Muhasebe ders notu ve çözümlü muhasebe monografisi



MUHASEBE NOTLARI
MUHASEBE FONKSİYONLARI
1-Kayıt tutma
a)Kaydetmek: Mali nitelikte değişme yaratan işlemlerin deftere yazılma işlemidir. örnek-yevmiye defteri
b)Sınıflandırmak:Benzer ve aynı nitelikli işlemlerin gruplandırılmasıdır.Örnek –Büyük defter
c)Özetlemek:Kaydedilmiş, sınıflandırılmış ve hesaplama işlemi yapılmış çok sayıdaki bilgilerden çeşitli mali tabloların hazırlanması işlemidir. Örnek-Bilanço, Gelir tablosu
2-Analiz ve yorum :Raporlar ve tablolar şeklinde özetlenen bilgilerin ne anlama geldiğinin ve faaliyetlerle ilgili sonuçların araştırılıp yorumlanmasıdır.
TÜRLERİ
1-Genel muhasebe(Finansal muhasebe): Mali nitelikteki değişme yaratan işlemlerin kaydedilip, sınıflandırılması , analiz ve yorumlanması suretiyle sonuçların ilgi duyan kişilere aktarıldığı süreçtir
2-Maliyet (işletme) muhasebesi:üretim işletmeleri tarafından kullanılır.özellikleri şunlardır.
 üretim ve hizmet maliyetleri hesaplamak
 planlama ve kontrol
 yönetici kararlarına dayanak oluşturmak
 Başarı değerleme aracı
Maliyet muhasebesinin tali amacı satış fiyatının belirlenmesine yardımcı olmaktır.
Muhasebe Süreci : 01.Ocak – 31 Aralık tarihlerini kapsayan dönemdir.
MUHASEBE SÜREÇLERİ
FAALİYETLERİNE DEVAM EDEN İŞLETMELER
YENİ KURULAN İŞLETMELER
** AÇILIŞ KAYDI
–Günlük ve büyük defter kayıtları
** AYLIK MİZAN
** GENEL GEÇİCİ MİZAN
** Dönem Sonu Envanteri
** Düzeltici ve Sınıflandırıcı Muhasebe Kayıtları
** Kesin Mizan
** Mali Tabloların Düzenlenmesi
** Kapanış Kaydı
** Dönem başı envanter
** Dönem Bilançosu
** Envanter Bilgilerinin deftere kaydı
** AÇILIŞ KAYDI
** Günlük ve Yevmiye kaydı
** AYLIK MİZAN
** GENEL GEÇİCİ MİZAN
** Dönem Sonu Envanteri
** Düzeltici ve Sınıflandırıcı Muhasebe Kayıtları
** Kesin Mizan
** Mali tabloların Düzenlenmesi
** Kapanış kaydı
Bilanço:Bir işletmenin belirli bir andaki mali durumunu gösteren tablodur.Statik bir tablodur.
Bilançonun Özellikleri:
 Bilançolar net değer esasına göre düzenlenmelidir.
 Hesaplar arasında mahsuplaşma olmaz
 Diğer başlığına taşıyan hesaplarda yer alan tutarların ilgili grup toplamının %20 sini aşması durumunda ayrı bir başlık halinde gösterilir.
 Bilançolar karşılaştırmalı olarak düzenlenmelidir.
 Bilançonun düzenlenmesinde kısaltmalar kullanılabilir
 Bilançolarda dipnotlar yer almalıdır.
3
Bilanço Türleri:
1. Hesap Tipi Bilanço: Tek bir döneme ait verilerin aktarıldığı bilançodur, dolayısıyla analize olanak sağlamaz.
2. Rapor Tipi Bilanço: Birden fazla dönemin verilerini dikkate aldığı için karşılaştırma olanağı veren bilanço türüdür.
Varlık: İşletmenin sahip olduğu ekonomik değerler bütünüdür.
Kaynak : Varlıkların ne ile finanse edildiğini(satın alındığını) gösteren tablodur
Dönen Varlıklar:1 yıldan daha az süreli olan işletme faaliyetlerinde sıklıkla kullanılan likidi-tesi yüksek varlıklardır. Kasa, banka gibi
Duran Varlıklar:1yıldan daha uzun süreli olan işletme faaliyetlerinde daha az fakat daha uzun süreli kullanılan likiditesi düşük varlıklardır.
Yabancı kaynak:Yabancı kişilerin varlıklar üzerindeki haklarını ifade eder veya üçüncü kişilerin varlıklar üzerindeki hakları olarak tanımlanır.1 yıldan daha az süreli olanına kısa vadeli,1 yıldan fazla olanı uzun vadeli yabancı kaynak denilir.
Özkaynak: İşletme sahip ve ortaklarının varlıklar üzerindeki haklarını ifade eder.Yada işletme sahip ve ortaklarının işletmeye getirdiği varlıklar olarak tanımlanır
DÖNEN VARLIKLAR
DURAN VARLIKLAR
A) HAZIR DEĞERLER
** Kasa
** Alınan Çekler
** Bankalar
** Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri (-)
** Diğer Hazır Değerler
B) MENKUL KIYMETLER
** Hisse Senetleri
** Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları
** Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları
** Diğer Menkul Kıymetler
** Menkul Kıymet Değer Düşüklüğü Karşılığı
C) TİCARİ ALACAKLAR .
** Alıcılar
** Alacak Senetleri
** Alacak Senetleri Reeskontu (-)
** Verilen Depozito ve Teminatlar
** Diğer Ticari Alacaklar
** Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-)
D) DİĞER ALACAKLAR
** Ortaklardan Alacaklar
** İştiraklerden Alacaklar
** Bağlı ortaklardan Alacaklar
** Personelden Alacaklar
** Diğer Çeşitli Alacaklar
** Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-)
** Şüpheli Diğer Alacaklar
** Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-)
E) STOKLAR
** İlk Madde ve Malzeme
** Yarı Mamuller –Üretim
** Mamuller
** Ticari Mallar
** Diğer Stoklar
** Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)
** Verilen Sipariş Avansları
F)YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ
**Yıllara yaygın inşaat ve Onarım Mal.
**Taşeronlara verilen avanslar
G) GELECEK AYLARA AİT GİDER-LER VE GELİR TAHAKKUKU
A) TİCARİ ALACAKLAR
**Alıcılar
**Alacak Senetleri
**Alacak Senetleri Reeskontu(-)
**Verilen Depozito ve Teminatlar
**Şüpheli Alacaklar Karş (-)
B) Diğer Alacaklar
** Ortaklardan Alacaklar
**İştiraklerden Alacaklar
**Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar
**Personelden Alacaklar
**Diğer Çeşitli Alacaklar
**Diğer Alacak Senetleri Reeskontu(-)
**Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-)
C) MALİ DURAN VARLIKLAR
**Bağlı Menkul Kıymetler
**Bağlı Menkul Kıymet Değer Düş.Karş.(-)
**İştirakler
**İştirakler Sermaye Taah.(-)
**İştirakler Sermaye Payları Değer Düşük.Kar(-)
**Bağlı Ortaklıklar
**Bağlı Ortaklık Sermaye Taah(-)
**Bağlı Ort.Sermaye Pay. Değ.Düş.Karş.(-)
**Diğer Mali Duran Varlıklar
**Diğer Mali Duran Varlık Değ.Düş.Karş.(-)
D) MADDİ DURAN VARLIKLAR
**Arazi ve arsalar
**Binalar
**Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri
**Tesis Makine ve Cihazlar
**Taşıtlar
**Demirbaşlar
**Diğer Maddi Duran Varlıklar
**Birikmiş Amortismanlar (-)
**Verilen Avanslar
E)MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
**Haklar
**Şerefiye
**Kuruluş ve örgütlenme gideri
**Arge maliyetleri
**Özel maliyetler
**Birikmiş Amortisman
4
NOT : Kalan vermeyen hesaplar bilançoda görülmez
** Gelecek aylara ait giderler
** Gelir Tahakkukları
H) DİĞER DÖNEN VARLIKLAR
**Sayım ve Tesellüm Noksanları
** Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar
**Devreden KDV
**İndirilecek KDV
**Diğer KDV
**Diğer Dönen Varlıklar Karşılığı (-)
**Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar
**İş Avansları ,
**Personel Avansları
**Diğer KDV
** Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar
**Verilen Avanslar
F) ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR
**Arama Giderleri
**Hazırlık ve Gel. Gid.
**Diğer Özel Tük.Tabi Varlıklar
**Birikmiş Tükenme Payları (-)
**Verilen Avanslar
G) GELECEK YILLARA AİT GİDER/ GELİR TAHAKKUKLARI
**Gelecek Yıllara Ait Giderler
**Gelir Taahhüdü
H) DİĞER DURAN VARLIKLAR
**Diğer KDV
**Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar
**Diğer Çeşitli Duran Varlıklar
**Gelecek Yıllarda İndirilecek KDV
KISA VADELİ YABANCI KAY.
UZUN VADELİ YABANCI KAY .
MALİ BORÇLAR
**Banka Kredileri
**Uzun vadeli kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri
**Tahvil Anapara Borç taksit ve Faizleri
**Çıkarılmış Bonolor ve Senetler
**Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler
** Menkul Kıymetler İhraç Farkı (-)
** Diğer Mali Borçlar
TİCARİ BOÇLAR
**Satıcılar
**Borç Senetleri
**Borç Senetleri Reeskontu (-)
**Alınan Depozito ve Teminatlar
**Diğer Ticari Borçlar
DİĞER TİCARİ BORÇLAR
**Ortaklara Borçlar
**İştiraklere Borçlar
**Bağlı Ortaklıklara Borçlar
**Personele Borçlar
**Diğer Çeşitli Borçlar
**Diğer Borç Senetleri Reeskontu (-)
ALINAN AVANSLAR
YILLARA YAYGIN İNŞAAT HAKEDİŞLERİ
— Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım hak edişleri Bedeli
ÖDENECEK VERGİ VE YÜKÜMLÜLÜKLER
–Ödenecek vergi ve fonlar
–Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri
–Vadesi geçmiş –ertelenmiş -taksitlendirilmiş vergi ve diğer yükümlülükler hesabı
— Ödenecek Diğer Yükümlülükler
BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI
–Dönem Kârı Vergi ve Diğ. Yas. Yük. Karş.
–Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi Diğ. Yük.
–Kıdem Tazminatı Karşılığı
–Maliyet Giderleri Karşılığı
–Diğer Borç ve Giderleri Karşılığı
GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAH.
–Gelecek Ayarla ait gelirler
–Gider Taahhüdü
DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
— Hesaplanacak KDV
MALİ BORÇLAR
**Banka Kredileri
**Çıkarılmış Tahviller
**Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler
**Menkul Kıymet İhraç Farkı (-)
**Diğer Mali Borçlar
TİCARİ BORÇLAR
** Satıcılar
** Borç Senetleri
**Borç Senetleri Reeskontu (-)
**Alınan Depozito ve Teminatlar
** Diğer Ticari Borçlar
DİĞER BORÇLAR
**Ortaklara Borçlar
**İştiraklere Borçlar
**Bağlı Ortaklıklara Borçlar
**Diğer Çeşitli Borçlar
**Diğer Borç Senetleri Reeskontu (-)
**Kamuya olan ertelenmiş / taksitlendirilmiş borçlar
Alınan Avanslar Borçlar ve Gider Karş.
–Kıdem tazminatı Karşılığı
— Diğer Borç ve Gider Karşılığı
Gelecek Yıllara Ait Gelir ve Gider tAHAKKUKLARI
–Gelecek yıllara ait gelirler
— Gider Tahakkukları
Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
–Gelecek Yıllara ertelenen terkin edilecek KDV
–Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
ÖZKAYNAKLAR
**Ödenmiş Sermaye
— Sermaye
— Ödenmemiş Sermaye (-)
** Sermaye Yedekleri
— Hisse Sen.İhraç Primleri
— Hisse Sen. İptal Kârları
— Maddi Duran Varlık Yeniden Değ.Artış.
— İştirakler Yeniden Değ. Artışları
–Diğer Sermaye Yedekleri
**Kâr Yedekleri
— Yasal Yedekler
— Statü Yedekleri
— Olağanüstü Yedekler
5
GELİR TABLOSU
A. BRÜT SATIŞLAR
1. Yurtiçi satışlar
2. Yurtdışı satışlar
3. Diğer Gelirler
B. SATIŞ İNDİRİMLERİ (-)
1. Satıştan iadeler (-)
2. Satış iskontoları (-)
3. Diğer İndirimler (-)
NET SATIŞLAR
C. SATILAN MALLARIN MALİYETİ
1. Satılan mamüllerin maliyeti (-)
2. Satılan ticari malların maliyeti (-)
3. Satılan hizmet maliyeti (-)
4. Diğer satışların maliyeti (-)
BRÜT SATIŞ KÂRI / ZARARI
D. FAALİYET GİDERLERİ (-)
1. Araştırma ve geliştirme giderleri ( -)
2. Pazarlama satış ve dağıtım giderleri (-)
3. Genel Yönetim Giderleri (- )
FAALİYET KÂRI /ZARARI
E. DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR
1. İştiraklerden temettü gelirleri
2. Bağlı ortaklıklardan temettü gelirleri
3. Faiz gelirleri
4. Komisyon gelirleri
5. Konusu kalmayan karşılıklar
6. Menkul kıymet satış kârları
7. Kambiyo karları
8. Reeskont faiz gelirleri
9. Diğer olağan gelir ve kârlar
F. DİĞER OLAGAN GİDER ve ZARARLAR
1. Komisyon giderleri
2. Karşılık giderleri
3. Menkul kıymet satış zararı (-)
4. Reeskont faiz giderleri (-)
5. Diğer olağan gider ve zarar (-)
6. Kambiyo zararları
G. FİNANSMAN GİDERLERİ
1. Kısa vadeli borçlanma ve giderleri (-)
2. Uzun vadeli borçlanma giderleri (-)
OLAĞAN KÂR/ ZARAR
H. OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR
1. Önceki dönem gelir ve kârlar
2. Diğer olağandışı gelir ve kârlar
İ. OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR
1. Çalışmayan kısım gider ve zararları (-)
2. Önceki dönem gider ve zararları (-)
3. Diğer olağandışı gider ve zararlar (-)
— Diğer KDV
–Merkez ve Şubeleri Cari Hesabı
–Sayım ve Tesellüm Fazlaları
–Diğer Çeşitli Yabancı Kaynaklar
— Diğer Kâr Yedekleri
–Özel Fonlar
** Geçmiş Yıllar Kârları /Zararları
** Dönem Net Kârı / Zararı
6
DÖNEM KÂRI ZARARI
J. DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜK. KARŞILIĞI (-)
DÖNEM NET KÂRI VE ZARARI
ÖRNEK: Brüt Satışlar 7 500
Satışların maliyeti (-) 4 300
Satıştan iade ve iskonto 500
Finansman Giderleri 300
ÇÖZÜM: 7 500 – 500 = 7000 (Net Satışlar)
7000 – 4 300 = 2.700 ( Brüt Satış Karı)
NOT: Finansman giderleri işletme açısından diğer olağan gider ve zarar kapsamında olacağından mal satış kârına etkisi olmamıştır.
ÖRNEK : Hesabın Adı Borç Kalanı Alacak Kalanı
Ticari mal 2000 ——-
Yurt içi Satışlar — 1.500
Satıştan İade 100
Satış Iskontoları 150
Dönem sonu stok 1000 YTL ise brüt satış kârı nedir?
** Ticari mal = 2000 YTL
** Dönemsonu Stok =1000 YTL
** Satılan Ticari Malın Maliyeti = 1000 YTL
Net Satış 1500 – 250 = 1250
Net Satış –Satılan Tic.Mal.Maliyeti = Brüt satış karı
1250 – 1000 = 250
ÖRNEK: Tic. Mallar Hs. Yurtiçi Satışlar Hs. Satıştan İadeler
40.000 70.000 30.000
Ticari mal alışları = 40 000 Yurtiçi Satışlar 70 000 Net Satışlar = 40 000
Dön. Sonu Stoku = 10 000 Satıştan iadeler 30 000 Sat.Tic.Mal. Maliyeti = 30 000
Sat.Tic.Mal.Mal. 30 000 Net Satışlar 40 000 Brüt Satış kârı 10 000
NOT: Net Satışlara , Brüt satışlar ile satış indiriminin karşılaştırılması ile ulaşılır.
ÖRNEK : Brüt Satış Tutarı => 10.250 YTL
Satışların Maliyeti => 7.500 YTL
Gen. Yön. Gid. => 120 YTL
Diğ.Olğ. Gel.ve Kâr.=> 780 YTL
Faaliyet Kârı = ?
ÇÖZÜM : Brüt Satış tutarı – Satışların mal. = Brüt Satış Kârı
10.250 YTL – 7. 500 YTL = 2.750 YTL
Brüt Satış kârı – Genel Yön.Gid. = Faaliyet Kârı
2.750 YTL – 120 YTL = 2. 630 YTL
NOT: 780 YTL Diğer olağandışı gelir ve kârlar işletmenin faaliyet konusunu oluşturduğu için faaliyet kârının saptanması aşamasında dikkate alınmamıştır.
NOT: Faiz gideri , olağandışı bir niteliği olmayıp olağan faaliyetler sonunda sürekli ortaya çıkabilecek bir giderdir.
GELİR TABLOSU
Yurtiçi Satışlar ( 98 000)
Brüt Satışlar => 132.000 Yurtdışı Satışlar (25 000) Toplam 132 000
Diğer gelirler ( 9 000)
Satıştan iadeler (-) 4000
Satıştan İndirimler =>9000 Satış İskontoları (-) 2000 Toplam 9000
Diğer İndirimler (-) 3000
=> 132 000 – 9000 = 123 000
NET SATIŞLAR
7
Satılan mamul maliyeti (-) 16 000
Satılan ticari mallar maliyeti (-) 45 000 Toplam 72 000
Satışların maliyeti =>72 000 Satılan Hizmet maliyeti (-) 10 000
Diğer Satış maliyeti (-) 1 000
= 123 .000 – 72 000 = 51 000
Pazarlama Satış ve Dağ. Gid. (-) 15 000 Toplam
Faaliyet Giderleri (-) =>33 000 Genel Yönetim Gid. (-) 18 000 33 000
= 51 000 – 33 000 = 18 000
İştirak temettü gelirleri15000 Toplam
Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kârlar Menkul kıymet satış kârları 9000 30 000
Diğ.Olağan gelir ve kârlar 6000
Finansman Giderleri => Kısa Vadeli borçlanma gider (-) = 12 000
= 18 000 + 30 000 – 12 000 = 36 000 Olağandışı gider ve zararlar => Diğer olağandışı gid. ve zar. (-) 3000
Dönem kârı vergi ve diğer yasal yük. Karşılığı (-) 11 000
=33 000 – 11 000 = 22 000
BİLANÇO İLKELERİ
1. VARLIKLARA İLİŞKİN İLKELER
 Dönen ve duran varlık ayrımında ölçü 1 yıl ‘dir.
 Vadeleri 1 yılın altına inen duran varlıkların , dönen varlıklara aktarılması ilkesi
 Varlıklardaki değer düşüklüklerini belirleyerek KARŞILIK AYRILMASI ilkesi
 Dönem ayırıcı aktif karakterli işlemlerin ayrıca gösterilmesi ilkesi (Aktif ve Pasifi düzenleyici hesap)
 Vadeli alacakların bilanço günündeki değerine indirgenmesi ilkesi
 Birikmiş amortismanların gösterilmesi ilkesi
 Alacakların özelliklerine göre ayrılması ilkesi (Ticari Alacak – diğer alacak )
 Kesin olmayan alacaklar için tahakkuk ayrılması ilkesi
 Kullanılması hukuken sınırlı varlıkların belirtilmesi ilkesi ( Arama giderleri tükenme payları )
2. YABANCI KAYNAKLARA İLİŞKİN İLKELER
 Kısa ve uzun vadeli borç ayrımı 1 yıl ‘dir.
 Vadeleri 1 yılın altına inen borçların kısa vadeli borçlara aktarılması ilkesi
 Borçların tümünün gösterilmesi ilkesi
BRÜT SATIŞ KÂRI / ZARARI
FAALİYET KARI / ZARARI
OLAĞAN KÂR VEYA ZARAR
DÖNEM KÂRI / ZARARI
DÖNEM NET KÂRI / ZARARI
8
 Dönem ayırıcı pasif karakterli işlemlerin ayrıca gösterilmesi ilkesi ( Aktifi ve pasifi düzenleyici hesap)
 Vadeli borçların günündeki değerine indirgenme ilkesi ( Borç Senetleri Reeskontu )
 Borçların özelliklerine göre ayrılması ilkesi (Ticari borçlar – Diğer borçlar )
3. ÖZKAYNAKLARA İLİŞKİN İLKELER
 Özkaynakların işletme sahip / ortaklarının haklarını gösterme ilkesi ( sermaye )
 Sermaye paylarının özelliklerine göre belirlenme ilkesi (ödenmiş sermaye / ödenmemiş sermaye )
 Azalan özkaynağın belirtilmesi ilkesi
 Özkaynağın net olarak belirtilmesi ilkesi
 Zararın özkaynaklardan indirilmesi ilkesi
 Sermaye yedeklerin gelir unsuru olarak gelir tablosuna alınması ilkesi
Gelir Tablosu:Bir işletmenin belirli bir dönemdeki faaliyet sonuçlarını gösteren tablodur. 01.01 .1994 ‘ te önce gelir tablosu HESAP şeklinde düzenlenirdi. 1994 ‘ten sonra RAPOR şeklinde düzenlenmeye başladı.
GELİR TABLOSU İLKELERİ
a. GERÇEKLEŞMİŞ HASILAT İLKESİ
 Gerçekleşmiş satışlar , gelir ve kârlar
 Gerçekleşenler gerçek tutarından fazla veya az gösterilmemelidir.
 Belli bir dönem ve dönemlerin gerçeğe uygun faaliyet sonuçlarını göstermek , dönem ve dönemlerin başında ve sonunda doğru hesap kalemi işlemleri yapılmalıdır.
b. DÖNEM HASILATININ MALİYETE EŞLEŞTİRLMESİ
 Belli bir dönemin satışları ve gelirleri bunları elde etmek için yapılan satışların maliyeti ve giderleri ile karşılaştırılmalıdır.
 Maliyet ve giderleri gerçeğe uygun olarak gösterebilmek için stoklarda alacak ve borçlarda DOĞRU HESAP KALEMİ işlemleri yapılmalıdır.
c. UYGUN AMORTİSMAN İLKESİ
 Maddi duran varlık , Maddi olmayan duran varlık , Özel tükenmeye tabi varlık için uygun amortisman ve tükenme payı ayırmalıdır.
d. MALİYETLERİN UYGUN DAĞITIM İLKESİ
 Maliyetler, Maddi duran varlıklar -stoklar -onarım bakım ve gider grupları arasında uygun bir şekilde dağıtılmalıdır.
MDV
STOK — Direkt olanları , doğrudan doğruya
ONARIM VE BAKIM — Birden fazla faaliyeti ilgilendirilenleri zaman ve kullanma
GİDER GRUPLARI faktörü dikkate alınarak tahakkuk ettirilip dağıtılmalıdır.
e. OLAĞANDIŞI GELİR VE GİDERLERİN AYRILIĞI İLKESİ
Arazi ve olağanüstü niteliğe sahip KÂR VE ZARARLAR meydana geldikleri dönemde tahakkuk ettirilmeli fakat normal faaliyet sonuçlarından ayrı olarak gösterilmelidir.
f. TÜM GELİR VE GİDERLERİN GÖSTERİLMESİ
Bütün kâr ve zararlardan önceki dönemlerin mali tablolarında düzeltmeler yapılma-sını gerektirecek büyüklük ve nitelikler dışında kalanlar, dönemin gelir tablosunda gösteril-melidir.
g. UYGUN KARŞILIK AYIRMA İLKESİ
Karşılıklar , işletmenin kârını keyfi bir şekilde azaltmak veya bir döneme ait kârı diğer döneme aktarmak amacı ile kullanılmamalıdır.
h. DEĞERLEMELERDE TUTARLILIK İLKESİ
Dönem sonuçlarının tespiti ile ilgili olarak uygulanan genel değerleme esasları ve maliyet yöntemlerinde bir değişiklik yapıldığı taktirde bu değişikliğin etkileri açıklıkla belirtilmelidir.
ŞARTA BAĞLI GİDERLERİN GELİR TABLOSUNA YANSITILMASI
Bilanço tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya birkaç olayın gelecekte ortaya çıkıp çıkmamasına bağlı durumları ifade eder.
 Şarta bağlı olaylardan kaynaklanan menkul bir şekilde geçeğe yakın olarak tahmin edilebilen GİDER VE ZARARLAR tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yansıtılır.
 Şarta bağlı gelir ve karlar için ise gerçekleşme ihtimali yüksek olsa herhangi bir tahakkuk işlemi yapılmaz. Dipnotlarda açıklama yapılır.
9
MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI
1. SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMI : Muhasebenin işlemlerinin belirli kişi çıkarları için değil Toplumun çıkarları için yapılması gerektiğini ifade eder. Tarafsızlık ve dürüstlük ilkesi olarak bilinir.
2. KİŞİLİK :İşletmenin sahip ya da ortakların kişiliğinden ayrı kendine öz bir kişiliğinin olmasıdır.
İşletmenin sahip ya da sahiplerinden , yöneticilerinden personel ve diğer ilgililerden ayrı bir kişiliğinin bulunduğu belirten muhasebe kavramıdır, ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür. Bir şirkete ait borcun özellikle şirket tüzel kişiliğinden istenerek tahsil edilmesi bunun gereğidir.
(Varlıklar =Sermaye+Borçlar) Örnek Ortaklara borçlar, Taşıtlar
Not: Çift taraflı kayıt bu muhasebe kavramı gereğidir.
3. SÜREKLİLİK : İşletmenin faaliyetlerini belirli bir süreye bağlı olmadan devam ettirtmesidir.
4. DÖNEMSELLİK : Sınırsız olan işletme faaliyetlerinin belirli dönemlere ayrılmasıdır.
 İşletmenin ömrünün belli dönemlere bölünmesi, her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasını gerektiren muhasebe kavramıdır.
 Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi hasılat ve kârların aynı döneme ilişkin maliyet ve giderlerle karşılaştırılması muhasebenin dönemsellik kavramı gereğidir.
 Peşin ödenen kiraların gelecek yıllara ilişkin tutarlarının saptanarak aktifleştirilmesi
 Dönem sonundaki KAPANIŞ KAYDI
 İşletmenin sürekliliği kavramına rağmen işletme sürekliliğini dönemlere ayırarak faaliyet sonuçlarının dönemler düzeyinde saptanmasını sağlayan muhasebe kavramıdır.
 Alacak senetlerinin gelecek dönemlere ilişkin faizinin ayrılması = DÖNEMSELLİK
 Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi = Hasılat – Gelir ve Kârların aynı döneme ait Maliyet Gider ve Zararla karşılaştırılması=DÖNEMSELLİK
 Dönemsellik kavramının muhasebeye iki önemli etkisi bulunmaktadır.Birincisi Tahakkuk, ikincisi ise Erteleme’ dir.
5. PARAYLA ÖLÇÜLME : İşletme faaliyetinin izlenmesi için bir ölçü gerekir. Bu da milli paradır. İşletmenin yapmış olduğu ihracat karşılığında elde ettiği döviz tutarını ulusal para üzerinden kayıtlara geçirmesi = PARAYLA ÖLÇÜLME’dir.
NOT : Muhasebenin litre , metrekare ve adet olarak gösterilememesi bu nedenledir.
6. MALİYET ESASI : Süreklilik ilkesinin esasını oluşturur. Fiziksel değeri olmayan varlıklar dışındakilerin maliyet bedeli ile değerlenmesini öngörür.
 İşletme tarafından edinilen varlık ve hizmetler muhasebeleştirilirken bunların elde edilme maliyetinin esas alınmasını zorunlu tutan muhasebe kavramıdır.
 Para mevcudu – alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün olan veya uygun olan diğer kalemler hariç, işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebe-leştirilmesinde bunların elde edilme maliyetinin esas alınması gereğini ifade eder.
NOT: Ticari mallar maliyet bedeli üzerinden kayıtlanır.
7. TARAFSIZLIK VE BELGELENDİRME : İşlemlerin belgelere dayandırılmasıdır.
Muhasebede kullanılan belgelerin usulüne uygun düzenlenmesi ve gerçek durumu yansıtması ve muhasebede kullanılan yöntemlerin seçiminde önyargısız davranılmasını gerektiren muhasebe kavramıdır.
8. TUTARLILIK :Muhasebe politikalarını izleyen dönemlerde AYNEN devam etmesi gerektiğini ifade eder.Benzer olay ve işlemlerde kayıt düzenleri ile değerleme ölçüleri-nin değişmediğini ve mali tabloların biçim ve içerik yönünden değişmezliğini ifade eder.
Zorunlu olunca işletme politikalarının değiştirilmesi ve parasal etkilerinin mali tablo dipnotlarında belirtilmesidir.
Seçilen muhasebe politikalarının birbirini izleyen dönemlerde değişmeden uygulan-masını öngörür.
9. TAM AÇIKLAMA : Bilgilerin yeterli açık ve anlaşılır olmasıdır.(Bilgi verme amaçlı )
İşletmenin VARLIK + KAYNAK yapısını etkilemeyen işlemlerin NAZIM HESAP-LARDA izlenmesi işletmede alınacak kararları etkileyecek düzeyde olur. Gerçekleşme olasılığı bulunan olaylara kayıtlarda yer verilmesini gerektiren kavramdır. Bilançoda 30 gelir tablosunda 13 dipnot vardır
Örnek : NAZIM HS ,BİLANÇO ve GELİR TABLOSU DİPNOTLARI
Bu kavram mali tablo kalemleri kapsamında yer almayan ancak alınacak kararları etkileyebilecek gerçekleşmesi muhtemel olaylara da yer verilmesine olanak sağlar
10. İHTİYATLILIK:Risklerin önceden öngörülmesidir.Karşılık ayrılması bu kavram gereğidir.
 Bir işletmenin dönem sonunda şüpheli alacaklar için karşılık ayrılması
 Bir işletmenin muhtemel gelir ve kârlarının gerçekleşmesine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmaması
 Temkinli Davranılması, İşletmenin karşılaşabileceği riskleri önceden sezerek gerekli önlemlerin önceden alınmasını gerektirir.
10
 İşletmeler muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar. Muhtemel gelir ve kârları için ise gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar .
 Şüpheli Ticari Alacaklar için karşılık ayrılması İHTİYATLILIK gereğidir.
11. ÖZÜN ÖNCELİĞİ : İşlemlerin biçiminden çok ÖZÜ ÖNEMLİDİR.
İşlemlerin özleri ile biçimlerinin farklı olması durumunda özün biçimine , önceliği esastır. Dönem sonlarında Alınan Çekler hesabında bekleyen tutarın Alacak senetlerine aktarılması,Verilen Çekler ve Ödeme emirleri hesabında bekleyen tutarların Borç Senetleri hesabına aktarılması bu ilke gereğidir ancak dönemsellik kavramına aykırıdır.
12. ÖNEMLİLİK : Önemli işlemler , önemsiz işlerden ayrılmıştır.Bir hesap kalemi veya mali olayın nispi ağılık ve değerinin mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder. Önemli hesap kalemleri finansal olaylar ve diğer hususların mali tablolarda yer alması zorunludur. (% 20 önemli etkinlik )
Hesap:Mali nitelikteki değime yaratan işlemlerin kaydedildiği çizelgedir.
Hesap Açmak : Bir hesabın borç veya alacağına ilk defa işlem yapmak demektir.
Hesabın Kapalı Olması:Hesabın borç ve alacak toplamının birbirine eşit olmasıdır.
Hesap planı: Bir işletmede kullanılacak hesapların muhasebenin temel kavramları ve ilkeleri doğrultusunda sistemli bir şekilde ve gruplandırılmış olarak yer aldığı listedir.
Tekdüzen Hesap Planı: 01.01.1994 yılında uygulanmaya başlanmıştır.
1-Dönen Varlıklar
2-Duran Varlıklar
3-Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
4-Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
5-Özkaynaklar
6-Sonuç hesapları (gelir tablosu)-Bilançoda yer almazlar
7-Maliyet hesapları
8-Nazım Hesaplar :Hem aktifte hem de pasifte yer alırlar aktif ve pasifte aynı değişimi yaratır.Bilgi amaçlı kullanılan hesaplardır.
Hesap Türleri:
1. Ana Hesaplar: Kendi adlarıyla anılan hesaplardır.Kasa,Banka
2. Geçici Hesaplar(Köprü Vazifesi Gören Hesaplar):Tamamlanamayan geçici nitelikli bazı işlemlerin tamamlanıncaya kadar aktarılacağı hesaplardır.Örnek Yapılmakta olan yatırımlar.
3. Düzenleyici Hesap:İlgili hesapların gerçek değeriyle gösterilmesini sağlar. İlgili hesabın altında eksi(-) olarak yer alır.
a. AKTİFİ DÜZENLEYİCİ HESAPLAR:Aktifte eksi olarak yer alır . Pasif karakterlidir yani alacak kalanı verirler.
Aktif kısım, işletmenin varlıklarından oluşur. işletme faaliyetleri nedeni ile bilançonun Aktif kesimini oluşturan varlıklarda azalmalar olmaktadır. Bu azalmaları ifade etmek üzere oluşturulan hesaplara aktifi düzenleyici hesaplar denilir.
 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)
 119 MENKUL KIYMET DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
 129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI ( -)
 137 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
 139 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI ( -)
 158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI ( -)
 199 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI ( -)
 222 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
 229 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)
 239 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)
 237 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
 241 BAĞLI MENKUL KIYMET DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
 243 İŞTİRAKLER SERMAYE TAAHHÜDÜ (-)
 244 İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
 246 BAĞLI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHÜDÜ (-)
 247 BAĞLI ORTAKLIKLARA SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI(-)
 249 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-)
 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN (-)
11
 268 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN (-)
 278 BİRİKMİŞ TÜKETİCİ PAYLARI
 298 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
 299 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN (-)
b. PASİFİ DÜZENLEYİCİ HESAPLAR:Pasifte eksi(-) olarak yer alırlar.Aktif karakterlidirler yani borç kalanı verirler.
 308 MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-)
 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
 337 DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
 371 DÖNEM KÂRININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜK.(-)
 408 MENKUL KIYMET İHRAÇ FARKI ( -)
 422 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) ,
 437 DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU
 501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE (-)
 580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (- )
 591 DÖNEM NET ZARARLARI (-)
4. Nazım Hesaplar:Bilgi verme amaçlı kullanılan hesaplardır.
Yardımcı hesap:Ana hesapların ayrıntılarıyla gösterildiği hesaplardır.Örnek Bankalar hesabı ana hesap İşbankası ,Vakıfbank yardımcı hesap
Madde: İki paralel çizgi ile sınırlanmış alana denilir.
Madde Türleri:
1. Basit madde: Bir hesap borçlu bir hesabın Alacaklı çalıştığı madde türüdür
2. Bileşik Madde:Bir hesabın borçlu birden fazla hesabın alacaklı olduğu madde türüdür veya tersi
3. Karma Madde:Birden fazla hesabın borçlu birden fazla hesabın alacaklı olduğu maddedir
4. Fiş Türleri:
a. Tahsil fişi: Para girişlerinde kullanılır
b. Tediye Fişi: Para çıkışlarında kullanılır.
c. Mahsup Fişi:Para giriş ve çıkışları dışında kullanılır.
Mizan:Yevmiye defterinde yer alan işlemlerin büyük deftere doğru aktarılıp aktarılmadığının kontrolünü yapan bir araçtır.Mizan bir mali tablo değildir.
Mizan Türleri:
1. Aylık mizan:Her ay itibariyle düzenlenir.
2. Genel geçici mizan:Envanter işlemlerinden önce düzenlenen mizan türüdür.
3. Kesin Mizan:Envanterden sonra düzenlenen mizandır.
Envanter: Dar anlamda mevcut stoklar, geniş anlamda tüm varlıklar ve borçların listesini gösterir.Envanterin bilançoya ilişkin amacı varlık ve borçların gerçek değerini tespit etmek, gelir tablosuna ilişkin amacı ise faaliyet sonuçlarının doğru ve gerçek bir şekilde tespit edilmesini sağlamaktır.
Envanter Çıkarmak: Saymak, ölçmek , tartmak ve değerlemek suretiyle, bilanço günündeki varlıkları ve borçları kesin bir şekilde ayrıntılı tespit etmektir.
Envanter Türleri:
1. Muhasebe içi Envanter: Muhasebe kayıtlarına dayanılarak yapılan envanterdir. Örnek düzeltme kayıtları
2. Muhasebe Dışı Envanter: Saymak, ölçmek, tartmak ve değerlendirmek suretiyle varlık ve borçların bilanço günündeki değerinin tespit edilme işlemidir.
DEĞERLEME:Varlık ve borçların değerinin tespiti ve taktiridir.
A. TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE DEĞERLEME
Şahıs işletmeleri değerlemede istedikleri yöntemi kullanabilirler. Sermaye şirketleri ise asgari değer ölçüsünü kullanırlar.
B. MUHASEBE İLKELERİNE GÖRE DEĞERLEME
-Maliyet bedeli ile değerleme
– Piyasa fiyatı ile alış fiyatından düşük olanı ile değerleme yöntemi
C. VERGİ USUL KANUNUNA GÖRE DEĞERLEME YÖNTEMLERİ
1. Maliyet Bedeli:Bir iktisadi kıymetin mal oluş değeridir.örnek T.mallar,stoklar
12
2. Tasarruf Bedeli:Bir iktisadi kıymetin sahibi için arzettiği değerdir.örnek borç ve alacak senetleri
3. Nominal(İtibari )Değer:Bir iktisadi kıymetin üzerinde yazılı olan değeridir.Örnek: kasa,çıkarılmış tahvil
4. Mukayyet Değer(Kayıtlı Değer): Bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında yazılan değeridir.Örnek alıcılar,satıcılar
5. Borsa Rayici:Bir iktisadi kıymetin borsadaki alım satım fiyatıdır.Örnek hisse senetleri
6. Rayiç Bedel : Bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alım-satım fiyatıdır.
7. Emsal Bedel: Gerçek değeri bilinmeyen veya tespit edilemeyen bir malın değerinin emsaline göre tespitidir.ortalama fiyat,maliyet bedeli,takdir esası sıralaması izlenir.
Kar:özsermayede meydana gelen artıştır.
Zarar:Özsermayede meydana gelen azalıştır.
K/Z=(dönemsonu Özsermaye-Dönembaşı Özsermaye)+işletmeden çekilenler-İşletmeye ilaveler
Dönemsonu Özsermaye=Dönemsonu Varlık-Dönemsonu borçlar
Dönembaşı Özsermaye =Dönembaşı Varlık-Dönembaşı borçlar
L.Sınıf Tüccarların Tutmak Zorunda Olduğu Defterler
 Yevmiye defteri(Günlük Defter):İşlemlerin oluş sırasına göre bir bütün olarak gösteren defterdir.
 Büyük Defter(Defteri Kebir): Yevmiye defterine kaydedilen bilgilerin tarih sırasına göre aktarıldığı defterdir.
 Envanter Defteri: Envanter işlemlerinin kaydedildiği defterlerdir.
** II.Sınıf Tüccarlar işletme defteri tutar ve bu defter analiz ve yoruma olanak vermez.
** TTK’ya göre muhasebe defterler 10 yıl VUK’a göre 5 yıl saklanmak zorundadır.
Defterlerin Tasdiki
 Öteden beri işe devam etmekte olanlar ertesi yıl yeni bir defter kullanacaklarsa Aralık ayı içerisinde
 Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni mükellefiyete girenler 10 gün içerisinde
 Defterlerin dolması halinde yeni defteri kullanmadan önce
 Aynı defteri ertesi yıl kullanmak isteyenler Ocak ayı içerinde ( Ara Tasdik)defterlerini Noter’e tasdik ettirmek zorundadırlar.
Defterler de Kayıt Disiplini
 Defter ve kayıtlar Türkçe tutulur
 Defterler mürekkeple veya bilgisayarla yazılır
 Defterler de satırlar çizilemez, satır atlanamaz boşluk bırakılamaz
 Defter sayfaları ciltten koparılamaz, yırtılamaz
 Defterlere geçirilen kaydı çizmek, silmek veya kazımak suretiyle okunamaz hale getirilemez
 Defterlerde günü gününe kayıt yapmak esas olmakla birlikte işlemler en geç 10 gün içerisinde kaydedilmelidir.
 Muhasebe fişlerine aktarılan işlemler defterlere 45 gün içerisinde kaydedilmelidir.
TEKDÜZEN HESAP PLANI
HAZIR DEĞERLER
100 KASA
101 ALINAN ÇEKLER
102 BANKALAR
103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)
108 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR
MENKUL KIYMETLER
110 HİSSE SENETLERİ
111 ÖZEL KESİM TAHVİL , SENET VE BONOLARI
112 KAMU KESİM TAHVİL , SENET VE BONOLARI
118 DİGER MENKUL KIMETLER
119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI ( – )
TİCARİ ALACAKLAR
120 ALICILAR HESABI
121 ALACAK SENETLERİ
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI (- )
13
126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR
128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR
129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (- )
DİĞER ALACAKLAR
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR
132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR
133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR
135 PERSONELDEN ALACAKLAR
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR
137 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI (-)
138 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR HESABI
139 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI
STOKLAR
150 İLK MADDE VE MALZEME
151 YARI MAMULLER – ÜRETİM HESABI
152 MAMULLER HESABI
153 TİCARİ MALLAR HESABI
157 DİĞER STOKRİLAR HESABI
158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI
YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYET
170-YILLATA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIN MALİYETLERİ
179-TAŞERONLARA VERİLEN AVANSLAR
GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI
180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER HESABI
181 GELİR TAHAKKUKLARI HESABI
DİĞER DÖNEN VARLIKLAR
190 DEVREDEN KDV HESABI
191 İNDİRİLECEK KDV HESABI
192 DİĞER KDV HESABI
193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR HESABI
195 İŞ AVANSLARI HESABI
196 PERSONEL AVANSLARI HESABI
197 SAYIM TESELLÜM NOKSANLARI HESABI
198 DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR HESABI
199 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI HESABI (-)
DURAN VARLIKLAR
TİCARİ ALACAKLAR
220 ALICILAR HESABI
221 ALACAK SENETLERİ HESABI
222 ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI (-)
226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI
229 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-)
DİĞER ALACAKLAR
231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI
232 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR HESABI
233 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR HESABI
235 PERSONELDEN ALACAKLAR HESABI
236 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HESABI
237 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU HESABI (-)
239 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI HESABI (-)
MALİ DURAN VARLIKLAR
240 BAĞLI MENKUL KIYMETLER HESABI
241 BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-)
242 İŞTİRAKLER HESABI
243 İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHÜTLERİ HESABI (-)
244 İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEGER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-)
14
245 BAĞLI ORTAKLIKLAR HESABI
246 BAĞLI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHÜTLERİ HESABI (-)
247 BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-)
248 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR HESABI
249 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR KARŞILIĞI HESABI (-)
MADDİ DURAN VARLIKLAR
250 ARAZİ VE ARSALAR HESABI
251 YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ HESABI
252 BİNALAR HESABI
253 TESİS , MAKİNE VE CİHAZLAR HESABI
254 TAŞITLAR HESABI
255 DEMİRBAŞLAR HESABI
256 DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR HESABI
257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABI
259 VERİLEN AVANSLAR HESABI
MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
260 HAKLAR HESABI
261 ŞEREFİYE HESABI
262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ HESABI
263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HESABI
264 ÖZEL MALİYETLER HESABI
267 DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR HESABI
268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-)
269 VERİLEN AVANSLAR HESABI
ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR
271 ARAMA GİDERLERİ HESABI
272 HAZIRLIK VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HESABI
277 DİĞER ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLKLAR HESABI
278 BİRİKMİŞ TÜKENME PAYLARI HESABI (-)
279 VERİLEN AVANSLAR HESABI
GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİRLER TAHAKKUKLARI
280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER HESABI
281 GELİR TAHAKKUKLARI HESABI
DİĞER DURAN VARLIKLAR
291 GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK KDV HESABI
292 DİĞER KDV HESABI
293 GELECEK YILLAR İHTİYACI STOKLAR HESABI
294 ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MADDİ DURAN VARLIKLAR
295 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR HESABI
297 DİĞER ÇEŞİTLİ DURAN VARLIKLAR HESABI
298 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-)
299 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-)
YABANCI KAYNAKLAR
MALİ BORÇLAR
300 BANKA KREDİLERİ HESABI
303 UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ
304 TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ HESABI
305 ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLERİ HESABI
306 ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER HESABI
308 MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-)
309 DİĞER MALİ BORÇLAR HESABI
TİCARİ BORÇLAR
320 SATICILAR HESABI
15
321 BORÇ SENETLERİ HESABI
322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HESABI (-)
326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI
329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR HESABI
DİĞER BORÇLAR
331 ORTAKLARA BORÇLAR HESABI
332 İŞTİRAKLERE BORÇLAR HESABI
333 BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR HESABI
335 PERSONELE BORÇLAR HESABI
336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR HESABI
337 DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU HESABI (-)
ALINAN AVANSLAR
340 ALINAN SPARİŞ AVANSLARI HESABI
349 ALINAN DİĞER AVANSLAR HESABI
YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ
350-YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞ BEDELLERİ
ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ HESABI
368 VADESİ GEÇMİŞ , ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER HESABI
369 ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER HESABI
BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI
370 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIKLARI HESABI
371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ HESABI (-)
372 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI HESABI
373 MALİYET GİDERLERİ KARŞILIĞI HESABI
379 DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI HESABI
GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI
380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER HESABI
381 GİDER TAHAKKUKLARI HESABI
MALİ BORÇLAR
400 BANKA KREDİLERİ HESABI
405 ÇI KARILMIŞ TAHVİLLER HESABI
407 ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER HESABI
408 MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKLARI HESABI (-)
409 DİĞER MALİ BORÇLAR HESABI
TİCARİ BORÇLAR
420 SATICILAR HESABI
421 BORÇ SENETLERİ HESABI
422 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HESABI (-)
426 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI
429 DİĞER TİCARİ BORÇLAR HESABI
DİĞER BORÇLAR
431 ORTAKLARA BORÇLAR HESABI
432 İŞTİRAKLERE BORÇLAR HESABI
433 BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR HESABI
436 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR HESABI
437 DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU HESABI (-)
438 KAMUYA OLAN ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ BORÇLAR
ALINAN AVANSLAR
440 ALINAN SPARİŞ AVANSLARI HESABI
16
449 ALINAN DİGER AVANSLAR HESABI
BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI
472 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI HESABI
473 GİDER TAHAKKUKLARI HESABI
GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI
480 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER HESABI
481 GİDER TAHAKKUKLARI HESABI
DİGER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
492 GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKİN EDİLECEK KDV
493 TESİSE KATILMA HESABI
499 DİĞER ÇEŞİTLİ UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR HESABI
ÖZKAYNAKLAR
ÖDENMİŞ SERMAYE
500 SERMAYE HESABI
501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE HESABI (-)
SERMAYE YEDEKLERİ
520 HİSSE SENEDİ İHRAÇ PRİMLERİ
521 HİSSE SENEDİ İPTAL KARLARI
522 M.D.V.YENİDEN DEĞERLEME DEĞER ARTIŞ FONU
523 İŞTİRAKLERİ YENİDEN DEĞERLEME DEĞER ARTIŞ FONU
529 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ
KAR YEDEKLERİ
540 YASAL YEDEKLER
541 STATÜ YEDEKLERİ
542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER
548 DİĞER KAR YEDEKLERİ
549 ÖZEL FONLAR
GEÇMİŞ YIL KARLARI
570 GEÇMİŞ YIL KARLARI
580 GEÇMİŞ YIL ZARARLARI (-)
DÖNEM NET KARI (ZARARI)
590 DÖNEM NET KARI
591 DÖNEM NET ZARARI(-)
GELİR TABLOSU HESAPLARI
BRÜT SATIŞLAR
600 YURTİÇİ SATIŞLAR
601 YURTDIŞI SATIŞLAR
602 DİĞER GELİRLER
SATIŞ İNDİRİMLERİ
610 SATIŞTAN İADELER
611 SATIŞ İSKONTOLARI
612 DİĞER İNDİRİMLER
SATIŞLARIN MALİYETLERİ
620 SATILAN MALIN MALİYETİ
621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ
622 SATILAN HİZMET MALİYETİ
623 DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ
FAALİYET GİDERLERİ
630 AR-GE GİDERLERİ
631 PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİDERLERİ
632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
17
DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR
640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ
641 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ
642 FAİZ GELİRLERİ
643 KOMİSYON GELİRLERİ
644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR
645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI
646 KAMBİYO KARLARI
647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ
649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR
DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR
653 KOMİSYON GİDERLERİ
654 KARŞILIK GİDERLERİ
655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARI
656 KAMBİYO ZARARLARI
657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ
659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR
FİNANSMAN GİDERLERİ
660 KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ
661 UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ
OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR
671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLARI
679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR
OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR
680 ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI
681 ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR
DÖNEM NET KARI ( ZARARI)
690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI
691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜK.KARŞ.
692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI
DÖNEMİÇİ VE DÖNEMSONU MUHASEBE KAYITLARI
HAZIR DEĞERLER : Para ve para yerine geçen varlıkları ifade eder.
100 KASA
KASA DENKLİĞİ KASA
1000 000 Sayım sonucu = 1000 000
KASA = DENK ( Kayıt yapılmaz )
KASA NOKSANLIĞI
Kasanın Noksan Olma Nedenleri
 Ticari işlemler sırasında fazla bir deme yapılmış olması
 Herhangi bir ödeme kaydının unutulması
 Para tahsilatının noksan yapılması
 Kasadan sorumlu kişinin zimmetine para geçirmesi
KASA
2000.000
_ 250.000
1.750.000
Sayım sonucu kasada 1.750 000 YTL noksanlık (açık ) vardır.
Yapılacak İlk Kayıt İçin ;
__________________ / _______________
18
197 Sayım ve Tes. Noks. Hs. 250.000
100 Kasa 250.000
__________________ / _______________
Kasadaki Açığın Nedenleri :
1. Kasadaki açığın nedeni satıcılara yapılan ödemenin kayda geçmemesinden kaynaklanmış olabilir.
_________________ / _______________
320 Satıcılar 250 000
197 Sayım ve Tes.Noks. 250 000
_________________ / _______________
2. Açığın nedeni bankaya yatırılan paranın kaydedilmemesi, kaydın unutulmasından dolayı olabilir.
__________________ / ______________
102 Bankalar 250 000
197 Sayım ve Tes.Noks. 250 000
__________________ / ______________
3. Kasadaki açığın nedenini bulamamış kasadan sorumlu bir ortak vardır.
__________________ / _______________
131 Ortaklardan alacaklar 250 000
197 Sayım ve Tes. Nok. 250 000
__________________ / _______________
4. Kasadan sorumlu kişi personel olursa şu kayıt yapılır
________________ / _________________
135 Personelden Alacaklar 250 000
197 Sayım ve Tes. Noks. 250 000
________________ / _________________
5. Kasadaki açığın nedeni bulunamamış ve kasadan sorumlu kimse yok ise
______________________ / _________________
689 Diğer Olağandışı Gider / Zararlar 250 000
197 Sayım ve Tes. Noks. 250 000
_____________________ / __________________
*** İşletme dönem sonunda bulamadığı kasa açığının nedenini önümüzdeki dönem araştır-mak isteyebilir böyle bir durumda şöyle kayıt yapar.
_____________ / __________________
654 Karşılık Giderleri
199-Diğer Dönen Varlıklar
_____________ / ___________________
KASA FAZLALIĞI
Kasanın Fazla Olma Nedenleri:
 Herhangi bir para tahsil kaydının unutulmuş olması veya eksik yazılmış olması
 Ticari işlemler sırasında eksik bir ödemem yapılmış olması
 Ticari işlemler sırasında fazla para tahsilinde bulunulması
 Herhangi bir ödemenin fazla kaydedilmiş olması
KASA
3000 Sayım sonucu = 3.500 YTL
Sayım sonucu kasada 500 YTL’lik fazlalık vardır.
Yapılacak İlk Kayıt için ;
_______________ / _______________
100 Kasa 500 000
397 Sayım ve Tes. Faz. 500 000
_______________ / _______________
19
Kasadaki Fazlalığın Nedenleri
1. Bankadan çekilen kredi kaydının unutulmasından kaynaklanmış olabilir.
________________ / ______________
397 Sayım ve Tes. Faz. 500 000
300 Banka Kredileri 500 000
________________ / ______________
2. Fazlalığın nedeni alacaklı cari hesaptan çekilen paranın kaydının unutulmasıdır.
_________________ / ______________
397 Sayım ve Tes. Faz. 500 000
102 Bankalar 500 000
_________________ / ______________
3. Fazlalığın nedeni alacaklı cari hesabından çekilen paranın kaydının unutulmasıdır.
________________ / ________________
397 Sayım ve Tes. Faz. 500 000
120 Alıcılar 500 000
________________ / ________________
4. Fazlalığın nedenini bulamamış sorumlu ortak veya personel var ise
________________ / ________________
397 Sayım ve Tes. Faz. Hs. 500 000
679 Diğ.olağandışı gel.ve kar. 500 000
________________ / ________________
NOT: Fazlalıklar ortaklara ve personele verilmez. Çünkü onlar bunun karşılığını zaten tazminat olarak almaktadırlar.
YABANCI PARA KASASI
Yabancı Para Kasası
1400 TL
NOT : Yabancı paralar merkez bankasının belirlediği kurla değerlenir.
Dövizde kambiyo kârı veya zararı hesabı vardır. Bunlar DİĞER FAALİYETLER-DEN OLAĞAN GİDER VE ZARAR / GELİR VE KÂRLAR bölümünde yer alır.
31.12.2005 => 1 $ 1,36 KASADA 1000 $ VAR.
________________ / _______________
656 Kambiyo Zararları 40
100 Kasa 40 => Zarar
________________ / _______________
Eğer , 1 $ = 1.45 olsaydı
________________ / _______________
100 Kasa 50
646 Kambiyo Kârı 50 => Kâr
________________ / ______________
ÖRNEK : İşletme 1000 USD almış = 1 $ = 1,34
________________ / _______________
Kasa 1340
($ Kasası ) => 1 ay sonra 1 $ 1,38 olan doları
Kasa 1340 işletme 1000 $ satmıştır.
(TL)
_______________ / ________________
________________ / ________________
Kasa 1.380
(TL )
Kasa 1.340
( $ Kasa )
Kambiyo Karı 40
_______________/ ________________
101 ALINAN ÇEKLER
Alınan Çek (Ciro Edilen Çek )
**İşletme mal satmış 10 000 YTL + 1000 YTL KDV karşılığında çek almıştır.
20
________________ / _______________
101 Alınan Çekler 11.000
600 Yurt içi Satışlar 10 000
391 Hes kdv. 1000
________________ / _______________
** Satıcıya olan 5000 YTL ‘lik borca karşılık çek ciro edilmiştir.
_______________ / _______________
320 Satıcılar 5000
101 Alınan Çekler 5000
________________ / _______________
103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)
( Aktifi düzenler –pasif karakterlidir.)
** İşletme 5000 YTL mal almıştır. Mal bedeli ve % 10 kdv için çek keşide etmiştir.
_______________ / ________________
153 Ticari Mallar Hes. 5000
191 İndirilecek kdv 500
103 Verilen Çekler ve Öd. Emir.
_______________ / ________________
** Yapılan kontrol sonucu firmanın 5500 YTL ‘lik çekinin tahsil edildiği anlaşılmıştır.
________________ / _______________
103 Verilen Çek ve Öd. Emir. 5500
102 Bankalar 5500
________________ / _______________
102 BANKALAR HS.
** Yapı krediye yatırılan 4000 YTL yanlışlıkla İş bankasına yatırılmış gibi kaydedilmiştir.
** Düzeltme Kaydı
________________ / _______________
102 Bankalar
-Yapı Kredi
102 Bankalar
-İş Bankası
________________ / _______________
**Vakıfbanktan çekilen 20 000 YTL yanlışlıkla Akbank’a kaydedilmiş düzeltme kaydı
_________________ / ______________
102 Bankalar
– Akbank
102 Bankalar
– Vakıfbank
________________ / _______________
** İşletme bankadaki vadesiz hesaba 50 000 YTL yatırmıştır.
________________ / _______________
102 Bankalar 50 000
100 Kasa 50 000
________________ / ______________
** 01.10.2005’te 1 yıl vadeli % 40 faizli vadeli hesap açılmıştır.
1. ________________ / ______________
102 Bankalar 50 000
-Vadeli
102 Bankalar 50 000
-Vadesiz
________________ / _______________
21
2. 31.12.2005’te => 3 aylık ( 10. 11. 12. ay ) 50 000 % 40 = 20 000
20 / 4 = 5000
________________ / _______________
181 Gelir Tahakkukları Hs. 5000 YTL
642 Faiz Gelirleri 5000 YTL
________________ / _______________
3. 01.10.2006 ( Vadesi dolmuştur)
________________ / ________________
102 Bankalar 70 000
-Vadesiz
102 Bankalar 50 000
-Vadeli
642 Faiz Gelirleri 15 000
181- Gelir Tahakkukları 5 000
_______________ / _________________
** Bankadan gelen dekonttan hesabı 10 000 YTL faiz tahakkuk ettirilmiştir.1100 YTL vergi kesildikten sonra kalanın vadesiz hesabımıza aktarıldığı anlaşılmıştır.
________________ / _______________
102 Bankalar 8900
193 Peşin Öd. Vergi ve Fon. 1100
642 Faiz Gelirleri 10 000
________________ / _______________
108 HAZIR DEĞERLER
** İşletme 1000 YTL’lik damga ve posta pulu almıştır.
________________/ _______________
108 Diğer Hazır Değ. 1000 YTL
-Damga ve posta pulu
100 Kasa 1000 YTL
________________ / ______________
** 100 YTL’lik damga pulu kullanılmıştır.
________________ / _______________
770 Genel Yön. Gİd. 100 YTL
108 Diğer Hazır Değ. 100 YTL
________________ / _______________
** POS CİROSU günlük 500 YTL ‘dir.
________________ / _______________
108 Diğer Hazır Değ. 550 YTL
600 Yurtiçi Satışlar 500 YTL
391 Hesaplanan KDV 50 YTL
________________ / ________________
**İşletme iştirakte bulunduğu x anonim şirketi’nin 5000 YTL kâr payı ( temettü ) dağıttığını öğrenmiştir.
________________ / _________________
108 Diğer Hazır Değerler 5000 YTL
— Kupon
640 İştiraklerden Tem. Gel. 5000 YTL
________________ / _________________
** Paramızı aldık ve o gün içinde geldi ise
________________ / _________________
100 Kasa
108 Diğer Hazır Değerler
________________ / _________________
NOT : Hisse senedinin getirisi kâr , Tahvilin getirisi faiz dir.
**İşletmenin satın aldığı 10 000 YTL nominal değerli 6 ayda bir kupon ödemeli ve kupon faizi % 10 olan tahvilin kupon getirisine ilişkin kaydı
_________________ / ________________
108 Diğer Hazır Değerler 1000 YTL
642 Faiz Geliri 1000 YTL
________________ / ________________
22
NOT : Pul
Pos Ciro
Hisse Senedi Kuponları 108 Diğer Hazır Değerler Hesabında izlenir.
Tahvil Kupon Bedeli
Havale
*** işletmenin müşterisi Bay A işletmenin hesabının bulunmadığı bankaya işletme adına 1.000.-ytl havale göndermiştir
___________________ / _________________
108-Diğer Hazır Değerler 1.000
120-Alıcılar 1.000
__________________ / __________________
MENKUL KIYMET : İşletmenin kar payı veya faiz geliri elde etmek amacıyla edindiği varlıklardır.
NOT: – 1 yıldan az % 10 Hisse Senetleri
-1 Yıldan fazla % 10 Bağlı menkul kıymet
* * İşletme 20 000 YTL ‘lik hisse senedi almıştır. 200 YTL’lik komisyon ödemiştir.
_________________ / _______________
110 Hisse Senetleri 20 000
653 Komisyon Gideri 200
102 Bankalar 20 200
_________________ / _______________
** 2 ay sonra hisse senetlerinin yarısı 11.500 YTL’ye satılmıştır. Komisyon gideri 100 YTL’dir.
_________________ / _______________
102 Banka 11.400
653 Komisyon Gid. 100
110 Hisse Senetleri 10 000
645 Menkul Kıy Satış Kârı 1.500
_________________ / _______________
** Geriye kalan hisse senedi 9.500 YTL’ye satılmıştır. Komisyon Gideri 100 YTL’dir.
_________________ / _______________
102 Bankalar 9400
653 Komisyon Gid. 100
655 Menkul Kıy. Sat.Zar. 500
110 Hisse Senedi 10 000
_________________ / _______________
31 / 12 / 2005
10 000 31. 12 .2005 Borsa Değeri 9800 YTL .
______________ 31 /12/ 2005 ___________
654 Karşılık Gideri 200 =>İhtiyatlılık ilkesi gereği
119 Menkul Kıy.Değ.Düş.Karş. 200 (V.U.K’na göre değerleme )
_________________ / __________________
** Ocak 2006’da hisse senetleri 10.100 YTL’ye satılmıştır.
_________________ / ___________________
102 Bankalar 10.100
119 Menkul Kıy. Değ. Düş. Karş . 200
110 Hisse Senetleri 10 000
644 Konusu Kalmayan Karş 200
645 Men. Kıy. Satış Kârları 100
________________ / ___________________
23
**Hisse senetleri 9.900.-ytl ye satılmış olsaydı
______________ / _________________
102 Bankalar 9.900
119 MKDDK 200
110-Hisse senetleri 10.000
644-Konusu Kal.Kar. 100
_____________ / _________________
** Hisse senetleri 9.700.-ytl ‘ye satılsaydı
______________ / _________________
102 Bankalar 9.700
119 MKDDK 200
645 MKSZ 100
110-Hisse senetleri 10.000
_____________ / _________________
ÖRNEK : İşletme 20 000 YTL’lik devlet tahvili 10 000 YTL ‘lik özel sektör tahvili satın almıştır.
_________________ / __________________
111 Özel sektör Tahvil ve bonoları 10 000
112 Kamu Sek. Tahvil ve bonoları 20 000
(100- Kasa )
102-Bankalar 30 000
_________________/ ___________________
ÖRNEK : 10 000 YTL ‘lik devlet tahvili 1ay sonra 10.300 YTL’ye satılmıştır.
_________________/ ___________________
102 Bankalar 10 000
112 Kamu kesimi Tahvil ve Bonolor 10 000
645 Menkul kıy. Satış Kârı 300
__________________ / __________________
Örnek: İşletme 20 kasım 2007 tarihinde satışa çıkarımış, nominal değeri 100.000 ytl olan devlet tahvilini Vakıfbank’a verdiği virman emri ile 15 ocak 2008 tarihinde 115.000 ytl olarak almıştır.
_____________/ __________________
112 Kamu kesimi tahvil ve bono. 100.000
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 20.000
103 Verilen Çekler ve Ödeme emirleri 120.000
_____________/ __________________
Örnek:Dönem sonunda işletmenin hisse senetlerine 1.000 ytl temettü geliri olduğu anlaşılmıştır.
______________/ __________________
136 Diğer Çeşitli Alacaklar 1 000
649 Diğer olağan gelir ve karlar 1000
_____________/ __________________
TİCARİ ALACAKLAR
Ticari bir nedene dayanan senetli ve senetsiz mal satışını gösteren alacaklardır.
ÖRNEK : İşletme 5000 YTL’lik kredili mal satmıştır. % 10 KDV peşin alınmıştır.
__________________ / __________________
100 Kasa 500
120 Alıcılar 5000
600 Yurtiçi Satışlar 5000
391 Hesaplanan KDV 500
__________________ / __________________
24
ÖRNEK: Alıcılardan olan alacak tahsil edilememiş aynı miktarda bir senet alınmıştır.
__________________ / __________________
121 Alacak Senetleri 5000
– Cüzdandaki Senetler
120 Alıcılar 5000
__________________ / __________________
ÖRNEK : 5000 YTL’lik senetsiz alacağa karşılık 5300 YTL’lik senet alınmıştır.
__________________ / __________________
121 Alacak Senetleri 5300
-Cüzdandaki Senetler
120 Alıcılar 5000
642 Faiz Geliri 300
__________________ / __________________
ÖRNEK : İşletme 7000 YTL’lik mal satmış, satış bedeli ve % 10 KDV için senet almıştır.
__________________ / __________________
121 Alacak Senetleri 7700
-Cüzdandaki Senetler
600 Yurtiçi Senet 7000
391 Hesaplanan KDV 700
__________________ / __________________
ÖRNEK : İşletme 4000 YTL ‘lik mal almış karşılığında senet (Alacak senetleri)ciro etmiştir.
__________________ / __________________
153 Ticari Mal 4000
121 Alacak Senetleri 4000
-Cüzdandaki Senetler
__________________ / __________________
ÖRNEK: 3000 YTL ‘lik Alacak Senetlerine karşılık 3.300 YTL’lik yeni alacak senedi alınmıştır.
__________________ / __________________
121 Alacak Senetleri 3300
121 Alacak Senetleri 3000
642 Faiz Gelirleri 300
__________________ / __________________
** İşletme 1000 usd satış yapmıştır 1 usd 1.50 yapılacak kayıt
______________ / ____________
120 Alıcılar 1.500
601 Yurtdışı Satışlar 1.500
_______________ / ____________
** Alıcılardan bu para tahsil edildiğinde 1 usd 1.60 ytl ise yapılacak kayıt
______________ / _____________
100 Kasa 1.600
120 Alıcılar 1.500
601 Yurtdışı Satışlar 100
______________ / ______________
** Eğer alacak ticari mal satışından kaynaklanmıyorsa
____________ / _________________
100 Kasa 1.600
120 Alıcılar 1.500
646 Kambiyo Karları 100
___________ / __________________
NOT : Borçtan kaynaklanan vade Farkı , finansman Gideri Hesabında izlenir.
** İşletme 9000 YTL ‘lik Senedi tahsil için bankaya vermiştir.
__________________ / __________________
121 Alacak Senetleri 9000
-Tahsildeki Senetler
121 Alacak Senetleri 9000
– Cüzdandaki senetler
__________________ / __________________
25
** Bankadan gelen dekontta 9000 YTL’lik senedin tahsil edildiği 50 YTL masraf aldıktan sonra kalan Bankalar Hesabına aktarılmıştır.
__________________ / __________________
102 Bankalar 8950
653 Komisyon Gideri 50
121 Alacak Senetleri 9000
-Tahsildeki Senetler
__________________ / __________________
** İşletme paraya olan ihtiyacı nedeniyle vadesine 60 gün kalan 10.000.-ytl değerli senedi bankaya 9.700.- ytl olarak iskonto ettirmiştir.
______________/ ______________________
102 Bankalar 9.700
780 Finansman Gideri 300
121 Alacak Senetleri 10.000
-Cüzdandaki Senetler
__________________ / __________________
** 2500 YTL’lik Senedi protesto edilmiştir protesto bedeli olan 100 YTL nakit olarak ödenmiştir.
__________________ / __________________
121 Alacak Senetleri 2600
-Protestolu Senet
100 Kasa 100 => Ödenmeyecekse karşılık
121 Alacak Senetleri 2500 ayrılır.Şüpheli hale gelir.
-Cüzdandaki Senetler
__________________ / ___________________
**İşletme bankadan kredi çekmek için 25.000 YTL ‘lik senet teminat vermiştir.
__________________ / ____________________
121 Alacak Senetleri 25 000
– Teminattaki Senetler
121 Alacak Senetleri 25 000 Teminat Kaydı
-Cüzdandaki Senetler
_________________ / ____________________
121 ALACAK SENETLERİ
** İşletme teminat mektubu almak için 30 000 YTL’lik senedi bankaya teminat olarak vermiştir. _________________ / ____________________
121 Alacak Senetleri 30 000
-Teminattaki Senetler
121 Alacak Senetleri 30 000
-Cüzdandaki Senetler
__________________ / ___________________
**Alacak senedinin 31.12.2005 ‘deki borç kalanı 4000 YTL ‘dir . Tasarruf değeri ise 3500 YTL’dir. Dönem sonu ve izleyen yılın başındaki kayıt
Alacak Senetleri
4000
31.12. Tasarruf değeri = 3500
Dönem Sonu Kaydı
______________31 /12/ 2005 ______________
657 Reeskont Faiz Gideri 500
122 Alacak Sen. Reeskontu 500
__________________ / ___________________
İzleyen Yılın Başındaki Kayıt
________________01 /01 / 2006 ____________
122 Alacak Senetleri 500
647 Reeskont Faiz Geliri 500
___________________ / __________________
26
**İşletmenin 2000 YTL’lik senetli alacağı 3000 YTL ‘lik senetsiz alacağı şüpheli hale gelmiştir
Alacak Senetleri Alıcılar
__________________ / __________________
128 Şüpheli Ticari Alacak 5000
120 Alıcılar 3000
121 Alacak Senetleri 2000
__________________ / __________________
** Şüpheli hale gelen alacağın 2000 YTL ‘lik kısmı Tahsil edilmiştir.
__________________ / __________________
100 Kasa 2000
128 Şüpheli Ticari Alacaklar. 2000
__________________ / __________________
** Şüpheli hale gelen 3000 YTL ‘lik alacak dava ve icra aşamasına gelmiştir.
__________________ / __________________
654 Karşılık gideri 3000
129 Şüpheli Tic. Alac. Karş. 3000
__________________ / __________________
**Karşılık ayrılan alacağımızın 2500 YTL’lik kısmı tahsil edilmiştir.
__________________ / ___________________
100 Kasa 2500
128 Şüp.Tic. Alac. Karş. 2500
__________________ / ___________________
129 Şüpheli Tic. Alac. 2500
644 Konusu Kalmayan Karş. 2500
__________________ / ___________________
Not:Dönem değişimi olursa Konusu Kalmayan Karşılıklar yerine Önceki dönem gelir ve karları hesabı kullanılır.
** Şüpheli hale gelen karşılık ayrılan 500 YTL alacağın tahsil imkanı kalmamış
__________________ / ______________
129 Şüpheli Tic.Alacak.Karş. 500 Karşılık ayrılan değersiz
128 Şüpheli Tic.Alacak. 500 hale düşer. Önceden gider
__________________ / _____________ yazıldığı için gider kaydı
yapılmaz.
Örnek: 15.04.2007 tarihinde kaydı silinen 2.500 ytl alacak 15.05.2008 tarihinde tahsil edilmiştir.
__________________ / ___________________
100 Kasa 2.500
671 Önceki dönem gelir ve karları 2.500
__________________ / ___________________
** İşletme ihaleye girebilmek için 1000 YTL’yi Ziraat Bankasında bulunan ihaleyi yapan kuruma ait hesaba yatırmıştır.
__________________ / ___________________
126 Verilen Depozito ve Teminat Hs. 1000
100 Kasa 1000
__________________ / ___________________
NOT : İhale alınmazsa TERS KAYIT yapılır. ** Firma ihaleyi kazanmış ihale şartlarını yerine getirmediği için teminatını yakmıştır.
__________________ / ____________________
689 Diğer Olağandışı Gider/Zarar 1000
126 Verilen Dep. Ve Teminat 1000
__________________ / ____________________
** Teminatın kısmen yanması durumunda yapılacak kayıt
__________________ / ____________________
689 Diğer Olağandışı Gider /Zarar 8000
100 Kasa 2000
126 Verilen Dep. Ve Teminat. 10 000
__________________ / ____________________
27
**İşletme yıllık 4.800 YTL’ye bir işyeri kiralamaya karar vermiş, işyeri sahibi 5000 YTL depozito istemiş firma işyeri sahibinin bankasında hesabına depozito tutarı yatırmıştır.
__________________ / __________________
126 Verilen Dep. Ve Teminat 5000
100 Kasa 5000
__________________ / __________________
Örnek:İşletme Birikmiş amortismanı 4.000 ytl olan 16.000 ytl maliyetli demirbaşı vadeli olarak 11.000 ytl’ye satmış, %10 kdv peşin alınmıştır.
_____________/ __________________
100 Kasa 1.100
127 Diğer Ticari Alacaklar 11.000
257 B.Amortisman 4.000
689.D.olağandışı gider ve zarar 1.000
255 Demirbaş 16.000
391 Hes.Kdv 1.100
_____________/ __________________
Örnek: İşletme A bankasına tahsil için gönderdiği 20.000 ytl lik alacak senedini vadesinde tahsil edilemediğini, Bankanın işletme adına protestoda bulunduğunu ve 1.000 ytl protesto giderini mevduat hesabından tahsil ettiğini gelen dekonttan öğrenmiştir.Banka senet ile protesto belgesini işletmeye göndermiştir.İşletme protestolu senedi tahsil edebilmek için yargısal işlemlere başvurmuştur.
-senedin protesto edilmesi kaydı
_____________/ __________________
121 Alacak Senetleri 20.000
-Protestolu senetler
770 Genel yönetim Gid. 1.000
102 Bankalar 1.000
121 A.Senetleri 20.000
-Tahsildeki senetler
_____________/ __________________
– İşletme yargısal işlemlere başlamıştır
_____________/ __________________
127 Diğer Ticari Alacaklar 21.000
121 Alacak Senetleri 20.000
-Protestolu Senetler
770 Genel Yönetim Giderleri 1.000
_____________/ __________________
Örnek: İşletme mal sattığı firma adına 1.000 ytl +%10 kdv nakliye giderini ödemiştir
_____________/ __________________
127 Diğer Ticari Alacaklar 1.100
100 Kasa 1.100
_____________/ __________________
Örnek: İşletmenin 50.000 ytl lik ticari malı kayba uğramış sigorta firması 60.000 ytl ödeyeceğini bildirmiştir.
_____________/ __________________
127 Diğer Ticari Alacaklar 60.000
153 Ticari Mal 50.000
679 D.Olağandışı gelir ve kar 10.000
_____________/ __________________
POLİÇE: Üç taraflı ilişkiyi düzenleyen kıymetli bir evraktır.Keşideci, Lehtar, Muhatap diye üç taraf vardır.
Keşideci: Poliçeyi düzenleyen kişidir.Keşideci ile lehdar aynı kişiler olabilir
Lehdar:Poliçenin alacaklısı olan kişidir.
Muhatap:Poliçe bedelini ödeyecek olan kişidir.İsterse poliçeyi kabul etmeyebilir.
28
Örnek:Arda işletmesi Ayça işletmesine 10.000 ytl kredili mal satmıştır.Arda işletmesi lehdarı kendisi olan 5 ay vadeli poliçeyi Ayça işletmesine kabul için göndermiştir.(Keşideci ile lehdar aynı kişi)
-poliçenin kabule gönderilmesi kaydı
_____________/ __________________
900 Borçlu nazım Hesaplar 10.000
(Kabuldeki poliçelerden borçlar)
900 Alacaklı Nazım Hesaplar 10.000
(Kabuldeki poliçelerden alacaklar)
_____________/ __________________
-poliçenin kabulden gelmesi
ilk kayıtta nazım kayıtları ters işlemle kapatılır
_____________/ __________________
121 Alacak Senetleri 10.000
120 Alıcılar 10.000
_____________/ __________________
Örnek: Arda işletmesi Emre işletmesine 10.000 ytl borçlu Ayça işletmesinden 10.000 ytl alacaklıdır. Arda işletmesi Lehdarı Emre işletmesi muhatabı Ayça işletmesi olan bir poliçeyi kabul için Ayça işletmesine göndermiştir.(Keşideci ve lehdar ayrı kişiler)
-Poliçe kabule gönderilirse yukarıdaki nazım kaydı aynen yapılır
-Poliçe kabulden gelirse
_____________/ __________________
121 Alacak Senetleri 10.000
120 Alıcılar
_____________/ __________________
-Poliçe lehdara verilirse
_____________/ __________________
320 Satıcılar 10.000
121 Alacak Senetleri 10.000
_____________/ __________________
Örnek: Arda işletmesi Emre işletmesine 10.000 ytl borçlu Ayça işletmesinden 10.000 ytl alacaklıdır.Arda işletmesi Muhatap Ayça ile anlaşmadan muhatabı Ayça olan poliçe keşide etmiş ve Lehdar Emreye teslim etmiştir.
-Poliçenin lehdara verilmesi durumundaki kayıt
_____________/ __________________
320 Satıcılar 10.000
321 Borç Senetleri 10.000
_____________/ __________________
– Belli bir süre sonra poliçe muhatabı tarafından kabul edilirse
_____________/ __________________
321 Borç senetleri 10.000
120 Alıcılar 10.000
_____________/ __________________
Örnek:Arda işletmesi Emre işletmesine 10.000 ytl senetsiz borçlu, Ayça işletmesinden 10.000 ytl senetsiz alacaklıdır.Lehdar,muhatap,keşideci anlaşarak poliçe düzenlenmiş ve lehdara verilmiştir.
_____________/ __________________
320 Satıcılar 10.000
120 Alıcılar 10.000
_____________/ __________________
29
DİĞER ALACAKLAR
Ticari bir nedene dayanmayan alacakları ifade eder.
Örnek : İşletme çalışanlarından Bay C’ye 3.500 ytl borç para vermiştir.
_____________/ __________________
135 Personelden Alacaklar 3.500
100 Kasa 3.500
_____________/ __________________
-Borç para verdiğimiz personel işten ayrılmıştır
_____________/ __________________
654 Karşılık Giderleri 3.500
139 Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı 3.500
_____________/ __________________
– Bir yıl sonra alacağın 1.500 ytl lik kısmı tahsil edilmiş kalanın tahsil edilemeyeceği anlaşılmış ve kayıtlardan silinmesine karar verilmiştir.
_____________/ __________________
100 Kasa 1.500
139 Ş.Diğer Alac.Karş. 3.500
135 Personelden Alacaklar 3.500
671 Önceki Dönem Gelir ve Karları 1.500
_____________/ __________________
Örnek:işletme Ayça İşletmesine 15.000 ytl lik hatır bonosu vermiştir.
_____________/ __________________
136 Diğer Çeşitli Alacaklar15.000
321 Borç Senetleri 15.000
_____________/ __________________
-Ayça işletmesinin yapacağı kayıt
_____________/ __________________
121 Alacak Senetleri 15.000
336 Diğer Çeşitli Borçlar 15.000
_____________/ __________________
STOKLAR
İşletmenin satmak – üretimde kullanmak / tüketmek amacı ile edindiği ilk madde ve malzeme, yarı mamul , ticari mal , yan ürün artık ve hurda gibi bir yıldan az bir sürede kullanacak olan / bir yıl içerisinde nakde çevrileceği düşünülen varlıklardır.
 Aralıklı Envanter : İşletmenin stoklarında aralıklı envanter yönteminin uygulanması durumunda satışların maliyeti belirlenir.Her satıştan sonra maliye belirlemesi yapılmaz. Dönem sonunda mal maliyeti tespit edilir.Bu yöntemde ticari malların borç kalanı toplam alış maliyetini verir.
 Fire : İşletme stoklarını sürekli envanter yöntemine göre değerlendirdiğinde satış kaydından hemen sonra satılan mamullerin maliyeti hesaplanarak satılan mamul maliyeti hesabına kaydedilir.
NOT :Faturası gelmemiş stoklar ilgili bulundukları kalemin içinde gösterilir.
ÖRNEK : Aralıklı Envanter yöntemi işletme 3000 YTL ‘lik mal almış mal bedeli ve % 10 KDV için çek ciro etmiştir. (Alınan Çekler )
___________________ / __________________
153 Tic. Mallar 5000
191 İndirilecek kdv 500
101 Alınan Çekler 5500
__________________ / ___________________
30
** İşletmenin satın aldığı mala ilişkin 100 YTL + 10 KDV nakliye giderini nakden ödemiştir.
__________________ / ___________________
153 Ticari Mal 100
191 İndirilecek KDV 10
100 Kasa 110
__________________ / ___________________
** Satın aldığımız malın 1000 YTL’lik kısmı beğenilmeyip iade edilmiştir.(Satıcıya İade )
__________________ / ___________________
320 Satıcılar 1100
153 Tic. Mal 1100
__________________ / __________________
*İşletme 6000 YTL ‘lik mal satmış. Satış bedeli ve % 10 KDV için senet almıştır.
__________________ / ___________________
121 Alacak Senetleri 6600
600 Yurtiçi Satışlar 6000
391 Hesaplanan KDV 600
__________________ / ___________________
** İşletmenin sattığı ürünler için 200 YTL + % 10 KDV nakliye gideri nakit ödenmiştir. __________________ / ___________________
760 Pazarlama Satış Dağ. Gid. 200
191 İndirilecek KDV 20
Kasa 220
__________________ / ___________________
** İşletmenin sattığı malın 1000 YTL’lik kısmı beğenilmeyip işletmeye iade edilmiştir.
__________________ / ____________________
610 Satıştan İade 1000
191 İndirilecek KDV 100
120 Alıcılar 1100
__________________ / ____________________
**Dönem başı mal mevcudu 12 000 , dönem içinde satın alınan 18 000 , dönem sonu stok 5000 YTL’ dir. Satılan malın maliyeti nedir?
Ticari Mal STMM = Dönem başı Stok + Alış – D.Sonu Stok
12.000
18 000 12000 + 18000 – 5000 = 25000
30 000
___________________ / ___________________
621 STMM 25 000
153 Tic. Mallar 25 000
___________________ / ___________________
Devamlı ( Sürekli ) Envanter Yöntemi : Alış ile ilgili kayıtlar aralıklı envanter ile aynıdır..
Ticari mallar borç kalanı mevcut malların maliyeti yani dönem sonu stok maliyetini verir .
** Satılan malın 400 YTL’lik kısmı iade edilmiştir. Bu malın maliyeti 350 YTL’dir.
____________________ / ___________________
153 Ticari Mallar 350
621 STMM 350
____________________ / ___________________
____________________ / ___________________
610 Satıştan İade 400
191 İndirilecek KDV 40
120 Alıcılar 440
____________________ / ____________________
** Ticari mallar hesabı borç kalanı 4000 YTL ‘dir. Yapılan sayım sonucu işletmede 3700 YTL mal olduğu tespit edilmiştir.
__________________ / _____________________
197 Sayım ve Tesellüm Nok. 300
153 Ticari Mallar 300
__________________ / _____________________
31
**Dönem sonunda yapılan kontrol sonucunda kanuni sınırlar içerisinde olan firenin 275 YTL , Kanuni sınır içinde olmayan firenin 125 YTL olduğu tespit edilmiştir.
NOT: Kanuni (Normal Fire ) = Kaçınamayacağı Fire ( Deprem v.b) malın maliyeti gibi düşünülür.
Anormal Fire, verimli çalışma ile önlenebilir. => Diğer Olağandışı Gider / Zarar
__________________ / _____________________
621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti 275
689 Diğer Olağandışı Gider ve Zarar 125
153 Ticari Mallar 400
__________________ / ____________________
**İşletmede çıkan yangından dolayı 3000YTL’lik malın tamamı kullanılmaz hale gelmiştir.
__________________ / _____________________
689 Diğer Olağandışı Gider /Zarar 300
153 Ticari Mallar 300
__________________ / _____________________
**İşletmede çıkan yangından dolayı 5000 YTL’lik malın değeri 3000 YTL’ye düşmüştür.
__________________ / _____________________
654 Karşılık giderleri 2000
158 Stok Değer Düşüklüğü Karş. 2000
__________________ / _____________________
__________________ / _____________________
157 Diğer Stoklar 5000
153 Ticari Mallar 5000
__________________ / _____________________
** Karşılık ayrılan bu ürün 3.500.-ytl satılmıştır.
_______________ /_____________
100-Kasa 3.500
158-SDDK 2000
157-Diğer stoklar 5.000
644-Kon.Kal.Karş. 500
_______________ /_______________
ÖRNEK : İşletme 50 000 YTL mal almak için satıcı firmanın bankadaki hesabına 3000 YTL sipariş avansı vermiştir.
__________________ / _____________________
159 Verilen Sipariş Avansı 3000
100 Kasa 3000
__________________ / ____________________
ÖRNEK : 50 000 YTL’lik malın tamamı alınmış mal bedeli ve % 10 KDV için borçlanılmıştır.
__________________ / _____________________
153 Ticari Mallar 50 000
191 İndirilecek KDV 5000
159 Verilen Sipariş Avansı 3000
320 Satıcılar 52 000
__________________ / _____________________
ÖRNEK : İşletme 1 Temmuz 2005 tarihinde 1 yıl için bir işyeri kiralamış yıllık kira bedeli olan 3600 YTL ‘yi peşin ödemiştir.
________________ _01.07.2005 ________________
770 Genel Yönetim Gid. 300 (1 aylık bedel )
180 Gelecek aylara ait gid. 1500 ( 5 ay için ) Toplam 12 Ay
280 Gelecek Yıllara ait Gid. 1800 ( 6 ay için ) 1 Yıl
100 Kasa 3600
____________________ / ____________________
Her ay sonunda yapılacak kayıt
_____________________ / __________________
770 Genel Yönetim Gid. 300
180 Gelecek Ay. Ait Gid. 300
_____________________ / ___________________
32
Yıl sonunda (31.12’de ) yapılacak kayıt
_____________________ / ___________________
180 Gelecek Ay. Ait Gid. 1800
280 Gelecek Yıl. Ait .Gid. 1800
_____________________ / __________________
ÖRNEK : Dönem sonunda yapılan kontrol sonucunda gelecek yıllarda kayıtlı olan 300 YTL ‘lik kira giderinin döneme ait olduğu tespit edilmiştir.
____________________ / ___________________
770 Genel Yönetim Gid. 300
280 Gelecek Yıl. Ait Gid. 300
____________________ / ____________________
ÖRNEK : İşletme kendisine ait işyerini 10 Eylül 2005 tarihinde 1 yıllığına kiraya vermiştir. Yıllık kira bedeli 4800 YTL ‘dir. 1 aylık kira bedeli olan 400 YTL peşin alınmıştır. Geriye kalan ise aylık alınacaktır.
__________________10 /09/ 05 _________________
100 Kasa 400
181 Gelir Tahakkukları 4.400
649 Diğer Olağan Gelir ve Kâr 400
380 Gelecek Ay. Ait Gelir 1200
480 Gelecek Yıllara ait Gelir 3200
______________________ / ____________________
____________________11/ 10 / 2005 _____________
100 Kasa 400
181 Gelir Tahakkukları 400
__________________ ___ / _____________________
Her ay yapılacak kayıt
______________________ / _____________________
380 Gelecek Ay. Ait Gider 400
649 Diğer Olağan Gelir ve Kâr 400
_____________________ / _____________________
___________________31/ 12 / 2005 _______________
480 Gelecek Yıl. Ait Gelir 3200
380 Gel.Ay. Ait Gelir 3200
_____________________ / ______________________
**Dönem sonunda dönem geliri olarak kaydedilen 400 YTL’nin gelecek aylara ait olduğu tespit edilmiştir.
___________________ / ______________________
649 Diğer Faal. Olağan Gelir 400
380 Gelecek Ay. Ait Gelir 400
___________________ / ______________________
KDV’lerin mahsubu ve Ödenmesi
İnd. KDV Hesaplanan KDV __________________ / __________________
5000 6000 391 Hesaplanan kdv 6000
191 İndirilecek kdv 5000
360 Ödenecek Vergi ve Fon. 1000
__________________ / __________________
ÖRNEK : İnd. KDV Hesaplanan KDV. ________________ / _________________
4000 3 500 391 Hesaplanan kdv 3 500
190 Devreden kdv 500
191 İndirilecek kdv 4000
_________________ / _________________
*** İşletme İzmir deki doğal taş fuarına katılan personeline 3.000.-ytl avans vermiştir.
_____________ / _______________
195 İş Avansları 3.000
100 Kasa 3.000
______________ / ______________
33
*** İşletmenin personeli 2000.- ytl harcamayı belgelemiş kalan parayı iade etmiştir kdv %10
____________ / _______________
100 Kasa 800
191 İnd Kdv 200
760 Paz.Sat.Dağ. 2000
195 İş Avansları 3.000
________________ / _____________
DURAN VARLIKLAR
1 Yıldan veya normal faaliyet döneminden daha uzun sürelerle işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için kullanılmak amacı ile elde edilen ve ilke olarak bir yılda , normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi , tüketilmesi öngörülmeyen varlıkları kapsar.
Duran Varlıklar Grubu Hesapları
22 = Ticari Alacaklar
23 = Diğer Alacaklar
24 = Mali Duran Varlıklar
25 = Maddi Duran Varlıklar
26 = Maddi Olmayan Duran Varlıklar
27= Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar
28 = Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları
29 = Diğer Duran Varlıklar
NOT: Hisse senetlerine yapılan yatırım
Geçici amaçlı, kısa süreli ve % 10 ‘a kadar Hisse Senetleri
% 10 Uzun Dönem için Bağlı Menkul Kıymet
% 10 – % 50 İştirakler
% 50’den fazla olanlar Bağlı Ortaklıklar Hesabında yer alır.
ÖRNEK : İşletme X AŞ. ‘nin % 10 hisse senedini 50 000 YTL’ye satın almıştır..
Uzun Vadeli Yatırım amacı ile (Bağlı Menkul Kıymet ) kasa
__________________ / __________________
240 Bağlı Menkul Kıymet 50 000
100 Kasa 50 000
__________________ / ___________________
ÖRNEK : X AŞ.’nin % 30’unu iştirak eden işletme 100. 000 YTL sermaye taahhüdünde bulunmuştur. ___________________ / __________________
242 İştirakler 100 000
243 İştiraklerden Ser. Taahhüdü 100 000
___________________ / __________________
ÖRNEK : 1 ay sonra yukarıdaki taahhüt yerine getirildiyse
___________________ / ___________________
243 İştiraklere Sermaye Taahhüdü 100 000
100 Kasa 100 000
___________________ / ___________________
ÖRNEK: Dönem sonunda iştiraklerde 15.000 ytl değer düşüklüğü olduğu tespit edilmiştir.
_____________/ __________________
654 Karşılık Giderleri 15.000
244 İştirakler Sermaye Payları Değer Düşük karş. 15.000
_____________/ __________________
ÖRNEK: İşletmenin 150.000 ytl ile %40 ortak olduğu firma bedelli sermaye artışına Rüçhan hakkını kullanmayan ortaklardan dolayı firmanın ortaklık payı %50.8’e yükselmiştir.
_____________/ __________________
245 Bağlı Ortaklıklar 150.000
242-İştirakler 150.000
_____________/ __________________
34
ÖRNEK : İşletme X AŞ. ‘nin % 51’lik hisse payını 200 000 YTL’ye satın almıştır.
____________________ / __________________
245 Bağlı Ortaklıklar 200.000
100 Kasa 200 000
____________________ / ___________________
** Ayça A.Ş ‘de %56 hissesi olan işletme sermaye artışına katılmadığı için sermaye payı %42 ‘ye inmiştir. _____________ /____________
242-İştirakler
245-Bağlı Ortaklıklar
____________ /_____________
** İşletme İştirakte bulunduğu Ayça Aş.deki hisselerin değeri 10.000.- ytl değer düşüklüğüne uğramıştır. ________________ / ______________
654-Karşılık Giderleri 10.000
244-İştirakler Sermaye Payla Değer Düşüklüğü Karşılığı 10.000
_________________ / _________________
MADDİ DURAN VARLIKLAR
NOT: KDV ve normal bakım onarım giderleri dışındaki gider, duran varlığın maliyet bedeline eklenir.
ÖRNEK : İşletme 50 000 YTL’ye arsa satın almış arsa için tapu – emlak vergisi vb. 2000YTL gider yapılmış arsanın içindeki yapıyı yıkmak için 300 YTL harcanmış. Bu yapıdan çıkan malzeme 100 YTL satılmıştır.
Hurda 50 000 + 2000 + 300 – 100 = 52 200
___________________ / ___________________
250 Arsa ve Arazi 52. 200
100 Kasa 52. 200
____________________ / ___________________
NOT: Soruda Kdv verilirse maliyete kesinlikle eklenmez.
*** İşletme kendisine ait arsa üzerine bina yaptırmaya karar vermiş ve bunun için müteahhit firmaya 50.000.-ytl +%10 kdv hak ediş ödemesi yapmıştır.
______________ / _______________
258- Yapılmakta Olan
Yatırımlar 50.000
191- İnd.Kdv 5.000
100-Kasa 55.000
______________ / ________________
** Bina tamamlandığında yapılacak kayıt şöyledir.
_____________ / _______________
252-Binalar
258-Yapılmakta Olan Yatırımlar
____________ / ________________
ÖRNEK: İşletme 15.000 ytl ye vadeli olarak makine satın almış, %10 kdv yi peşin ödemiştir. Makinenin sigortası, nakliyesi ve montajı için 2.000 ytl +%10 kdv yi peşin ödemiştir.
_____________/ __________________
253Tesis Makine ve Cihazlar 17.000
191 ind.kdv. 1.700
100 Kasa 3.700
329 Diğer Ticari Borçlar 15.000
_____________/ __________________
** İşletme fabrika binasını korumak için 3.000.-ytl +%10 kdv’ye bir bekçi köpeği satın almıştır.
______________ / ______________
256- Diğer Maddi Duran Varlıklar 3.000
191-İnd Kdv 300
100-Kasa 3.300
_______________ / ____________________
35
ÖRNEK : Birikmiş amortismanı 500 YTL olan 4000 YTL değerindeki demirbaş 3700 YTL’ye vadeli olarak satılmıştır.
____________________ / ___________________
127 Diğer Ticari Alacaklar 3. 700
257 Birikmiş Amortisman 500
255 Demirbaş 4000
679 Diğer Olağandışı Gelir Kar. 200
____________________ / ___________________
ÖRNEK : Birikmiş Amortisman 1000 YTL olan 6000 YTL değerindeki demirbaş 4500 YTL’ye satılmıştır.
___________________ / ____________________
100 Kasa 4 500
257 Birikmiş Amortisman 1 000
689 Diğ. Olağandışı Gid. Ve Zarar 500
255 Demirbaş 6000
___________________ / ____________________
ÖRNEK : Birikmiş Amortisman 3000 YTL olan 20 000 YTL değerindeki taşıt yenilemek amacı ile 18. 500 YTL’ye satılmıştır.
___________________ / ____________________
100 Kasa 18 500
257 Birikmiş Amortismanlar 3 000
254 Taşıtlar 20 000
549 Özel Fonlar 1.500
___________________ / ____________________
ÖRNEK : Yeni alınan taşıt 40 000 YTL satın alınmıştır.
___________________ / ____________________
254 Taşıtlar 40 000
100 Kasa 40 000
___________________ / _____________________
ÖRNEK : Yeni alınan taşıtın dönem sonunda ayrılan amortismanı 4000 YTL
___________________ / _____________________
549 Özel Fonlar 1.500
770 Genel Yön. Gid. 2 500
257 Birikmiş Amortisman 4000
___________________ / ____________________
NOT: Özel fon olmasaydı sadece 770 Genel Yönetim Giderleri 4000 olurdu.
ÖRNEK : 3 yıl içinde yeni taşıt satın alınmamıştır.
___________________ / ____________________
549 Özel Fonlar 1 500
671 Önceki Dönem Gelir Ve Karları 1 500
___________________ / ____________________
ÖRNEK : İşletmenin pazarlama faaliyetinde kullanmış olduğu taşıt için periyodik bakım yapılmıştır. Bu bakım için 100 YTL + % 10 KDV nakit ödenmiştir.
____________________ / ___________________
760 Pazarlama Satış Dağıtım 100
191 indirilecek KDV 10
100 Kasa 110
____________________ / ___________________
ÖRNEK : İşletme de pazarlama da kullandığı taşıtın motorunu 3000 YTL + % 10 KDV’ye yenilemiştir.
___________________ / ____________________
254 Taşıtlar 3000
191 İndirilecek KDV 300
100 Kasa 3 300
___________________ / ____________________
36
Maddi Duran Varlıklarla ilgili yapılan harcamalar ikiye ayrılı
1-Hasılat Harcamaları: Normal giderler olarak da bilinir Dönem sonunda gelir tablosuna aktarılır
2-Sermaye Harcamaları: Olağandışı giderler olarak da bilinir.Duran varlıkların değerini arttırmak için yapılan giderlerdir.Bu giderler ilgili duran varlık hesabının maliyetine eklenir.
VUK’ A GÖRE AMORTİSMAN YÖNTEMLERİ
1. Normal amortisman ( Eşit Tutarlı Amortisman ): Hesaplanacak amortisman tutarının yıllar itibariyle eşit dağıtılmasını ifade eder.Yasal üst oran %20 dir
2. Azalan Kalanlar Yöntemi ( Azalan Bakiyeler ve Hızlandırılmış Amortisman ) :İlk yıllarda duran varlık değerinden daha fazla yıpranma payının ayrılması gereğini ifade eden yöntemdir.
3. Madenlerde Amortisman:
4. Fevkalade Amortisman: Olağanüstü durumlarda (deprem, sel) gibi kullanılan yöntemdir.
** İşletmede kayıtlı değeri 20.000.-ytl ve birikmiş amortismanı 5.000.- ytl olan makine yanmıştır.Fevkalade amortisman için maliye bakanlığından izin alınmıştır.
________________ / _________________
689 D.Olağandığı Gid. ve Zarar 15.000
257 Birikmiş Amortisman 15.000
__________________ / _______________
Not: Azalan Kalanlar yönteminden normal amortisman yöntemine geçiş yapılabilir ve kalan yıllar amortismanı kalan yıllara eşit dağıtılır. Ancak Normal amortismandan azalan kalan yöntemine geçiş yapılamaz.
Amortisman Hesabında Dikkate Alınacak Unsurlar
1. İlgili duran varlığın aktifleştirilme değeri ( maliyeti )
2. Duran varlığın hurda değeri
3. Duran varlığın ekonomik ömrü ( hizmet süresi ) ,
4. Seçilen Amortisman Yöntemi
Amortisman Kayıt Yöntemleri
1. Direkt Kayıt Yöntemi : Doğrudan ilgili duran varlık değerinde kayıt düşme .
2. Endirekt Kayıt Yöntemi : Tek düzen hesap planın benimsediği yöntemdir.
PAZARLAMA PAZARLAMA DIŞI
________________ / _____________ __________________ / ______________
760 Pazarlama Satış Dağıtım 770 Genel Yönetim Giderleri
257 Birikmiş Amortisman 257 Birikmiş Amortisman
________________ / _____________ __________________ / ______________
ÖRNEK:İşletme 5000YTL’ye Demirbaş satın almıştır. Normal Amortisman Oranı % 20’dir.
1. Normal Amortisman Yöntemine Göre 3 . yılın amortisman tutarı nedir. Kaydını yapınız?
2. Azalan Kalanlar Yöntemine Göre 2. yılın amortisman tutarı nedir. Kaydını yapınız?
CEVAP:
1. Amortisman Süresi = 1/ Oran = 1/ 0,20 = 5 yıl
Amortisman Oranı = 1/ süre = 1 / 5 = 0, 20
1 . Yıl 5000 x 0,20 = 1000 _______________/ ______________
2. Yıl 5000 x 0,20 = 1000 770 Genel yönetim Giderleri 1.000
3. Yıl 5000 x 0,20 = 1000 257 Birikmiş Amortisman 1.000
4. Yıl 5000 x 0,20 = 1000 ________________/ _____________
5. Yıl 5000 x 0,20 = 1000
2. Amortisman Matrahı Amortisman Tutarı
1. Yıl 5000 x 0,40 (% 20 x 2 ) = 2000
2. Yıl 3000 x 0,40 = 1200 1. yılın muhasebe kaydı
3. Yıl 1800 x 0,40 = 720 ______________/____________
4.Yıl 1080 x 0,40 = 432 770 Genel Yönetim Giderleri 2.000
5. Yıl 648 257Birikmiş Amortisman 2.000
______________/ ____________
2.yılın Amortisman Matrahı 5.000-2000=3.000 şeklinde hesaplanır
ÖRNEK : İşletme 25.09.2005 tarihinde 30 000 YTL’ye bir otomobil satın almıştır. Normal Amortisman oranı % 20 ‘dir.
1) Normal Amortisman Yöntemine göre 1. yılın amortisman tutarını hesaplayıp kaydını yapınız ?
2) Azalan Kalanlar Yöntemine göre 2.yılın amortisman tutarını hesaplayıp kaydını yapınız?
37
NOT : Kıst amortismanda ilgili ay tam kabul edilir.
6000 – 2000 = 4000 Son yıla eklenir.
1) 30 000 x 0,20 = 6000 / 12 = 500 x 4 = 2000 => I. Yıl
9. 10.11. 12 ay
1.Yıl 2000
2.Yıl 6000 _________________ / ________________
3.Yıl 6000 770 Genel Yön. Gid. 2000
4.Yıl 6000 257 Birikmiş Amort. 2000
5.Yıl 6000 + 4000 = 10 000 _________________ / ________________
I. yıldan
Artan
2) 30 000 x 0,40 = 12000 x 4 = 4000
12
Azalan Kalanlar Yöntemi İçin , I. Yıl = 30 000 => 4000
II. Yıl = 18 000 x 0,40 = 7200
*** 2.yılın amortisman matrahı 30.00-4.000 değil 30.000-12.000=18.000 ytl olarak hesaplanır
_______________ / ________________
. 770 Genel Yön. Gid. 2000
100 Kasa 2000
________________ / ________________
MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
ÖRNEK : İşletme 4000 YTL’lik bir patent almıştır. (İmtiyaz sözleşmesi )
NOT : Hak ,marka ,patent,unvan,lisans hakları, knowhow ,Franchising gibi hesaplar haklar hesabında yer alır.
*** işletme 4.000 ytl ye bir bilgisayar programı satın almıştır.
________________ / _________________
260 Haklar 4000
100 Kasa 4000
________________ / _________________
ÖRNEK : İşletme satın aldığı firma için 3000 YTL şerefiye ödemiştir.
________________ / _________________
261 Şerefiye 3000
100 Kasa 3000
________________ / _________________
ÖRNEK : A Anonim şirketi için kuruluş sırasında 1000 YTL + % 10 KDV gider yapmıştır. Bu gider ortak A tarafından ödenmiştir.
Şirket kurulmadığı için A’dan çıkmış daha sonra ona ödenecektir.
________________ / _________________
262 Kuruluş ve Örg. Gid. 1000
191 İnd kdv 100
331 Ortaklara Borçlar 1100
________________ / _________________
ÖRNEK : İşletme kiraladığı işyerine kat kaloriferi taktırmış. 4000 YTL + % 10 KDV nakit ödemiştir. ________________ / __________________
264 Özel Maliyet 4000 NOT : Özel Fon = 3 yıl
191 ind kdv 400
100 Kasa 4 400
________________ / __________________
NOT: M.O.D.V için amortisman kaydı
__________________ / __________________
770 Genel Yön. Gİd. ___
268 Birikmiş Amortisman ___
__________________ / __________________
38
300 YABANCI KAYNAKLAR
** İşletme bankadan 8000 YTL kredi çekmiş ve alacaklı cari hesabı virman etmiştir.
Bankalar
__________________ / _________________
102 Bankalar 8000
300 Banka Kredileri 8000
__________________ / ________________
** Dönem sonunda bankadan gelen dekonttan borçlu cari hesabımıza 1200 YTL faiz tahakkuk ettirildiği anlaşılmıştır.
__________________ / _________________
780 Finansman Gid. 1200
300 Banka Kredileri 1200
__________________ / _________________
** İşletme 12.05.2006 tarihinde 3 yıl vadeli 100.00.-ytl kredi çekmiştir.Kredinin faizi anaparayla birlikte vade sonunda ödenecektir.2006 yılına ait faiz tutarı 20.000.-ytl olursa 31/12/2006 de yapılacak kayıt ;
_____________ /________________
780 Finansman Giderleri
481-Gider Tahakkukları
____________ /__________________
Örnek: İşletme 100.000 ytl 18 ay vadeli aylık taksit ödemeli kredi çekmiştir.
_____________/ __________________
102 Bankalar 100.000
400 Banka kredileri 100.000
_____________/ __________________
– Dönem sonunda ertesi yıl ödenecek anapara tutarı 40.000 ytl faiz tutarı ise 15.000 ytl dir
_____________/ __________________
400 Banka Kredileri 40.000
303 Uzun Vadeli Kredilerin Taksit ve Faizleri 40.000
_____________/ __________________
780 Finansman Giderleri 15.000
381 Gider Tahakkukları 15.000
_____________/ __________________
-Kredi mevduat hesabından ödenirse
_____________/ __________________
303 Uzun Vadeli Kredi. Tak.ve Faiz.40.000
381 Gider Tahakkukları 15.000
102 Bankalar 55.000
_____________/ __________________
Örnek: Dönem sonunda taksitli olarak kullanılan döviz kredisinin olumsuz kur farkı 1.200 ytl dir.(303 Uzun Vadeli Kredi taksit ve faizlerinde izlenmekte)
_____________/ __________________
780 Finansman Giderleri 1.200
303 Uzun Vadeli Kredilerin Tak.Ve Faiz. 1.200
_____________/ __________________
** İşletme dönem içerisinde 10.000 Usd kredi almış bu tarihte 1 usd =1.50 ytl dir. Dönem sonunda 1 usd =1.60 ytl olursa yapılacak kayıt
_____________________ / _______________
780 Finansman Giderleri 1.000
300 Banka Kredileri 1.000
___________________ / __________________
39
**İşletme 330 gün vadeli 100 000 YTL Nominal değerli bonoyu 89.000 YTL’ye banka aracılığı ile satmıştır.
__________________ / _________________
102 Bankalar 89 000
308 Menkul Kıy. İhraç Farkı 11 000
305 Çıkarılmış Bono 100 000
__________________ / _________________
** 100 000 YTL’lik bononun tamamı bankadaki mevduat hesabından ödenmiştir.
__________________ / _________________
305 Çıkarılmış Bonolar 100 000
102 Bankalar 100 000
__________________ / __________________
Nominal bedel ile ihraç fiyatı arasındaki farkın muhasebeleştirilmesi
__________________ / __________________
780 Finansman Gideri
308 Menkul Kıy. İhraç Farkı
___________________ / _________________
Örnek:İşletme 50.000 ytl lik Teminat Mektubu almıştır.Bu mektup için 1.500 ytl komisyon bankadaki mevduat hesabından ödenmiştir.
___________________ / __________________
Borçlu Nazım Hesaplar 50.000
Alacaklı Nazım Hesaplar 50.000
__________________ / ___________________
780 Finansman Gideri 1.500
102 Bankalar 1.500
__________________ / ___________________
**İşletme 40.000 ytl nominal değerli Kar zarar ortaklığı belgesi ihraç etmiştir.Bu belgeleri banka aracılığıyla 45.000.- tl’ye satmıştır.
__________________ /_________________
102-Bankalar 45.000
306-Çıkarılmış Diğer Menkul Kıy. 40.000
529-Diğer Sermaye Yedekleri 5.000
___________________ / _________________
** İşletme 1000 YTL Kredili 2000 YTL senet karşılığı olmak üzere 3000 YTL’lik mal almış % 10 KDV’yi peşin ödemiştir.
____________________ / ____________________
153 Ticari Mal 3000
191 İND. KDV 300
100 Kasa 300
320 Satıcılar 1000
321 Borç Senetleri 2000
__________________ / _____________________
** Satıcılara olan 1000 YTL ‘lik borca karşılık çek keşide edilmiştir.
__________________ / _____________________
320 Satıcılar 1000
102 Verilen Çek ve Öd. Emir. 1000
__________________ / _____________________
** Satıcılara olan 2000 YTL’lik borca karşılık aynı miktarda bir senet verilmiştir.
__________________ / _____________________
320 Satıcılar 2000
321 Borç Senetleri 2000
__________________ / _____________________
** Satıcılara olan 1500 YTL ‘lik borca karşılık 1700 YTL’lik senet verilmiştir.
__________________ / _____________________
320 Satıcılar 1500
780 Finansman Giderleri 200
321 Borç Senetleri 1700
__________________ / _____________________
40
ÖRNEK : Borç senetlerinin dönem sonunda Alacak kalanı 40 000 YTL Tasarruf değeri ise 37 000 YTL ‘dir. Dönem sonu kaydı ve izleyen yılbaşı kaydı nedir?
________________ 31. 12 . 2005 ______________
322 Borç Senetleri Reeskontu 3000
647 Reeskont Faiz Gelirleri . 3000
____________________ / ____________________
_________________01 .01. 2005 ______________
657 Reeskont Faiz Gid. 300
322 Borç Senetleri Reeskontu 300
_____________________ / ___________________
ÖRNEK : İşletme kiraya verdiği işyeri için 1000 YTL depozito almıştır.
_____________________ / ___________________
100 Kasa 1000
326 Alınan Depozito ve Teminatlar 1000
_____________________ / ___________________
** İşletme ortaklarından100.000.- ytl kredi almış belli bir süre sonra 115.000.-ytl olarak ödemiştir. ________________ / _______________
331-Ortaklara Borçlar 100.000
780-Finansman Giderleri 15.000
100-Kasa 115.000
________________ / ________________
ÖRNEK:İşletme 1.000 ytl+%10 kdv ye vadeli olarak kırtasiye malzemesi satın almıştır
_____________/ __________________
770 Genel Yönetim Giderleri 1.000
191 İnd.Kdv. 100
336 Diğer Çeşitli Borçlar 1.100
_____________/ __________________
– Eğer kırtasiye malzemesi şirket kredi kartından ödenseydi
_____________/ __________________
770 GYG 1.000
191 İnd kdv 100
329 Diğer Ticari Borçlar 1.100
_____________/ __________________
ÖRNEK : A İşletmesi 1000 YTL ‘lik kırtasiye malzemesi alma bedelini peşin ödemiştir.
_____________________ / ___________________
770 Genel Yönetim Gid. 1000
100 Kasa 1000
_____________________ / ___________________
ÖRNEK: İşletme 50.000 ytl mal satışı için 20.000 ytl sipariş avansı almıştır
_____________/ __________________
100 Kasa 20.000
340 Alınan Sipariş Avansları 20.000
_____________/ __________________
-Avans alınan sipariş teslim edilmiş %10 kdv ve 5.000 ytl kısmı peşin kalan için ciro edilmiş çek alınmıştır.
_____________/ __________________
100 Kasa 10.000
101 Alınan çekler 25.000
340 Alın.Sip.Avans. 20.000
600 Yurtiçi Satışlar 50.000
391 Hes.Kdv. 5.000
_____________/ __________________
ÖRNEK : Dönem sonunda yapılan kontroller sonucunda 6000 YTL’lik kırtasiye malzeme-sinin tüketildiği anlaşılmıştır.
____________________ / _____________________
180 Gelecek Aylara . Ait Gid. 400
770 Genel Yönetim Giderleri 400
____________________ / _____________________
41
ÖRNEK : Aralık ayı telefon faturasının 100 YTL olduğu öğrenilmiştir. (Dönem Gideri )
____________________ / _____________________
770 Genel Yönetim Gideri 100
381 Gider Tahakkukları Hs. 100
____________________ / _____________________
ÖRNEK : İşletme çalışanlar için 4000 YTL kıdem tazminatı ayırmıştır.
____________________ / _____________________
770 Genel Yönetim Gideri 4000
472 Kıdem Tazminatı Karşılığı 4000
____________________ / ____________________
NOT : Karşılık gideri olup da karşılık giderine aktarmadığımız hesaplar kıdem tazminatı karşılığı,maliyet gider karşılığı
**Önümüzdeki dönem için ayrılacak işçilerin kıdem tazminatı 2500 YTL’dir.
____________________ / ____________________
472 Kıdem Tazminatı Karşılığı 2500
372 Kıdem Tazminatı Karşılığı 2500
____________________ / ____________________
Ödenmesi durumunda _____________________ / _____________________
372 Kıdem Tazminatı Karşılığı
100 Kasa
____________________ / _____________________
** İşletme 500 000 YTL nominal değerli 2 yıl vadeli tahvili bankalar aracılığı ile 440 000 YTL’ye satmıştır. ____________________ / ______________________
102 Bankalar 440 000
408 Menkul Kıymet İhraç Farkı 60 000
405 Çıkarılan Tahviller 500 000
____________________ / ______________________
** 6 aylık anapara 100 000 YTL ‘dir. Dönem sonu kaydı nedir?
_____________________ / ______________________
405 Çıkarılan Tahvil 100 000
304 Tahvil Anapara borç taksit ve faiz. 100 000
_____________________ / ______________________
** İhraç farkları finansman gideri hesabı ile kapatılır.
_____________________ / ______________________
780 Finansman Gideri
408 Menkul Kıy. İhraç Farkları
_____________________ / ______________________
** İşletme Vergi Dairesine Olan 10.000.- ytl , ve SSK’ya olan 5.000 ytl ‘lik borcunu ödeyememiştir . ______________________ / ______________________
360-Ödenecek Vergi Ve Fonlar 10.000
361-Ödenecek Sos.Güv.Kesint. 5.000
368-Vadesi Geçmiş Ertelenmiş Veya
Taksitlendirilmiş Vergi Ve Diğer 15.000
Yükümlülükler
_____________________ / _____________________
** Ertelenen bu yükümlülükler gecikme faiziyle birlikte 16.500 YTL olarak ödenmiştir.
_________________________ /______________________
368-Vadesi Geçmiş Ertelenmiş Veya
Taksitlendirilmiş Vergi Ve Diğer 15.000.
Yükümlülükler
689- D.Olağandışı Gider Ve Zararlar 1.500
100-Kasa 16.500
________________________ / ______________________
42
ÖZKAYNAK UNSURLARI
1. Ödenmiş Sermaye
2. Dönem Net Kârı / Zararı
3. Geçmiş Yıl Kâr / Zararları
4. Kâr Yedekleri
5. Sermaye Yedekleri
KAR YEDEKLERİ
A. YASAL YEDEKLER : TTK’ya göre ayrılması zorunlu yedeklerdir.
1. I. Tertip Yasal Yedek Akçe : Dönem Kârının % 5’i ödenmiş sermaye 5 ‘te 1’i yani % 20 sini buluncaya kadar ayrılır.
Ödenmiş Sermaye = 1000
Dönem Net Kârı = 50 000
I. Tertip = 50 000 x 0,05 = 250
1000 x 0,20 = 200
Dolayısıyla 200 YTL yedek ayrılmalıdır.
NOT: Temettü (Kâr Payı ) sermaye üzerinden alınır.
Halka açık olmayan şirketlerde I.temettü ödenmiş sermayesi % 5 , halka açık şirketlerde ise Dağıtılabilir karın % 20 ‘dir.
2. II. Tertip Yasal Yedek Akçe : Bu yedek akçe aşağıdaki şekilde hesaplanır.
Dönem Net Kârı – Ödenen Vergiler + I. Tertip YYA + I. Temettü x 0,10
Ödenmiş Sermayenin
% 5’i
Dönem Kâr : 50 000
Ödenen Vergi : 15 000 50 000 – 15 000 + 5000 + 4000 x 0,10
I. Tertip : 5 000
I.Temettü : 4 000 = 2 6000 x 0,10
II.Tertip yasal yedek = 26 00
akçe kaç YTL’dir?
B. STATÜ YEDEKLERİ : Ana sözleşme gereğince ayrılan yedeklerdir.
C. OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER : Genel kurul kararı ile ayrılan yedeklerdir.
D. ÖZEL FONLAR :Duran varlığın yenilenmesi amacıyla karlı satışında ve işletmenin borçlu olduğu kişilerin alacak haklarından vazgeçmesi durumunda kullanılan hesaptır.Duran varlık 3 yıl içersinde yenilenmezse 3.yılın sonunda Önceki Dönem Gelir ve Karları hesabına aktarılır.Duran Varlık yenilendiği takdirde Özel fonlar hesabı Birikmiş Amortisman hesabına devredilerek kapatılır
** Ayça İşletmesi Birikmiş Amortismanı 20.000.-ytl olan 100.000.- ytl maliyetli binayı 90.000.- ytl ‘ye satmıştır.2 ay sonra yapılan yönetim kurulu toplantısında satılan binanın yerine yenisinin alınmasına karar verilmiştir.
_____________ / ___________________
679-D.Olağandışı Gelir Ve Karlar 10.000
549-Özel Fonlar 10.000
____________ / ___________________
SERMAYE YEDEKLERİ
a) Hisse Senetleri İhraç Primleri : Hisse senetlerinin nominal bedelden daha yüksek fiyatla satılması durumunda aradaki farkın izlendiği hesaptır.
b) Hisse Senetleri İptal Kârları ( Rüçhan hakkı = Öncelik hakkı) : Sermaye taahhüdünü yerine getirmeyen ortağın payının bu ortaktan alınıp , başka bir kişiye satılmasından dolayı ortaya çıkan farkların izlendiği hesaptır.
c) Maddi duran varlıkların yeniden değerleme değer artış fonu
d) İştirakleri yeniden değerleme değer artış fonu
43
ÖRNEK : Birikmiş amortismanı 1000 YTL olan 5000 YTl değerindeki demirbaş yeniden değerlemeye tabi tutulmuştur. Yeniden değerleme oranı % 10 ise net değer artışı nedir? Yeniden değerleme değer artış kaydını yapınız. ?
Eski Değer Değer Artışı Yeni Değer
Demirbaş 5000 500 5500
– Birik. Amortisman 1000 100 1100
Net Değer 4000 400 4 400
Yeni alınmış gibi kayıt
_____________________ / ___________________
255 Demirbaş 500
257 Birikmiş Amortisman 100
522 MDV Yeniden Değ. Artış. 400
_____________________ / __________________
ÖRNEK : A işletmesi A.Ş 50 000 YTL sermaye ile kurulacaktır. Sermaye taahhüt kaydı nedir? _____________________ / ___________________
501 Ödenmiş Sermaye 50 000
500 Sermaye 50 000
_____________________ / ___________________
Taahhüdün yerine getirilmesi
__________________ / ______________
100 Kasa
102 Banka
153 Ticari Mal
501 Ödenmemiş Sermaye
__________________ / ________________
Değer artışını – Sermaye Taahhüdünü Yerine Getirme
_______________________ / ________________
522 M.D.V.Yeniden Değ.Değ.Artış fonu
501 Ödenmemiş Sermaye
_______________________ / ________________
** İşletme sermaye artırımına karar vermiş ve nominal bedeli 100.000.- ytl olan hisse senetlerini ihraç etmiş ve 150.000.-ytl ye banka aracılığıyla satmıştır.
________________ / ________________
501-Ödenmemiş Sermaye 100.000
500-Sermaye 100.000
_________________ / ______________
102-Bankalar 150.000
501-Ödenmemiş Sermaye 100.000
520-Hisse Senedi İhraç Primleri 50.000
________________ /________________
** AYÇA A.Ş.sermaye artışına gitmiş şirket ortaklarından Arda bey 4.000 ytl’lik sermaye taahhüdünü yerine getirememiş Arda beyin sermaye payı iptal edilmiş ve iptal edilen bu pay Ortak Leman hanım tarafından 5.000.-ytl ye satın alınmıştır.
______________ /__________________
500-Sermaye 4.000
Ortak Arda
500-Sermaye 4.000
Ortak Leman
___________ / ____________________
100 Kasa 5.000
501-Ödenmemiş Sermaye 4.000
521-Hisse Senedi İptal Karları 1.000
____________ / ___________________
** İşletme Nisan ayında genel kurul kararıyla zararında yedeklerden ayrılmasına karar vermiştir yapılacak kayıt
________________ / _______________
542 Olağanüstü Yedekler
580 Geçmiş Yıl Zararları
__________________ / _____________
44
NOT: AŞ.’nin sermaye artışı sırasında yapılan giderler 262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri veya 780 Finansman Giderleri hesabında izlenir.
Limited Şirketinin Sermaye artışında ise yapılan giderler 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabından izlenir.
NOT: Gelir tablosu hesapları dönem sonunda Kar /Zarar hesabına devredilerek kapatılırlar Dönem sonunda kalan vermezler ve bilançoda görülmezler.
Gelir hesapları dönem sonunda Dönem K/zarar hesabının alacağına devredilerek kapatılırken; Gider hesapları dönem sonunda Dönem K/Zarar hesabının borcuna devredilerek kapatılırlar.
*** Dönem sonunda Dönem K/zarar’ına aktarılmayıp Bilançoda görülen gelir gider hesapları şunlardır.
 Gelecek Aylara Ait Gelirler
 Gelecek Aylara Ait Giderler
 Gelecek Yıllara Ait Giderler
 Gelecek Yıllara ait Gelirler
 Gelir Tahakkukları
 Gider tahakkukları
 Kuruluş ve Örgütlenme Gideri
**Fonksiyon hesaplarının yansıtma hesabı aracılığıyla gelir tablosu hesabına aktarımı
_____________________ / ___________________
660 Kısa Vad. Borçlanma Gid.
661 Uzun Vad. Borçlanma Gid.
781 Finansman Gid. Yans. Hs.
______________________ / ___________________
632-Genel Yönetim Giderleri
771-Genel Yönetim Giderleri Yansıtma
_____________________ / __________________
Dönem Kârından Vergi Hesaplanması
____________________ / ____________________
690 Dönem Kârı
691 D.K ve DYYK
692 Dönem Net K/Z
____________________ / ____________________
692 Dönem Net Kâr / Zarar
590 Dönem Net Kârı
____________________ / ____________________
Dönem Kârından ayrılan karşılığın bilançoda gösterilmek üzere ilgili hesaba aktarılması _____________________/ ____________________
691 D.K ve DYYK
370 D.K ve DYYK
_____________________ / ___________________
İzleyen yılın başında yapılan kayıt
_____________________ / ___________________
590 Dönem Net Kârı
570 Geçmiş Yıllar Kârı
_____________________ / ___________________
Kâr dağıtım kaydı
_____________________ / ___________________
570 Geçmiş Yıllar Kârı
331 Ortaklara Borçlar
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar
540 Yasal Yedekleri
541 Statü Yedekleri
542 Olağanüstü Yedekler
_____________________ / _________________
_____________________ / _________________
370 Dön. Kârı Vergi ve Diğ. Yasal Yük. Karşılığı
371 Peşin Ödenen Vergi Vergi borcunun
ve Fonlar Karşılığı Kesinleşmesi
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar
_____________________ / _________________
45
ÖRNEK : 690 Dönem Kârı / Zararı 3200 YTL hesaplanan vergi 1200 YTL Dönem sonu kayıtlarını yapınız ?
_____________________ / __________________
690 Dönem Kâr / Zararı 3200
691 D.K ve D.YYK 1200
692 D. N. K / Z 2000
_____________________ / ___________________
692 Dönem Net Kâr / Zararı 2000
590 Dönem Net Kârı 2000
_____________________ / ___________________
______________________ / __________________
691 Dön..Kârı Vergi ve Diğ.Yasal Yük.Karş 1200
370 Dön.Kârı Vergi ve Diğ.Yasal Yük.Karş. 1200
______________________ / _____________________
590 Dönem Net Kârı 2000
570 Geçmiş Yıl Kârları 2000
______________________ / _____________________
** Nisan ayında yapılan genel kurulda kâr dağıtımı şu şekilde gelişmiştir.
Ortaklara ödenen 1500, gelir vergisi 75, yasal yedek 225 ‘dir. 2000’de statü yedekleri 200 yapılacak kayıt nedir?
______________________ / ______________________
570 Geçmiş Yıllar Kârı 2000
331 Ortaklara Borç 1500
360 Ödenecek Vergi ve Fon. 75
540 Yasal Yedek 225
541 Statü Yedek 200
______________________ / ______________________
**Nisan 15’te vergi borçları tahakkuk edip kesinleşmiştir.
______________________ / ______________________
370 Dön.Kârı Vergi ve Diğ.Yasal Yük.Karş 1200
360 Ödenecek vergi ve Fon. 1200
______________________ / ______________________
**31.12’de 193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar borç bakiyesi 600 YTL olsaydı dönem sonu ve nisan ayı kaydı ne olurdu?
Dönem sonu kaydı (peşin verginin mahsup kaydı)
193 P.Ö.V.F ______________________ / ___________________
371 Dönem Kârı Peşin Öd. Vergi ve Diğ. Yas. Yük.
193 Peşin Öd. Vergi ve Fon.
______________________ / ____________________
600
Zarar olsaydı
_______________________/ ____________________
295 Peşin Ödenen vergi ve fonlar
193 Peşin Öd. Vergi ve Fon.
_______________________/ ___________________
Vergi borcunun kesinleşmesi
______________________ / ________________________
370 Dön. Kârı Vergi ve Diğ.Yas.Yük Karş. 1200
371 Dön.Kârı Peşin Öd. Verg ve Diğ.Yas.Yük. 600
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar 600
______________________ / ______________________
** Nisan ayı ______________________ / ______________________
360 Ödenecek Vergi ve Fonlar
İlgili Hesap (Kasa vb)
______________________ / ______________________
46
ŞİRKETLER MUHASEBESİ
Türk Ticaret Kanunu ’na Göre Şirketler
Sermaye Şirketleri Şahıs Şirketleri
a) Limited Şirket a) Kolektif Şirket
b) Sermayesi pay. Böl. Komandit Şirket b) Komandit Şirket
c) Anonim Şirket
SERMAYE ŞİRKETLERİ
1) Limited Şirket : –En az 2 , en fazla 50 ortak olabilir.
— Bankacılık , Sigortacılık yapamazlar
— En az 5000 TL sermaye
— Limited Ortaklığın Payları en az 25 TL veya bunun katları değerinde aktarılıp azaltılır.
– Kurumlar Vergisi mükellefidir.
2) Anonim Şirket ortak sayısı açısından ikiye ayrılır.
a) Aile Anonim Şirket : –En az iki kişi , en fazla 250 kişi olabilir.
— Sermayesi 50 000 TL
— Konulmuş olan sermaye sınırlı = Paylara bölünmüş (her pay temsile yetkili )
— Esas sermaye sistemine tabidir.
b) Halka Açık Anonim Şirket : — Ortakları Gerçek veya Tüzel kişi olabilir.
Anonim şirketlerin her sermaye artırımında formalitelerle uğraşmaması için bir tavan sermaye belirlenerek bu tavana kadar başka prosedürlere tabi olmadan sermaye artırım işleminin basitleştirilmesidir. Şirketin kayıtlı sermaye sistemine geçebilmesi için başlangıç sermayesinin en az 50.000.- tl olması gerekir. Ortak sayısı en az 250’dir . SPK’ya tabidir.Kayıtlı sermaye sistemini benimserler.Kayıtlı sermaye bilançoda kesinlikle yer almaz.
Sermaye taahhüdünün tamamen yerine getirilip getirilmediğine göre ikiye ayrılır.
1-Ani Kuruluş: Sermayenin tamamının ortaklar tarafından taahhüt edildiği kuruluş şeklidir. Aile A.ş. için geçerlidir.
2-Tedrici Kuruluş: Sermayenin %10 ‘nun ortaklar tarafından taahüt edildiği kalan için halka başvurulduğu yöntemdir.
Mali Kâr = VUK göre hesaplanan kârdır.
Ticari Kâr + Kanunen kabul edilmeyen gider – Vergiden muafiyet = Vergi kârı
Ticari Kâr,Türk Ticaret Kanuna göre hesaplanmış kârdır. ( 690 Dönem Kâr / Zararı -Vergi öncesi kâr )
Safi Kâr : Yedeklerin hesaplandığı kârdır. Yedek hesaplanırken geçmiş yıl zararları indirim unsuru olarak dikkate alınır.
ŞAHIS ŞİRKETLERİ
1) — Ortakları gerçek kişilerdir.
— Ortaklar üçüncü kişilere karşı şirketin borçlarından dolayı sınırsız olarak ve tüm mal varlıklarıyla sorumludurlar.
— Türk Ticaret Kanunu hükümlerince yedek akçe ayırmak zorunluluğu yoktur.
a) Kollektif Şirkette Ortak sayısı en az iki’dir.
b) Komandit Şirket
Komandite Ortak
** Komandite ortakların sorumluluğu sınırsızdır.
** Komandite ortaklar gerçek kişi olabilir.
** Komandite ortak emek ve itibarını sermaye olarak koyabilir.
** Temsil ve yönteme hakkı komandite ortağa aittir.
** Komandite ortağın kazancı Gelir Vergisi Kanunu’na göre Ticari Kazançtır.
** Ticaret ünvanında komandite ortaklardan en az birinin adı ve soyadı bulunur.
Komanditer Ortak
**Komanditer ortakların sorumluluğu sınırlıdır.
** Komanditer ortak gerçek ve tüzel kişi olabilir.
** Komanditer ortaklar emek ve itibarlarını sermaye olarak koyamazlar
** Komanditer ortak önceden haber vermek kaydıyla kendisi veya bir başkası şirketi denetleyebilir.
** Komanditer ortağın kazancı gelir vergisi kanunu’na göre menkul sermaye iradıdır.
** Komanditer ortakların koydukları sermaye herhangi bir nedenle azalmış ise noksanlık tamamlanıncaya kadar kâr ve faiz isteyemezler .
47
ŞİRKETLER MUHASEBESİNİN KAYITLARI
A Kolektif şirketi 5000 YTL sermaye ile kurulacaktır.
Taahhüt Kaydı
___________________ / __________________
501 Ödenmemiş Sermaye 5000
500 Sermaye 5000
___________________ / __________________
Sermaye taahhüdünün 3000 YTL kısmı nakit olarak yerine getirilmiş diğer kısmı daha sonra ( 2000 YTL)
___________________ / ___________________
100 Kasa 5000
131 Ortaklardan Alacaklar 2000
501 Ödenmemiş Sermaye 5000
___________________ / ___________________
Kuruluş sırasında 100 YTL + % 10 KDV kuruluş gideri ortak tarafından ödenmiştir.
___________________ / ___________________
770 Genel Yönetim Giderleri
191 İndirilecek KDV
331 Ortaklara Borçlar 110
___________________ / ___________________
ÖRNEK : Dönem sonunda 2000 YTL Kâr elde edilmiştir. Bu kârın sermayeye eklenmesine karar verilmiştir.
___________________ / ___________________
590 Dönem Net Kârı 2000
331 Ortaklara Borçlar 2000
___________________ / ___________________
131 Ortaklardan Alacak 2000
501 Ödenmemiş Sermaye 2000
___________________ / ___________________
331 Ortaklara Borç
131 Ortaklardan Alacak
____________________ / ___________________
A Kolektif şirketi 500 YTL azaltmıştır.
_____________________ / ___________________
500 Sermaye
331 Ortaklara Borç => Zarar yok.
_____________________ / ___________________
131 Ortaklardan Alacaklar
591 Dönem Net Zararı
_____________________ / ___________________
NOT: 331 – 131 Karşılıklı kapanır.
ÖRNEK : A – 50 000 40 000 Kâr
B – 30 000 A’nın payı 50 000 x 40 000
C – 20 000 100 000
100 000
ÖRNEK : A AŞ. 50 000 YTL sermaye ile ani olarak kurulmuştur. Sermaye taahhüdü kaydı nedir?
____________________ / ___________________
501 Ödenmemiş Sermaye 50 000
500 Sermaye 50 000
_____________________ / ___________________
Tedrici de % 10’ u
Dağıtılabilir Kâr : Ticari kârdan vergi – yedekler – geçmiş 5 yıl zararlarının indirilmesi ile bulunan kârdır.
Aile AŞ. lerde I.temettü ödenmiş sermayenin % 5’inden
Halka Açık AŞ’lerde I.Temettü ödenmemiş sermayenin % 20 ‘sinden az olamaz.
48
ÖRNEK : A limited şirketi 10 000 YTL sermaye ile kurulmuştur. Kuruluş sırasında 500 YTL + % 10 KDV gider , ortak tarafından ödenmiştir. Kuruluş gideri kaydını yapınız?
____________________ / __________________
262 Kuruluş ve Örgütlenme Gideri 500
191 İndirilecek KDV 50
331 Ortaklara Borçlar 550
____________________ / __________________
ÖRNEK : A limitet şirketi sermayesini 6000 YTL arttırmıştır.Sermaye artışı sırasında 400 YTL + % 10 KDV yapmış ve nakden ödemiştir. Sermaye artırımı gider kaydı nedir?
_____________________ / __________________
770 Genel Yönetim Giderleri 400
191 İndirilecek KDV 40
100 Kasa 440
_____________________ / __________________
ÖRNEK : A AŞ 100 000 YTL sermaye ile tedrici olarak kurulmuştur. sermaye taahhüt kaydını yapınız?
_____________________ / _________________
501 Ödenmemiş Sermaye 10 000
500 Sermaye 10 000
_____________________ / _________________
100 000 x 0,10 = 10 000
Geriye kalan % 90 hisse senedi halka satılmak üzere nazım hesaplarda bekler .
Kuruluş Sırasındaki Gider Kaydı
_____________________ / ___________________
262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri
191 İndirilecek KDV
331 Ortaklara Borç
_____________________ / ___________________
Sermaye artırımı sırasında yapılan kayıt
_____________________ / ___________________
780 Finansman Gideri
191 İndirilecek KDV
100 Kasa
_____________________ / ___________________
MALİYET MUHASEBESİ DERS NOTLARI
Maliyet Muhasebesinin amaçları
 Üretilen mal ve hizmetlerin birim maliyetlerini hesaplamak
 Planlama ve kontrol
 Başarı değerleme
 Yönetici kararlarına dayanak oluşturma
Maliyet muhasebesinin tali amacı ise satış fiyatının belirlenmesine yardımcı olmaktır.
Maliyet: Bir şeyi ele etmek amacıyla katlanılan fedakarlıklar bütünüdür.
***Bir mamül veya hizmetin edinilmesi için o dönem yapılan harcamalarla daha önceki dönemde yapılan harcamalardan o mamül ve hizmetin edinilmesinde katlanılan fedakarlıkların parasal tutarıdır.Başka bir deyişle herhangi bir malı veya hizmeti kullanıldığı veya satıldığı yerde elde edebilmek için doğrudan doğruya veya dolaylı olarak yapılan ödeme ve borçlanmalar toplamıdır.
Gider: Belirli bir dönemin gelirlerinden yapılan tüketimlerdir.Giderler toplamı maliyeti oluşturur.
***İşletmenin varlıklarında meydana gelen azalışlar veya yükümlülüklerinde meydana gelen artışlardır.
***İşletmenin faaliyetini ve varlığını sürdürebilmesi ve bir ekonomik yarar sağlaması için belli bir dönem kullandığı ve tükettiği girdilerin faydası tükenmiş maliyettin hasılattan düşen kısmına denilir.
Harcama: Bir varlığın elde edilmesi, bir hizmetin sağlanması yada bir zararın karşılanması mamacıyla para ödeme, mal verme, hizmet sunma, borç altına girme, ortaklık hakkı tanıma vb şeklinde katlanılan fedakarlıklardır.Veya bir mamül fayda ve hizmet sağlanması veya herhangi bir edim karşılığı olmaksızın ortaya çıkan yükümlülük nedeniyle yapılan ödeme ve borçlanmalar toplamıdır.
***Harcama gidere dönüşebilmesi için harcama karşılığında elde edilen yararın aynı dönem tüketilmesi gerekir.
***Harcamanın maliyete dönüşmesi için mamül ve hizmetlerin yararının gelecek dönemlerde tüketilmesi gerekir.
Zarar: Varlıklardan yapılan karşılıksız tükenmelerdir.
49
***Belirli bir dönemde işletme faaliyetlerinin sürdürülebilmesi ve bir gelir elde edilmesi dışında, arızi iş ve olaylardan dolayı kullanılan veya tüketilen varlıkların hasılattan düşülen yararı tükenmiş maliyetlerdir.
***Belirli bir dönemde işletmenin öz sermayesinde giderler ve işletmeden çekilen değerler hariç, olağandışı faaliyetler ve arızi yapılan işlemler ve olaylar sonucu meydana gelen azalışlardır.
Maliyet gideri: üretim yapmak amacıyla varlık tüketimidir.
Teknik Değer kayıpları:Sabit varlıkların üretimde kullanılmaları ile uğradıkları değer kaybıdır.
Ekonomik Değer Kaybı:Teknolojik değişikliklerin yarattığı değer kaybıdır.
Dönem Gideri: Döneme düşen, bekleme süresi dolmuş, daha sonraki dönemlerde faydalanma olasılığı olmayan giderlerdir.
*** Üretilen mamuller satılınca gider’ e dönüşür.
MALİYETLERİN SINIFLANDIRILMASI
1. Üretilen Teknolojiye göre(Üretim Şekline Göre Ayırım)
a. Sipariş Maliyet sistemi:Belli partiler halinde üretim yapan ve her partide diğerlerinden farklı tür veya nitelikte mamüller üreten işletmelerde kullanılır. Her bir siparişin maliyeti ayrı ayrı hesaplanır.
b. Safha (Evre) Maliyet Sistemi:Birbirine benzere veya aynı nitelikte tek tip üretim yapan işletmeler tarafından kullanılır.
2. Maliyetlerin saptanma zamanına göre ayırım
a. Filli (Gerçekleşmiş) Maliyet:Üretim maliyetlerini gerçekleşmiş maliyet verilerine göre hesaplayan bir yöntemdir.
b. Önceden belirlenmiş maliyet
– Tahmini Maliyet: Üretim maliyetlerin hesaplanmasında geçmiş dönemlerde gerçek-leşmiş maliyet verileri ve gelecekle ilgili beklentileri dikkate alarak kabaca yapılan tahminleri içerir.
-Standart Maliyet: Önceden belirlenmiş maliyetlere dayanılarak hesaplama yapılır.Ancak bu yöntemde bilimsel veriler kullanılır.
3. Maliyetlerin bir kısmını içerip içermesine göre ayırım (Kapsama göre ayırım)
Tam Maliyet Yöntemi:Maliyetlerin hem sabit hem de değişken kısmını içerir.Yani Direk malzemem, Direk İşçilik , Güg değişken ve Güg sabitten oluşur.
Değişken Maliyet Sistemi:Sadece değişken maliyetleri içerir.Direk malzeme,direk işçilik ve Güg değişken den oluşur.
c. Direkt (Asal ) Maliyet: Direk malzeme ve Direk İşçilik ten oluşur.
d. Normal Maliyet Yöntemi:Direk malzeme,Direk işçilik Güg değişkenin tamamı ve Güg sabit in dolu kapasiteye isabet eden kısmı dikkate alınır. Yani bu yöntemde Güg sabittin boş kapasitesi dikkatte alınmaz.
Örnek: Direk malzeme maliyeti 10.000.- ytl
Direk İşçilik maliyeti 6.000.- ytl
Güg sabit 3.000.- ytl
Güg Değişken 2.000.- ytl
Üretim miktarı 1.000.- ytl
1. Tam maliyete göre toplam ve birim maliyet nedir?
Toplam Mal=D.mlz+D.iş+Güg sabit+Güg değişken
=10.000+6.000+3.000+2.000
=21.000
Birim Maliyet =Top.Mal./Üretim mik.
=21.000/1.000
=21 ytl/br
2. Değişken Maliyete göre toplam ve birim maliyet nedir?
Top.Mal=D.Mlz.+D.iş+Güg değişken
=10.000+6.000+3.000
=19.000
50
Birim Maliyet=19.000/1.000
=19 ytl/br
3. Direk maliyet yöntemine göre toplam ve birim maliyet nedir?
Top.Mal.=D.Mlz.+D.İşç.
=10.000+6.000
=16.000
Birim Mal.=16.000/1.000
=16 ytl/br
4. Üretim kapasitesi 2.000 birim olsaydı normal maliyet sistemine göre toplam ve birim maliyet ne olurdu?
Top.Mal=D.mlz.+D.işç.+Güg Değişken+Güg sabit*(kapasite kullanma oranı)
=10.000+6.000+3.000+2000*(0,50)
=20.000
Birim Mal.=20.000/1.000
=20 ytl/br
kapasite kullanma oranı =1000/2000= 0,50
YÜKLENME BİÇİMİNE GÖRE MALİYETLER
1- Direkt Maliyet: Mamullere doğrudan yüklenen maliyetlerdir.Örnek Direk işçilik ,direk malzeme .
2- Endirek Maliyet: Mamüllere dolaylı olarak yüklenen maliyetlerdir. Örnek Genel Üretim giderleri
FAALİYET HACMİ KARŞISINDAKİ DAVRANIŞINA GÖRE MALİYET AYIRIMI
1. Sabit Maliyet: Toplam olarak aynı fakat birim başına değişen maliyetlerdir. Üretim miktarı arttıkça birim maliyetler düşer , üretim miktarı azaldıkça birim maliyetler artar(toplam maliyet değişmiyor). örnek kira giderleri. Kapasite giderleri olarak da bilinirler.iki türü var
a- yapısal giderler: İşletmenin yapına bağlı olarak ortaya çıkan ve yöneticilerin kısa dönemde alacakları kararlardan etkilenmeyen işletmenin faaliyetlerini sürdürebilmesi için gereken giderlerdir. Örnek Kira giderleri, amortisman, yönetici maaşları
b- Proğramlanmış giderler:Üst yönetim tarafından belirlenen belli bir dönem için harcanacakları en yüksek tutarı belirlenen ve bütçeye konan ödenekler uyarınca yapılan giderlerdir.Yöneticiler tarafından değiştirilebilir.Örnek reklam ve arge giderleri
toplam sabit maliyetler
Örnek: Toplam sabit maliyet 20.000.-ytl
Üretim miktarı 5.000 olursa birim maliyet 20.000/5.000=4
Üretim miktarı 10.000 olursa birim maliyet 20.000/10.000=2
Üretim miktarı 2.000 olursa birim maliyet 20.000/2.000=10 olur
2. Değişken Maliyet: Birim başına sabit fakat toplamda değişen maliyetlerdir.Üretim miktarı arttıkça toplam değişken maliyet artar,üretim maliyeti azalırsa toplam değişken maliyetazalır.
3. Yarı Sabit Maliyet: Belli bir faaliyet aralığında sabitken faaliyet aralığı artınca sıçrama yapan giderlerdir. Örnek bakım onarım
51
4. Yarı değişken Giderler: Bir kısmı sabit bir kısmı değişken maliyet özeliği gösteren maliyetlerdir. Örnek telefon, elektrik
MALZEME MALİYETLERİ
1. Direk Malzeme: Mamulün içerisine girip ana faaliyet konusunu oluşturan mamullerin üretimine esas teşkil eder.örnek masa üretiminde kereste
2. Endirekt Malzeme : ikiye ayrılır.
a. Yardımcı Malzeme:Esas mamülün içine girmekle birlikte mamülün esas yapısını oluşturmayan cıvata, somun tutkal, vida gibi malzemelerdir.
b. İşletme Malzemesi: Mamülün içine girmemekle birlikte mamülün üretilmesine yar-dımcı olan malzemedir.Örnek kırtasiye giderleri, yakıt giderleri
İŞÇİLİK MALİYETLERİ
1. Direk İşçilik : Üretimde çalışan işçilerin çıplak ücretlerini içeren maliyettir.İşçilerin almış olduğu ikramiye,prim, ve diğer eklentiler endirekt işçiliktir.Üretimde çalışan işçinin işyerinde çeşitli nedenlerle geçen boş zamanı, işbaşı eğitimleri, makinelerin bozulması elektik kesintisi gibi nedenlerle ortaya çıkan işçilikte endirekt işçilik sayılır.
2. Endirek işçilik Maliyetleri
-Üretim ile doğrudan doğruya ilgili olmayan maliyet
-Mamüllere doğrudan yüklenemeyen maliyet ustabaşı ücretleri
-Özel durumlar-makine bakımı , elektrik kesintisi,
-Normal ücret dışındaki ücretler; ikramiye vs.
***Boşa geçen işçilik işletmenin önleyebileceği nedenlerden kaynaklanıyorsa GÜG’e aktarılır.Yoksa dönem gideri olarak kabul edilir.<681 ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI>
***Fazla çalışma olağan hale gelirse fazla mesai 730 GÜG hesabında izlenir. Yetiştirilmesi gereken özel bir sipariş olması durumunda fazla mesai farkları 720 Direk İşçilik hesabına aktarılır.
***Boş kapasite olması durumunda ve yeni bir sipariş geldiğinde siparişin yetiştirilmesi için gereken işçilik 720 Direk İşçilik hesabında izlenirken Kapasitenin dolu olması durumunda ortaya çıkan işçilik 730 Güg hesabında izlenir.
Genel üretim giderlerinin özellikleri:
-Üretime doğrudan yüklenemez
-Bir kısmı sabit bir kısmı değişken maliyet özelliği gösterir
-Bir kısmı zaman içinde düzensiz dağılım gösterir.
-Bir kısmı ancak dönem sonunda belli olur.
-maliyetlerin bir kısmı dönem sonunda ürünlere yüklenmek istenmeyebilir.
Genel Üretim Giderlerinin Sabit ve Değişken olarak Ayrılmasında KullanılanTeknikler
-Muhasebe tekniği
-En düşük en yüksek noktalar yöntemi
-Dağılım grafiği
-En Küçük Kareler tekniği
***Yıllık İzin Ücretleri_
___________ / ________
730 GÜG
373 MALİYET GİDER KARŞILIĞI
__________ / _________
__________ /__________
373 Mal.Gid.Kar.
100-KASA
__________ /_________
52
*Tahmini izin ücreti 400 milyon gerçekleşen 450 milyon olursa yapılacak kayıt
____________ / __________
730 GÜG 50,000
373 MALİYET GİDER KARŞ. 50,000
__________ / ____________
*** Kıdem Tazminatı
___________ / ________
730-GÜG
372-Kıdem Taz.Karş.
____________/_________
472-KIDEM TAZ.KARŞ.
372-KIDEM TAZ.KARŞ.
___________ /__________
372-KIDEM TAZ. KARŞ.
100-KASA
ödeme olursa
__________ /___________
**İşçi Saat Kartı:Bordroların hazırlanmasında temel bilgi kaynağıdır.İşçinin işyerinde geçir-diği toplam süreyi gösterir.
**İşçi Çalışma Kartı Özeti: Belirli dönemlerde tahakkuk eden İşçilik maliyetlerinin direk, endirekt ayrımında kullanılır.
**işçi Çalışma Kartı:İşçilerin işletmede bulunduğu süre içerisinde hangi departmanda kaç saat çalıştıkları boşa geçen zaman vs gibi bilgilere ulaşmada kullanılır.
TEKDÜZEN HESAP PLANI MALİYET HESAPLARI
7-A SEÇENEĞİ:
710-DİREK İLK MADDE VE MALZEME İDERLERİ
720-DİREK İŞÇİLİK GİDERLERİ
730- GENEL ÜRETİM GİDERLERİ
740-HİZMET ÜRETİM MALİYETİ
750-AR-GE MALİYETİ
760-PAZARLAMA,SATIŞ,DAĞITIM GİDERLERİ
770-GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
780-FİNANSMAN GİDERLERİ
7-A ‘nın Yardımcı Hesapları
0-İlk madde ve mlz.Giderleri
1-İşçi ücret ve giderleri
2-Memur ücret ve giderleri
3-Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler
4 Çeşitli giderler
5-Vergi resim ve harçlar
6-Amortisman ve tükenme payları
7-Finansman Giderleri
NOT: Her hesabın bir yansıtma hesabı vardır.Ana hesabın sonuna 1 eklenerek kodlandırılır örnek 711-Dir.İlk Ma.Mlz.Gid.Ynst. gibi
Ana hesabın sonuna 2 veya 3 gelmesi fark hesabı olduğunu gösterir.örnek 712Dir.Mlzm.Fiyat Farkı
NOT: 7-A seçeneğinde giderler fonksiyon esasına göre izlenir.
7-B SEÇENEĞİ
Giderler çeşit(tür) esasına göre izlenir.
790-İlk madde ve mlz.Giderleri
791-İşçi ücret ve giderleri
792-Memur ücret ve giderleri
793-Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler
794 Çeşitli giderler
795-Vergi resim ve harçlar
796-Amortisman ve tükenme payları
797-Finansman Giderleri
798-Gider Çeşitleri Yansıtma hes.
799-Üretim Maliyetleri Hes.
7-B seçeneğinde tek yansıtma hesabı vardır.giderler 798 nolu hesap aracılığıyla gider yerlerine aktarılır.
53
Gider Dağıtım Tablosu: Gider çeşitlerinin gider yerleri itibariyle dağıtımını topluca gösteren tablodur.
KAYITLAR
________________ /_________________
150 İlk Madde ve Mlz
100,320,321 Hammade alışı
________________ / _________________
710 İlk madde Ve Malzeme Giderleri
150 İlk madde ve Malzeme stokları Üretimde direk ilk maddenin kullanılması
________________ / __________________
730 güg
150 İlk madde ve malzeme Üretimde endirek malzemenin kullanılması
_________________/ _________________
720 Direk işçilik
730 Güg
373 Maliyet Gider Kar. Direk ve Endirek İşç. Tahakkuk kaydı
_________________ / _________________
________________/ ________________
151 Yarımamül üretim
711 Dir.Mlz.Ynst
721 D.İşç.Ynst Maliyetlerim Üretim maliyetlerine aktarılması
731Güg Ynst.
_______________ / __________________
152 mamül
151Yarımamül-üretim Yarı mamulün tamamlanıp mamul haline gelmesi
______________ /___________________
711 D.MLZ.YNS.
721 D.İŞ.YNS
731 GÜG YNS Yansıtma ile fonksiyon hesaplarının karşılıklı kapatılması.
710 D.İLK MADDE VE MLZ.
720 D.İŞÇİLİK
730 GÜG
___________________ /_______________
620 SMM
152 Mamül Satılan mamülün maliyet kaydı
__________________ /_______________
****SMM TABLOSU
+ Dönem başı hammadde stok
+Alışlar
=Kullanılabilir hammadde
-Dönem sonu hammadde stok
=Kullanılan hammadde
+işçilik ve Güm
=Toplam üretim Maliyeti
+Dönem başı yarı mamul
=Dönemin Üretim Maliyeti
-Dönem sonu yarı mamul
=Tamamlanan mamul maliyeti(Üretilen mamul maliyeti,İmalata Yüklenen Top.Mal.)
+Dönem başı mamul
=Satılabilir mamul maliyeti
-Dönem sonu mamul
=Satılan Mamul Maliyeti
Örnek:
+ Dönembaşı hammadde stok ( 30 )
+ Alışlar ( 60 )
= Kullanılabilir hammadde ( 90 ) Hammadde I
– Dönem Sonu hammadde stok ( 40 )
= Kullanılan hammadde ( 50 )
+ İşçilik ve Genel Üretim Mal. ( 10+ 15 )
54
= Toplam Üretim maliyeti ( 75 )
+ Dönembaşı Yarı Mamul ( 9 ) Yarı mamul II
= Dönemin Üretim Maliyeti ( 84 )
– Dönem Sonu Yarı mamul ( 14 )
= Tamamlanan Mamul Maliyeti (70 )
+ Dönem Başı Mamul ( 40 )
= Satılabilir Mamul Maliyeti (110 ) Mamul III
– Dönem Sonu Mamul ( 35 )
= Satılan Mamul Maliyeti ( 75 )
ÖRNEK : Tamamlanan Mamul Maliyeti : 80 000
Dönem başı Hammadde Stoku : 10 000
İşçilik Gideri : 15 000
Satılan Mamul Maliyeti : 45 000
Dönem başı Yarı Mamul : 15 000
Satılabilir Mamul Maliyeti : 90 000
Dönem başı Mamul Stoku ?
Dönem sonu Mamul Stoku ?
Çözüm:
= Tamamlanan Mamul Maliyeti : 80 000
+ Dönem başı Mamul : 10.000——(90.000-80.000=10.000)
= Satılabilir Mamul Maliyeti : 90 000
– Dönem sonu Mamul : 45 000——(90.000-45.000=45.000)
= Satılan Mamul Maliyeti : 45 000
ÖRNEK : Tamamlanan mamul maliyeti : 40 000
Satın alınan hammadde : 30 000
Kullanılabilir hammadde : 50 000
Dönem sonu hammadde : 10 000
İşçilik : 8000
GÜG : 7000
Dönem başı hammadde=?
Kullanılan hammadde=?
Çözüm:
+ Dönem başı hammadde stok : 20.000——-(50.000-30.000=20.000)
+ Alışlar : 30.000
= Kullanılabilir hammadde : 50.000
– Dönem sonu hammadde stok : 10.000
Kullanılan Hammadde : 40.000———-(50.000-10.000=40.000)
DAĞITIM YÖNTEMLERİ
1-Birinci Dağıtım: Maliyetler maliyet yerlerinde toplanır
2-İkinci Dağıtım: Maliyet yerlerinde toplanan maliyetlerin esas üretim yerlerine aktarılmasıdır.5’e ayrılır
a. Direkt(Doğrudan,Basit) Dağıtım:Sadece esas üretim maliyet yerlerine pay veren yöntemdir.
b. Kademeli Dağıtım(Basamaklı, Şelale yöntemi):Kendisine ve kendisinden önce gelen yardımcı maliyet yerleri ne pay vermeyip, kendisinden sonra gelen yardımcı maliyet yerleri ile esas üretim maliyet yerlerine pay veren yöntemdir.
c. Matematiksel Dağıtım Yöntemi:Sadece kendisine pay vermez. Hem kendisinden önce gelen yardımcı maliyet yerleri ve kendisinden sonra gelen yardımcı maliyet yerlerine hem de kendisinden sonra gelen esas maliyet yerlerine pay verir.
d. Karşılıklı (Turlamalı) Dağıtım yöntemi:
e. Planlı (Standart) Maliyet yöntemi:
3-Üçüncü Dağıtım:Esas üretim maliyet yerlerinde toplanan maliyetlerin üretim birimlerine aktarıl-masıdır. Yani Toplam Maliyet/Üretim Miktarı
Esas Üretim Maliyet Yeri:Mamullerin fiilen üretildiği yerlerdir.
Yardımcı Üretim maliyet Yeri:Esas mamullere yardımcı mamullerin üretildiği teknik yerlerdir.Çimento üretiminde çimento torbası gibi
Maliyet Dağıtımında Kullanılacak Dağıtım Anahtarları
– İş maliyet veya emirleri
– Tüketim miktarları
– Yevmiye adedi
– İşçi Sayısı
– Malzeme Tüketimi
– Önceden belirlenen oranlar
55
Örnek -1:
Gider yeri
Dağıtılacak gider
Dağıtım Anahtarı
Yemekhane
Tamir bakım
A Üretim yeri
B Üretim
Yeri
Elektrik
10.000
KWs
100
300
400
200
Su
4500
M3
2000
3000
2000
2000
Yukarıdaki verilere göre elektrik ve su giderlerini I.dağıtıma göre dağıtınız?
Çözüm : Elektrik giderlerinin dağıtımı ;
10.000 YTL 10.000
= = 10 YTL / KWs
100+ 300+400+200 1000
-Yemekhanenin payı 10 YTL / KWs x 100 YTL = 1000 YTL
– Tamir bakım 10 YTL / KWs x 300 YTL = 3000 YTL
– A Üretim yeri 10 YTL / KWs x 400 YTL = 4000 YTL
– B Üretim yeri 10 YTL / KWs x 200 YTL = 2000 YTL
10.000 YTL
Su giderlerinin dağıtımı ;
4500 YTL 4500 YTL
= = 0,50 YTL /m3
2000+ 3000+1000+2000 9000 m3
-Yemekhanenin payı 0,50 YTL / m3x 2000 = 1000 YTL
– Tamir bakım payı 0,50 YTL / m3x 3000 = 1500 YTL
– A Üretim yeri 0,50 YTL / m3x 1000 = 500 YTL
– B Üretim yeri 0,50 YTL / m3x 2000 = 1000 YTL
4500 YTL
Örnek -2:
Gider yeri
Dağıtılacak gider
Dağıtım anahtarı
Tamir bakım
Yemekhane
A üretim yeri
B üretim yeri
Yemekhane
27000
Kişi sayısı
5
8
12
15
10000
Makine saat
1000
____
2000
3000
II.dağıtım doğrudan dağıtım türüne göre yemekhane ve tamir bakım maliyetlerini dağıtınız?
Çözüm : Yemekhane 27000 YTL 27000 YTL
= = 1000 YTL / kişi
12+15 27 kişi
Tamir bakım ve yemekhane pay almaz.
A Üretim yeri 12x 1000 = 12000 YTL
B Üretim yeri 15x 1000 = 15000 YTL
27000
Tamir Bakım Maliyeti
10.000 YTL
= 2 YTL / MS
5000 MS
-Yemekhane ve tamir bakım pay almaz.
-A Üretim yeri = 2000 MS x 2 YTL/MS = 4000 YTL
-B Üretim yeri = 3000 MS x 2 YTL /MS = 6000 YTL
10.000
Örnek-3:
Gider yeri
Gider tutarı
Tamir bakım
Yemekhane
A Üretim yeri
B Üretim yeri
Tamir bakım
20 000
% 10
% 20
% 40
% 30
Yemekhane
15 000
___
% 15
% 30
% 30
56
a. II. dağıtım kademeli dağıtım yöntemine göre tamir bakım maliyetini dağıtınız? (Dağıtıma en yüksek gider yerinden başlanacaktır.)
Tamir bakım ; yemekhane , A ve B üretim yerine pay verir.
20
Yemekhanenin payı : 20 000 x = 4,444 YTL
20+40+30
40
A Üretim yeri : 20 000 x = 8 800 YTL
90
30
B Üretim yeri : 20 000 x = 6 666 YTL
90
b. Kademeli dağıtıma göre yemekhane maliyetlerini dağıtınız ?
-Yemekhanenin dağıtılacak maliyeti = 15.000 + 4444 = 19.444 YTL
Yemekhane , A ve B Üretim yerine pay verir.
30
A’nın payı 19.444 x = 9.722 YTL
30+30
30
B’nin payı 19.444 x = 9.722 YTL
60
MALZEME DAĞITIM YÖNTEMLERİ
1. FİFO(İLK GİREN İLK ÇIKAR) YÖNTEMİ:Fiyatların düştüğü ortamlarda (Deflasyon) firma-ların tercih ettiği yöntemdir
2. LİFO(SON GİREN İLK ÇIKAR) YÖNTEMİ:Fiyatların yükseldiği ortamda (Enflasyon) firmalar için en avantajlı yöntemdir.
3. ORTALAMA MALİYET YÖNTEMİ
-Basit ortalama birim maliyet şöyle hesaplanır.bir.mal.=Toplam maliyet/Alış miktarı
-Hareketli ortalama:Ortalama her yeni alıştan sonra birim maliyetlerin yeniden hesaplandığı yöntemdir.
4. HAS (GERÇEK) MALİYET YÖNTEMİ
5. PİYASA FİYATI VE ALIŞ FİYATI DÜŞÜK OLANIYLA DEĞERLEME YÖNTEMİ
6. SONRADAN GİRECEK OLAN İLK ÇIKAR (LİFO)
7. STANDART MALİYET YÖNTEMİ
YÖNTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI
Enflasyon Deflasyon
Maliyet Kâr/Stok Maliyet Kâr/Stok
FİFO Düşük Yüksek – Yüksek Düşük
LİFO Yüksek Düşük – Düşük Yüksek
NOT: VUK’na göre 5 yıl LİFO’dan vazgeçilmez.
Örnek: Tarih İşlem Miktar Birim fiyat Toplam Tutar
4.10 . 2005 D.başı stok 200 1000 200 000
10.10.2005 Alış 800 1500 1.200 000
18.10. 2005 Üretime sevk 500 ___ ___
25.10 .2005 Alış 500 2000 1000 000
27.10. 2005 Üretime sevk 250 ___ ___
SORU – 1) İlk giren ilk çıkar (FİFO) göre üretime sevk edilen malzeme maliyeti nedir?
CEVAP : 200 x 1000 = 200 000
550 x 1500 = + 825 000
1025 000
SORU -2) Son giren ilk çıkar ( LİFO ) dönem sonu stok maliyeti nedir?
57
CEVAP : Dönem sonu stok = D. başı stok + Alış – Üretime sevk
200 + ( 200 + 800 + 500 ) – 750
= 750
500 x 2000 = 1000 000
250 x 1500 = 375 000
1375 000
SORU-3) LİFO (Son Giren İlk Çıkar ) Yöntemine göre sevk edilen malzeme maliyeti dönem sonu stok maliyeti nedir?
CEVAP : 500 x 1500 = 750 000 => I. Sıra
250 x 2000 = 500 000 => II.Sıra
1.250 000
SORU- 4) 200 x 1000 = 200 000
300 x 1500 = 450 000
250 x 2000 = 500 000
115. 000
SORU- 5) Basit Ortalama Yöntemine göre üretime sevk edilen malın maliyeti ve dönem sonu stok kaçtır?
Birim Maliyet = Toplam Mal = 2.400 000 = En son Bölüm toplamı
Alış 1500 = 1600
Üretime Sevk = 750 x 1600 = 1200 000
Dönembaşı stok 750 x 1600 = 1200 000
örnek : Tarih Açıklama Birim Maliyet Miktar
1 Haziran D.başı stok 35 000 6000
9 Haziran Alış 31 000 3000
12 Haziran Üretime sevk ___ 4500
18 Haziran Alış 27 000 8500
25 Haziran Üretime sevk ___ 6000
30 Haziran Alış 30 000 2000
1) İlk giren ilk çıkar (FİFO ) yöntemine göre dönemsonu stok maliyeti kaçtır ?
CEVAP : 18.500 – 10.500 = 9 000 Adet
2000 x 30 000 = 60 000.000
7000 x 27 000 = 189 000 000
249 000 000
2)Son giren ilk çıkar (LİFO ) yöntemine göre üretime sevk edilen malzeme maliyeti nedir?
CEVAP : 3000 x 31 000 = 93 000 000
15000 x 35 000 = 52 500 000
6000 x 27 000 = 162 000 000
307. 500 000
STANDART MALİYET SİSTEMİ:
1. Direk malzeme farkları:
a)Fiyat Farkı=( Fiili Fiyat-Standart Fiyat)*Fiili Miktar
b)Miktar Farkı=(Fiili miktar-Standart miktar)*Standart Fiyat
2. Direk İşçilik Farkları:
a)Verim (Süre) Farkı= (Filli süre-Standart Süre)*Standart Ücret
b)Ücret Farkı= (Fiili Ücret-Standart Ücret)*Fiili Süre
3. Genel Üretim Giderleri Farkları:
a)Bütçe farkı: Fiili GÜG-Fiili Çalışma için Bütçelenmiş GÜG
b)Verim Farkı: (Filli Çalışma Hacmi-Standart Çalışma Hacmi)*Değişken GÜG Yükleme oranı
c)Kapasite Farkı:(Bütçelenmiş Süre-Fiili üretim için bütçelenen süre)*Sabit Güg yükleme oranı
ÖRNEK : Standart maliyet yöntemi uygulayan bir işletme
** Direkt ilk madde malzeme giderini 2000 TL / kg x 5000 kg = 10 000 000 TL olarak bütçelemiştir.
**Fiili Direkt ilk madde ve malzeme giderleri 3000 TL /kg x 4. 5000 kg – 13 500 000 TL olarak gerçekleşmiştir.
1. Bu bilgilere göre işletmenin miktar farkı (sapması ) kaçtır ?
58
CEVAP : Miktar = Fiili miktar – tahmini miktar
4500 – 5000 x 2000
– 500 x 2000 = – 1000 000 ( Lehte ) Olumlu fark
2. Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin fiyat farkı (sapması) = ( 3000 – 2000 ) x 4500
= 4 500.000( Olumsuz –Aleyhte)
BİRLEŞİK MALİYET YÖNTEMİ:
Birleşik ürün:Bir üretim sürecinde birlikte kaçınılmaz olarak üretilen üründür.
Esas Mamul: Bir işletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan , sürekli piyasası olan piyasa fiyat nispeten yüksek üründür.
Yan mamul:Esas mamülle kıyasla fiyatı düşük olan ve sürekli bir piyasası olmayan ve kaçınılmaz olarak bir arada üretilen üründür.
Yan Ürünlerin hesaplanmasında kullanılan Yöntemler
-Brüt satış hasılatı
-Net satış hasılatı
-Satış fiyatından geriye doğru hesaplama yöntemi
-Tedarik değerinin esas alınması yöntemi
Yan Mamulün Muhasebeleştirilmesi
-Diğer gelirler içerisinde yer alıp 649-D.Olağan Gelir ve karlar
-Ek hasılat sayılıp 602-Diğer Gelirler
-Üretim maliyetlerinden düşürülüp 151-Yarı Mamül üretim
– Satılan Mamül maliyetinden düşürülüp 620-Satılan Mamül Maliyet hesaplarının alacağında izlenir.
Ayrım noktası: Mamullerin ayrı birim olarak ortaya çıktığı noktadır
Birleşik Maliyet:Tüm ürünlere ortak olarak yüklenen maliyettir.Ayrım noktasından önce katlanılan maliyettir.
Ek Maliyet:Ayrım noktasından sonra katlanılan maliyettir.
Ek Gelir:Ek maliyet ile kıyaslanan gelirdir.
BİRLEŞİK MALİYET DAĞITIM YÖNTEMLERİ:
1. Üretim Miktarları Yöntemi
2. Katsayı Yöntemi
3. Piyasa değeri yöntemi
4. Net satış hasılatı yöntemi
5. Standart Verim Yöntemi
ÖRNEK : Ürün Miktar Katsayı Satış Katsayı sonucu bulunan değer
A 1000 2 3000 2000
B 3000 1,5 6000 4500
C 5000 1 9000 5000
11.500
1. Miktarı baz alınan yönteme göre bileşik maliyet 18 000 YTL olursa C’nin bileşik maliyetten aldığı pay ne olur.
CEVAP : 5000 x 18.000 = 10.000
5000
2. Bileşik maliyet 34 500 YTL katsayı yöntemine göre A’nın alacağı değer kaçtır ?
A = > Ürün Miktar Katsayı Satış = 34 500 = 3 x 2000 = 60 00
A 1000 2 3000 11.500
3. Birleşik Maliyet 9000 YTL satış hasılatı yöntemine göre B’nin aldığı pay nedir?
9000 = 0,5 x 6000 = 3000
18 000
SAFHA MALİYET SİSTEMİ:
1. Ağırlıklı Ortalama Maliyet Yöntemi
 Üretime Giren =Üretimden Çıkan
 D.başı yarı mamul+Üretime başlanan =D.Sonu yarı mamul+Tamamlanan+fire
 Eşdeğer Birim=Tamamlanan+(Dönem sonu yarı mamul stok*Tamamlanma Derecesi)
 Eşdeğer Birim Maliyeti=Toplam Maliyet/Eşdeğer Birim
 Tamamlanan Mamul Maliyeti: Tamamlanan*Eşdeğer birim
59
Örnek ;
Eşdeğer Birim = Tamamlanan + ( Dönem sonu yarı mamul stok x Tamamlama Derecesi )
Tamamlanan : 10 000
D.sonu yarı mamul : 4 000
Direkt Malz. Tamamlama Derecesi : % 90
Direkt Malzeme . Eş Birim = ?
Çözüm:
D.Mlz.E.B=10 000 + ( 4000 ( 0,90 )
= 10.000+(4 000 x 0,40)
= 10 000 + 3600 = 13 600
2. İlk giren İlk Çıkar (Fifo ) Yöntemi
 Üretime Giren =Üretimden Çıkan
 D.başı yarı mamul+Üretime başlanan =D.Sonu yarı mamul+Tamamlanan+fire
 Eşdeğer birim =D.başı yarımamül*(%100-D.başı yarımamül tam.derecesi) + Başlanıp tam. + D.sonu Yarı mamul*(D.sonu Yarı mamul tam.Der.)
 Eşdeğer birim Maliyeti =Dönem Maliyeti/Eşdeğer birim
 Başlanıp Tamamlanan =tamamlanan –d.başı yarı mamul
BAŞABAŞ ANALİZİ
 İşletmenin ne karda ne de zararda olduğu noktadır.Başka bir deyişle toplam gelir ile toplam giderin birbirine eşit olduğu noktadır.
 Bu analizin en büyük dezavantajı giderleri sabit ve değişken diye sadece iki gruba ayırma-sıdır. Burada Karma maliyetler dikkate alınmamaktadır.
Toplam Sabit Maliyetler Başa baş satış noktası veya tersi
Birim Değişken gider Başa baş Satış noktası veya tersi
Birim Satış fiyatı Başa baş Satış Noktası veya tersi
Katkı Payı=Bir.Sat.Fiy.-Bir.Değ.Gid
Katkı Oranı=Bir.Sat.Fiy-Bir.Değ.Fiy/Bir.Sat.Fiy.
Başa baş Satış Noktası:Top.Sab.Gid./Bir.Sat.Fiyatı-Bir.Değ.Gid
Başa baş satış tutarı =Toplam Sabit gider/katkı oranı
Örnek: Toplam sabit gider 20.000.- ytl
Birim satış fiyatı 100 ytl
Birim değişken gider 80 ytl
1. Katkı payı nedir?
Katkı Payı =100-80
= 20
2. Katkı oranı nedir?
Katkı oranı =100-80/100
=0,20 (yani %20)
3. Başa baş satış noktası nedir?
Başa baş satış noktası =20.000/20
=1.000 birim
4. Başa baş satış tutarı nedir?
Başa baş satış tutarı =20.000/0,20
= 100.000.-ytl
5. Birikmiş amortisman 2.000 ytl olursa başa baş satış noktası ne olur?
Bsn=TSG-Bir.Amortisman/katkı payı
=20.000-2.000/20
=900 birim
6. İşletmenin hedeflediği kar 4.000.- ytl olursa başa baş satış noktası ne olur?
60
Bsn=TSG+Hedeflenen kar/katkı payı
=20.000+4.000/20
=1.200 birim
MALİ TABLOLAR ANALİZİ
Mali Tablo: Mali nitelikte değişme yaratan işlemlerin özetlendiği formlardır.
Mali Tabloların Özellikleri
 Anlaşılabilir olması
 İhtiyaca uygun olması
 Güvenirlilik ve doğruluk
 Karşılaştırılabilir olması
 Zamanında hazırlanmış olması
 Anlamlı Olması
STANDART ORANLAR
1-Tarihi Standart Oranlar: İşletmenin geçmiş dönemdeki finansal tablolarından elde edilen değerlemeleri bulunur. Değer hesaplamasında standart süre yoktur. İşletmenin cari dönemine ilişkin durumların, geçmiş dönemlere göre nasıl bir değişim geçirdiğini değerlendirmek amacıyla yapılan analizlerde daha uygundur.
2-Sanayi ve Sektör Standart Oranları: İşletmenin içinde bulunduğu sektördeki işletmelerin finansal tablolarındaki veriler üzerinden her bir dönem için hesaplanan ortalamalardır.
3-İdeal ve Hedef Standart Oranlar: İşletmenin yer aldığı sektörde bulunan en başarılı bir veya birkaç işletmenin verilerinden yararlanarak hazırlanan oranlardır. Genellikle işletmenin hedeflediği düzeye göre hangi konumda olduğunu göstermek amacıyla yapılan analizde kullanılır.
4-Bütçe Standart Oranlar: Bütçelenen dönem sonunda gerçekleşeceği varsayılan finansal tablo verileri kullanılarak hesaplanan oranlardır. İşletmelerin bütçe hedeflerinde ne ölçüde ulaşıldığını ortaya koyma amacıyla yapılan analizler için daha uygundur.
Temel mali Tablolar : Bilanço, Gelir tablosu (Gelir tablosunun eki olarak SMM tablosu Bilanço ve Gelir tablosunu olmadığı durumlarda temel mali tablo sayılır.)
Ek Mali Tablolar: Özkaynak değişim tablosu, fon akım tablosu, nakit akım tablosu, Net Çalışma Sermayesi değişim tablosu, kar dağıtım tablosu
Bilanço: Bir işletmenin belirli bir tarihteki mali durumunu gösteren tablodur.
Bilanço Çeşitleri
1. Şekilsel bakımdan
– Hesap tipi bilanço:Tek bir döneme ait verileri içeren bilanço türüdür.
– Rapor tipi bilanço:Birden fazla döneme ait verilerin yer aldığı bilanço türüdür
2. Finansal tablo analizi bakımından
– Karşılaştırmalı bilanço: Birden fazla döneme ait verilerin yer aldığı bilanço türüdür
61
– Analitik Bilanço: Birden fazla döneme ait verilerlerle birlikte tutar olarak ve yüzde olarak ne kadarlık değişim olduğunu gösteren bilanço türüdür.
3. Kapsam Bakımından
– İşletme bilançosu:Tek bir işletmeye ait verileri içeren bilanço türüdür.
– Konsolide bilanço: Birden Fazla işletmeye ait verilerin yer aldığı bilanço türüdür
4. İşletme veya Vergi hukuku bakımından
– Ticari bilanço: Türk Ticaret kanununa göre hazırlanan mali tablo türüdür
– Mali bilanço: Vergi Usul Kanununa göre hazırlanan mali tablo türüdür.
A-YAPILIŞ AMACINA GÖRE ANALİZ:
1-Yönetim analizi:yönetimin kararlarına dayanak olmak üzere işletme yöneticileri için yapılan analizdir.
2-Kredi Analizi: İşletmenin borç ödeme gücünü anlayabilmek için kredi verenler tarafından yapılan bir analizdir.Kredi analizinde kullanılan 5 K kuralı:Kapasite,Karakter,Koşul veya kazanç ,kapital, kefalet
** Kapasite : Borç ödeme gücü
** Karakter : Borç ödeme gücü var ama önemli olan niyet
** Koşul ve Kazanç : Piyasanın içerisinde bulunduğu şartları içerir.
** Kapital : Sermaye varlıklarının yarısı öz yarısı yabancı kaynaklara tahsis edilmelidir.
** Kefalet : Güvence , teminat
3-Yatırım Analizi: İşletmeye ortak olanlar veya ortak olmaya düşünenler ile uzun vadeli kaynak sağlayanlar tarafından yapılan analizdir.
B-ANALİZİN İÇERİĞİNE VEYA YAPILIŞ BİÇİMİNE GÖRE:
1-Statik Analiz:İşletmenin sadece bir döneme ait kalemler arasındaki ilişkiyi inceler.
2-Dinamik Analiz: Birden fazla döneme ait kalemler arasındaki ilişkiyi inceler.
C-ANALİZİ YAPACAK ŞAHISLARA GÖRE :
1-Dış Analiz: İşletme dışındaki kişilerin yaptıkları analizdir.
2-İç Analiz: İşletmenin çalışanlarının yaptığı analizdir.
FİNANSAL ANALİZ TEKNİKLERİ:
1) Karşılaştırmalı Tablolar Analizi(Yatay Analiz):İki veya daha fazla dönemin birbirini izleyen dönemler açısından incelenmesidir.Dinamik bir analizdir. takip yıllara ait bilanço , gelir tablosu ve destekleyici bilgiler kullanılır.
-Mutlak fark = Son yıl – İlk yıl
-Mutlak değişim = Son – İlk yıl /ilk yıl
ÖRNEK : Yatay Analiz İçin ;
2000 Mutlak Fark = Son yıl – İlk yıl
1000 2001 – 2000 = 1200 – 1000 = 200
2001 2001 – 2002 = 1200 – 1500 = 300
1200 Mutlak değişim = Son yıl – İlk yıl /İlk yıl
2002
1500
Mutlak değişim şöyle hesaplanır.
2001 – 2000 , 1200 – 1000 = 200 = 0,20
2000 1000 1000
62
2) Yüzde Yöntemi ile analiz (Dikey Analiz):Tek bir döneme ait verilerin analizinde kullanılır.Statik bir analizdir.Bilanço için;
Grup Toplamı= İlgili Kalem/Grup toplamı
Genel toplam=İlgili Kalem/Aktif veya Pasif Top.
Örnek:
Kasa 1000 Kasa = 1000 = 0,10—–Grup toplamı yüzdesi
Dönen Varlıklar 10 000 D.V 10 000
Aktif Toplamı 20.000
Kasa/Aktif=1000/20.000=0,05 ——Toplam varlık yüzdesi
Gelir tablosu için :İlgili Kalem /Net satışlar
ÖRNEK :Faaliyet Kârı 1000
Brüt Satış Kârı 2500
Net Satışlar 10 000
Brüt Satış 11 000
Faaliyet Kârının dikey yüzdesi kaçtır ?
CEVAP : Faaliyet Kârı 1000 / 10 000 = 0,10
Net Satışlar
3) Eğilim Yüzdeleri yöntemi ile analiz(Trend Analizi):Bir yılın baz seçilip diğer yılların baz yılla göre değişimlerini inceler 8-10 yıllık analizlerde kullanılır Dinamik bir analizdir.
Eğilim yüzdesi= İlgili Kalem * 100
Baz Yıl
ÖRNEK : 2000 2001 2002 2004 2005
1000 1200 800 1300 1500
Baz Yıl 2000 yılıdır.
2000 = 1000 = 1 2002 = 800 = 0,80
1000 1000
2001 = 1200 = 1, 2 2004 = 1300 = 1,30 1000 1000
2005 = 1500 = 1,5
1000
4) Oran analizi: İki sayı arasındaki matematiksel ilişkiyi gösterir.Faaliyetlerine yeni başlayan firmalar bu yöntemi kullanır.
***Dört temel durum olarak da ifade edilen oran analizi türleri: Likidite oranları , Mali (Finansal) yapı oranları, faaliyet oranları ve karlılık oranlarıdır.
A-LİKİDİTE ORANLARI:İşletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü gösterir.
1-Cari oran=Dönen Varlıklar/Kısa vadeli yabancı Kaynaklar
Bu oranın 2 çıkması tercih edilir . Bu sonuç işletmenin kısa vadeli borçlarını sorun yaşamadan ödediğini gösterir. Oranın 2 ‘den büyük olması işletmenin dönen varlıklara aşırı yatırım yaptığını gösterir.Eğer bu oran 1 ise dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynakların birbirine eşit olduğunu ifade eder. Bu da işletmenin her an riske girebileceğinin göstergesidir.Oran 1 ‘in altında olursa İşletmenin kısa vadeli borçlarını karşılamada yetersiz olduğu anlaşılır.Bu durum aynı zamanda kısa vadeli yabancı kaynakların duran varlık finansmanında kullanıldığını ve dolayısıyla çalışma sermaye si noksanına neden olduğunun kanıtıdır.
63
2-Asit-test oranı=Dön.Var.-Stoklar/Kvyk veya Hazır değ.+Men.Kıy+Ticari Alac./Kvyk
Bu oranın 1 olması tercih edilir.Bu durum işletmenin stokları olmadan diğer dönen varlıkları ile kısa vadeli borçlarının tamamını ödediği anlamına gelir.Oranın 1 ‘den büyük olması işletmenin dönen varlıklarda stoklar dışındaki varlıklara daha fazla yatırım yaptığını gösterir. Oranın 1’den küçük olması işletmenin stoklara daha fazla yatırım yaptığını başka bir deyişle dönen varlıklar içinde en az likit olan stokların payının fazla olduğunu gösterir.Bu durum işletmenin likidite yapısını zayıflatır.Bu oran 1’den küçük olduğunda stok bağımlılık oranı kullanılır.
3-Nakit Oran (Disponibilite oranı)=Kasa+Banka+Men.Kıy./Kvyk
Bu oranın 0,20 (yüzde 20) olması tercih edilir. Oranın 0,20 den büyük olması işletmenin atıl para tuttuğunu 0,20 den küçük olması durumunda ise likidite sıkıntısının olabileceğini gösterir.
Likidite Oranını Destekleyen oranlar
1-Stok Bağımlılık oranı= Kvyk-Hazır Değerler-Menkul Kıymetler/Stoklar
Bu oran işletmenin kısa vadeli borçlarını ödemede stoklara ne derecede bağlı olduğunu gösterir.Oranın 1 olması stoklara aşırı bağımlığı gösterir. Bu oranın 0,50 olması kısa vadeli yükümlülüklerinin karşılamada % 50 oranında stoklara bağımlı olduğumuzu gösterir.Düşük oran tercih edilir.
2-Alacak devir hızı
3-Stok Devir hızı
B-MALİ YAPI ORANLARI:işletmenin kaynak dağılımını gösterir.Başka bir deyişle yabancı kaynaklarda yararlanma derecesini gösterir.
1-Finansal Kaldıraç Oranı=Toplam Yabancı Kaynaklar/Aktif veya Pasif
Bu oranın 0,50 (%50 ) olması tercih edilir. Bu durum işletme varlıklarının finansmanında öz kaynaklar ile yabancı kaynakların yarı yarıya kullanıldığını gösterir.Oranın 0,50 ‘den büyük olması yabancı kaynakların varlık finansmanında daha çok kullanıldığını dolayısıyla işletmenin alacaklıların baskısı altında olduğunu gösterir.Oranın 0,50’den küçük olması işletmenin öz kaynak ağırlıklı çalıştığını gösterir.
2-Finansman Oranı=Özkaynaklar/top.Yab.Kay.
Bu oran öz kaynakların toplam yabancı kaynakların yüzde kaçını oluşturduğunu gösterir.
Oranın 1 olması tercih edilir. Oranın 1 ‘den küçük olması işletmenin daha çok varlık finansmanında yabancı kaynak kullandığını,oranın 1 ‘den büyük olması öz kaynak kullandığını gösterir.
3-Öz kaynak oranı =Öz kaynaklar /Toplam Kaynaklar
Bu oranın 0,50 olması tercih edilir. Bu durum işletme varlıklarının finansmanında öz kaynaklar ile yabancı kaynakların yarı yarıya kullanıldığını gösterir.Oranın 0,50 ‘den büyük olması öz kaynakların varlık finansmanında daha çok kullanıldığını gösterir.Oranın 0,50’den küçük olması işletmenin yabancı kaynak ağırlıklı çalıştığını ve alacaklıların baskısı altında olduğunu gösterir.
4-Oto finansman(İç kaynaklar) oranı=Kar Yedek.-Birik.Zarar/Ödenmiş Ser.
Bu oran işletmenin kendi iç kaynaklarından ne kadar bedelsiz sermaye artışı yapacağını gösterir. Oranın yüksek olması işletmede gizli oto finansmanın fazla olduğunu gösterir.
5- Duran varlıkların Devamlı sermayeye oranı=Duran Varlıklar /Devamlı sermaye
Bu oran 1 olursa, Öz kaynaklar ile uzun vadeli yabancı kaynakların tamamen duran varlık finansmanında kullanıldığını gösterir.Oranın 1 ‘den büyük olması , Öz kaynaklar ile Uzun Vadeli Yabancı kaynakların dışında kısa vadeli yabancı kaynak kullanıldığını gösterir.Bu durum aynı zamanda çalışma sermayesi noksanlığına da neden olur.Oran 1’den küçük ise Öz kaynaklar ile Uzun vadeli yabancı kaynakların duran varlık finansmanında yeterli olduğunu gösterir.
64
Not: Devamlı sermaye=Öz kaynak+Uzun Vadeli Yab.Kay.
Özsermaye Çarpanı: Aktif / Ödenmiş sermaye
C-FAALİYET ORANLARI(AKTİVİTE ORANLARI):İşletmenin kaynaklarını verimli kullanıp kullanmadığını araştıran yöntemdir.Faaliyet oranlarında sonuç olarak ortaya çıkan devir hızlarının yüksek olması tercih edilir.Genel olarak faaliyet oranların da şu formülü kullanabiliriz.
Net satışlar/………ortalaması
…….ortalaması= Dönem başı….+Dönem sonu…./2
1-Stok Devir Hızı=Satılan Ticari malların Maliyeti/Ortalama stok
Bu oran stokların yılda kaç kez döndüğünü gösterir.Örneğin sonuç 9 ise stokların yılda 9 kez döndürüldüğünü gösterir.
Ortalama stok Dönüş Süresi 360/SDH
Bu oran ise stokların kaç günde bir döndürüldüğünü gösterir.Sonucun düşük olması tercih edilir.Bunun anlamı işletme stoklarını kısa sütrede tüketmektedir.
ortalama stok =Dönem başı stok+dönem sonu stok/2
2-Alacak Devir Hızı=Kredili Satışlar/Ort.Tic.Ala.
Bu oran Alacakların yıla kaç kez tahsil edildiğini gösterir.Örneğin sonuç 12 ise yılda alacakların 12 kez tahsil edildiği anlamına gelir.
Alacakların Tahsil Süresi= 360/ADH
Bu oran alacakların kaç günde bir tahsil edildiğini gösteri. Sonucun düşük olması alacakların daha kısa sürede tahsil edildiğini gösterir.
Ortalama Etkinlik süresi: Ortalama Tahsilat süresi+ Ortalama stok dönüş sırası
D-KARLILIK ORANLARI:İşletmenin faaliyetlerinde karlı olup olmadığını gösteren oranlardır.
1-Gayrisafi rantabilite=Brüt Sat.Kar./Net Sat.
2-İş Hacmi Rant=.Faali.Kar./Net Sat.
3-Net Rant.=Dönem net Karı/Net Satışlar
4-Mali Ran.(Özsermaye Karlılığı)=Net Kar/Özkaynak
5-Ekonomik Rant.=V.Ö.K.+Faiz Gid./Top.Kay.
6-Faizleri karşılama oranı=V.Ö.K.+Faiz Gid./Faiz Gid.
7-Sabit Giderleri Karşılama Oranı=VÖK+Faiz gid.+Sab.Gid./Faiz.gid+Sab.Gid.
8-Aktif Karlılık Oranı: Net Kar/ Aktif
E-PİYASA TEMELLİ ORANLAR: İşletmenin piyasa performansını dikkatte alan oranlardır.
1-Fiyat/Kazanç Oranı=Hisse senedi fiyatı/Hisse başına kazanç
işletmenin hisse senetlerine yatırım yapmak isteyen yatırımcılar fiyat/kazanç oranı düşük olan hisse senetlerini tercih ederler. Bunun temel nedeni ise hisse fiyatının kazancına göre düşük kalması ve yakın zaman da prim yapma potansiyelin olmasıdır.
Hisse Başına Kazanç:Net kar/Hisse sayısı
2-Piyasa değeri/defter değeri oranı=Hisse senedinin piyasa değeri/Defter değeri
Hisse senetlerine yatırım yapmak isteyen yatırımcılar düşük PD/DD değerini tercih ederler.
Defter değeri=Öz kaynaklar toplamı/Hisse sayısı
ÇALIŞMA SERMAYESİ ANALİZİ
65
Net İşletme sermayesi=Dönen varlık-kısa vadeli yabancı kaynak
Brüt işletme sermayesi(çalışma sermayesi, işletme sermayesi )=Dönen Varlıklar
Cari oran =1 Net çalışma sermayesi=0 olur
Cari oran>1 Net Çalışma Sermayesi (+) olur
Cari Oran<1 Net Çalışma Sermayesi (-) olur.
BAŞABAŞ ANALİZİ
Başa baş Satış Noktası:Top.Sab.Gid./Bir.Sat.Fiyatı-Bir.Değ.Gid
Katkı Payı=Bir.Sat.Fiy.-Bir.Değ.Gid
Katkı Oranı=Bir.Sat.Fiy-Bir.Değ.Fiy/Bir.Sat.Fiy.
Güvenlik Payı=Net Satış.-Başabaş Sat.Tutarı
Güvenlik oranı=Güvenlik Payı/Net satışlar
DİĞER MALİ TABLOLAR
Fon akım Tablosu:Paranın nereden geldiğini ve nerede kullanıldığını gösteren tablodur.Bilançodaki uygulaması şekildeki gibidir. Başka bir deyişle belirli bir dönemde işletmenin fon kaynaklarını ve bunları kullananları fon kaynakları ve fon kullanımları olarak ayıran tablodur. Yalnız Kasa ve Banka kalemleri dikkatte alınmayacaktır.Fon kavramının en geniş anlamda kullanıldığı tablodur.
BİLANÇO
(+) Kullanım (-) Kullanım
(-) Kaynak (+) Kaynak
Örnek:Taşıt alımı aktifi artırır fakat fon çıkışına neden olur.Bu Kullanım demektir.Bankaya olan kredi borcunun azalması pasifte kullanım demektir.
Nakit Akım Tablosu: Belirli bir dönemde işletmenin nakit kaynaklarını ve bunların bulunduğu alanları gösteren tablodur. Fon kavramının en dar anlamda kullanıldığı tablodur.
Net Çalışma Sermayesi Değişim Tablosu: Dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynaklar arasındaki değişimi analiz eden tablo türüdür. Fon kavramının geniş anlamda kullanıldığı mali tablo türüdür.
Kar Dağıtım Tablosu: İşletmede elde edilen karın vergilere , ortaklara , yedeklere , nasıl dağıtılacağını gösteren tablodur.
Özkaynak Değişim Tablosu: İşletmenin belli bir dönemdeki öz sermaye kalemlerinde meydana gelen artış veya azalışları gösteren tablodur.
FİNANSAL MATEMATİK
***Basit faiz:Sadece tek bir dönem için hesaplanan faizdir
Basit faiz =Anapara*vade*faiz oranı/36500( günlük faiz hesaplanması) veya
Basit faiz= Anapara * faiz oranı/devre sayısı
Örnek: Yıllık faiz oranı %20 olursa 1.000 ytl ‘nin 6 aylık getirisi ne olur.
66
Basit faiz=1000*0,20/2=100 ytl (Burada 2 yılda 2 tane 6 aylık dönem olduğunu gösterir)
Eğer 3 aylık faiz istenseydi basit faiz=1000*0,20/4=50 ytl olacaktı
***Bileşik faiz:Faizin anaparaya eklenip yeniden hesaplandığı hesaplama yöntemidir
Bileşik faiz=Anapara*(1+Faiz oranı)^devre sayısı
Örnek: Bankaya yatırılan 1.000 ytl 6 ayda bir faizlendirilmektedir. Faiz oranın yıllık %20 olması durumunda 1.yılın sonundaki toplam paramız ne olur?
Bileşik Faiz=1000*(1+0.20/2)^2
=1000*(1,10*1,10)
=1.210 ytl
veya 1.6 ay 1000*0,10=100 ytl faiz
2.6 ay 1.100*0,10=110 ytl faiz} 210 ytl faiz +1.000 ytl anapara =1.210 ytl eder
Örnek :1 yıl sonraki 1.210 ytl’nin faiz oranının yıllık %20 olması durumunda bugünkü değeri nedir?
Bugünkü değer =1.210/(1+0.20/2)^2
=1.210/1.21
=1.000
Örnek:Yıllık enflasyon oranı %20, Piyasa faiz oranı %25 ise reel faiz nedir?
Reel Faiz =1+ Piyasa Faiz oranı/ 1+Enflasyon oranı-1 (Fisher Denklemi olarak da bilinir)
= 1+0,25/1+0,20-1
=1,25/1,20-1
=1.041-1
= 0,041 Yani %4.1
Örnek: Aylık faiz oranın %2 olması durumunda bankada çekilen 1.000 ytl kredinin vadesinin 12 ay olması durumunda aylık taksit tutarı ne olur?(Vergiler dikkate alınmayacak)
Annuitenin Bugünkü değeri=Taksit tutarı*(1+faiz oranı^devre sayısı-1)/(1+faiz oranı^devre sayısı)*faiz oranı
1.000=x*(1+0,02^12-1)/(1+0,02^12)*0,02
1.000=x*(1.268-1)/(1.268*0,02)
1.000= x*(0,268)/(0,02454)
x=93 ytl
Annüite:Belirli bir zaman süresi içinde eşit aralıklarla alınan veya verilen ödemeler dizisidir.
NOT : ***içsel büyüme oranı: Aktif karlılık*Dağıtılmayan karların oranı

İlgili Kategoriler

Muhasebe Ders Notları



Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir