Besin Kirliliği Ders Notu

[tirrek]

Çevre Kirleticilerinin Besin Kirliliğine Etkileri
Doğrudan ya da su ve toprak kirliliğine bağlı olarak ortaya çıkan besin kirliliği sağlığımız açısından önemli sorunlar yaratmaktadır. Besinlerin fiziksel, kimyasal ve biyolojik kirliliği birçok etkenin vücuda girmesine yol açar. Besinlerde yapısal olarak yapılan değişiklikler (genetik olarak değiştirilmiş besinler) ile hormon ve antibiyotikler bilimsel kurallara uygun yapılmadığında çok istenmeyen sonuçlara yol açabilir. Bu durum, sebze ve meyvelerde ürünü artırmak için kullanılan hormonlar için de geçerlidir. Üreticilerin “azı yararlı olanın çoğunun daha çok yararlı olacağı” şeklindeki yaklaşımı büyük bir toplumsal tehlikeye dönüşebilir. Ayrıca bir besin maddesinin içerisindeki kimyasalın birim miktarda önerilen miktarı aşmaması sorunu çözmez. Söz konusu besin maddesinden çok fazla tüketilmesi tehlike sınırının aşılmasına yol açabilir.

Besin Kirliliğinin Nedenleri
Hava, su ve toprak kirlenmesi, tarım ilaçlarının kullanılması, daha sonra tüketilmek için hazırlanan yiyeceklerin yapımı ve saklanması sırasında gerekli koşulların sağlanamamasından dolayı yiyeceklerin bozulması besin kirlenmesinin nedenlerindendir.
Nüfus artışına paralel olarak daha çok ürün elde etmek için çeşitli çabalar sarf edilmekte, çalışmalar ürünün artışıyla ilgili iyi sonuçlar verirken bir yandan da besinlerin kirlenmesine yol açmaktadır. Bu kirlilik bitki çeşitliliğini tehlikeye düşürmekte ve birçok türün yok olmasına neden olmaktadır. Besin kirlenmesi sonucunda en büyük zararı hayvanlar ve insanlar görmekte, kirlenmiş besin maddelerinin tüketilmesi çeşitli hastalıklara hatta ölümlere neden olabilmektedir. Besin kirlenmesinin nedenleri:

• Radyoaktif kirlenme
• Tarımsal ilaçlarla kirlenme
• Saklanma
• Biyolojik kirlenme
• Taşınma sırasında meydana gelen kirlenme


Resim 4.3: Besin kirliliği

Besin Kirlenmesi İçin Alınabilecek Önlemler
Zirai mücadele ilaçları bitkiler üzerinde birikerek besinlerle insanlara ve hayvanlara geçer. DDT vücutta yağ dokusunda birikir. Zamanla öldürücü boyutlara ulaşır. Nükleer kirlenmede radyoaktif maddeler çevreye yayılarak bitkilerin üzerine çöker ve yağmur sularıyla su kaynaklarına taşınır. Ürünün artışı için toprağa verilen gübreler besin kirlenmesine yol açıp gübreleme sonucu açığa çıkan zehirli maddeler besin zinciriyle kullanım alanından uzaklara yayılmaktadır. Kirli besinler, beslenme sonucu vücuda girerek mikropların yayılmasına neden olur. Sonuçta besin zehirlenmesi kolera, dizanteri, sarılık gibi hastalıkları ortaya çıkarır. Besin kirlenmesi için alınabilecek önlemler:

• Besinler iyice yıkandıktan, temizlendikten sonra tüketilmelidir.
• Besinler uzun süre bekletilmemelidir.
• Ambalajlı satılan besinlerin üzerinde TSE damgası aranmalıdır.
• Ambalajlı satılan besinlerin son kullanım tarihi geçmiş olanlar kesinlikle tüketilmemelidir.
• Ürünler üretim sırasında hatalı gübrelenmemeli, ilaçlanmamalıdır.
• Nükleer sızıntıya veya patlamaya maruz kalmış besinler kesinlikle tüketilmemelidir.
• Çevreyle birlikte besinlerin kirlenmemesi için atıklar arıtılmadan sulara verilmemeli, toprağa atılmamalıdır.