Orta çağda coğrafi algı ve müslüman coğrafyacılar



ORTA ÇAĞ VE COĞRAFİ ALGI

Anahtar Kavramlar

 Orta Çağ İslam dünyası

 Müslüman bilim adamları

 Coğrafyada İslami bakışın etkileri

2.1. Müslüman Coğrafyacılar

Orta Çağ’da İslam dünyasında bilim, bilim adamlarının yanı sıra hükümdarlar ve halifeler tarafından da desteklenip geliştirilmiştir. Abbasi Halifesi Memun zamanında Astronomi tarihinin gerçek manada ilk gözlem evi kurulmuş, Halife Harun Reşid’in emriyle batıdaki birçok eser Arapçaya tercüme edilmiştir. Vakti, yükseltiyi ve derinliği ölçen ilk usturlab 10. yüzyılda İsfahan’da üretilmiştir. Bu devrin sonunda Pirî Reis dünya tarihinde Amerika kıtasını da içine alan ilk haritayı çizmiştir

  • İdrisî

1100 yılında Endülüs septe de doğmuştur.kurtuba da eğitim almıştır.en önemli eseri nüzhetül müştak(coğrafya kitabı ve haritalar katoloğudur.) kendi döneminde bilinen 7 iklime ek olarak ekvatorun güneyinde sekizinci iklimi keşfetmiştir.christof colombo kendisinden 3 asır sonra idrisinin kitabından yararlanmıştır.

  • İbn Batuta

1304 de fas tanca da doğmuştur.en önemli eseri rıhletü ibn batuta seyhatnamesidir.ibni batuta gezgin bir coğrafyacıdır.eserinde anadoluya da yer vermiş dönemin padişahı orhangaziye ayrı bir ihtimamla değinmiştir.

  • İbn Haldun

1332 tunusta doğmuştur. En önemli eseri mukaddime dir.matematiksel ve özel konum hakkında bilgi vermektedir.tarih felsefesinin babası sayılır.iklim koşullarlının insanların huy ve karakterlerine etkisi olduğunu sölemiştir.

  • Ebu-l İz El-Cezerî

1153 de cizrede doğmuş bir süre diyarbakırda yaşamıştır.fiikçi mekanik bilgini robot ve matrix uzmanı bir mucittir.diyarbakır ulucami avlusundaki taştan güneş saati bu bilginimize aittır.

  • İbn-i Sîna

980 yılında buhara da doğmuştur.ortaçağ modern biliminin krucusu ve hekimlerin önderidir. Fosillerin kayalara şeytanlar tarafından çizilen şekiller olmayıp sedimantasyon sürecinde sıkışan bitki ve hayvan kalıntıları olduğunu ilk olarak ifade eden kişidir. Kendisinden sonra bu fikri ilk dillendiren yaklaşık 500 yıl sonra Leonardo Da Vinci olmuştur.

  • Mesûdî

896 da bağdatta doğmuştur.muruc ez zeheb eserinde tarih ve coğrafyayı ele almıştır.dünya tarihini konu almıştır.

  • İstahrî

10 y.y. da yaşamış ve semerkan da ölmüştür.kitab el mesalik eserinde seyhatlerinde edindiği gözlem ve incelemelerini yazmıştır.eserinde beşeri ve iktsadi konular ön plana çıkmaktadır.

  • Harezmî

770 yılında özbekistanda doğmuş hayatının çoğunu Bağdat da geçirmiştir.yerin biçimi üzerine adlı kitabı vardır.zicül Harezmi adlı ilk astronomi kitabını yazmıştır.cebir ilminin babasıdır.usturlabın kullanımı hakkında 43 ayrı kullanım yolu bulmuştur.hesaplamalarda sıfır sayısını ilk kullanmaya başlayan odur.

  • Ebu Reyhan El-Birûnî

973 kas da doğmuştur.tahdidü nihayetül adlı eserinde jeodezi adında yeni bir bilim bulduğunu anlatmıştır.ümit burnundan ilk bahzeden kişidir. Christof colomb dan 500 yıl önce Amerika kıtasından ve japonyadan bahsetmiştir.eksen eğikliğini(23derece 27 dk) ilk bulan kişidir. Adına hürmeten bulunduğu asra biruni asrı denilmektedir.

  • Uluğbey

1393 de sultaniye de doğmuş bir hile ile oğlu tarafından öldürülmüştür.timurun torunudur.asıl ilgi alanı astronomi olup batlamyusdan sonra ilk yıldız haritasını yapmış uluğ bey zic i denilen yıldız katoloğunu oluşturmuştur.bbir yılın 365 gün olduğunu bulmuştur.15.y.y.ın astronomu unvanını almış ve ayın görünen yüzündeki kraterlerden birine onun adı verilmiştir.

Bölüm Soruları

1) 10. yüzyılda eksen eğikliğini 23°27’ olarak heaplayan kimdir?

  1. a) Mesûdî
  2. b) İbn-i Sîna
  3. c) İbn Batuta
  4. d) Birûnî
  5. e) Uluğbey

 2) Müslüman bilim adamlarının doğa bilimleri ile ilgilenmelerindeki temel amaç nedir?

  1. a) Yaratıcının hikmetini yarattıkları üzerinden kavramaya çalışmak
  2. b) Namaz ve oruç vakitlerini tespit etmek
  3. c) Halifenin bağışlarına mazhar olmak
  4. d) Yeni yerler keşfedip oralardaki kaynakları ülkesine taşımak
  5. e) Ününü ve tanınırlığını artırmak

3) Usturlabın 43 ayrı kullanımını bulan ve bunu 1.000’in üzerine çıkaran bilim adamları hangi seçenekte bir arada verilmiştir?

  1. a) İdrisî – Birûnî
  2. b) İbn Batuta – İbn Haldun
  3. c) İbn-i Sîna – Mesûdî
  4. d) Ebu-l İz El-Cezerî – İstahrî
  5. e) Harezmî – Uluğbey

 4) 11. yüzyıla ismi verilen Müslüman bilim adamı kimdir?

  1. a) Pirî Reis
  2. b) İstahrî
  3. c) İbn Batuta
  4. d) Birûnî
  5. e) Harezmî

 5) “Bilad-i Rûm” ifadesi coğrafi olarak nereyi ifade etmek için kullanılır?

  1. a) Roma İmparatorluğu’nu
  2. b) Yunanistan’ı
  3. c) Anadolu’yu
  4. d) Arap Yarımadası’nı
  5. e) Mezopotamya’yı

6) Tarih Felsefesinin kurucusu sayılan Müslüman bilim adamı aşağıdakilerden hangisidir?

  1. a) İdrisî
  2. b) İbn Haldun
  3. c) Mesûdî
  4. d) Ebu-l İz El-Cezerî
  5. e) Harezmî

7) Uluğbey’in 15. yüzyılda hesapladığı Güneş yılı ile günümüz teknik imkânları ile hesaplanan arasından kaç saniye fark vardır?

  1. a) 140
  2. b) 256
  3. c) 58
  4. d) 600
  5. e) 1820

8) Müslüman bilim adamları arasında yaptığı coğrafi gezilerin çokluğu ile dikkati çeken İbn Batuta’nın Endülüs’ten Çin’e uzanan seyahatlerini topladığı eseri hangisidir?

  1. a) Seyahatnâme
  2. b) Rıhle
  3. c) Kitab-ı Bahriye
  4. d) Murûc Ez-Zeheb
  5. e) Mukaddime

9) Otomasyonun temellerini atan hidromekanik ve matriks uzmanı Müslüman bilim adamı kimdir?

  1. a) Birûnî
  2. b) İbn Batuta
  3. c) İbn-i Sîna
  4. d) Mesûdî
  5. e) Ebu-l İz El-Cezerî

 10) Aynı zamanda hem hükümdar hem de astronomiyle ilgilenen bir bilim adamı olan İslam bilgini aşağıdakilerden hangisidir?

  1. a) Uluğbey
  2. b) İbn Haldun
  3. c) İdrisî
  4. d) İstahrî
  5. e) Harezmî

Cevaplar

  • 1)d, 2)a, 3)e, 4)d, 5)c, 6)b, 7)c, 8)b, 9)e, 10)a

İlgili Kategoriler

Coğrafya Ders Notları



Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir