İKİ SİYASAL EĞİTİM MODELİ: SOKRATES VE PLATON’UN EĞİTİM VE İNSAN ANLAYIŞLARI (SOKRATİK VE PLATONİK EĞİTİM)

Cevapla
hilaldonmez
Mesajlar: 1
Kayıt: 18 Nis 2019 13:13
İletişim:

18 Nis 2019 13:17

ÖZET
Eski çağlardan bu yana en önemli sorunlardan biri eğitim konusu olmuştur.
Eğitimle ilgili çeşitli teoriler geliştirilmiştir. Modern dönemde geliştirilen
eğitimle ilgili pek çok teori olmakla birlikte, bu teorilerin köklerinin Antik
çağda bulunduğunu ve önemli bir kısmının da ya Sokrates ya da Platon’un
insan ve eğitim anlayışının devamı niteliğinde olduğunu söyleyebiliriz.
Bu çerçevede her ikisi de İdealist eğitim kuramları başlığı altında yer
almasına rağmen Sokrates ile Platon’un eğitim modellerinin birbirinden
oldukça farklı olduğunu ve neredeyse bir diğerinin zıddı olduğunu iddia
edebiliriz. Bu çerçevede Sokratesçi (Sokratik) ve Platoncu (Platonik)
eğitim modelleri, onların insana ve evrene bakışlarının bir biçimde ürünü
olduğu için, her ikisinin de eğitim modellerinin karşılaştırmalı bir biçimde
incelemesinde yarar vardır. Bu inceleme sonucunda bugünkü mevcut eğitim
modellerinin de kabaca ya Sokratik ya da Platonik eğitim modellerinden
birine dâhil edilebileceği görülebilecektir.
Sokratesçi eğitim modeli, Sokrates’in insan anlayışının bir sonucudur.
Sokrates, polis’in kutsandığı, bireyin nisbeten önemsenmediği Atina’da
yaşayan bir filozof olmakla birlikte, yaşadığı dönemde egemen olan kalıplar
içinde düşünce geliştirmemiş ve sosyal statüden bağımsız olarak “insan”
anlayışını esas alan bir yaklaşım geliştirmiş, bu çerçevede her bir insanın
birey olarak değerli olduğunu, her insanın eğitimle kendini geliştirebileceği
ve ruhsal yetkinliğe ulaşabileceği bir potansiyeli olduğunu, bilgiye ulaşmanın,
kendini geliştirmenin her insanın hakkı olduğu düşüncesini geliştirmiştir. Bu
nedenle Sokratesçi eğitim modelinin temel kavramı, kendini geliştirme ya da
Türkçedeki daha uygun bir kelimeyle “inkişaf”tır. Sokratesçi eğitim modeli,
potansiyel güçlerinin açığa çıkması için, toplumsal konumuna bakılmaksızın
her bireyin bilgiye ulaşmasını savunur. Platoncu eğitim modeli ise, Sokrates’ten farklı bir insan ve eğitim
anlayışına sahiptir. Sokrates’in öğrencisi olmakla ve ondan idealist
felsefeyi öğrenmiş olmakla birlikte Platon, Sokrates’in tam tersi bir eğitim
anlayışına sahiptir. Platon, Sokrates gibi insanı merkez alan değil, iktidarı
merkez alan bir model geliştirir. Bu model içinde eğitim, herkesin değil,
ancak doğuştan sahip olduğu yetenekleri sayesinde sıradan insanlardan
ayrılan az sayıdaki seçkinin hakkıdır. Eğitim alma hakkı bu az sayıda kişi
için söz konusudur. Platon’un toplum modeli üç tabakalı olduğu için üst
tabakadaki koruyucular ve filozof krallar eğitim alabilir. Alt tabakadakilere
ise, durumlarını kabullenmesinin sağlayacak “yalan”lar söylenir. Platon’un
eğitim modeli, Sokrates’teki kendini geliştirmeden çok, kurulu düzenin
korunması üzerine kurulu olduğu için, her tabakadaki eğitim, mevcudun
muhafazası üzerine kuruludur. Eğitimin içeriği de buna göre belirlenir. Bu
nedenle Platoncu eğitim modelinin anahtar kelimesi “doktrin aşılama”dır
(indoctrination).
Anahtar kelimeler: Sokratik Eğitim, Platonik eğitim, Sokrates, Platon,
yaratıcılık, endoktrinasyon, iktidar, insan merkezcilik, inkişaf.
ABSTRACT
Two Models of Political Education: Socrates and Plato’s Policiy of
Education and View of Humanity
Since ancient times education, has been an important question. Hence,
throughout philosophical history, some theories was advanced about
education and on its feature and content. Many modern education theories
have roots in ancient times. For example, today’s some education theories
are continuation of Socratic and Platonic educational theories. Though
both philosophers are known as idealist thinkers, their educational theories
are very different from the other. This difference so big that even we can
say that one of them ise opposite to the other especially in education.
Socratic education, is result of Socrates’ human view. Socrates lived in
Athens in which collective is more importent than individual. He thinked
not in his society’s dominant patterns and advanced an human view that all
human beings as individuals are valuable whether they have social status
or not. In this view, human beings, can develop themselves and reach
moral perspectiveness as individually. Every human being, has right to
development and hence Socratic education depends on almost only the
concept of development. Platonic educational model is very different that of Socratic education.
Though he ise a disciple of Socrates, he is not his follower especially in
education in terms of its end and methodology. Though Socrates adopted
idealistic philosophy, his educational model has exactly opposite to Socratic
education. Platonic education, has not human centered educational view
but on the contrary has power cebtered educational view. In this view, not
everyone but only a small elite have right to education. In his Republic,
only guardians and Philosopher-king(s) are educated and lower class
people are lied to adopt their lower status. All education has a totaliter and
it dosent aspire free thinking. Because Platonic educational view depends
on saving the established order, this educational model is names correctly
as indoctrination. Any educational model depends on indoctrination,
dosent concerns free thinking and development and desires to save order
as it is in that time.
Key words: Socratic education, Platonic education, Socrates, Plato,
creativity, indoctrination, power, human centerism, development.
Giriş
Immanuel Kant’ın da belirttiği üzere, insan yeryüzünde eğitime ihtiyaç
duyan tek varlıktır. O kadar ki, insan ancak eğitimle insan olabilir. Ona
göre insan, eğitimin kendisinden çıkardığı şey her ne ise odur (Kant,
2007, 27-31). Zira hayvanlar, değişmez bir plana göre sahip olur olmaz,
güçlerini-yeteneklerini kullanırlar. Oysa insan bir potansiyel olarak
dünyaya gelir ve gelişimi daima sürer. İnsanın eğitime ihtiyaç duyduğunun
su götürmez bir gerçek olması, eğitimin mahiyeti ve nasıl gerçekleşeceği
ile ilgili çeşitli görüşleri karşımıza çıkarmıştır. İşte bumlardan biri de
idealist eğitim anlayışıdır. 17. Yüzyılın sonlarında idealist kavramı
Leibniz tarafından insan zihnine daha fazla, duyulara daha az önem veren,
maddeciliğe karşı çıkan bir felsefeye gönderme yapmak için kullanıldı
ve Platon da idealistlerin en büyüğü olarak nitelendi (Brown, 1998: 216).
Hem Platon hem de hocası Sokrates, her ikisi de idealist eğitim anlayışına
sahip olmalarına rağmen, aralarında büyük farklıklılar mevcuttur. Öyle ki
Platon’la Sokrates’in eğitim anlayışları açısından birbirinin zıt kutbunda
yer aldığını bile söyleyebiliriz. Sokrates, insan merkezli bir eğitim anlayışı
ortaya koyarken, Platon iktidar ve otorite merkezli bir eğitim anlayışı
koyar. Ya da başka bir ifadeyle Sokrates eğitimde bireylerin gelişimini,
inkişafını esas alırken, Platon, mevcudu muhafaza etmeye çalışarak
eğitimi endoktrinasyona dönüştürür. Şimdi bu eğitim anlayışlarını kısaca
inceleyelim.
Cevapla
  • Benzer Konular
    Cevaplar
    Görüntü
    Son mesaj
  • Bilgi
  • Kimler çevrimiçi

    Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 7 misafir