonu yapmak
c) İhracat yapmak
d) Uluslararası sermaye yatırımı yapmak
e) Tasarrufları enflasyona karşı korumak

2. Döviz kuru ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
a) Döviz kuru ile ihracat arasında doğru yönlü bir ilişki vardır.
b) Döviz kuru düştükçe döviz talebi azalır.
c) İthal malların fiyatı düştükçe ithalat azalır.
d) Döviz kuru artınca ithalat fiyatları düşer.
e) İthalat artınca döviz talebi azalır.

3. Döviz kuru ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğru değildir?
a) Döviz arzı ile döviz kuru arasında ters yönlü bir ilişki vardır
b) Döviz kuru yükseldikçe ihraç mallarının döviz cinsinden fiyatı düşer
c) İhracat arttıkça döviz arzı artar
d) İhraç mallarına olan dış talep arttıkça döviz arzı artar
e) Döviz kuru yükseldikçe ithal mallara talep artar

4. Sabit döviz kuru sisteminde, döviz kurunun hükûmetler tarafından belirlenen sınırlarına ne ad verilir?
a) Para sepeti
b) Parite
c) Kur marjı
d) Kur sepeti
e) Arbitraj

5. Aşağıdakilerden hangisi ayarlanabilir sabit döviz kuru sistemi için söylenemez?
a) Döviz kuru hükûmet tarafından saptanır.
b) Döviz kurunun alt ve üst sınırları ne kadar geniş tutulursa sisteme o kadar esneklik kazandırılmış olur.
c) Döviz kuru izin verilen dalgalanma limitinin üzerine çıktığında, merkez bankası piyasaya döviz satar.
d) Ülke resmî döviz kurlarını yükseltmek için devalüasyon, düşürmek için revalüasyon yapar.
e) Döviz kuru dalgalanma limitinin altına düşerse, merkez bankası döviz kıtlığı yaratarak kurun yükselmesini sağlar.

6. Aşağıdakilerden hangisi kambiyo denetimi sistemi için söylenemez?
a) Her türlü döviz alım ve satımı resmî kurumların denetimindedir.
b) Ülke resmî döviz kurlarını yükseltmek için devalüasyon, düşürmek için revalüasyon yapar.
c) Bu sistemde iki veya çoklu kur belirlenebilir.
d) Döviz kuru izin verilen dalgalanma limitinin üzerine çıktığında, merkez bankası piyasaya döviz satar.
e) Kimin ne kadar döviz satın alabileceği kambiyo yetkililerince verilen izin belgeleri ile belirlenir.

7. Bretton Woods Sistemi’nin diğer bir adı aşağıdakilerden hangisidir?
a) Kambiyo denetimi sistemi
b) Döviz denetim sistemi
c) Ayarlanabilir sabit döviz kuru sistemi
d) Esnek kur sistemi
e) Altın para sistemi

8. Aşağıdakilerden hangisi ayarlanabilir sabit döviz kuru sistemi için söylenemez?
a) Ülke millî parası sabit kur üzerinden bir yabancı ülke parasına, altına ya da çeşitli para sepetlerine bağlanır.
b) Döviz kuru hükûmet tarafından saptanır.
c) Döviz kurunun belirlenen alt ve üst sınırlar içinde dalgalanmasına izin verilir.
d) Döviz kuru izin verilen dalgalanma limitinin üzerine çıktığında, merkez bankası piyasaya döviz satar.
e) Döviz kurlarının istikrarı merkez bankaları tarafından sağlanır.

9. Aşağıdakilerden hangisi serbest kur sisteminin yararlarından değildir?
a) Millî paranın gerçek değeri ortaya çıkmaktadır
b) Bürokrasiyi en aza indirir
c) Ani ve yüksek oranlı kur değişmelerini ortadan kaldırır
d) Dış ödemeler bilançosu denkliği kendiliğinden sağlar
e) Yurtiçi enflasyonu düşürür

10. Döviz piyasasına hiç müdahâle edilmemesi durumuna ne ad verilir?
a) Döviz kuru paritesi
b) Temiz dalgalanma
c) Kirli dalgalanma
d) Kambiyo sistemi
e) Sürünen pariteler
Cevap Anahtarı
1-C, 2-A, 3-E, 4-B, 5-A, 6-D, 7-C, 8-B, 9-E, 10-B
Cevapla
  • Benzer Konular
    Cevaplar
    Görüntü
    Son mesaj
  • Bilgi
  • Kimler çevrimiçi

    Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 20 misafir