Temel Sektörlerde Gelişmeler:Tarım Sektörü
İktisadi kalkınmamnın temel başlangıç noktası tarım sektörüdür.İktisatçı Ouesnay fizyokrasi teorisi ile ilk kez tarım sektörünün öneminde değinmiştir.
Dar anlamda tarım ekim ,dikim ,bakım ve yetiştirme yoluyla ürün üretilmesi bunların üreticiler tarafından işlenmesi ve değerlendirilmesini kapsar.
Geniş anlamda ise bitkisel ve hayvansal üretimin yanı sıra ormancılık ve balıkçılık faaliyetlerini,tarımsal ürünlerin taşınması saklanması ,satılması ve tarım araçlarının bir bedel karşılığında kullandırılmasıdır.
Tarım Sektörünün İşlevleri;
-İnsanların besin gereksinimleri karşılamak.
-Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanmasına yardımcı olmak
-Sanayi sektörüne hammadde sağlamak.
-Tarım dışı sektörlere istihdam sağlamak .
-Tarım dışı sektörlerde üretilen mal ve hizmetlere talep yaratmak
-Çevre sağlığı ve toplumun ruhsal dengesini korumak.
Tarım Sektörünün Genel Özellikleri
Tarımsal üretim iklim ve mevsim şartlarına bağlıdır.
Bazı tarımsal ürünler için belli mevsimsel şartlar aranır.
Tarımsal üretimde kullanılan teknikleri geliştirmek sınırlıdır.
Tarım sektörü emek yoğun olduğundan çok ileri teknoloji kullanılmaz.Bu durumda bölge,aile ve ürünler arasındaki verimlilik farkının temel nedenidir.
Tarımsal mallar genellikle temel mal statüsünde olduğu için tüketicilerin gelirindeki değişmelerden fazla etkilenmez.
Gelirin artması talebi çok az değiştirmesinden dolayı bu mallar düşük mal denir.
Tarım sektöründe üretim alanları dağınıktır.
Tarım sektöründeki firmalar üretmiş olduğu malları arz ederler tam rekabet piyasa koşullarında , hammade temininde ise aksak rekabetli piyasa koşullarında faaliyetlerini devam ettirirler.
Tarım sektöründe azalan verimler kanunun geçerlidir.Kullanılan arazinin kısa zamanda genişletilmesi söz konusu olmaması üretici verimini azaltan sabit faktör kısıtlayıcısıdır.
Tarımsal ürünlerin fiyatları istikrarsızdır.Bunun sebebi iklim koşullarındaki beklenmedik değişmelerdir.
Bu istikrarsızlıklar literatürde örümcek ağı teorisi ile açıklanır.
Türk Tarım Sektörünün Üretim Yapısı ve Ürün Profili
Türk tarımında üretim büyük ölçüde doğa ve iklim koşullarına bağlıdır.Bu açıdan ülkemiz yetiştirilen ürünler açısından zengindir.
Tarım sektöründeki doğrudan ve dolaylı kuruluşlar ;özel sektör ve kurumları,devlet ,KİT ‘ler,tarım kredi kooperatifleri ,ticaret borsaları ve aracı kuruluşları sayabiliriz.
Tarımsal üretim bitkisel ve hayvansal olmak üzere iki alt sektörden oluşur.Hayvansal üretim canlı hayvan ve hayvanlardan oluşan ürünleri kapsarken diğer ürünleri bitkisel ürünler olarak adlandırabiliriz.Tarıma uygun alanların % 35 ‘ ini orman arazileri oluşturur. Ekilen arazinin her yıl 4 ‘ te 1 ‘ i nadasa bırakılır.Tarım arazileriyle ilgili en önemli sorun tarım arazilerinin parçalı olmasıdır.Tarımsal üretimin geleneksel aile işletmeciliği usulü ile yapıldığından mirsa yoluyla araziler küçük birimlere bölünmüş olup bu durumda verimli bir üretim ve etkin bir piyasa oluşmanın oluşmasını engellemiştir.Diğer bir sorun tarım işletmelerinin büyük bir bölümünün küçük aile işletmeleri aracılığıyla yapılmasıdır.
Bitkisel Tarım ve Ürünleri
Bitkisel tarım ; tahıllar ve diğer bitkisel ürünler ,sebzeler,meyveler içecek ve baharat bitkileri olarak üç grupta yer alır.
Tahıl ve diğer bitkisel ürünlerde en fazla ekili alanı buğday,mısır,arpa gibi ürünler alır.Üretim miktarı açısından diğer bitkisel ürünler tahıllardan daha fazla paya sahip olsa da , tahıllar ara ve nihai mal olma özelliği ile son derece önemlidir.
Sebzeler ;
Meyvesi için yetiştirilen sebzeler(karpuz,kavun,domates,hıyar,acur,biber)
Yumru ve kök sebzeler(kuru soğan,havuç,turp,pırasa) ve
Diğer sebzeler olmak üzere üç grupta ele alınır.
Türkiyedeki üretimin % 82 ‘si meyvesi için % 12 ‘si yumru ve kök sebzelerden oluştuğunu görmekteyiz.En fazla üretilen sebzeler domates,karpuz,biber,soğan ,hıyar gibi ürünler yer alır.Profosyonel olarak üretim Akdeniz bölgesinde görülür.
Meyveler
Meyve üretiminde dünya genelinde üretim açısından zengin bir ülke olduğumuz söylenebilir.En fazla üretilen meyve grupları üzüm,turunçgiller ve yumuşak çekirdekliler en az üretilenler ise tropikal meyvelerdir.Tek tek ele alındığında en fazla sırası ile üzüm ,elma ,portakal,zeytin,çay,mandalina,limon,fındık ve şeftalidir.Fındık,incir,vişne,kiraz,kayısı ve haşhaş üretiminde Türkiye dünya genelinde 1. sıradadır.
Bitkisel Tarım Sektöründe Tohumluluk Üretimi
Bitikisel üretimin verimliliği için kaliteli yani sertifikalı tohumluk kullanılması önemlidir.Türkiyedeki en büyük tohumluk üreticisi Türkiye Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğüdür(TİGEM).Dünya tohumculuk piyasası 45 milyar dolar civarındadır.
Türkiyenin yıllık 37 bin ton ithalatı 31 ton ihracatı bulunmaktadır.Karşılama oranı tamamen yurtiçinden olan ürünler hibrit ayçiçeği,aspir ve hibrit mısırdır. Karşılama oranı% 5t ‘in altında olann ürünler ise kuru fasulyeinohuti karunga ve fiğ ürünüdür.
Hayvancılık Sektörü ve Hayvansal Üretim
Hayvansal üretimde canlı hayvan pazarlaması düşükken hayvansal ürünlerde ise pazarlanan kısım oldukça yüksektir.
Canlı Hayvan Üretimi
Büyükbaş hayvancılıkta yaty bir çizgi söz konusudur.
Son 20 yıla bakıldığında ise küçükbaş hayvan sayısında düşüş gözlemlenmektedir.Bu durum keçi sayısındada görülmektedir.
Canlı tavuk üretiminde ise büyük bir gelişme vardır .Arıcılıkta ise 2000’li yıllarda bariz bir sıçrama vardır .
İpek böcekçiliğinde ise büyük bir gerileme olup yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Dünya süt üretiminin tamamına yakınını ve et üretiminin % 24 ü sığırlardan karşılanır.
Türkiyede kırmızı et üretimi istikrarsız bir çizgidedir.Süt üretiminde koyun ve keçiden elde edilen süt miktarı azalırken inek sütü üretiminde artış görülmektedir.Tavuk yumurtası ve tavuk eti üretiminde de ciddi bir artıöş söz konusudur.
Geleneksel yöntemler yerine modern arıclıkla bal üretiminde artış sağlanmıştır.
Tarımsal istihdamda zaman geçtikçe çalışan kişi sayısı gittikçe azalmaktadır.
Bunun sebebleri;sektörün geri kalmışlığı, ulusal ve Uluslararası pazarlara yönelik mal üretememe,hayat standartının düşük olması gibi unsurlar yer alır.
Tarımsal dış ticaret açığında son yıllarda ciddi derecede bir artış söz konusudur.
Tarımsal ihracatın en fazla yapılduğı ülkeler arasında Irak,Almanya ,Rusya,İngiltere İtalya,Fransa ve Holladadır.
İthalat yapılan ülkeler ise Abd,Ukrayna,Rusya,Almanya,Brezilya ve Malezya dır.
Türkiyede Tarımsal Destekleme Politikaları
Tarım sektörüne sağlanan destekler fiyat ,gelir ve diğer destekler olmak üzere üç grupta ele alınır.Gelir destekleri
doğrudan ve dolaylı olarak ikiye ayrılır.Doğal afet sonucunda yapılan ödemeler doğrudan gelir destekleri kapsamındadır.
Fiyat destekler ; kota,primler,teşvikler ve tarifeler,ihracaat iadesi ve vergilerdir .
Diğer destekler içersinde ; eğitim,ar-ge,pazarlama, dağıtım ve yayın unsurları yer alır.
Türk Tarım Sektörünün AB Ortak Tarım Politikalarına Uyumu
Tek Tarım Pazarı İlkesi:AB üyeleri arasında tarım ürünlerinin serbestçe dolaşabilmesini sağlamak ve tek bir pazar oluşturmaktır.
Topluluk Tercihi İlkesi: İthal ikameci bir anlayışla birlikte öncelikle AB ülkelerine ait ürünleri tüketmek ve yerli ürünleri ithalata karşı korumaktır.
Ortak Mali Sorumluluk İlkesi:Yapılan harcamalar üye ülkeler tarafından karşılanır.