Idari yargı ders notu

[GamzeKaragöz]

AÖF İdari Yargı Ders Notları
AÖF İdari Yargı Ders Notları, sitemiz tarafından özenle ve özgün olarak hazırlanmıştır. Bu notlar, vize
ve final olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.
Yazının sonunda, idari yargı ders notlarının PDF versiyonunu da bulabilir ve indirebilirsiniz.
İDARİ YARGI VİZE DERS NOTLARI
Hukuka uygunluk denetimi; yürürlükteki mevzuata, içtihatlara ve süreklilik kazanmış idari
uygulamalara aykırılık olup olmadığını tespit etmek için yapılan denetimdir.
Açık hata; takdir yetkisi kullanılarak yapılan işlemlerde idarenin yaptığı ve hemen fark edilebilen,
adalet duygusuna açıkça ters düşen tercih hatasına denir.
Tetkik hakimleri, Danıştay meslek mensupları arasında yer ALMAZ.
Kamuoyu; toplumu oluşturan bireylerin görüşlerinin aynı yönde toplanması ve kolektif bir talebe
dönüşmesidir.
Kamu hizmeti imtiyaz sözleşmeleri hakkında görüş bildirmek Danıştay’ın görevidir, Sayıştay’ın DEĞİL.
Hakimler ve Savcılar Kurulunun başkanı Adalet Bakanıdır.
Danıştay başkanını, Danıştay Genel Kurulu seçer.
Yürütmeyi denetlemek, yasama organının GELENEKSEL işlevlerinden birisidir.
Uyuşmazlık mahkemesi başkanını, Anayasa Mahkemesi seçer.
Bölge idare mahkemesine, İLK DERECE mahkemesi olarak doğrudan dava AÇILMAZ.
Denetleyenler açısından denetim türleri şunlardır:
- Parlamento denetimi
- Yargı denetimi
- Kamu denetimi
- İdari denetim
TBMM’nin bilgi edinme ve denetim yolları şunlardır (Gensoru artık yok):
- Meclis araştırması
- Meclis soruşturması
- Genel görüşme
Yargıtay üyelerini Hakimler ve Savcılar Kurulu seçer.
Danıştay; 9’u dava dairesi ve 1’i idari daire olmak üzere 10 daireden oluşur.
Valiler, bir toplantının yapılmasını en çok 1 ay süreyle erteleyebilir.
İdari vesayet denetimi; merkezi yönetimin, yerinden yönetim üzerinde gerçekleştirdiği bir denetim
türüdür.
Kamu Denetçiliği Kurumu, TBMM’ye bağlıdır.
Sayıştay başkanını TBMM seçer. Sayıştay üyelerini ise Sayıştay Genel Kurulu seçer.
Hakimler ve Savcılar Kurulu 13 üyeden oluşur ve 2 daire halinde çalışır.

4 üyeyi Cumhurbaşkanı, 7 üyeyi TBMM seçer. Adalet Bakanı ile Adalet Bakanlığı müsteşarı kurulun
doğal üyeleridir.
HSK (Hakimler ve Savcılar Kurulu) üyeleri 4 yıl için seçilir. Süresi biten BİR KEZ daha seçilebilir.
Sayıştay aslında yargı merci olmamasına rağmen, Anayasada yargı bölümünde düzenlenmiştir.
Siyasi partilerin mali denetimini Anayasa Mahkemesi yapar.
Aynı yargı çevresi içindeki idare mahkemeleri arasındaki iş bölümünü HSK belirler.
Adli idare; idarenin işleyişinin özel hukuk kurallarına tabi olduğu, idarenin denetiminin adli
mahkemelerce yapıldığı sistemdir.
İdare, içtihadı birleştirme kararlarına uymak zorundadır.
Mülkiyet hakkına, hukuki gerekçe olmadan el konması halinde, zararın tazmini için adli yargıda dava
açılır.
Hakimler ve Savcılar Kurulunca verilen meslekten çıkarma cezaları, yargı denetimi dışında DEĞİLDİR.
Kamu Denetçiliği Kurumu, idarenin yargısal denetimini YAPMAZ. Tavsiye kararları alır.
Şunlar; bilgi edinme hakkı kapsamında değildir:
- Devlet sırrı bilgiler
- Özel hayatın gizliliğini ihlal edici bilgiler
- Ticari sırlara ilişkin bilgiler
- Açıklanması halinde, suç işlenmesine neden olacak bilgiler
Şunların, Anayasa Mahkemesine doğrudan iptal davası açma hakları vardır:
- Cumhurbaşkanı
- TBMM’de en fazla üyeye sahip 2 siyasi parti grubu
- Üye tamsayısının en az beşte biri (120)
Anayasa mahkemesine bireysel başvuru; başvuru yollarının tüketildiği tarihten itibaren en geç 30 gün
içinde yapılmalıdır.
Danıştay Genel Kurulunda, Adalet Bakanlığı temsilcisi YER ALMAZ.
Danıştay 1inci dairesi, idari daire sıfatıyla görev yapar.
Bölge idare mahkemelerinde bir başkan ve yeteri kadar üye bulunur.
Danıştay’ın ilk derece mahkemesi sıfatıyla bakacağı davalarda, dava açma süresi 60 gündür.
Fiili yol; idarenin kişi hak ve hürriyetlerine yönelik açk ve haksız eylemidir.
Karma ölçüt; idarenin görev alanını belirlerken; hem kamu hizmeti görmek için hem de kamu gücü
kullanarak yaptığı işlemlerini esas alan ölçüttür.
İç denetim; kamu kurumlarının hesap verme sorumluluğu çerçevesinde, bütün faaliyet, amaç ve
hedeflerinin kanunlara uygunluk yönünden incelenmesi ve değerlendirilmesidir.
Şunlar, denetim türleridir:
- İç denetim

- Dış denetim
- Ön denetim
- Anında denetim
Bireysel başvuru; Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerden birinin kamu gücü
tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesinde yapılan başvurudur.
İdari rejim; idarenin faaliyetlerini özel hukuk alanı dışında tutarak, ayrı hukuk kurallarına tabi kılan ve
bu kuralları uygulayacak adli makamları diğerlerinden ayıran yönetim sistemidir.
Danıştay idari dava dairelerinin, ilk derece mahkemesi olarak verdikleri kararları, idari dava daireleri
kurulu temyizen inceler.
Takdir yetkisi; idarenin bir işlemi yapıp yapmamak konusunda serbestiye sahip olduğu durumu ifade
eder.
Hukukilik denetimi; kamu kurumlarının eylem ve işlemlerinin, ilgili kanun, tüzük vb. mevzuata
uygunluğunun denetlenmesidir.
Yükseköğretim Kurulunun, üniversiteler üzerindeki denetimi bir tür idari vesayet denetimidir.
Askeri mahkemeler, Askeri Yargıtay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, yeni sistemle beraber
KALDIRILMIŞTIR.
Anayasa Mahkemesi ile başka bir mahkeme arasında uyuşmazlık olursa, bu sorunu Uyuşmazlık
Mahkemesi ÇÖZMEZ. Anayasa Mahkemesinin kararı esas alınır.
İdari görevlerden Danıştay üyeliğine seçileceklerin, yükseköğrenimlerini tamamladıktan sonra en az
15 yıl devlet hizmetinde çalışmış olmaları gerekir.
Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu şunlardan oluşur:
- Başkan
- Başsavcı
- Başkanvekilleri
- Dava daireleri başkanları ve üyeleri
Danıştay dava dairelerinin görevlerini, Danıştay Genel Kurulu belirler.
HSK tarafından verilen meslekten çıkarma cezalarına itiraz Danıştay’a yapılır.
Kamu gücü ölçütü; idarenin tek yanlı iradesi ile yaptığı işlemlerden kaynaklanan uyuşmazlıklara idari
yargının görevli olduğunu ortaya koyan sistemdir.
İdare işlevi; yasama, yürütme ve yargı işlevleri dışında kalan tüm kamusal faaliyetlere verilen addır.
Kamu denetimi; idare üzerinde bilgi edinme hakkının kullanılmasıyla gerçekleşen denetimdir.
Performans denetimi; yönetimce gerçekleştirilen faaliyetlerin uygulanması ve kontrolü aşamalarında
verimliliğin ve etkililiğin denetlenmesidir.
Hiyerarşik denetim; aynı idari birim içinde, üstün astı denetlemesidir.
Asliye Hukuk Mahkemelerince verilen ve kesin olmayan kararlara karşı Bölge Adliye Mahkemesine
başvurulur.

Anayasa mahkemesi 15 üyeden oluşur. 12 yıl için seçilirler. Bir kişi iki defa üye seçilemez. 65 yaşını
dolduranlar emekliye ayrılır. Sağlık bakımından üyenin görevini yerine getirememesi nedeniyle
üyelikten çıkarma için, üye tam sayısının salt çoğunluğunun oyu gerekir.
Anayasa mahkemesi üyelerinin 3’ünü TBMM ve 12’sini CB seçer.
Tüzük tasarılarını, Danıştay birinci dairesi inceler.
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanundan kaynaklanan uyuşmazlıklar Vergi
Mahkemelerinde çözümlenir.
Kamu hizmeti ile ilgili imtiyaz sözleşmelerine karşı TAHKİM’e gidilebilir.
Devletin temel amaçları, Anayasa’nın 5inci maddesinde belirtilmiştir.
İki dereceli yargı sisteminin tamamlanması, 1982 yılında gerçekleşmiştir.
Yargılama; toplum yaşamında bireyler arasında ya da bireyle devlet arasında meydana gelen
uyuşmazlıkların yargılama yöntemleri kullanılarak çözümlenmesidir.
Yarı çeşidi ya da yargı kolu; kararları aynı yüksek mahkemede temyiz edilen mahkemelerin
oluşturduğu düzene denir.
İçtihat kavramının sözlük anlamı GÖRÜŞ’tür.
İdari makamları, adli makamlardan tamamen ayıran yönetim sistemi, idari rejim ve kuvvetler
ayrılığıdır.
İdari Yargılama Usulü Kanununa göre, idareye yapılan başvuruya 60 gün içinde cevap verilmezse,
başvurunun reddedilmiş sayılmasına zımni ret denir.
Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının kullanımı, kamuoyu denetimi kapsamında yer alır.
Siyasi partilerin kapatılmasına Anayasa Mahkemesi karar verir. Bunun için, toplantıya katılan üyelerin
üçte iki oy çokluğu şarttır. (Anayasa Mahkemesi en az 10 üye ile toplanır.)
Sayıştay’ın kesin hükümlerine karşı, yine Sayıştay’da karar düzeltilmesi isteminde bulunabilir.
Bölge idare mahkemelerinde en az 2 daire bulunur.
Danıştay üyelerinin görev süresi 12 yıldır. Bir kimse 2 defa Danıştay üyesi seçilemez.
Danıştay Başkanlık Kurulunun kararlarına karşı, Başkanlar Kuruluna itiraz edilebilir.
İdari yargıda genel görevli yargı yeri, idare mahkemeleridir.
HSK dairelerinin aldığı kararlara karşı, HSK Genel Kuruluna itiraz edilebilir.
İDARİ YARGI FİNAL DERS NOTLARI
Devlet Denetleme Kurulu, Cumhurbaşkanına bağlıdır.
Bakanlar Kurulunun işlemlerinin iptali için açılan davalarda, davalı idare, kararı uygulamakla yükümlü
bakanlık olacaktır.
İptal davalarında genel görevli mahkeme, idare mahkemesidir.
Tam yargı davaları, doktrinde, özel hukuktaki edim davalarına benzetilmektedir.

Bağlantılı dava; aynı sebepten doğan ya da biri hakkında verilecek hükmün diğerini etkileyeceği
davalara denir.
Tam yargı davası sonucunda, dava sonucundan, dava konusu işlemle ilgili herkes YARARLANMAZ.
Sadece, davacı yararlanır.
İdari yargıda, duruşma yapıldıktan sonra en geç 15 gün içinde karar verilmesi gerekir.
Resen araştırma ilkesi; davanın tarafları sunmadan ya da talep olmaksızın, her tür incelemenin
mahkeme tarafından yapılabilmesine denir.
İdari yargıdan duruşmalar, kamu güvenliğinin gerekli kılması nedeniyle, gizli yapılabilir.
Şunlar; idari yargıda ilk incelemede ele alınır:
- Husumet
- Ehliyet
- Süre aşımı
- Görev ve yetki
Kanun yolu; mahkemece verilen kararın hukuka aykırı olduğunu düşünen tarafa, kararın üst
mahkemede incelenmesini isteme hakkını veren hukuki yoldur.
Yargılamanın yenilenmesi; mahkeme kararına esas bir belgenin sahte olduğunun resmi makam
huzurunda kabul edilmesi halinde başvurulacak bir kanun yoludur.
Uygulanan bir yıkım kararının iptali üzerine, idarenin geçmişe dönük işlem yapamamasının nedeni,
maddi imkansızlıktır.
Kamu tüzel kişileri, mallarının haczedilmesini engellemek için, kamu hizmetine tahsis kararı
almaktadır.
İdare mahkemeleri tarafından verilen iptal kararları sonucunda, idari işlemler, YAPILDIKLARI andan
itibaren ortadan kalkar.
Merkezi yönetim idarelerinin, sosyal güvenlik kurumlarının mal ve giderlerini denetleme ve kesin
hükme bağlama yetkisi Sayıştay’a aittir.
İdari işlemlere karşı tam yargı davası, kural olarak 60 gün içinde açılır.
Vergi davasına konu olacak bir işlemin geri alınması için, ilgililerin 30 gün içinde idareye başvurması
gerekir.
İdare ve vergi mahkemesi olmayan yerlerde dava dilekçeleri, Asliye Hukuk Mahkemesine verilir.
Bölge İdare Mahkemesine yapılan itiraz aşamasında, duruşma yapılması mahkemenin
TAKDİRİNDEDİR.
Eksik harç veya posta gideriyle dava açılırsa, eksik kısmın tamamlanması için 30 gün süre verilir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararı gereğince yapılacak yargılamanın yenilenmesi başvurusu,
kararın kesinleştiği tarihten itibaren 1 yıl içinde yapılmalıdır.
Kamu Denetçiliği Kurumunun baş denetçisi, TBMM genel kurulunca seçilir.
Danıştay dava daireleri arasında oluşan karar farklılıklarını gidermekle yetkili kurul, İçtihadı
Birleştirme Kuruludur.

Fiili yol durumunda, oluşan zararın tazmini ADLİ YARGIDA istenir.
Tam yargı davası; doğan zararın tazmini ya da hakkın geri verilmesi isteklerini konu alan bir idari dava
türüdür.
Özel kanunla başkaca süre gösterilmemişse, vergi mahkemelerinde iptal davası açma süresi 30
gündür.
Danıştay’a sunulan dava dilekçesi üzerinde ilk incelemeyi, tetkik hakimi yapar.
İdare mahkemesinde dava deftere kaydedildiği tarihte açılmış sayılır.
Dava açılmadan önce idareye başvuru zorunluluğu varsa ve başvuru yapılmadan dava açılmışsa,
MERCİ TECAVÜZÜ gerçekleşir.
İdare mahkemesinin tek hakimle verdiği karara karşı itiraz süresi 30 gündür.
İdari yargıda temyiz merci Danıştay’dır.
Temyiz dilekçesinde eksiklikler varsa, eksikliklerin tamamlanması için 15 gün süre verilir.
Mahkeme kararı, süresi içinde kamu görevlisi tarafından yerine getirilmezse, tazminat davası İDAREYE
karşı açılabilir.
İdare, yürütmenin durdurulması kararının tebliğinden itibaren 30 gün içinde kararı yerine
getirmelidir.
Anayasada öngörülen yargı düzenleri şunlardır:
- Anayasa yargısı
- İdari yargı
- Adli yargı
- Uyuşmazlık yargısı
Yüce Divan sıfatıyla görev yapma yetkisi, Anayasa Mahkemesine aittir.
Bağlı yetki; bir işlemin bütün unsurlarının hukuk tarafından belirlendiği ve idareye tercih ya da seçim
olanağı bırakmayan yetkidir.
İptal davası açma süreleri genel olarak; Danıştay ve idare mahkemelerinde 60 gün, vergi
mahkemelerinde 30 gündür.
Yetki kuralları; COĞRAFİ olarak, hangi yer mahkemesinin davaya bakacağını belirleyen kurallardır.
İdari yargı yerlerinin, davaları, tekemmül tarihinden itibaren 6 ay içinde sonuçlandırması gerekir.
Temyiz dilekçesindeki eksikliklerin, 15 gün içinde tamamlanması gerekir.
İptal ya da yürütmeyi durdurma kararlarının gerekleri, idare tarafından en geç 30 gün içinde yerine
getirilmek zorundadır.
Yargı kararını uygulamayan bakan hakkında ceza davası, Yüce Divan’da açılabilir.
Vergi mahkemelerinin KURUL halinde verdiği yürütmeyi durdurma kararlarına karşı itiraz merci, Bölge
İdare Mahkemesidir.
Dava dilekçelerinin ön incelemesinde, en başta incelenecek olan konu görev ve yetkidir.

Harç ve posta ücreti süresi içinde verilmeyen ya da tamamlanmayan dilekçeler hakkında, davanın
açılmamış sayılması kararı verilir.
Yargılamanın yenilenmesi talebi, kararı veren mahkemeye yapılır.
Tek hakimle verişen vergi mahkemesi kararlarına karşı başvurulabilecek kanun yolu, itirazdır.
İdare mahkemesinde tazminata hükmedilmişse, ilgili kili banka hesabını kuruma bildirdikten sonra, en
geç 30 gün içinde ödeme yapılması gerekir.
İdari yargı tarafından verilen tazminat kararı idarece yerine getirilmezse, tazminatın tahsiline icra
daireleri yetkilidir.
Belediyeye ait özel malların HACZİ MÜMKÜNDÜR.
İvedi yargılama usulüne tabi işlemlerde, dava açma süresi 30 gündür.
Danıştay idari dava dairesince verilen yürütmeyi durdurma kararına karşı, itiraz merci Danıştay İdari
Dava Daireleri Kuruludur.
İdare, dava dilekçesinin tebliğinden itibaren, 30 gün içinde savunmasını vermelidir.
Dava görülürken davacı ölürse ve dava sadece öleni ilgilendiriyorsa, mahkeme dilekçenin iptali kararı
verir.
Kanun yararına temyiz etme yetkisi, Danıştay Başsavcısına aittir.
Hüküm fıkrasındaki yanlışlıkların düzeltilmesi için yapılabilecek başvuru, yanlışlıkların düzeltilmesi
başvurusudur.
Vekili olmayan kimseyle davanın görülmüş olması nedeniyle yapılacak yargılamanın yenilenmesi
başvurusu süresi 60 gündür.
Kanuni süresi geçtikten sonra yapılacak temyiz başvurusu hakkında verilen temyiz isteminin reddi
kararına karşı, yine temyize başvurulabilir.
Kazanılmış hak; düzenleyici işlemlerin yürürlükte olduğu sürede uygulanmasıyla ilgililer bakımından
doğan durumdur.