Sıfır esaslı bütçeleme sistemi, kamu kurumlarının her yıl en azından bir önceki yılın ödeneği kadar ödeneği hak kazandığı varsayımını ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Bunun yerine kamu kurumlarının hiçbir ödeneğe sahip olmadığı ve gerekli olan ödeneğin hepsinin gerekçesinin her yıl açıklanmasını zorunlu kılar. Bu

nedenle bütçe ödenekleri üzerindeki tartışmalar, ödenek artışlan/azalışlan hakkında değil, bütçenin tümü üzerinde yapılmaktadır. Genellikle diğer bütçeleme sistemlerinde görülen “artınmcılık” özelliğini ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Kamu kurumlannın tüm faaliyet ve hizmetlerinin daha önce hiç yapılmıyormuş, yeni başlanacak bir hizmet veya faaliyetmiş gibi düşünülüp ona göre bütçe ödeneklerinin verilmesini amaçlamaktadır. Her kamu yöneticisi, kurumunun varlık nedenini her yıl tekrar açıklamak zorunda kalmaktadır.

Kamu hizmetlerinin esnekliğinin arttırılması bu sistemle mümkün olabilecektir. Bütçelerin hazırlanmasında kamu kurumunun faaliyetleri “karar birimi” olarak adlandırılan daha küçük birimlere ayrılır. Her karar birimi kendi amaçlarını başarmalarına göre analiz edilir. Her karar birimi, bütçe tekliflerini “karar paketlerinde” toplar.

Sıfır esaslı bütçelemenin üstün yanları olarak şunlar söylenebilir:

•   Sıfır esaslı bütçeleme sistemi, klasik bütçelemede olmayan, iş yükü, performans ölçüleri gibi yöneticilerin kullandığı verileri üretmesi açısından bir avantaja sahiptir.

*İkinci olarak kamu kurumunun içindeki önceliklerin gözden geçirilmesine yardımcı olmaktadır.

*Üçüncü üstünlük olarak bütçe hazırlıklarının, aşağıdan yukarıya doğru olması, bütçe kararlarının daha iyi alınmasına yardımcı olabilmesi söylenebilir.

*Son olarak alternatif

kaynaklarla yapılabilecek işleri ortaya koyması nedeniyle kaynak tasarrufu sağlayabilmektedir.

Bu faydalarına karşılık sıfır esaslı bütçeleme sisteminin, önemli sorunları da birlikte getirdiği bilinmektedir. Bunlar;

*Öncelikle karar paketlerinin oluşturulmasının oldukça fazla zaman ve emek almakta olduğu söylenebilir.

*İkinci olarak dairelerin faaliyetlerine uymayan karar birimleri ve performans ölçüleri geliştirilebilir.

Bunun sonucu ise ölçülen performansların dairenin amaçları ile çelişebilmesidir.

*Üçüncü bir konu, kamu kesiminde birçok hizmetin sıfır esaslı olması söz konusu değildir.

*Son olarak kamu kurum yöneticilerinin karar paketlerini sıralarken kullandıkları öncelik sıralaması, sosyal önceliklerden farklılık gösterebilmektedir.