AÖF Toplu İş Hukuku 1.2. Ünite özetleri

Cevapla
özkan kaya
Mesajlar: 32
Kayıt: 03 Ara 2017 21:58
İletişim:

03 Ara 2017 23:19

toplu iş hukuku ünite 1

iş hukuku iş sözleşmesine dayalı olarak çalışan ve bu itibarla işçi olarak adlandırılan bağımlı çalışanlarla işverenleri arasındaki iş ilişkilerini düzenleyen hukuk dalıdır.
iş hukuku onsekizinci ve ondokuzuncu yüzyıllarda batı avrupa'da sanayi devrimine paralel olarak işçi sınıfının ortaya çıkması ile birlikte doğmuştur.
liberalizmin ilk evresini (klasik liberalizm) oluşturan bu dönemde iş ilişkileri işçi ile işveren eşitliği düşüncesinden hareketle borçlar hukukunun sözleşme özgürlüğü ilkesine göre şekillenmiştir.bu dönemde işçilerin iş koşulları devlet müdahalesi olmaksızın tamamen piyasa koşullarında,arz talep dengesini ve sözleşme özgürlüğüne göre belirlenmiş, ücretler sefalet düzeyinde kalmış, çocuk işçiliğinin yüksek olduğu, iş sürelerinin insan takatini aşan uzunlukta bulunduğu, çok fazla iş kazası yaşandığı gözlenmiştir.
yirminci yüzyılın başlarından itibaren ortak menfaatlerini güçlerini birleştirmek suretiyle daha iyi bi şekilde savunmak isteyen işçilerin birleşme özgürlüğü politik olarak reddedilemez hale gelmiştir.
liberalizmin üçüncü evresi ne girdiği ikinci dünya savaşı sonrası dönemde ise, önce toplu iş sözleşmesi hak ve özgürlüğü ile grev ve lokavt hakları anayasalarda tanınmaya başlanmış toplu iş hukuku da buna paralel olarak gelişmiştir.
1970 li yıllardan itibaren ise yaşanmaya başlayan ekonomik krizler teknolojik gelişmeler uluslararası düzeyde artan rekabet ortamı ve ortaya çıkan yeni atipik çalışma biçimlerinin etkisi ile ekonomik olanla sosyal olan arasında yeni dengearayışının başladıgı,neo liberal anlayışın gelişip hakim oldugu bu dönemde, devletin iş ilişkilerine müdehalesi azalmıştır.
liberalizmin sosyalleştiği ikinci evrede doğan toplu iş hukuku başlıca iki kısımdan oluşmaktadır.
1.Sendikalar hukuku
2.toplu iş sözleşmesi hukuku

TOPLU İŞ HUKUKUNDA TEMEL KAVRAMLAR
SENDİKA
sendika: işçilerin ve işverenlerin çalışma ilişkilerinde ortak ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için en az 7 işçi veya işverenin meydana getirdikleri tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır.
sendikaya ilişkin 4 temel unsur:amaç, asgari kurucu sayısı, iş kolunda faaliyet ve tüzel kişilik.
anayasanın sendika kurma hakkı nın 51 inci maddesi ile /serbestce kurabilme / birbirlerine ve devlete karşı bağımsızlık demokratik toplum düzeninin ilkelerine uygunluk unsurlarıda eklenmiştir.
6356 sayılı sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanunu nda işçi ve işverenlerin oluşturdukları örgütsel yapıları ifade etmek üzere genel olarak kuruluş kavramına yer verilmiştir.kuruluş kavramı sendika ve konfederasyonları ifade eder.
6356 sayılı kanunun 28 inci maddesi 7. fıkrasına göre mevcudunun yüzde 10 unu aşmamak üzere ayni ve nakdi yardımda bulunabilir denilmiştir
anayasanın 51 inci maddesi ve sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanununun 3 üncü maddesine göre sendikalar kurulurken devletinin bir katkısının bulunmasına gerek olmamasına yer verilmiştir
Sendikaların kuruluşlarındaki ihtiyarilik sendikaları, kurulmalarında kanuni zorunluluk bulunan ve tekel oluşturan meslek kuruluşlarından ayırmaktadır.
6356 sayılı kanunun 29 uncu maddesinde kuruluşların denetiminin denetleme kurulu tarafından yapılacağı öngörülmüştür buna iç denetim denir.yeminli mali müşavirler ile mali denetimler iki yılda bir yaptırılmalı buna da dış denetim denir.dış denetim yapılmış olması denetleme kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanununun 28 inci maddesi ikinci fıkrasına göre kuruluşların kamu kurum ve kuruluşları, siyasi partiler, esnaf, küçük sanatkar kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından yardım ve bağış alamayacağı öngörülmüştür.
Sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanununun 28 inci maddesinin üçüncü fıkrasına göre işçi kuruluşlarının işveren kuruluşlarından işveren kuruluşlarının da işçi kuruluşlarından bağış ve yardım alamayacağı hotmaile bağımsızlık sağlanmıştır.
sendikanın saflığı ilkesi:işçiler ile işçi sendika ve konfederasyonlarının sendika kanunu na veya diğer kanunlara göre kurulu işveren kuruluşlarına, işverenler ve işveren kuruluşlarının da işçi sendika ve konfederasyonların a üye olmamalarıdır.
Sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanununun 31 inci maddesi birinci fıkrasına göre kuruluşların anayasada belirtilen cumhuriyetin niteliklerine ve demokratik esaslara aykırı faaliyetlerde bulunmayacağı aksi halde merkezlerinin bulunduğu yer cumhuriyet başsavcısının talebi üzerine mahkeme kararı ile kapatılacagı öngörülmüştür.

İŞÇİ
Sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanununun 2 nci maddesinin üçüncü fıkrasına göre bu kanunun uygulanması bakımından işçi 4857 sayılı iş kanununda tanımlandığı gibidir.İş kanunun 12 nci maddesinin birinci fıkrasında işçi iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişi olarak tanımlanmıştır.
Sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanununa göre iş sözleşmesi ile çalışan kişiler dışında başka iş görme sözleşmesi ile çalışan bazı gruplar da işçi sayılmaktadır.Bunlar iş sözleşmesi dışında ücret karşılığı iş görmeyi taşıma, eser, vekalet, yayın, komisyon ve adi şirket sözleşmesine göre bağımsız olarak mesleki faaliyet olarak yürüten gerçek kişilerdir.
İŞVEREN
Sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanunda bu kanun yönünden işveren tanımı konusunda iş kanununa atıf yapılmıştır. iş kanununa göre işveren işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi ya da tüzel kişiliği bulunmayan kurum ve kuruluşlar dır.
işveren vekilleri işveren sayılır kanunun 17 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre bu kanun anlamında işveren sayılan işveren sendikalarına üye olabilirler dolayısıyla söz konusu işveren vekili toplu iş sözleşmesinden de yararlanamaz.

İŞVEREN VEKİLİ
Sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanununun 2. md. İşveren vekili, işveren adına işletmenin bütününü yönetenler şeklinde tanımlanmıştır.
işletmenin bütününü yöneten işveren vekilleri genellikle genel müdür ünvanlı işverene yakın kişilerdir iş kanunu anlamında işçidir ve iş kanunu ndan doğan haklara sahiptir.işletmenin bütününü yönetemeyen genel müdür yardımcıları, işletme müdürleri, personel müdürleri muhasebe müdürü işyeri hekimi atölye ve ekip şefleri vepa postabaşılar gibi kişiler işletmenin bütününü işletmediklerinden iş kanunu anlamında işveren vekili oldukları halde sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanunu anlamında işveren vekili sayılmazlar ve işvereni temsilen toplu görüşmelere katılmıyorlarsa işçi sendikalarının üye olabilirler.

İŞYERİ
sendikacılık, işyeri sendikacılığı, işkolu sendikacılığı ve meslek sendikacılığı gibi türlere ayrılmaktadır.işkolu esası benimsenmiştir.sendikanın tanımında kurulu bulunduğu işkolunda faaliyet göstermesi bir unsur olarak düzenlenmiştir kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında sendikaların kuruldukları işkolunda faaliyette bulunacakları öngörülmüştür.iş kolunun tespitinde kanunun kabul ettiği birim işyeridir.
Sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanununun 24. md. 4. Fıkrasında: işyeri sendika temsilcilerinin yazılı rızası olmadıkça işverence iş yerlerinin değiştirilemeyeceği ve işinde esaslı değişiklik yapılamayacağı öngörülmüştür.

TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ
kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının bendinde tanımlanmıştır.iş sözleşmesinin yapılması içeriği ve sona ermesine ilişkin hususları düzenlemek üzere işçi sendikası ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren arasında yapılan sözleşmedir.

TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ ÖZERKLİĞİ
Anayasanın 53 üncü maddesine göre işçiler ve işverenler karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını, çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.bu şekilde işçi ve işverenleri tanınan çalışma koşullarını serbestçe belirleme hak ve yetkisine toplu iş sözleşmesi özerkliği adı verilmektedir.
toplu iş sözleşmeleri işçi ve işveren sendikalarının(sosyal tarafların) üyelerinin ekonomik ve sosyal durumlarını karşılıklı olarak serbestçe düzenledikleri ve bu itibarla kendi kendine yönetim olarak adlandırılan geniş bir özerkliğin somutlaştığı hukuk kaynaklarıdır.
toplu iş sözleşmesi sadece taraflarını değil tarafı sendikaların üyelerine de bağlayıcı etkiye sahip kurallar ön görmeleri itibariyle normatif nitelik taşır.

KONFEDERASYON
sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanununda üst kuruluş olarak sadece konfederasyon tipi örgütlenme yer verilmiştir

KONFEDERASYON:
değişik iş kollarında en az 5 sendikanın bir araya gelerek meydana getirdikleri tüzel kişiliğe sahip kuruluştur.üst kuruluş üyeliğine başvuru genel kurul kararına bağlıdır.aynı zamanda birden fazla üst kuruluşa üye olunamaz aksi halde sonraki üyelikler geçersizdir.
Üst kuruluş üyeliğinden çıkarılma üst kuruluşa üye olma üyelikten çekilme ve çıkarılma kararları( genel kurula bağlıdır ve) üst kuruluş tarafından bir ay içerisinde bakanlığa bildirilir.
kuzey kıbrıs türk cumhuriyeti'nde faaliyet gösteren işçi ve işveren kuruluşları türkiye'de kurulu konfederasyonlara üye olabilirler.
Çerçeve gözleme: ekonomik ve sosyal konsey de temsil edilen işçi ve işveren konfederasyonlarına üye işçi ve işveren sendikalarına tanınmıştır anayasanın eşitlik ilkesine aykırıdır

İŞKOLU
Endüstri esasına göre Üçe ayrılmıştır;
1.MESLEK
2.İŞYERİ
3.İŞKOLU
meslek ve işyeri esasına göre sendikalaşma:
aynı meslekten olanların ya da aynı işyerinde çalışanların çalışma koşullarının iyileştirilmesi amacıyla örgütlenmeleri sonucu ortaya çıkan yatay örgütlenme türlerini oluşturmaktadır.
iş kolu esasına göre sendikalaşma:
benzer ya da birbirine yakın faaliyet grupların da menfaatleri ve çalışma yaşamında karşılaştıkları riskleri ve sorunları ortak olan işçilerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi amacıyla örgütlenmeleri sonucu ortaya çıkan dikey örgütlenme modelidir.
Sarı sendika: güçlü işverenler karşısında sendika özgürlüğünün korunamadığı işveren güdümündeki sendikalardır
Not:sadece kamu işverenleri bakımından işkoluna göre sendikalaşma ilkesine bir istisna getirilmiş ve kamu işveren sendikalarının aynı iş kolundaki kamu işverenler tarafından kurulması ve aynı işkolunda faaliyette bulunması şartı aranmamıştır.
Nace rev 2'de alt düzeylerde kümeleme yapılırken;
1- üretilen mal ya da hizmetin niteliği
2- ürünlerin ve hizmetlerin kullanım alanları
3- üretim girdileri süreci ve üretim teknolojisi gibi ölçütlerden yararlanılmaktadır bunların objektif ve rasyonel ölçütleridir.

GREV VE LOKAVT
Grev: işçilerin topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla aralarında anlaşarak veyahut bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği karara uyarak işi bırakmalarıdır.
Kanuni grev: toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması halinde işçilerin ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını korumak veya düzeltmek amacıyla sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanunu hükümlerine uygun olarak yapılan grevdir.
Lokavt: işyerinde faaliyetin tamamen durmasına sebep olacak tarzda işveren veya işveren vekili tarafından kendi kararı ile veya bir kuruluşun verdiği karara uyarak işçilerin topluca işten uzaklaştırılmasıdır.
Kanuni Lokavt: toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması ve iş sendikası tarafından grev kararı alınması halinde sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanunu hükümlerine uygun olarak yapılan lokavt tır.

TOPLU İŞ HUKUKU 2. ÜNİTE

Sendikaların kuruluşlarına hakim olan ilkeler
3’e ayrılır. Bunlar;
A. İş koluna göre sendikalaşma ilkesi
B. Serbest kuruluş ilkesi
C. Sendika çokluğu ilkesi

a. İşkoluna göre sendikalaşma ilkesi; sendikaların işkolu esasına göre örgütlenmesi kanunda ilke olarak benimsenmiştir. Sendikalar sadece kuruldukları işkolunda faaliyette bulunabilirler. Yalnız bu ilkeye kamu işverenleri dahil değildir.
b. Serbest kuruluş ilkesi; sendikalar kanundaki kuruluş, usul ve esaslarına uymak kaydıyla önceden izin alınmaksızın kurulabilir. Sendikaların tüzel kişilik kazanması için hiçbir makamın izninin alınmasına ve denetlenmesine ihtiyacı yoktur.
c. Sendika çokluğu ilkesi; belirli bir iş kolunda birden fazla sendikanın kurulabileceği ilkedir.
Sendikada kurucu olabilmenin şartları;
• İşçi sendikaları açısından işçi, işveren sendikaları açısından da işveren niteliğine sahip olmak
• İşçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde ortak ekonomik ve sosyal hak çıkarlarını korumak ve geliştirmek için en az 7 işçi veya işverenin bir araya gelmesi gerekir.
• İşveren sendikası kurucusu tüzel kişi ise tüzel kişiyi temsil eden gerçek kişide fiil ehliyetine sahip olmaması
• Belirli suçlardan hüküm giymemiş olması
• Fiilen çalışma halinde olması gerekir
• Konfederasyon kurucuları için gerekli koşullara ilişkin bir hüküm yoktu ancak konfederasyon kurucusu sendikanın temsilcisi olan gerçek kişide de sendikayı temsil eden gerçek kişilerde aranan şartlar aranır.
• Konfederasyon, değişik iş kollarından en az 5 sendikanın bir araya gelmesiyle oluşturulur.



Sendikalar ve toplu iş sözleşmesi kanununda sendikaların kurabilecekleri işkolları;
• Avcılık, balıkçılık, tarım ve ormancılık
• Gıda sanayi
• Madencilik ve taş ocakları
• Petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç
• Dokuma, hazır giyim ve deri
• Ağaç ve kağıt
• İletişim
• Basın, yayın ve gazetecilik
• Banka ve sigorta
• Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar
• Çimento, toprak ve cam
• Metal
• İnşaat
• Enerji
• Taşımacılık
• Gemi yapımı ve deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk
• Sağlık ve sosyal hizmetler
• Konaklama ve eğlence yerleri
• Savunma ve güvenlik
• Genel işler

Sendika ve konfederasyon tüzüklerinde bulunması gereken zorunlu unsurlar;
• Adı, merkezi ve adresi
• Amacı
• Sendikanın faaliyet göstereceği işkolu
• Sendika kurucularının adı ve soyadı, kimlik ve meslek bilgileri, yerleşim yerleri
• Üst kuruluşları kuran sendikaların işkolları ile ad ve adresleri
• Üye olma, üyelikten çıkma ve çıkarılmanın koşulları
• Genel kurulun oluşumu, toplanma zamanı, görev ve yetkileri, üye ve delegelerinin oy kullanmaları çalışma usul ve esasları ile toplantı ve karar yeter sayıları
• Şube veya bölge şubelerinin nasıl kurulacağı, kapatılacağı, görev ve yetkileri
• Üyelerce ödenecek aidat ve sendika yöneticilerinin ücretleri ile ilgili esaslar
• Demirbaşın satış ve terkinde uygulanacak usul ve esaslar
• İç denetim usulleri
• Tüzüğün değiştirilme usulleri
• Sona erme halinde malların tasviye şekli
• Organların oluşumuna kadar kuruluşun işlerini yürütmeye ve kuruluşu temsile yetkili yönetim kurulu üyelerinin ad ve soyadları
Sendika kuruluşunda izlenecek yöntemler;
• Tüzüğün hazırlanması
• Tüzük hazırlanırken sendika ve üst kuruluşlarının tüzükleri yönetim ve işleyişleri cumhuriyetin temel niteliklerine ve demokrasi esaslarına aykırı olmamalı
• Kurucuların kuruluş merkezinin bulunduğu ilin valiliğine dilekçelerini ve ekli olarak da kuruluş tüzüğünü vermeleri gerekir.
• Tüzüğün yazılı olması gerekir.


KURULUŞLARIN ORGANLARI
A. Genel kurul;

• Yüklendiği yetkiler ve sendika içi demokrasinin gerçekleşmesi için sahip olduğu önem itibariyle kuruluşların en üst karar ve denetim organıdır
• Delegelerle oluşacak genel kurullara kuruluş ve şubelerin yönetim, denetleme ve disiplin kurulu üyeleri doğal delege olarak katılırlar
• İlk genel kurul toplantısı, olağan genel kurul toplantısı ve olağanüstü genel kurul toplantısı olmak üzere üç tür genel kurul toplantısı vardır.
• Genel kurula çağrı yönetim kurulu tarafından yapılır
• Delegelerin ve üyelerin genel kurula katılma ve oy kullanma hakkı vardır
• Genel kurulun toplantı yeter sayısı üye veya delege tam sayısının salt çoğunluğudur.
• Genel kurul toplantısı ve kararları yargı denetimine tabidir.


B. Yönetim kurulu;
Kuruluşun temsil organıdır.



C. Disiplin kurulu;

Kuruluşların üyeleri üzerinde otoriteyi sağladığı organdır.
D. Denetleme kurulu;

Kuruluşların kanun ve kuruluşunun tüzüğü hükümlerine göre denetlemekte görevli ve yetkilidirler.

Sendikaların yönetimi ve işyerinde temsili;
• Kuruluş ve şubelerin yöneticileri yönetim kuruludur.
• Disiplin ve denetleme kurulu üyelerinin yönetici sıfatları bulunmamaktadır.


NOT: İşyeri sendika temsilcisi sayısı, işyerinde çalışan işçi sayısına göre belirlenir.
Cevapla
  • Benzer Konular
    Cevaplar
    Görüntü
    Son mesaj
  • Bilgi
  • Kimler çevrimiçi

    Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Google Adsense [Bot] ve 20 misafir