Bilgi ekonomisi 1-4 ünite

[deryalcin]

1. ÜNİTE – BİLGİ TOPLUMU VE ÖZELLİKLERİ
BiLGi TOPLUMUNA GiDEN DÜŞÜNSEL VE TEKNOLOJiK SÜREÇ
Bilgi Toplumu Uygarlık ve toplumların bugün için ulaşmış olduğu son aşamayı Bilgi Çağı ve
toplumsal yapılanmya denir. İnsanlığın yaşadığı doğa algısı ve dünya görüşündeki köklü
değişimler ile uygarlık yolundaki paradigmal sıçrama “Bilgi Toplumu” olarak şekillendi.
Geçmişin ilkel toplumlarından bugünün bilgi toplumuna uzanan süreç; insanların düşünme,
dünya görüşü, bilgi birikimi ve teknolojik algılarında köklü değişim ve paradigmal sıçramalara
dayalı olarak yapılandı.
Yaşanan her köklü paradigmal kayma ile birlikte farklı bir toplumsal yapılanmalar şekillendi.
Bu yapılanış ve işleyişin ana unsurlarını kısaca insan genetiği % 99 şempanzelerle aynıdır. Her
ikisi de sosyal gruplar olarak yaşarlar. Yüksek zekâ ve sorun çözme yeteneğine sahiptirler.
Bununla birlikte, Mithen’e göre aralarında üç önemli fark vardır;
İnsan, bilgiyi biriktirebilir; kendi düşüncesi üzerine düşünebilir.
İnsan bulduğu çözümleri iyileştirebilir, değiştirebilir, yeni fikirler üretebilir.
• İnsan zihni, doğada kendi içeriği üzerine etkide bulunabilen tek şeydir.
İnsanlar gelişkin dil kullanımı ile iş birliği içinde ekip olarak düşünebilir.

Bilgi Birikimi, Dünya Görüşü ve Teknoloji ilişkisi
Teknoloji, insan zihninde biriken bilginin, organize biçimde doğaya uyarlanması olarak, özde
Düşüncedir. Teknoloji, bir yandan bilgi olarak insan zihninde; diğer yandan bu birikmiş
bilgimizin yurtlanmış olduğu alet ve edevatlar içinde ve onlarla birlikte “donanım” şeklinde
yer alır.
İnsan zihni ile doğa arasındaki etkileşim ilişkisinin yarattığı algılamalar, dünya görüşümüzü ve
bilgi birikimimizi şekillendirir. Bu dünya görüşü ışığında doğaya müdahale etmeye yönelik
uygulamalar ise birikmiş bilgi olarak teknolojileri doğurur.
Düşünsel ve teknolojik paradigmadaki köklü kayma ve sıçramalar, yaşam biçimimizi yeni
Baştan düzenler ve örgütler.
İnsan, Doğa ve Teknoloji Bağlamında “ilk-el” ve “Geleneksel” Paradigmalar
lkel insan, diğer canlılar gibi başlangıçta doğa ile bütünleşik bir yaşam sürdü. Ancak onlardan
ayrı olarak aklını kullanma, düşünme ve bilinçli davranma yeteneğine sahipti. Bu nedenle
içinde yaşadığı doğaya bilinçli müdahaleye yöneldi. İlkel insanının doğaya egemenliği, iki
önemli gelişme ile başlar:
BİLGİ EKONOMİSİ
kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 5
5
Homo-erectus olarak iki ayaküstünde yürümesi; el ve parmaklarını doğaya müdahale
yönünde kullanması insanın ürettiği ilk teknoloji, “el-teknolojisi” olup; “ilkel toplum” yapısının
şekillenişini yönlendirdi.
İlkel ve geleneksel, teknolojileri kullandığı dönemlerde insanların doğa ile ilişkisi, doğanın
pratik gözlemlenmesine dayanır.
Miletli doğa filozofları olan, Thales, Anaksimandros, Anaksimenes ve Efesli Heraklit yanında
Susamlı Pisagor’un düşünce sistemleri insanlığı mitolojik düşünceden, akli düşünceye; yani
“mitos” dan “logos” a taşımıştır
Logos’un Evriminden Bilimsel Paradigmalara
İnsan aklının yeniden, ikinci kez keşfi, bu defa, yeniden doğuş anlamına gelen Rönesans ile
gerçekleşti. Rönesans, insan aklının sadece kötüye ve günaha değil; iyiye ve güzele de
çalıştığı, ilk Çağ’ın geometri bilgisinin uzantısı olarak mimarlık ve güzel sanatlarda yaratılan
eserlerle sergilendi. Rönesansı yaratan italyan kentlerinde ilk Çağ ve bilgelik yeniden
keşfedildi. İnsanlık, dinsel iktidarın dayattığı zihinsel kalıplardan özgürleşerek, insan
düşüncesinin yaratıcılığını ve doğaya üstün gelme mücadelesini yeniden keşfetti.
İlk Bilimsel Devrim: Newtongil Paradigma ve Sanayi Toplumu
Geleneksel tarım toplumları yerine, giderek ticaret, bankacılık ve sanayi alanındaki
gelişmelerin arkasından sanayi toplumunun yapılanışını devreye soktu. Sanayi toplumunun
temelinde, doğa ve evrenin işleyiş yasaları olarak, akıl ürünü, nedenselliğe dayalı Newtongil
mekanik mantık ilişkileri yatar.
İnsanlık, doğanın işleyiş yasalarını aklı ile bilimsel yasalar olarak açıklıyor; onun işleyiş
tekniğini keşfediyor ve yaşamına teknoloji olarak uyguluyordu. Çağ artık insan aklının ürünü
Olan bilim ve teknoloji çağıydı.
Newton yasaları, doğanın mekanik işleyişini açıklayan doğa yasalarıyla, tüm bilimlerin anası
olarak mekanik bilimin doğmasını sağladı. Böylece, pratik düşünceden bilimsel düşünceye bir
sıçrama yaşandı. Sanayi toplumunda ekonomik üretim evden, makine parkı şeklinde organize
olan fabrikalara taşındı. Özgürleşen insan aklı bireyciliği; özgür ve bağımsız insan davranışına
dayalı karar süreçlerini yarattı.
iKiNCi BiLiMSEL DEVRiM: KUANTUM PARADiGMASI
Yirminci yüzyılın başında başlayıp ilk çeyreğinde şekillenen kuantum devrimi, bilime yeni bir
anlayış, yeni bir bakış açısı getirerek, doğa ve evrenin algılayış, analiz ve araştırma
yöntemlerinin ikinci Bilimsel Devrim olarak, değişmesine neden oldu.
Einstein’ın izafiyet Teorisi ile başlayıp; parçacık fiziğinde gündeme gelen gelişmeler, yeni
paradigmanın yolunu açtı. Mekanik anlayışta, sürpriz ve düzensizlik içermeyen doğa anlayışı
bu kez dinamik işleyişe yöneldi. Yeni bilim anlayışı, klasik standart ve mekanik etkileşim
algısından; süreksizlik, belirsizlik ve olasılık ögelerinin geçerli olduğu dinamik bir etkileşim
sistemine oturtuldu.
BİLGİ EKONOMİSİ
kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 6
6
Yeni analizler, nokta durumdan; sistem ve süreç durumlarına geçişi beraberinde getirirken
Toplumsal ve ekonomik olgular da sistem ve süreç olarak yeni ve bütüncül etkileşim şeması
içinde ele alınır oldu.
20.yy’ın ilk çeyreğinde bilimsel paradigmal sıçrama olarak yaşanan Kuantum Düşünce Sistemi
ve Devrimi, aynı yüzyılın ikinci yarısından itibaren, özellikle son çeyreğinde teknolojik
uyarlanma ve uygulamalar olarak yoğun biçimde yaşamımıza girdi.
Kuantum düşüncesine dayalı bilimsel bilginin ilk uygulama alanı mikroelektronik oldu.
Mikroelektronikteki bu uygulamalar öncelikle bilgisayarlar başta olmak üzere, enformasyon
Ve iletişim alanında kendini gösterdi. Günümüzdeki toplumsal değişimler, teknolojik ve
ekonomik değişimler kadar köklü ve büyüktür. Enformasyon teknolojisi devrimi yarı bilinçli
biçimde toplumların maddi kültürüne 1960 sonrasında girdi. Teknoloji tek başına toplumu
belirlemez, toplum da teknolojik gelişmenin yönünü çizemez, ancak karmaşık
belirleyenleriyle birlikte şekillenir. Bu bağlamda “teknoloji toplumdur, çünkü toplum
teknolojik aygıtlarına değinilmeksizin anlaşılamaz, resmedilemez
BiLGi VE BiLGi TOPLUMUNUN TANIMI
Bilgi, işe yaramak için harekete geçmiş olan bilişsel bir bağlam ve sistematik kazandırılmış
enformasyondur.
Bilgi Toplumu;
Enformasyon ve bilişim altyapı donanımlı ve insan merkezli sosyal ağ örgütlenmesi içinde,
bilişsel bilginin yoğun kullanımı ile teknolojik, ekonomik, politik, sosyal ve kültürel, sistem,
Yapı ve süreçlerin; küresel, ulusal ve yerel ölçekte interaktif etkileşimli olarak şekillenip
örgütlendiği toplum biçimidir
BiLGi TOPLUMUNUN YAPILANIŞI: ORGANiK
ALANLARDA ETKiLEŞİM
Sistem analizi;
Bütüncül bir bakış açısına sahiptir. Çünkü bütün tek tek parçaların toplamından farklıdır.
Bütün, kendi elemanlarına ayrılarak sistemin iç yapılanışı ortaya konur. Ancak bu sayede
olguları daha gerçekçi biçimde açıklayabiliriz.
Sistem bütünü,
Sistem unsurları (elemanları),
Unsurlar arası bağlantılar (ilişkiler),
Açık sistem olarak çevre ile ilişkileri,
BİLGİ EKONOMİSİ
kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 7
7
Sistemin davranışı gündeme gelir.
Canlı organizma olarak insanların bilinç dışı gerçekleştirdiği sindirim, dolaşım gibi faaliyetleri
ötesinde; bilinçli, niyetli, amaçlı olarak kendi özgür iradesi ile gerçekleştirdiği davranışları
vardır.
Capra’ya göre bunlardan ilki, yaşamın evrim süreci ve doğal seleksiyon sonunda şekillenmiş
olan bu yapılanma, oluşmuş yapılar buna karşın ikinciler tasarlanmış yapıları oluşturur.
Tasarlanmış, yani organize edilmiş sosyal sistemlerin belli bir amacı, somut insan kurgusu bir
yapılanışı ve işleyişine ilişkin kuralları vardır. Buna karşın insan dışı doğada, amaç ve
planlanmış bilinçli yönelimler yoktur. Her iletişim, yarattığı düşünce, içerik ve anlamlarıyla,
sistem bütününü etkileyerek başkaca iletişim unsurlarının devreye girmesine yol açar.

Her yeni iletişim, yeni düşünce, anlam ve yorum konseptleri yaratırken, aynı zamanda yeni
duruma göre verilecek tepki ve davranış kalıpları ile sosyal yapıda değişime yol açar insan
gruplarının yer aldığı toplumsal sistemler içindeki insan davranış ve kararları, uzun toplumsal
evrim süreci içinde şekillenen temel ihtiyaçları gidermeye yönelik işlevleri üstlenirler:
o Mal ve hizmetlerin üretim, dağıtım ve tüketimi yoluyla insan ihtiyaçlarını karşılamaya
yönelik işlevler, ekonomiktir.
o İnsanlar ve insan grupları arasındaki ilişki ve bir arada yaşama ihtiyacını karşılama
işlevi sosyaldir. Sosyal ağlar, insan grupları arasındaki bütünleşmeyi sağlar.
o Yaşamı kolaylaştırabilmek için bir araya gelmiş insan topluluklarının yönetimi ve ortak
amaçları gerçekleştirmeye yönelik işlevler politiktir.
o İnsanlar psikolojik doyuma ihtiyaç duyarlar ve bunu sağlayan yaşam unsurları
nı korumak isterler. Onlarla duygusal bağları vardır. İnsanın bu ihtiyaçlarını karşılama işlevi
kültüreldir.
“Toplumsal bütün”, insan ihtiyaçlarını karşılama işlevini üstlenmiş; birbiri içinde yurtlanık;
interaktif etkileşimli; ekonomik, politik sosyal, kültürel ve teknolojik olmak üzere beş
sistemin bütünleştiği bir yapılanmadır. Temel unsurlarıyla birlikte “Toplumsal Bütün”, canlı
sistemler gibi, birbiriyle organik olarak bütünleşmiş ve birbiri içinde yurtlanık alt sistemler
olarak; çoklu, dinamik, doğrusal olmayan, çapraz ilişkileri de içeren “ağ” etkileşimine dayalı
Bir yapılanma gösterir.
BiLGi TOPLUMUNU YARATAN TEKNOLOJiLER
Mikroelektronik 1990’lara gelindiğinde Naisbitt ve Aburdene (1990: 11) yaşanan çağı,
insanlık tarihinde akıllara durgunluk veren bir teknolojik yenilenme, benzeri görülmemiş
ekonomik olanaklar ve şaşırtıcı siyasi gelişmeler ile kültürel yeniden doğuşlardan dolayı
BİLGİ EKONOMİSİ
kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 8
8
2000’li yılları “büyük yönelimler” (Megatrends) çağı olarak ilan ettiler Bu yeni yönelimlerin
temelinde “bilişim teknolojisi” yatıyordu. Bilişim teknolojisine dayalı olarak şekillenmeye
başlayan bilgi toplumunun itici ve tetikleyici gücü, bilgi ve bilgiyi işleyen bilgisayarlar oldu.
İnsan beyninin yerine geçmeye aday gözüken akıllı bilgisayar üretme çabaları yanında,
mikrobiyolojide insan genom haritası ve DNA şifrelerinin çözümüne kadar uzanan yeniliklerle,
uzayda güneş sistemi dışındaki evren arayışlarına kadar giden bilimsel gelişmeler hız kazandı.
Bütün bu gelişmeler, bir “bilgi patlaması” yaratarak, bilgi toplumuna gidişi inanılmaz ölçüde
hızlandırdı.
Temel araştırmalar için yeni ve çok daha etkin yollar açıldı. Benzetim modelleri; tıpta,
kimyada, biyolojide, meteorolojide ve üretilecek ürünlerin tasarımında yaygın olarak
kullanılıyor. Böylece bilgisayar destekli bilimsel araştırmalar bilime inanılmaz ufuklar açtı.
Mikroelektroniğin etkin kullanıldığı diğer bir alan robotlardır. Bir robotta 3 temel nitelik
beklenir.
Aritmetik hesaplar yapabilen hafızaya sahip olma, öğrenme, ayırt etme gücü,
“çıkarım yapma” yeteneği şeklinde bir yapay zekâ,
Ağırlık, büyüklük, sıcaklık, ses, şekil, renk, tat vb. özellikleri algılayan bir
“algılama elemanı”,
El, parmak, kol, ayaklar ve benzeri etkin bir mekanik elemanda oluşur.
Mikroelektronikteki gelişme ile birlikte, iletişim (telekomünikasyon) teknolojisi yenilendi.
Uydu teknolojisi ile uzay çalışmaları hız kazandı. Uzayda gerçekleştirilen yeni atılımlar, bir
yandan bilimsel verilere dayalı olarak çok hassas bilgisayarlara bağlı kontrol sistemlerinden
ve bir yandan da geliştirilen yeni materyallerin kullanımı ile üretilen uydular sayesinde
gerçekleşti.
Mikrobiyoloji
İnsanların yararlanabileceği ürün ve hizmetlerin mikroorganizmalar, mikrobiyal parçacıklar ve
diğer biyolojik metaryaller kullanarak endüstriyel işlem yolu ile sağlanması biyoteknolojinin
alanıdır.
Yeni Malzemeler
Yeni ve ileri nitelikte malzemelerin geliştirilmesi yüksek teknolojinin ilgi alanlarından birisidir.
Bir yandan havacılık, otomobil, gemi yapımı ve çeşitli hassas aletler alanında hıza, ısıya ve
değişik dış etkilere dayanıklı malzeme ihtiyacının bulunması; diğer yandan, fizik, matematik
modeller, bilgisayar bilimleri ve gelişmiş araçlarla maddelerin mikro bileşimine doğrudan
müdahale edilebilir duruma gelinmesi, yeni malzemelerin üretimine yol açtı. Bilişim
teknolojisinde ilerlerken bilgisayarlar ve çipler için yarı iletkenler ve süper iletkenler; hızlı
haberleşme ağı için;
BİLGİ EKONOMİSİ
kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 9
9
Fiber optik; bilginin manyetik depolanması için yönelimli yüzeyler şeklinde yeni malzemeler
üretildi. Fiberoptik bazlı bilişim ve iletişim ağları bilgi toplumunun altyapı donanımını
oluşturur.
Nanoteknoloji
Nanoteknolojiler, atomik ve moleküler ölçekte işleyiş ve etkileşimleri konu edinir.
Nanoteknolojide, atomik ve moleküler düzeydeki fiziksel, kimyasal ve biyolojik süreçlerin ve
reaksiyonların araştırılması, kontrolü ve üretimi yapılır. Nanoteknoloji sayesinde,
mikroelektromekanik sistemler, her alanda yaşamımıza girecek olup, kan dolaşımı içine
bırakılan nanomakinelerle, iç organların görüntülenmesi veya kanserli hücrelerin tamiri
mümkün gözüküyor.
BiLGi TOPLUMUNUN BiLiŞiM ALTYAPISI
Bilişim altyapısı, bilişim teknolojisinin, bilgiyi toplamak, iletmek, işlemek,
değerlendirmek,dağıtmak ve yaymak için oluşturduğu ağ sistemleri donanımını
Kapsar. Örneğin, veri bankaları, iletişim donanımlı araştırma merkezleri ve bunları bireysel
kullanıma bağlayan ağ sistemleri bütünü bilişim altyapısı donanımını verir.
Bilişim ağ sisteminin varlık nedeni ve fonksiyonu; “bilgi ve iletişim akışını” ve “aktarımını”
sağlamaya yöneliktir
Bilgi; üretirken de tüketirken de paylaşırken de çoğalan, paylaşımla sinerji yaratan, kapalılığı
kabul etmeyen, akışkanlığı yüksek, üretim sürecinde insanın yabancılaşmasına değil, tam
aksine insanla bütünleşik olarak, insanın kendini geliştirmesine ve kendini aşmasına hizmet
eden bir üretim faktörüdür.
Bilgi çağı da sermayenin önemini ikinci plana iterek, bilgi bazlı bir ekonomik örgütlenme ve
yapılanmayı öne çıkardı.
Bilgiyi, bilişim teknolojileriyle kazandığı için yenilikçi girişimci tipinin, bilişimci girişimci olarak
adlandırılması da mümkündür.
Bilgi toplumunda yeniliklerin, her alanda, özellikle de bilgi ve teknoloji üretiminde sürekli
olması nedeniyle,
• Verimlilik,
• Hız,
• Kalite,
• Esneklik,
• Çeşitlenme ve farklılaşma,
• Yerel ve küresel rekabet,
BİLGİ EKONOMİSİ
kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 10
10
• Bağlı ve destek endüstriler arası dayanışmanın getirdiği ortaklaşa rekabet ekonomik
faaliyetin niteliklerini belirliyor.
Politik Alanda Yenilenme: Katılımcı Demokrasi
Sanayi toplumunun insanlığa en büyük armağanlarının başında parlamenter demokrasi
Gelir. Zira tarım toplumlarındaki tek kişinin mutlak egemenliği yerine parlamenter
demokrasi, egemenliğin tek elde toplanmasını önleyerek, kuvvetler ayrılığı içinde yasama,
yürütme ve yargının bir birinden ayrılarak ve bir birini dengeleyerek örgütlendiği; yürütme ve
yasamanın seçimlerle belirlendiği; ayrıca yönetilenlere belli temel hak ve özgürlüklerin
tanındığı bir yönetim biçimidir.
Bilgi toplumunun daha örgütlü bir yapılanmaya sahip olması; katılım, karar,
Seçme ve seçilme gibi süreçlerin, parlamento düzeyinde ve parlamento için değil; toplumsal
örgütlenmenin daha alt katmanlarında, üstelik daha yoğun biçimde öne çıkmasına neden
oldu. Böylece özgür insanların, kendileriyle ilgili her düzeydeki süreçlere, örgütlü olarak daha
yoğun katılımı; temsili parlamenter demokrasiyi katılımcı demokrasiye dönüştürdü.
BiLGiYE DAYALI TOPLUMDA MEKÂNSAL BOYUT
Mekân olarak Kent ve Bölge düzeyinde konu ele alındığında şu noktalar özellikle önem
kazanır:
• Bölgenin heterojen yapılanışı, kentlerin zaman boyutu içindeki tarihsel gelişme
Düzey ve potansiyelleri,
• içerik olarak bu tarihsel birikime bağlı olarak kentlerdeki ekonomik aktivitelerin,
Kültürel dokuların ve sosyal yapıların birbiriyle karşılıklı ilişki yoğunluğu,
• Kentler arası ağ etkileşiminin içeriğiyle birlikte ulaştığı düzey insan, sermaye,
Mal-hizmet, bilgi, haberleşme - iletişim ilişkisi ve kültürel bütünlük, davranışsal özellikleri,
• Kentlerde, Ar-Ge birim, teknoloji ve eğitim kurumlarının ve tekno-parkların
Ulaştığı etkinlik düzeyi ile bunun sağladığı kentsel imaj, rekabet ve cazibe avantajı,
• Kentin kendi altyapısının (doğal, maddi, personel, kurumsal, teknolojik) birlikte
Varlığı ve karşılıklı etkileşim paradigması içinde birbiriyle sürekli karşılıklı etkileşimin yarattığı
kentsel gelişme dinamiği. Bu nedenle; kentsel sistem, kentsel yapı ile bu sistem ve yapılanışın
içeriğine göre kentsel süreçler olarak toplumsal süreçlerin şekillenişi.
Bilgi toplumunda kentler arası ilişkinin yenilikçi kent ağları şeklinde bütünleştirilmesi
Gerekir. Bu sayede bilgi bazlı araştırma, eğitim, öğretim, yenilikçi ve yaratıcı aktiviteler
öncelik kazanır. Kentteki kurumlar arası ilişkiler ve karşılıklı etkileşim, öğrenen kent ve
öğrenen örgüt ilişkisi olarak gelişir.
BİLGİ EKONOMİSİ
kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 11
11
Yenilikçi kentsel gelişmenin sürdürülebilirliği,
• Esnekliği ile değişime uyum sağlayan açık kentler;
• Dinamiği ile yeni kentsel yapılanmalar
• Açık ve esnek kent sistemleri içinde yaratılan dinamik süreçlerin belirlediği kentsel vizyoner
strateji ve politikalar gerektirir.
İnternet ağları, bir yandan uzaktaki insanlar arasında iletişim ve iş birliği sağlarken; diğer
yandan soğuk camın karşısında oturmaya mahkûm etmekte ve insanı psikolojik yalnızlığa
itmektedir. Sanayileşme sürecinin ilk 100 yılında çalışanlar düşük ücret, uzun çalışma süresi
Ve hiçbir sosyal hak ve güvenlik sistemi olmadan vahşi kapitalizme yol açtığı gibi;
küreselleşmenin ilk dönemi de kuralsız ve kontrolsüz olarak “vahşi küreselleşmeyi” gündeme
getirdi.
2.ÜNİTE – BİLGİ EKONOMİNİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ
TEMEL ÜRETiM FAKTÖRÜ OLARAK BiLGi
Bilgi, değer yaratmak üzere organize ve sistematize olmuş enformasyondur. Bilgi
toplumunda ise temel üretim faktörü bilgi olurken; bilgiye dayalı üretim ilişkilerinin
şekillendirdiği ekonomi, “bilgi ekonomisi”dir. Sanayi ekonomisinin ürettiği ürünler işlem
görmeye devam etmekle birlikte; bilgi ekonomisinin organizasyon yapısı içinde, bireyler
yanında giderek ağırlığı artan ağlar devreye girer.
Bilginin Tanım ve Çeşitleri
Bilgi toplumu ve bilgi ekonomisinin temel üretim faktörü bilgidir.
Ana Britannica; “doğruluğu, verili nesnel ve öznel koşullarda gerekli ve yeterli sayılan
kanıtlarla temellendirilmiş önermeler biçiminde dile getirilebilen bilinç içeriği” şeklinde
bilimsel bilgiyi öne çıkarır.
Buna karşın Büyük Larousse,
1. Okuma, araştırma, gözlem ve deney sonucunda edinilen ya da öğrenilenlerin
Bütünü; malumat,
2. Düşünme, yargılama, akıl yürütme gibi işlemler sonucunda elde edilen düşünsel ürün,
3. Belirli bir alanda öğrenilenlerin tümü,
4. Bir şey ve kimse hakkında edinilen bilgi ya da yapılan açıklama şeklinde daha geniş bir
tanımlama yapar.