ÖZKAYNAKLAR
DURAN VARLIKLAR
1. Ödenmiş Sermaye
2. Sermaye Yedekleri
3. Kar Yedekleri
4. Geçmiş yıl Karları
5. Geçmiş Yıl Zararları
6. Dönem Net Karı / Zararı
Özsermaye, işletme sahşp veya ortaklarının bilanço tarihinde işletmeye yapmış olduğu ermaye yatırımlarının tutarını gösteren ödenmiş sermye ile sermaye yedekleri, kar yedekleri, geçmiş yıllar karları ve dönemin net karını kapsar. Eğer varsa geçmiş yıllar zararları ve dönemin zararı özsemayeden düşülür.
ÖDENMIS SERMAYE
Ödenmis sermaye ortaklarin sirkete koymayi taahhüt ettikleri esas sermayeden ödemis olduklari tutan ifade eder. Buna göre ödenmis sermaye, esas sermaye ile ödenmemis sermaye arasindaki farktir.
Ödenmis Sermaye = Sermaye – Ödenmemis Sermaye
500 Sermaye Hesabi:
Sermaye, isletme sahibi yada ortaklarin isletmenin kurulusunca koymayi taahhüt ettikleri sermaye paylarinin toplamini ifade eder. Bu sermayeye esas sermaye denir.
501 Ödenmemis Sermaye Hesabi:
Ödenmemis sermaye ticaret sirketlerinde ortaklarca taahhüt edilen sermayenin henüz ödenmemis kismidir. Taahhüt edilen sermaye tutan 501 Ödenmemis Sermaye Hesabinin borcuna, 500 Sermaye hesabinin alacagina kaydedilirken, sermaye taahhütlerinin yerine getirilmesi halinde 501 Ödenmemis Sermaye Hesabi alacaklandinlir.
501 Ödenmemis Sermaye Hesabi, sirket kurulusunda veya sermaye artiraninda sermayenin olusturulmasinda kullanilir. Hesap aktif karakterli olup borç kalani; bilançonun pasifinde esas sermayeden düsülerek ödenmis sermayenin görülmesini saglar.
SERMAYE YEDEKLERI
Sermaye yedekleri kar niteliginde Özsermaye artşları değildir. Bir özsermaye unsuru olan sermaye yedekleri su nedenlerle meydana gelebilir:
• Çikanlmis hisse senetlerinin (anonim sirketlerde) nominal degerinden daha yüksek degerle satilmasi
• İhraç primleri
• Varliklarin yeniden degerlemesi (yemden degerleme artislan)
520 Hisse Senedi Ihraç Primleri Hesabi:
Sermaye artinmina giden anonim sirketin nominal bedelin üzerinde bir fiyat üzerinden hisse senedi çikarmasi durumunda, ihraç fiyati ile nominal fiyat arasindaki fark TTK. Geregince yedek akçe olarak kabul edilir ve 520 Hisse Senetleri Ihraç Primleri Hesabinda izlenir. Hisse senedinin nominal bedeli ile satis fiyati arasindaki farki 520 Hisse Senedi Ihraç Primleri Hesabinin alacagina, satis biçimine göre ilgili hesabin borcuna kaydedilir.
Yeniden Degerleme:
Paranin satin alma gücünün düsmesi nedeniyle bazi varliklarin(maddi duran varliklann, istiraklerin, bagli ortakliklann) cari para primi veya buna yakin bir degerle degerleme yapilarak bugünkü degerine yakin bir degerle gösterilmesidir.
522 Maddi Duran Varliklar Yeniden Degerleme Artislari Hesabi:
Maddi duran varliklann yeniden deserleme sonrasi net aktif degeri (maliyet bedeli-birikmis amortismanlar) ile yeniden degerlemeden önceki net aktif degeri arasindaki fark (net deger artisi) bir Özsermaye hesabi olan 522 M.D.V. Yeniden Degerleme Artislan Hesabinin alacaginda izlenir.
523 Istirakler Yeniden Degerleme Artislari Hesabi:
Isletmenin istirakleri ve bagli ortakliklan bünyesinde yapilan yeniden degerleme dolayisiyla olusan deger artislannin sermayeye eklenmesi sonucunda, bu sermayeden isletmeye isabet eden kismi gösterir.
Isletmenin istirakleri ve bagli ortakliklan bünyesinde yapilan yeniden degerleme dolayisiyla olusan deger artislannin sermayeye eklenmesi sonucunda, isletmeye bedelsiz olarak verilen hisse senetleri ve paylan bu hesabin alacagina, 242 Istirakler veya 245 Bagli Ortakliklar hesaplarinin borcuna kaydedilir.
KAR YEDEKLERI
Kar yedekleri net kann; özsermaye yapisini saglam tutmak, isletmenin devamliligini ve gelismesini ve ortaklar ile alacaklilarin haklarinin korunmasini saglamak ve özsermayede faaliyet sonunda dogabilecek zararlari (azalislari) karsilamak amaciyla dagitilmayarak isletmede alikonulan kisimdir.
Özsermayenin bir unsuru olarak yedek akçe olusturulmasi sermaye sirketleri için sözkonusudur. Yasal bir zorunluluk sonucu olup, olmamalarina göre yedekler: Yasal yedekler, Istege bagli (ihtiyari) yedekler olmak üzere iki grupta toplanabilir. Yasal yedekler,TTK göre olusturulur.
TTK 466 maddesinde, her yil safi kann yirmide birini buluncaya kadar umumi yedek akçe olarak ayrilmasi mecburidir, diyerek sermaye sirketlerinde ayrilmasi yasal olarak zorunlu yedekleri belirlemistir. Ihtiyari yedeklerde yasal zorunluluk yoktur.
Bu yedeklere statü yedekleri denir. Olagan genel kurul toplantisinda yönetim kurulunun teklifi üzerine ayrilan yedeklere olaganüstü yedekler denk. Kâr yedeklerinin ortak özelligi sermaye sirketlerinin önceki dönemde elde ettigi kârdan, izleyen yilda ayrilmis olmalaridir. Dolayisiyla 570 Geçmis Yillar Kârlari Hs borçlandirilir
DÖNEM NET KARI / ZARARI
Faaliyet dönemi kârla kapanırsa özsermayc artan zararla kapanırsa ö/sermaye azalır. Tekdüzen hesap planında işletmenin faaliyet dönemi sonucunda ulaştığı net karı veya zararı göstermek üzere iki hesaplı bir grup oluşturulmuştur:
590 Dönem Net Kan Hesabı:
İşletmenin tüm gelir ve giderleri bir gelir tablosu hesabı olan Dönem Karı ve Zararı Hesabına aktarıldıktan sonra alacak kalanı verirse, bu kalan söz konusu hesabın oorçıanaınıaraK Kapatılması Karşılığında bir bilanço hesabı olan Dönem net karı / zararı hesabına alacak yazılır.
591 Dönem Net Zararı Hesabı (-)
İşletmenin tüm gelir ve giderleri Dönem Kar veya Zararı hesabına aktarıldıktan sonra bu hesap borç kalanı verirse faaliyet dönemi zararla sonuçlanmış demektir. Bu durumda meydana gelen zarar tutan kadar hesap alacaklandınlarak kapatılır.
Ünite 13 Degerlendirme Sorulari
1- Yurttaş A, daha önce kurduğu şahıs işletmesine sermaye olarak koyduğu bir taşıtı geri çekmiştir.
Buna göre hangi hesaba borç kaydı yapılır?
Kasa
Sermaye
Bankalar
Ödenmemiş sermaye
Taşıtlar
çözüme bak – Hata bildir
________________________________________
2- (A-Z) Kollektif şirketinde eşit paylı olarak taahhüt edilen toplam 4 milyar liralık sermaye taahhüdünün nakit olarak 2 milyar lirası ortaklar tarafından yerine getirildiğinde yapılacak yevmiye kaydı aşağıdakilerden hangisidir?
Hata bildir
________________________________________
3-
Bu kayıt hangi işleme aittir?
Sermaye taahhüdünün yerine getirilmesine
Sermayenin azaltılmasına
Sermayenin taahhüt edilmesine
Sermayenin artırılmasına
Sermayenin tahsil edilmesine
Hata bildir
________________________________________
4-
Bu kayıt hangi işleme aittir?
Sermaye azaltılmasına
Sermaye paylarının geri verilmesine
Kârın sermayeye eklenmesine
Kârın ortaklara dağıtılmasına
Kâr ödenmesine
çözüme bak – Hata bildir
________________________________________
5- (ABC) Anonim Şirketi Maddi Duran Varlıkların Yeniden Değerleme Artışlarını sermaye arttırımı için kulandığında yapılacak yevmiye kaydı aşağıdakilerden hangisidir?
Hata bildir
________________________________________
6- “690 – Dönem Karı veya Zararı Hesabı” dönem sonunda aşağıdakilerden hangisine devredilerek kapatılır?
692 Dönem Net Karı veya Zararı Hesabı
580 Geçmiş Yıllar Zararları Hesabı
570 Geçmiş Yıllar Karları Hesabı
591 Dönem Net Zararı Hesabı
590 Dönem Net Karı Hesabı
Hata bildir
________________________________________
7- Bir anonim şirket sermaye artırımına karar vermiş ve çıkardığı 100.000 TL nominal değerli 30.000 adet hisse senedini piyasada % 40 primli olarak (her bir hisse senedini) 140.000 TL’den satmıştır.
Nominal değerin üzerinde yapılan satış için aradaki fark hangi hesaba ve nasıl kayıtlanır?
Hisse senedi ihraç primleri hesabının alacağına
Ödenmemiş sermaye hesabının alacağına
Ödenmemiş sermaye hesabının borcuna
Hisse senedi ihraç primleri hesabının borcuna
Sermaye hesabının alacağına
çözüme bak – Hata bildir
________________________________________
8- Aşağıdakilerden hangisi için Tekdüzen Hesap Planında büyük defter hesabı yoktur?
Sermaye
Ödenmemiş Sermaye
Dönem Net Zararı
Ödenmiş Sermaye
Dönem Net Karı