Sağlık hukuku

[mamito24]

SAĞLIK HUKUKUNDA TANIM VE TEMEL KAVRAMLAR

Sağlık Hukuku

Sağlık hukuku, hukuk bilimi içerisinde disiplinler arası bir hukuk dalı olma özelliği göstermektedir. Bu hukuk dalı; anayasa hukuku, ceza hukuku, idare hukuku ve medeni hukuk dallarını ilgilendiren bir hukuk dalıdır.

Dünya Sağlık Örgütünün tanımına göre sağlık; yalnızca hasta ya da sakat olmamak değil; bedensel, ruhsal ve toplumsal bakımdan iyi olma hâlidir.

Sağlık; kiĢinin bedensel, duygusal, zihinsel ve toplumsal bakımdan çevresiyle uyum içerisinde iĢlev görebilme yeteneğine sahip olması, bedensel ve/veya ruhsal yapıda herhangi bir sakatlığın, iĢlev bozukluğunun olmaması anlamına gelmektedir.

Sağlık kavramını nötral sağlık, pozitif sağlık ve negatif sağlık olarak üçe ayırarak tanımlayanlar da bulunmaktadır.

Nötral sağlık; herhangi bir hastalık veya rahatsızlık durumunun olmadığı, dengeli bir sağlık durumunu ifade etmektedir. Pozitif sağlık ise; kiĢinin bedensel, ruhsal ve toplumsal yönden tam bir iyilik içinde bulunması, sağlığın üç boyutunun dengeli bir biçimde en üst düzeyde gerçekleĢmesidir.

Negatif sağlık da; hastalık, rahatsızlık, yaralanma, sakatlık ya da engellilik gibi durumların yalnız baĢına ya da değiĢik kombinasyonlarla, kısa veya uzun dönemlerde yaĢanmasıdır.

Hukuk kavramı ise çeĢitli Ģekillerde tanımlanabilir. Bu tanımlamalardan ilki, belirli bir ülkede belirli bir dönemde yürürlükte olan hukuk kurallarını kapsayan geniĢ kapsamlı bir kavram olarak kullanılır. Bir baĢka tanımlamaya göre ise hukuk, toplum hayatında kiĢilerin birbirleriyle ve toplumla olan iliĢkilerini düzenleyen ve uyulması kamu gücü ile desteklenmiĢ bulunan sosyal kurallar bütünüdür.

Sağlık hukuku; hastalıkların insan ve toplum hayatında ortaya çıkardığı hukuksal sorunları inceleyen, bu sorunları önlemeye ve çözüm bulmaya çalıĢan bir hukuk alanıdır.

Sağlık Hukukunun Kaynakları

Hukukun kaynakları asli kaynaklar ve yardımcı kaynaklar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Asli kaynaklar hukukun uygulanmasında doğrudan ve baĢvurulan kaynaklardır. Asli kaynaklar yazılı ve yazısız kaynaklar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Hukukun yazılı kaynakları devletin yetkili organ ve mercileri tarafından oluĢturulup yürürlüğe konulmuĢ olan hukuki metinlerdir. Devletin yetkili organları tarafından çıkarılan ve yürürlükte bulunan hukuk kurallarının bütününe hukuk dilinde “pozitif hukuk” adı verilmektedir.

Pozitif hukuk; anayasa, kanun, uluslararası antlaĢma, tüzükler ve yönetmeliklerden oluĢur. Bu kaynaklar, hukuk düzeninde yan yana veya rastgele bir Ģekilde bulunmazlar. Yazılı kaynaklar arasında bir hiyerarĢi, yani astlık- üstlük iliĢkisi mevcuttur. Her yazılı hukuk kaynağı kendinden önce bulunan kaynağa dayanır ve dayanağı olan kaynağa aykırı olmamalıdır. Normlar hiyerarĢisi adı verilen bu sisteme göre kanunlar kendilerinden bir üst kademede bulunan anayasaya aykırı olamazlar. Her kaynak, kendisinden önceki kaynağa nazaran daha ayrıntılı hükümlere sahiptir. Anayasa bu hiyerarĢik düzen içinde en üst katmanda bulunur. Anayasadan sonra sırasıyla kanun (yasa), kanun gücünde olan diğer kaynaklar (kanun hükmünde kararname ve uluslararası antlaĢma), tüzükler ve yönetmelikler yer alır.

Sağlık Hukuku Mevzuatı

Yazılı hukuk kuralları, "mevzuat" olarak tanımlanır. Sağlık alanının yazılı hukuk kuralları olarak tanımlanabilecek olan sağlık mevzuatı; kanun, kanun hükmünde kararname, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelgeler ile diğer idari metinlerden oluĢur.

Sağlık hukukunda sıkça kullanılan kavramların tanımlamalarına geçecek olursak bunlar:

Tıp

Sağlık bilimlerinin bir dalı olarak tıp; insan sağlığının sürdürülmesi ya da bozulan sağlığın yeniden düzeltilmesi için uğraĢan, hastalıklara tanı koyma, hastalıkları tedavi etme ile hastalık ve yaralanmalardan korumaya yönelik çalıĢmalarda bulunan birçok alt bilim dalından oluĢan bilimsel disiplinlerin genel adı Ģeklinde tanımlanabilir.

Hasta

Hasta Hakları Yönetmeliği‟nin 4. Maddesi‟nin b bendine göre, “sağlık hizmetlerinden yararlanma ihtiyacı bulunan kimse” hasta olarak tanımlanmıĢtır.

Hastalık

“Organizmada birtakım değiĢikliklerin ortaya çıkmasıyla sağlığın bozulması durumu, rahatsızlık, ruh sağlığının bozulması durumu” hastalık olarak ifade edildiği gibi, “vücut veya zihinde meydana gelen, rahatsızlık, dert ve görev bozukluğuna sebep olan belirli bir anormal duruma” da hastalık denilmektedir.

Tedavi

Hastalık sayılan bozuklukları gidermek veya azaltmak için yapılan tıbbi, cerrahi ve psikolojik ameliyelerden ibarettir. Tedavi sözcüğünün en bilinen tanımı; “Ġlaç vb. ile hastalığı iyi etme, iyileĢtirme” dir.

Sağlık Bakanlığı

Ülkenin sağlık sorunlarıyla uğraĢmak, kanunlarla verilen görevleri yerine getirmek ve halka bu konularda gerekli hizmeti sağlamak amacıyla kurulan bakanlıktır.