VERGİ HUKUKU

            Vergi hukuku; Devletin kamu gücüne dayanarak elde ettiği tüm kamu gelirlerini kapsar;

 

            Vergi hukukunun diğer hukuk dallarıyla ilişkisi;

            a)-Anayasa hukuku; Verginin yasallığı ilkesini belirler

            b)-İdare hukuku; İdare ile mükellef arasındaki hukuki sorunların giderilmesini içerin,bunu da idari yargı yerleri ile yapar (Vergi mahkemesi-idare mahkemesi, bölge idare- Danıştay sistematiği içinde)

            c)-Devletler hukuku; Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları gibi yönlerden vergi hukuku ile ilgilidir.

            d)-Ceza hukuku; Vergi hukuku ile VUK nun 359-360. maddeleriyle bir araya gelmektedir.

            Genel ve özel vergi hukuku ayrımı,

            a)-Genel vergi hukuku; verinin doğması, ödenmesi ve kalkmasını içeren tüm süreci kapsar.

            b)- Özel vergi hukuku; Bunda ise konulara göre tek tek vergiler ve bunları düzenleyen yasalar incelenir.( Örn.KDV’ nin katma değer vergisi yönünden incelenmesi gibi)

            Maddi ve şekli vergi hukuku;

            a)- Maddi vergi hukuku; Vergi borcu ilişkisinde,hak ve ödevlerin doğması,sona ermesi ve bunlarla ilgili hukuk ilkelerini inceler.

            b)-Şekli vergi hukuku; İçeriği maddi hukukça belirlenen vergi ödevlerinin usul hükümlerini düzenler ( Örn: VUK nu gibi)

            Vergi hukukunun kaynakları;

            a)-Asli, bağlayıcı kaynaklar,

           –Anayasa

            -Kanunlar

            -Uluslar arası anlaşmalar

            -Kanun hükmünde kararnameler

            -Yürütme organının özel düzenleyici işlemleri

            – diğer düzenleyici işlemler

            -içtihadı birleştirme kararlarından oluşur.

            b)-Tali, yardımcı kaynaklar,

            -Doktrin ve yargı kararları,

            -Maliye Bakanlığınca çıkarılan genel tebliğler, de yardımcı kaynaklardırlar.

            Vergi hukukunda yorum; VUK nun 3. maddesinde tanımı yapıldığı gibi yapılır,

            Vergi hukukunda PEÇELEME; Peçelemeden beklenen fayda, işlem neticesinde vergisel bir çıkar beklentisidir. Ancak her uygulamada peçeleme değildir. Örn. zorunlu sebeplerle zararına satış yapma peçeleme sayılmaz.

             KIYAS; Bir olay hakkında kanunda yer alan bir kuralın, nitelik ve kuruluşları ona benzeyen fakat yasada düzenlenmemiş diğer bir olaya uygulanmasıdır ve vergi yasalarıyla yasaktır. Buna da kıyas yasağı denilmektedir.

            Vergilendirme yetkisi ve sınırları; Kanunla belirlenir ve devletin ülkesi üzerindeki egemenliğine dayanarak vergi alma konusunda sahip olduğu hukuki ve fiili güçtür. Sınırları kanunlarla belirlenir.

            Genellik ve eşitlik ilkesi; Vergilendirmede genellik ilkesi bir toplumda yaşayan herkesin mali gücüne göre vergi ödemesini, eşitlik ilkesi ise bu verginin herkesten eşit alınmasını tanımlar.

            Temel hak ve özgürlükler açısından sınırlandırmalar, Devlet vergilendirme yetkisini kullanırken kişilerin çeşitli hak ve özgürlüklerini sınırlandırabilir. Fakat aslonan bunun ölçüsünün kaçırılmamasıdır.

            Hukuki güvenlik ilkesi; Herkesin bağlı olacağı hukuk kurallarını önceden bilmesi ve buna göre davranması demektir.

            Vergilendirmede belirlilik; Bu ilke ile bir taraftan yükümlülerin hukuki güvenliği teminat altına alınırken, bir taraftan da vergi idaresinde istikrarın sağlanması amaç edinilmiştir.

            Vergi yasalarının geriye yürümezliği; Hukuki güvenlik ilkesi, vergi yasalarının geçmişte meydana gelin olaylara uygulanmasını engeller. Bu geriye yürümezlik ilkesi sadece vergi yasaları için değil, yürütme organının eylem ve işlemleri içinde geçerlidir.

                                               SORULAR VE CEVAPLAR

            1)- Vergi hukukunun bağlayıcı (asli) kaynakları nelerdir.

            a)-Anayasa,

            b)-Kanunlar,

            c)-Uluslar arası anlaşmalar,

            d)-Kanun hükmünde kararnameler,

            e)-İçtihadı birleştirme kararları olmak üzere 5 tanedir.

            2)-Vergi hukukunun yardımcı (Tali) kaynakları nelerdir:

            a)-Doktrin ve yargı kaynakları,

            b)- Maliye Bakanlığının yayınladığı genel tebliğ, genelge, izahat,muktezalardır.

            3)-Vergi hukukunda kıyas (Boşluk doldurma) yasağını açıklayınız.

            Bu yasağın çerçevesi VUK nun 3. maddesinde çizilmiş olup ve vergi kanunlarının lafzı ve ruhu ile hüküm ifade edeceği, lafzın açık olmadığı durumlarda, vergi kanunlarının hükümleri, konuluşundaki maksat, hükümlerin kanun yapısındaki yeri ve diğer maddelerle olan bağlantısı göz önünde uygulanacağı hükme bağlanmış olup bunun dışında bir uygulama ve yorumlamayı yasaklamış bulunmaktadır.

            Yani kanunda olmayan bir hükmün benzetmeyle varmış gibi yorumlaması yasaktır.

            4)- Vergi hukuku nedir. Açıklayınız.

            Devletin kamu gücüne dayanarak elde ettiği tüm kamu gelirlerini kapsayan sistemin bütünüdür.

            5)-Vergi hukukunda genellik ilkesini açıklayınız.

            Vergi hukukundaki genellik ilkesinden anlaşılması gereken, bir toplumda yaşayan herkesin mali gücüne göre vergi ödemesidir.

            6)-Vergi hukukunun yasama organından doğan kaynakları nelerdir. Kısaca açıklayınız.

            Bunu yasama, yürütme ve yargı sistematiği içinde baktığımızda,

            Yasama organından doğan kaynakların; Anayasa ve Kanun yapmak, olarak sıralayabiliriz. Bunların yapılacağı yerde doğal olarak TBMM dir.

            7)- Maddi vergi hukuku ile şekli vergi hukuku nedir, arasındaki farklar nelerdir.

            a)- Maddi vergi hukuku; Vergi borcu ilişkisinde, hak ve ödevlerin doğması, sona ermesi ve bunlarla ilgili hukuk ilkelerini belirlerken.(GVK-KVK-gibi)

            b)-Şekli vergi hukuku; İçeriği maddi hukukça belirlenen vergi ödevlerinin usul hükümlerini düzenler ( Örn: VUK nu gibi)

            8)- Vergi hukukunda EŞİTLİK ilksini açıklayınız.

                 Eşitlik ilkesi verginin herkesten eşit alınmasını tanımlar

            9)- Vergilendirmede BELİRLİLİK ilkesini açıklayınız.

                Bu ilke ile bir taraftan yükümlülerin, hangi görevi nerde ve ne zaman hangi şartlar altında yapacağı belirlenerek hukuki güvenliği teminat altına alınırken, bir taraftan da vergi idaresinde istikrarın sağlanması amaç edinilmiştir.

            10)-Vergi yasalarının geriye yürümezliğini açıklayınız.

             Bu ilke vergi yasalarının geçmişte meydana gelin olaylara uygulanmasını engeller. Zaten kanunlar yayınlanırken yürürlük tarihinin belirlenmesi de bunun en açık göstergesidir.

                            VERGİ USUL KANUNU ve 6183 SAYILI AATUH KANUN

            Vergi ödevi ile ilgili vergi borcu ne anlama gelir;

            Vergi hukuku ilişkisi, vergi ödevi ve vergi borcu ilişkisi olmak üzere 2 türlüdür.

            a)-Vergi ödevi; Bir şeyi yapmak veya yapmamak veya bir şeye katlanmaktan oluşan hak ve görevlerin kapsar.(Örn.beyanname vermek)

            b)-Vergi borcu ise; Tarh ve tahakkuk eden kamu borcunun ödenmesiyle ilgilidir.

            Vergi yükümlülüğü;

            Vergi yükümlülüğü hem maddi hem de şekli görevleri içine alan daha geniş bir kavramdır.

            Ehliyet ve temsil; Vergi hukukunda yükümlülük ve sorumluluk için kanuni ehliyet şart değildir. Bu sebeple vergiyi doğuran olayla buluşmuş olmak vergi yükümlüsü olmak için yeterlidir.

            Vergi sorumlusu; Vergiyi doğuran olayla ilişkisi olmayan 3. kişilerin sorumlu tutulmalarını ihtiva eder (Örn.Stp gelir vergisi gibi) İşveren işçiden veya müstahsilden stopajI tevkif etmek ve ödemekle sorumludur.

            Sorumluluğun hukuki niteliği; Sorumluluk vergi yükümlülüğü gibi, kamu hukuku ilişkisinden doğar, Sorumluluğa ait özel mukaveleler vergi dairesini bağlamaz. Bunun içindir ki yasada aksine hüküm olmadıkça sözleşme yolu ile sorumluluk yaratılamadığı gibi, sorumluluktan da kurtulunamaz.

            Sorumlunun yetkileri; Yükümlüye tanınan yasal yetkileri düzenlenmemiştir. Yani sorumluların dava açma, düzetme talep etme gibi yetkileri yasal statüde yoktur ve tartışmalıdır.

            Vergi hukukunda TESELSÜL( Müteselsil sorumluluk); Zincirleme sorumluluk da dediğimiz teselsül birden fazla kişinin bir borcun tamamının borçlusu olması demektir.( Örn.tasfiye memurunun müteselsil sorumluluğu gibi)

            Vergilendirme süreci; Herhangi bir vergi borcunun doğması için ön şart. Bir vergi yasası hükmünün mevcut olmasıdır. Bu şart oluşturulduktan sonra vergi ilişkisi vergiyi doğuran olayla başlar. VUK’ a göre vergi alacağı vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğar yönündeki hükmü de bunu açıklamaktadır.

            Bu aşamalardan sonra verginin tarh edilebilmesi içinde üzerinden vergi hesaplanabilecek matrahın bilinmesi mecburiyeti vardır.

            Matrahlarda, Mükellefin beyanı yanında ikmalen, resen ve idarece tarh suretiyle de tespit edilir.

            Verinin tarhı;

            Vergi alacağının kanunlarda gösterilen matrah ve nispetler üzerinden vergi dairesi tarafından HESAPLANARAK bu alacağı miktar itibariyle TESPİT eden idari bir işlemdir.

            Tarh işlemlerinin çeşitleri;

            a)-Beyana dayanan tarh,(Beyanname ile)

            b)-İkmalen vergi tarhı,(Beyanname üzerinden idare tarafından)

            c)-Resen vergi tarhı,(İnceleme ve takdir yoluyla)

            d)-İdarece vergi tarhı,(İdare tarafından)

            olmak üzere 4 çeşittir.

            Vergi tarhında hazırlayıcı işlemler;

            Tebliğ; Yükümlünün adına salınan vergiden haberdar edilmesi için tarh işleminin kendisine bildirilmesi gerekir.(Tahakkuk fişi ve ihbarname tebliği gibi)

            Tebliğin yasada belirtilen usullerde ve tebligat kanununa uygun yapılması gerekir,

            Tahakkuk; Tahakkuk TARH EDİLEN verginin ÖDENECEK duruma gelmesini içeren bir durumdur.(Tahakkuk fişi düzenlenmesi gibi)

            Tahsil; Ödenecek duruma gelen vergi borcunun yükümlü tarafından ödenmesidir, Bu ödeme süresinde yapılmadığında idare 6183 sayılı kanun yollarıyla bu kamu alacağını cebren tahsil eder.

            Vergi hukukunda süreler, Yasal-idari ve yargısal süreler olmak üzere 3 çeşittir.

            a)- Yasal süreler; Verginin yasallığı ilkesine göre yasayla belirlenir.(Beyanname verme süresi gibi)

            b)- İdari süreler; İdare tarafından belirlenen sürelerdir(Yazıya 15 gün içinde cevap verin gibi)

            c)-Yargısal süreler; Vergi yargısı tarafından sürelerdir(Dava açma süresinin 30 gün olduğu gibi)

            Hukuki niteliklerine göre süreler;

            a)- Hak düşürücü süreler; Bir hakkın kullanılmasını ortadan kaldırıcı etkisi olan sürelerdir.(Örneğin vergi davasında 30 günden sonra açılan davanın süresinde açılmamış olduğundan bahisle reddedilmesi gibi)

            b)-Vergi ödevleri ile ilgili süreler; İşe başlama, işi terk, beyanname verme, gibi,

            c)-Zamanaşımı süreleri; Tarh ve tahsilat zamanaşımı olmak üzere 2 türdür.5 yıllık süre geçtikten sonra tarhiyat yapılamaz, yine bu süre geçtikten sonra kamu alacağı tahsil edilemez.

            Düzenleyici (Uyarıcı ) süreler;

            Bu süreler idare ve yargı organlarının bazı işlemleri belli süreler içinde yapması gerektiği amacını güder. Örneğin, Yoklama fişinin bir nüshasının nezdinde yoklama yapılana bırakılması, yoksa 7 gün içinde adresine posta ile gönderilmesi gibi

            Sürelerin hesaplanması;

            Süre gün olarak belirtilmiş ise; Tebliğ edilen gün hesaba katılmaz.(Örneğin dava açma süresi 30 gündür 11.11.2009 tarihinde tebliğ edilen ihbarnamenin dava açma süresi buna göre 11.11.2009 olması gibi)

            Ödeme emrine dava açma süresi 7 gündür.(Burada tebliğ tarihi süreye dahildir)

            Resmi tatil günleri süreye dahildir, Son gün tatile gelirse süre bir gün uzar,

            Sürelerin uzaması,

            a)- Mücbir sebep halinde(Deprem-Sel baskını gibi tabii afetler,hastalık-tutukluluk,irade dışında meydana gelen olaylar, sahibinin iradesi dışında defter ve belgelerin elden çıkması gibi)

            b)-Zor durum sebebi ile

            c)-Ölüm sebebi ile( Beyanname verme süresine 3 ay eklenir)

            İşe başlamayı bildirme;

            Ticaret erbabı ferdi mükellef, SM erbabı, Kur ver. mükellefi, Koll.Şir ortakları, adi şirk.ort. Komandit şirk. Komandite ortak. İşe başlamayı vergi dairesine bildirmek zorundadırlar. Yapılmaması 352. mad. Göre usulsüzlük cezasını gerektirir.

            Gelirleri; ücret, gayri M.S.İradı,Menkul.S.İradı ve diğer kazanç ve iratlardan olanların ise böyle bir mecburiyetleri yoktur.

            İşi bırakmanın bildirilmesi; İşini bırakan mükellef bu durumu 1 ay içinde vergi dairesine bildirmek ve kullanmamış oldukları belgelerini, vergi levhasını, vergi dairesine verip iptal ettirmek zorundadırlar. Yaptırmamanın müeyyidesi 352. maddeye göre usulsüzlük cezasını gerektirir.

            Defter tutmanın amacı;

           a)- Vergi ile ilgili faaliyet ve hesap neticelerini tespit etmek,

            b)-Mükellefin, servet, sermaye ve hesap durumlarını tespit etmek,

            c)-Veri ile ilgili muameleleri belli etmek,

            d)-Hesap ve kayıtlar yardımı ile 3. kişilerin vergi karşısındaki durumlarını kontrol etmek.

            Olarak sayıla bilir.

            Defter tutmak zorunda olanlar (VUK nun 153. maddesinde sayılı olanlardır)

            a)-Ticaret ve sanat erbabı olanlar,

            b)-Ticaret şirketleri,

            c)-İktisadi kamu müesseseleri.

            d)-Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler,

            e)-Serbest meslek erbabı,

            f)-Gerçek usulde vergilendirilen çiftçiler,    defter tutmak zorundadırlar.

            Defterin tutulacağı dönem; Hesap dönemi normal olarak takvim yılıdır.(1 ocak-31 aralık)

            Defter tutmak bakımından tüccarlar;1. sınıf ve 2. sınıf tüccar olmak üzere 2 ye ayrılırlar.

1.sınıf bilanço,2. sınıf olanlar işletme usulü defter tutarlar. Yasalarda bunların miktar ve oransal kriterleri vardır. Belirlemeler buna göre yapılır.

Serbest meslek erbabı olanlar. SM defteri tutarlar

            Defter kayıt nizamı; Türkçe tutulmak zorunda olup, mürekkep veya makine ile yazılmalıdır, yanlışlıklar üstü çizilerek düzeltilmelidir.

            Defterlerin tasdik edilmesi; Yasal defterlerin notere tasdik ettirilmesi mecburidir, öteden beri mükellef olanlar her yılın 12. ayı içinde tasdik ettirirler, ara tasdikler defter kullanılmadan tasdik ettirilir, aynı yılın defteri ertesi yıl kullanılacak ise ocak ayında tasdik ettirmelidir.

            Fatura; Saltan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı gösteren ve satıcı tarafından alıcıya verilen ticari bir vesikadır.

            Gider pusulası;

           Mükellefiyet kaydı olanların.

           a)- vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler için gider makbuzu düzenlerler.

            b)-Vergiden muaf esnaftan satın aldıkları emtia içinde gider makbuzu düzenlerler.

            Müstahsil makbuzu;

            Mükellefiyet kaydı olanların,

            Vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödediklerinde 2 nüsha müstahsil makbuzu düzenlemek zorundadırlar. Bunun bir nüshası çiftçiye verilir.

            Serbest meslek makbuzu; SM erbabının her türlü tahsilatı için 2 nüsha düzenlenmesi gerekir.

            Ücret bordrosu; İşverenler her ay ödedikleri ücretler için düzenlemek zorundadırlar.

            Defter ve belgelerin saklama süresi; İlgili yılı takip eden yılın 1. gününden başlayarak 5 yıl süreyle saklamak ve istenildiğinde ibraz etmek zorundadır,

            Defter ve belgelerin ibraz ödevi; Varlığı noter onaylı olarak belli olan defter ve belgelerin incelemeye ibrazı mecburi olup, ibraz edilmemesi halinde 3065 sayılı kanunun 29 ve 34. maddelerine göre KDV indirimleri reddedilerek tarhiyat yapılır ve VUK nun 359. Maddesine de göre de adliyeye suç duyurusunda bulunulur.

            Envanter; Bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları ölçmek,tartmak ve saymak suretiyle kesin ve ayrıntılı bir biçimde tespit etmek demektir.

            Bilanço; Envanterde gösterilen iktisadi kıymetlerin değerleri itibariyle düzenlenen tablodur.

            Değerleme; Vergi matrahının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tespitidir.

            İktisadi kıymet;

            a)- Mevcutları (Yani varlıkları)

            b)-Alacakları,

            c)-Borçları,

            d)- İşletmeye dahil diğer iktisadi kıymetleri ifade eder.

            Değerleme ölçüleri;

            VUK nun 261. maddesine göre iktisadi kıymetlerin nevi ve mahiyetlerine göre aşağıdaki ölçülerden biri ile yapılır.

            a)-Maliyet bedeli;( İktisadi bir kıymetin, iktisap edilmesi sebebiyle yapılan ödemeler ve giderlerin toplamını ifade eder) (Gayrimenkuller,tesisat makine,gemi ve diğer taşıtlar,emtia,zirai mahsül ve hayvanlar bu kapsatmadır)

            b)-Borsa rayici,(İktisadi kıymetlerin borsadaki son işlem günündeki ortalama değerini ifade eder.) (Hisse senedi dışındaki menkul kıymetler,yabancı paralar,)

            c)-Tasarruf değeri,(İktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değerdir)

            d)-Mukayyet değeri,(İktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir) (Alacaklar, borçlar, karşılıklar, aktif geçici hesap kıymetlerini kapsar)

            e)-İtibari değer,(İktisadi kıymetin üzerinde yazılı olan değeridir)

            f)-Vergi değeri,(Bina ve arazinin rayiç bedelidir)

            g)-Rayiç bedel,(İktisadi kıymetlerin normal alım satım bedelidir)

            h)-Emsal bedeli ve ücreti,(Gerçek bedeli belli olmayan, bilinmeyen bir malın değerleme gününde satılması halinde emsallerine göre sahip olacağı değerdir.)

            Gayrimenkuller ve bunlar gibi değerlendirilecek iktisadi kıymetler.

            a)-G.Menkullerin mütemmim cüzleri ve teferruatları,

            b)-Tesisat ve makineler,

            c)-Gemiler ve diğer taşıtlar,

            d)-Gayri maddi haklar.

            Amortismanlar; İşletme mevcutları arasında yer alan ve 1 yıldan fazla  kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya,kıymetten düşmeye maruz bulunan aşağıdaki kıymetlere uygulanır.

            a)-Gayrimenkuller,

            b)-G.Menk. Mütemmim cüzleri ve teferruatı,

            c)-Gemiler ve diğer taşıtlar,

            d)-Gayri maddi haklar,

            e)-Alet, edevat, mefruşat, demirbaş eşya,

            f)-Sinema filmleri, amortismana tabidirler.

            Amortisman uygulamasının başlangıç süresi; Aktife girdiği yıldan itibaren başlar, Oranları maliye bakanlığınca belirlenir, Mükellef  bakanlığın belirlediği oranı 1 e bölerek amortisman süresini hesaplar. Örneğin: oran %20 ise (1/020)= 5 amortisman süresi 5 yıl olarak belirlendiği gibi.

                                      6183 SAYILI KANUN BÖLÜMÜ

            Ödeme; Vergi borcunun yükümlü tarafından ödenerek yerine getirilmesidir.

            Ödeme zamanı; Özel hukukta bu belirleme tarafların iradesine bırakılmış iken, vergiler yasalarda gösterilen sürelerde ödenir.

            Gecikme faizi; Kamu alacağının normal vadesinden kesinleştiği tarihe kadar uygulanır.

            Gecikme zammı; kesinleşen kamu alacağının vadesinde ödenmemesi durumunda uygulanır.

            İcra yoluyla tahsil; kamu alacağının menkul ve gayrimenkulleri haczedilerek kamu alacağının tahsil edildiği yöntem olup en son başvurulacak yöntemdir.

            Zamanaşımı; 2 tür zamanaşımı vardır,

            Tahakkuk zamanaşımı; Vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak 5 yıl içinde yükümlüye tebliğ edilmeyen tarh ve tahakkuk işlemi zamanaşımına uğrar.(Örn. 2005 yılı ile ilgili zamanaşımı 1.1.2006-31.12.2010 dur)bu süre usulsüzlük cezalarında 2 yıldır.

            Tahsil zamanaşımı; Vergiler ve bütün kamu alacakları için geçerli olup, vadenin rastladığı yılı izleyen yıldan başlayarak 5 yıl içinde tahsil edilemeyen kamu alacağı tahsil zamanaşımına uğrar.

            Bu süreç içinde; Ödeme, haciz uygulama, ödeme emri tebliği, mal bildirimi, teminata bağlama, yargı yerinin yürütmenin durdurulmasına karar vermiş olması tahsil zamanaşımını keser. Bu işlemlerle kesilen zamanaşımı takip eden yılın başından itibaren yeniden işlemeye başlar.

Ancak mükellefin isteğe bağlı ödemeleri kabul edilir.

            Terkin: Terkin bazı koşulların varlığı halinde vergi alacağının tüm hukuki sonuçları ile birlikte ortadan kaldırılmasını içeren idari bir işlemdir.

           Bunlar idarenin durumu resen tespit etmesiyle, mükellefin talebi üzerine olduğu gibi yargı kararına dayalı olarak ta yapılırlar.

            Vergi cezasını sona erdiren nedenler.

            a)- Ölüm, ölüm halinde vergi cezası düşer,

            b)-Ceza indirimi,(Uzlaşma-indirim talebi )

            c)-Af; (4811 sayılı vergi barışı gibi)

            Ödeme emrine karşı yargı yolu;

            Kendisine ödeme emri tebliğ edilen mükellef aldığı günde dahil olmak üzerine 7 gün içinde vergi mahkemesine dava aça bilir. Dava sırasında Böyle bir borcun olmadığı, borcun ödenmiş olduğu ve zamanaşımına uğramış olduğu esaslarından iptali talep edilebilir.

            Rüçhan hakkı; Buna göre 3. şahısların haciz koydurmuş olduğu bir mal paraya çevrilmeden önce kamuda takibe başlamış ise bu hacze iştirak edebilir. Satış bedeli özel alacaklı ile kamu arasında garameten paylaştırılır.

            Teminat; Kamu alacağının güvenceye alınmasını içeren bir uygulama olup.Kesinleşmiş kamu alacakları için istenilmesi yanında, daha inceleme sonuçlanmadan da,kişinin mal kaçırması gibi bir endişe mevcut olduğunda da istenir ve uygulanır.

            İhtiyati tahakkuk; Bu uygulama sadece vergiler için uygulanır, ileride tahakkuk edebilecek vergi borcunun tahsilinin güvence altına alınması esastır.

            İhtiyati haciz; Yukarıda belirtildiği gibi inceleme aşamasındaki bir olaydan dolayı teminat istenildiğinde önce ihtiyati tahakkuk kararı alınarak kamu alacağı kesinleştirilir ondan sonrada ihtiyati haciz uygulanarak mükellefin malını satmasına engel olunması suretiyle kamu alacağının bir başka biçimde teminat altına alınması işlemidir.

            Vergi hataları; Hesap hataları ve vergilendirme hataları olmak üzere 2 gurupta toplanmıştır.

            a)-Hesap hataları; Matrahta, vergi miktarında hata ve mükerrer vergi oluşturur,

            Matrahın yanlışlıkla fazla veya eksik hesaplanmış olması matrahta hatadır.

            Vergi oranının yanlış uygulanmış olması vergi miktarında hatadır.

            Aynı verginin birden fazla hesaplanması ve alınması da mükerrer vergilendirmenin mevcut olduğunu gösterir.

            b)-Vergilendirme hatalarını ise; Mükellefin şahsında, yükümlülükte, konuda, vergilendirme ve muafiyet döneminde hata olmak üzere sayıla bilir.

            Verginin asıl borçlu yerine başkasından istenilmesi mükellefin şahsında hatadır.

            Vergiye tabi olmayan birinin mükellef yapılması da mükellefiyette hatadır.

            Verginin konusuna girmeyen veya istisna olan bir unsurun vergilendirilmiş olması konuda hatayı gösterir.

            Vergileme ve muafiyet döneminin yanlış gösterilmesi bu hata kapsamındadır.

            c)-Mükellefin şahsında hata; Bir verginin asıl borçlu yerine başka birinden istenmesidir.

            d)-Yükümlülükte hata; Açık olarak vergiye tabi olmayan veya muaf olan birinin vergi borçlusu sayılması bu hata kapsamındadır.

            e)- Konuda hata; Açık olarak verginin konusuna girmeyen veya istisna kapsamında olan bir unsurun vergilendirilmek istenmesidir.

            Düzeltme yolları; Düzeltme direnin yaptığı inceleme ve araştırmalar neticesinde bir hususu tespit etmesi ile resen düzeltme yapabileceği gibi,mükellefin talebi üzerine de yapılır.Dairenin tespit edeceği husus mükellefin lehine olduğu gibi aleyhine de olabilir.Bu durumda da düzeltmeye dayandırarak tarhiyat yapılır.

            Düzeltme Zamanaşımı; tarh zamanaşımı süresine tabidir, yani tarh zamanaşımı dolduktan sonra yapılan düzeltme talepleri de bu sebeple karşılanmaz.

            Vergi zıyaı cezası; Mükellefin vergi ödevini zamanında yerine getirmemesi kaynaklı olarak verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi veya eksik tahakkuk ettirilmesi halinde 344. maddeye göre bu vergi 1 kat vergi zıyaı cezalı alınır.

            Vergi zıyaına 359. maddede sayılan sahte fatura kullanmak, düzenlemek, defter ve belgeleri ibraz etmemek gibi sebeplerle kesiliyor ise 3 kat uygulanır ve haklarında adli makamlara suç duyurusunda bulunulur.

            Usulsüzlük cezası; VUK nun 352. maddesinde sayılmış bulunan şekle müteallik eylemlerin işlenmiş olduğu durumlarda kesilir, resen takdire gidildiğinde 2 kat kesilir zamanaşımı süresi 2 yıldır.

            Kaçakçılık suçları ve cezaları; VUK nun 359. maddesinde düzenlenmiş olup vergi ziyaı cezasının 3 kat kesilmesini gerektiren fiillerdir. Ayrıca adli makamlara suç duyurusunda da bulunulur. Buna göre;

            a)-Muhasebe hilesi yapmak, defter ve belgeleri tahrif etmek, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanmak fiilini işleyenler hakkında 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezası istemiyle suç duyurusunda bulunulur.

            b)-Defterleri yok etmek, incelemeye ibraz etmemek,sahte fatura düzenlemek veya kullanmak.bu fiilleri işleyenler hakkında da 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası istemiyle dava suç duyurusunda bulunulur.

            İştirak cezası; 359. maddedeki suçların işlenmesine maddi menfaat gözeterek iştirak edenlere Suçu işleyene uygulanacak cezanın aynısı, maddi menfaat gözetmeksizin iştirak edene ise cezanın yarısı miktarında ceza kesileceğini düzenlemiştir.

            Tekerrür cezası; Vergi ziyaı cezası kesilip kesinleştikten sonra 5 yıl içinde aynı neciden bir ceza kesildiğinde cezanın % 50 artırılarak uygulanmasını ön görür Bu durum usulsüzlük cezaları için 2 yıldır.

                                               SORULAR VE CEVAPLAR

            1)- Vergi ödevi ile vergi borcu ne anlama gelmektedir bu iki kavram arasındaki farklar nelerdir.

            Vergi Ödevi; bir şeyi yapmak veya yapmamak veya bir şeye katlanmayı içeren hak ve ödevlerdir.

            Vergi Borcu ise; Maddi görevi içeren hak ve yükümlülükleri içerir.

            Buna göre bu iki kavram arasındaki en belirgin fark, vergi ödevi yüklenenin beyanname vermek ,bildirimde bulunmak gibi bir yükümlülüğü varken,vergi borcu bulunanın yerine göre beyanname verme yükümlülüğünün olmamasıdır.

            Örneğin, stp gelir vergisinde kendisinden tevkifat yapılan kişi verginin borçlusu olmasına rağmen,bu vergi kendisinden vergi sorumlusu tarafından tevkif suretiyle kesilerek,zamanı geldiğinde vergi ödevlili tarafından beyannamesinin verilmesi gibi.

            2)-Vergi sorumluluğunu açıklayınız;

            Vergi sorumlusu verginin asıl mükellefi olmayanların,3. kişilerden kamu adına tahsil ettikleri vergileri beyan ve ödemesinden sorumlu olan lar olarak tanımlaya biliriz.

            Örneğin; Stp tevkifatında verginin asıl yükümlüsü, müstahsil,işçi olmasına rağmen işveren bunlardan bu vergileri tahsil eder ve zamanı geldiğinde beyan ederek öder.bu görevini yapmadığında cezai işleme muhatap olur.

            3)- Verginin tarhı nedir,

            Verginin tarhı; kısaca VERGİ ALACAĞININ kanunlarda gösterilen matrah ve nispetler üzerinden hebaplanmasıyla vergi alacağının MİKTAR İTİBARİYLE TESPİT EDİLMESİDİR.

            4)- Tarh işleminin çeşitleri nelerdir kısaca açıklayınız.

            a)-Beyanan dayanan tarh( beyannameyö göre yapılır)

            b)-İkmalen tarh( Beyannamede mevcut eksiklik daire tarafından tespit edilerek yapılır)

            c)-Resen vergi tarhı( Takdir kararı, inceleme raporuna göre yapılır)

            d)- İdarece tarh(Düzeltme fişine göre yapılır)

            5)- İkmalen vergi tarhı nedir ,koşulları nelerdir.

            İkmalen vergi tarhı özü itibariyle ek veya tamamlayıcı bir verginin tarh edilmesi işlemidir.

            Yani mükellefin beyannamesini vermesinden sonra idare tarafından bu beyannameye dayandırılarak tespit edilen matrah farkı ikmalen tarhiyatla mükelleften istenir.

            Bunun en önemli koşuluda, daha önceden beyannamenin verilmiş verginin tarh edilmiş olmasıdır,Çünki olay bunun dışında gelişir ise resen takdir ve tar sözkonusu olmaktadır.

            6)-Vergi tarhında ön (Hazırlayıcı)işlemler nelerdir kısaca açıklayınız.

            a)- Yoklama,( yoklamayla beyannamenin verilmediği tespit edilerek takdire gidilebilir)

            b)-İnceleme,(Defter ve belgeler incelenerek fark matrah oluşturulabilir)

            c)-Arama,(Aramada ele geçen bilgi ve belgelere dayalı olarak inceleme yapılarak tarhiyat yapılabilir) Örn.Aramada ele geçirilen veresiye defteri ve sair belgeler gibi

            d)-Bilgi toplama,(3. kişiler nezdinde elde edilen bilgilere dayanılarak inceleme başlatılıp tarhiyat yapılabilir Örn.Ba-Bs sorgulamasında faturanın beyan edilmesinden hareketle karşı incelemeyle incelemeye başlanması gibi)

            7)- Vergi hukukunda süreler ne anlama gelmektedir, yasal,idari ve yargısal süreleri kısaca açıklayınız.

            Vergi hukukunda süreler bir hakkın kullanılmasını içerirler,sürenin geçirilmiş olması hakkın kullanılmasını sona erdirir.

            Yasal süreler;Doğrudan doğruya yasa kaynaklı işlemeye başlar,(Örn.ihbarname tebliğ edildiğinde tebliğ tarihinden sonda 30 gün içinde uzlaşma veya 376 talep edilebileceği gibi)

            İdari süreler;VUK nun 14. maddesine göre idarenin yasalarda düzenlenmemiş olsa bile bilgi ve belge isteminde en az 15 gün süre vermek durumunda olmaları gibi.

            Yargısal süreler; Vergi yargısı organı tarafından belirlenen sürelerdir.Örn. mahkeme ara kararı ile davacı veya davalıdan bilgi ve belge istediğinde bunun 7 gün 10 gün 15 gün içinde yerine getirilmesini istemesi gibi.

            8)-Vergi kanunları açısından MÜCBİR SEBEP  ne demektir,mücbir sebep sayılabilecek durumları açıklayınız.

            Mücbir sebep:Kişilerin iradeleri dışında meydana gelen kaçınılmaz bir olay sebebiyle ödevlerini yerine getirememeleri durumunu açıklar.

            Mücbir sebep halleri;

            a)-Bunlar ağır kaza,ağır hastalık tutukluluk gibi durumlar yanında ,

            b)-Yangın,yer sarsıntısı,su baskını gibi tabii  afetler olabileceği gibi,

            c)-Kişinin iradesi dışında meydana gelen gaygubetler ve yine

            d)-Kişinin iradesi dışında defter ve belgelerin elinden çıkması dır.

9)-Vergi mevzuatında SÜRELERİN UZATILMASININ nedenleri nelerdir ,kısaca açıklayınız.

 

            Sürelerin uzatılması ancak; Mücbir sebep-Zor durum ve ölüm hallerinde uzar,

            a)- Mücbir sebep halinin mevcut olduğunun ispatlanması durumunda bu hal ortadan kalkana kadar süreler işlemez.Bunun yanında duran süre kadar zamanaşımı süreside uzar.

            b)-Zor durum ise; Sadece vergi ödevinin yerine getirilmesiyle ilgili işlerliği söz konusu olup,Mükellefin zor durumda olduğunu ve bunun vergi ödevini zamanında yerine getirmesine mani olduğunu ispat etmesi koşulu ile var olan yasal sürenin 1 katını geçmemek üzere Maliye bakanlığı tarafından süre verilmesi olayıdır.

            c)-Ölüm halinde sürenin uzaması ise;Buda ölenin mirasçılarına verilen bir hak olup ölüm halind mirasçıların beyanname verme sürelirene 3 ay eklenmesiyle uygulanır, bu süre aynı zamanda varıslerin reddi miras talebinde bulunmaları gereken süredir.

            10)-Tüccarlar defter tutma bakımından kaç sınıfa ayrılırlar,bilanço usulüne ve işletme hesabı esasına göre defter tutmayı anlatınız.

 

            a)- Tüccarlar defter tutmak bakımından  1. sınıf ve 2. sınıf tüccar olmak üzere 2 ye ayrılırlar.

            b)- 1. sınıf tüccarlar (Yevmiye-Defteri kebir ve Envanter defteri tutarlar)

2. sınıf tüccarlar ise(İşletme defteri tutarlar)

            11)-VUK nun DEĞERLEME hükümleri çerçevesindeki tanımını vererek DEĞERLEME ÖLÇÜLERİNİ sıralayınız.

            a)-Değerleme; İşletmenin envanterine dahil olan iktisadi kıymetlerin değerleme günündeki değerlerinin belirlenmesi işlemidir.( Mevcutlar-Alacaklar-Borçlar gibi)

            b)-Değerleme ölçüleri ise ; VUK nun 261. maddesine göre,

            -Rayiç bedeli,

            -Borsa rayici,

            -Tasarruf Değeri,

            -Mukayyet değer,

            -İtibari değer,

            -Vergi değeri,

            -Rayiç bedeli,

            -Emsal bedeli ücreti      ölçüleri dir..

            12)- VUK na göre MALİYET BEDELİ ne demektir, maliyet bedeli ile değerlenecek İKTİSADİ KIYMETLER nelerdir.

            a)- Maliyet bedeli; Bir iktisadi kıymetin iktisap edilmesi veya değerinin artırlması sebebiyle yapılan ödeme ve giderlerin toplamını ifade eder.

            b)-Maliyet bedeli ile değerlenecek iktisadi kıymetler ise;

           -Gayrimenkuller

            -Gayri menkullerin mütemmim cüz ve teferruatları,

            -Tesisat ve makineler,

            -Gemiler ve taşıtlar,

            -Gayri maddi haklar,

            -Alet edavak,mefruşat ve demirbaş eşya,

            -Emtia

            -Zirai mahsüller ve hayvanlar dır.

            13)- Cebri icra yolu ile tahsil koşulunu açıklayınız.

            Kamu borcunun belirtilen vadesinde ödenmemiş olması cebri icra ile tahsil yolunu başlatır.

            İdare mükellef ödeme emri düzenleyerek borcunu ödemesini  ve mal bildiriminde bulunmasını ister.Mükellef bunada uymaz ise, resan mal varlığı araştırması yaparak haciz tatbik etmek suretiyle,haczettiği malları satmak suretiyle kamu alacağının tahsilini sağlar.

            14)- TAHAKKUK zamanaşımı ile TAHSİL zamanaşımını açıklayarak arasındaki farkı açıklayınız.

            a)- Tahukkuk zamanaşımı VUK nunda düzenlenmiş olup Tahsil zamanaşımı 6183 sayılı kanunda düzenlenmiştir.2 side 5 yıldır.

            b)- Tahakkuk zamanaşımı; Tarh zamanaşımı olarakta bilinen bu zamanaşımı,beyana dayanan vergilerde vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından başlayarak 5 yıl içinde tarh ve tebliğ yapılamaz ise bu tarihten sonra tarh işleminin yapılamayacağı olgusudur.

            c)-Tahsi zamanaşımı ise; Kesinleşen ve vadesi belli olan bir kamu alacağının verilen vadeyi takip eden yılın başından başlayarak 5 yıl içinde tahsil edilememiş olması durumunda bu kamu alacağının artık istenilemeyeceğini içerir.

            15)- Vergi kanunları çerçevesinde VERGİ BORCUNU sona erdiren sebepleri kısaca açıklayınız.

            a)- Zamanaşımı,

            b)-Düzeltme ve terkin,

            c)-Uzlaşma,

            d)-Yargı kararı olmak üzere 4 sebeple sona erer veya erdirilir.

            16)- Resen vergi tarhı nedir açıklayınız;

            VUK nun 30. maddesiyle düzenlenmiş olup gerek takdir komisyonu kararına gerekse inceleme raporuna dayandırılmak suretiyle idare tarafından  ihbarname tebliği suretiyle yapılan bir tarh usulüdür.

            17)-Hak düşürücü süreleri açıklayarak bir örnek veriniz.

            Hak düşürücü süreler; Bir hakkın kullanılmasını ortadan kaldırıcı etkisi olan sürelerdir.(Örneğin vergi davasında 30 günden sonra açılan davanın süresinde açılmamış olduğundan bahisle reddedilmesi,uzlaşma ve 376 talebinde bulunma hakkının kalkmış olması gibi)

            18)-VUK nu çerçevesinde İŞE BAŞLAMAYI bildirmekle yükümlü olanları açıklayınız.

            İşe başlama bildiriminde bulunmak mecburiyetinde olanlar GV ve Kurumlar vergisi kanunda sayılmış bulunan kişi ve kurumların tamamıdır.Bunlar işe başlamadan önce işe başlayacaklarını bağlı bulundukları vergi dairesine bildirmek zorundadırlar.Aksi durum usulsüzlük cezasını gerektirir.

            19)-Vergi kanunları çerçevesinde defter tutmanın amacını açıklayınız.

            Bunları 4 baylık altında aşağıdaki gbi açıklamak mümkündür.

           a)- Vergi ile ilgili faaliyet ve hesap neticelerini tespit etmek,

            b)-Mükellefin,servet,sermaye ve hesap durumlarını tespit etmek,

            c)-Veri ile ilgili muameleleri belli etmek,

            d)-Hesap ve kayıtlar yardımı ile 3. kişilerin vergi  karşısındaki durumlarını kontrol etmek.

            Olarak sayıla bilir.

            20)-Kanuni defterlerde KAYIT NİZAMI ne demektir açıklayınız.

            a)-Defterlerin tek düzen muhasebe kurum ve kurallarına uygun olarak tutulması,

            b)- Kayıtların yasada belirtilen süre içinde yapılmış olması,

            c)-Tahrifat yapalmayacak olması,Düzeltmelerin usulüne uygun yapılacak olması

            d)-Mürekkepli kalemle veya bilgisayarda tutulması  gibi olarak sıralamak mümkündür.

            21)- FATURA ,perakende satış vesikası ve gider pusulası ne demektir kısaca açıklayınız.

            a)- Fatura bir mükellefin alıcıya yapılan satış veya verilen hizmet karşılığında düzenlenen bir belgedir.Alıcının istemesi durumunda satıcı miktarı ne olursa olsun fatura düzenlemek zorundadır.

            b)-Perakende satış fisi miktarı zaman zaman maliye Bakanlığı tarafından belirlenen satışlarda fatura yerine düzenlenen bir belgedir.

            c)- Gider pusulası ise, bir mükellefin mükellef olmayan veya vergiden muaf olan  birinden almış olduğu malı belgelendirmeye yarayan bir vesikadır.

            22)-Defter ve belgelerin MUHAFAZA VE İBRAZ ödevi nedir.muhafaza ödevinde süreye ilişkin olarak verilecek bir örnekle açıklayınız.

            VUK nu göre defter ve belgelerin muhafaza süresi takvim yılını takip eden yılın başından başlamak üzere 5 yıldır.Bir mükellef bu süre içinde tüm defter ve belgelerini muhafaza etmek ve istendiğindede ilgili mercilere ibraz etmekle yükümlüdür.

            Örn.2009 yılına ait defter ve belgeler 1.1.2010- 31.12.2014 tarihleri arasında muhafaza etmek ve istenildiğinde ibraz etmek mecburiyetindedir.

            23)-VUK nuna göre AMORTİSMANne demektir amortisman koşulları nelerdir,başlama süreleri nasıl tespit edilir.

            Amortislan;İşletme mevcutları arasında yer alan ve 1 yıldan fazla  kullanılan ve yıpranmaya,aşınmaya,kıymetten düşmeye maruz bulunan  kıymetlere uygulanır.

           Başlama süresi ;Aktife girdiği yıldan itibaren başlar,

           Amortisman Koşulları ise; Oranları maliye bakanlığınca belirlenir,Mükellef  bakanlığın belirlediği oranı 1 e bölerek amortisman süresini hesaplar. Örneğin: oran %20 ise (1/020)= 5  amortisman süresi 5 yıl olarak belirlendiği gibi.

            24)-Vergi kanunlarına göre VERGİ SORCUNU SONA ERDİREN sebepler nelerdir kısaca açıklayınız.

            Bunlar 4 tanedir,

            a)- Zamanaşımı,(Tarh ve tahsilat zamanaşımı sürelerinin dolmuş olması)

            b)-Düzeltme ve terkin,(Resen veya mükellef talebine göre sehvenliğin düzeltme yapılarak giderilmesi)

            c)-Uzlaşma,(Tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası uzlaşma)

            d)-Yargı kararı (Dava konusu yapılması üzerine verilen iptal kararı)

            25)- Vergi CEZASINI ortadan kaldıran sebepler nelerdir kısaca açıklayınız.

            Bu durumu tarh zamanaşımı içinde değerlendirmek gerekir.Vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından itibaren 5 yıl içinde tarh ve tebliğ edilmeyen cezanın bu süreden sonra tarh edilemeyeceği şeklinde açıklanmıştır.

            Usulsüzlük cezalarında bu süre 2 yıldır.

            26)-İhtiyati haciz ve ihtiyati tahakkuk kavramlarını açıklayınız.

            Bu durum adındanda anlaşılacağı üzere idarenin bir ihtiyat tedbiri olup.Uygulaması şöyledir.

            Öncelikle bir inceleme yapılırken inceleme elemanının mükellefin kaçma veya mal kaçırma riskini azaltması için daha raporunu düzenlenmeden idareden yapmasını istediği bir işlemdir.

            Bu talebi alan idare ilgili mercilerden gerekli yetkileri alarak,önce ihtiyati tahakkuku verir ondan sonrada şayet mükellef talep üzerine mal bildiriminde bulunmuş ise onun üzerine ihtiyati haciz tatbik eder.Mükellef mal bildiriminde bulunmamış ise İdare mal varlığı araştırması yapıp tespit ettiği mallar üzerinede ihtiyati haciz tatbik edebilir.

            27)- VUK na göre VERGİ HATALARI nedir açıklayınız.

116. maddede düzenlenmiş olup.Vergiye ait hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden verginin haksız yere fazla veya eksik olarak istenmesi veya alınması olarak tanımlanmıştır.

            28)-VUK na göre HESAP HATALARI nedir açıklayınız.

            Hesap hataları 117. maddede düzenlenmiş olup,

            Matrah hataları,

            Vergi miktarındaki hatalar,

            Verginin mükerrer olması gibi 3 başlık altında sıralanmıştır.

            29)-VUK nu hükümlerine göre vergi ziyaı suçu ve cezası nedir.Açıklayınız.

344. maddede düzenlenmiş olup.

            Mükellef veya sorumlu tarafından 341. maddede sayılan hallerde vergi ziyaına sebebiyet verilmiş olması cezanın konusunu oluşturalacağı hükme bağlanmış olup.

            Bunun  vergi tutarının 1 katı olacağı,ancak fiilin 359. madde kapsamında olması durumunda ise 3 kat uygulanacağı hükmüne yer verilmiştir.

            30)- VUK nu hükümlerine göre KAÇAKÇILIK suçu ve cezaları nedir açıklayınız.

359. maddede düzenlenmiş olup, vergi ziyaı cezasının 3 kat olarak kesilmesinin gerektiği hükme bağlanmış olup bunun yanında,

            Bu maddede sayılmış bulunan,

            Sahte fatura kullanma,düzenleme,defter ve belge ibraz etmeme,muhasebe hilesi yapma gibi fiillerden dolayıda mükellef hakkında adli makamlara hürriyeti bağlayıcı cezaya muhatap kılınmaları için suç duyurusundada bulunulur.

                                      GELİR VERGİSİ KANUNU

            Gelirin tanımı : Kişilerin servet unsurlarında meydana gelen artışlardır şeklinde tanımlanabilir ve KAYNAK ve NET AKTİF TEORİSİ olmak üzere 2 teoridin faydalanılmaktadr.

            Kaynak teorisi; Kişilerin sahip oldukları ÜRETİM FAKTÖRLERİNİ  üretim sürecine dahil etmeleri ile birlikte elde ettikleri iktisadi değerlerden oluşmaktadır.(Bu bağlamda elde edilen gelirlerin tamamı gelir vergisi kanunu kapsamına girmemektedir.bununda bilinmesi gerekir.)

            Net aktif teorisi; Bu teoriye göre gelir, belli bir dönemde yapılan TÜKETİM ve NET SERVETTE meydana geler ARTIŞ VE AZILIŞIN toplamını ifade eder.

            G.V.Kanununa göre ĞELİRİN TANIMI,

1. MADDEDE YAPILMIŞ OLUP,Bir gerçek kişinin 1 takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.

            Vergilendirme dönemi; Gelir vergisinde vergilendirme dönemi takvim yılıdır.

            Gelirin gerçek ve safi olması;

            Gerçek olması;Çeşitli ücret,kazanç ve iratlarda her zaman gerçek işlemlerin kaydedilmesi suretiyle hesaplanması demektir.

            Gelirin safi olması ise; Gelirin elde edilmesi sırasında elde edilen bürüt gelirden yapılan giderlerin indirilmesiyle kalan tutarı ifade eder.

            Vergiyi doğuran olay;

19. maddede tanımlanmıştır.

            Vergi alacağı vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğar.

            Tahakkuk;

            Tahakkuk gelirin içerik ve tutar olarak kesinleşmesidir.

            Hukuki tasarruf; Gelirin sahibi tarafından talep edilebilir hale gelmesi demektir.

            Ekonomik tasarruf; Ödemeyi yapacak olan tarafından gelirin, sahibinin emrine amade kılınması demektir.

            Fiili tasarruf; Gelirin nakit veya ayni bir servet unsuru olarak sahibinin mal varlığına dahil olması demektir.

            Gelir unsurları itibariyle elde etme esesları;

            a)-Gelirin mahiyet ve miktar itibariyle kesinlik kazanmış olması ede edilmiş sayılması için yeterlidir.

            b)-Tevkif usulü vergilendirmede gelir satış tarihinde elde edilmiş sayılır.

            c)-Ücretlerde,elde etme hukuki tasarruf imkanının doğduğu anda gerçekleşmiş sayılır.

            d)-SM.Kazancında; Elde etme tahsil esasına bağlanmıştır,

            e)-Menkul S.İ.Elde etme hukuki ve ekonomik tasarrufun tam am olduğu anda tekemmül etmiş sayılır.

            Gelir vergisinde mükellefiyet;

            VUK nun 8. maddesinde yapılan tanıma göre,vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu yüklenen gerçek ve tüzel kişinin gelir vergisinin mükellefi olduğu belirtilmiştir.

            Bir kişinin vergi mükellefi olması için reşit veya kanuni ehliyete haiz olması aranmaz.

            Ayrıca vergi mükellefiyeti bir başkasına devredilemeyen bir yükümlülüktür.

            Vergi sorumlusu; Verginin ödenmesi bakımından alacaklı vergi deairesine karşı muhatap olan kişidir( Stp da olduğu gibi)

            Gelir vergisinde mükellefiyet şekilleri;

            a)- Tam mükellefiyet,(Türkiye ve yurt dışında elde ettikleri tüm gelirleri üzerinden vergilendirilirler )  Tam mükellefiyette,Türkiyede yerleşmiş olmak ve yabancı memlektte olup türk vatandaşı olanlar tam mükellef tanımına dahildirler.

            b)- Dar mükellefiyet( Bunlar ise sadece Türkiyede elde ettikleri gelirleri üzerinden vergilendirilirler)bunlar türkiyede yerleşmiş sayılmaylan gerçek kişiler bu kapsamdadır)

            Ticari kazanç;

            Her türlü ticari,sınai faaliyetten doğan kazançlar olarak tanımlanmakta olup aşağıdakilerden oluştuğu şeklindedir.

            Ticari kazancın gerçek usulde tespit edilmesi;

            Bilanço usulüne göre ticari kazanç öz sermayenin hesap dönemi başında ve sonundaki değerleri arasındaki olumlu farktır.

            Bu durum tespit edilirken;İşletmeye ilave olunan değerler bu farktan indirilir,

            İşletmeden çekilen değerler ise bu farka ilave edilir.

            Şirketlerin gelir vergisi karşısındaki durumu;

            Sermaye şirketleri,kooperatifler,iktisadi kamu kurumları,dernek ve vakıfların iktisadi i işletmeler ve iş ortaklıkları kurumlar vergisi mükellefi sayılmışlardır.Vergilendirilme esaslarınıda gelir vergisinden alırlar.

            Adi şirketler;Tüzel kişilikleri yoktur, KDV stop, yönünden ortak hesap numarasından gelir vergisi yönünden her ortak hissesi olaranda ferdi mükellefiyet tesis ettirir beylannamesini buna göre verir.

            Kolektif şirketler; Tüzel kişiliğe sahiptir, Gelir vergisi yönünden aynı adi şirkette olduğu gibi her ortak hissesi oranında ferdi mükellef olarak gelir vergisi beyannamesini verir,KDV,stp gibi yükümlülükler şirketin ortak hesabından yürütülür,Şirket ortakları bu borçlardan hisseleri oranında müteselsilen mal varlıklarıyla sorumlu tutulurlar.

            Adi komandit şirket; Tüzel kişiliğe sahip olup KOMANDİT ortaklar şirket borçlarına karşı SINIRSIZ sorumluluk taşırlar, KOMANDİTER ortaklar ın ise böyle bir sorumluluğu yoktur ve elde ettikleri kazançları Menkul sermaye iradı olarak vergilendirilir.

            Ticari kazançlara ilişkin istisnalar;

            Sergi panayır istisnası- PTT acentelerinde kazanç istisnası mevcuttur.

            Ticari kazancın tespitinde İNDİRİLECEK giderler;

            Bunlar şunlardır.

            a)- Ticari kazancın elde edilmesi için yapılan giderler,

            b)-Çalışanların iaşe,ibade,tedavi ve ilaç giderleri,sigorta primleri,emekli aidatı,

            c)-İşle ilgili olmak koşulu ile ilam ve kanuna göre ödenen zarar,ziyan ve tazminatlar,

            d)-İşle mütenasip seyahat ve ikamet giderleri,

            e)-Taşıtlyara yapılan giderler,

            f)-İşletmeye ait bina arazi giderleri,

            g)-Ayrılan amortismanlar,

            h)-İşverence sendikalara ödenen aidatlar,

            ı)-Ücretliler adına bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları

            j)-Fakirlere,gıda bankacılığı aracılığı ile bağışlanan,gıda,temizlik,giyecek,yakacak madde yardımları

            Genel giderler;GVK-40

            Ticari kazancın elde edilmesi için yapılan giderler gayri safi hasılattan indirilir.

            Bunlar,Aydınlatma,ısıtma,su,elektrik,telefon,kırtasiye,ağırlama,reklam,sigorta giderleridir.

            Ticari kazancın tespitinde indirilemeyecek giderler.GVK-41

            a)-Eş ve çocukların işletmeden çektikleri nakti ve ayni değerler,

            b)-Kendisine, eş ve çocuklarına ödenen aylık,ikramiye,komisyon ve tazminatlar

            c)-Konulan sermaye için yürütülen faizler,

            d)-Eş ve çocukların işletmedeki alacakları üzerinden yürütülecek faizler,

            e)-Her türlü para ve vergi cezaları,

            f)-İşletmeye kayıtlı olan,yat,kotra,sürat teknesi giderleri,

            ZİRAİ KAZANÇ;GVK-52

            Zirai Faaliyetten doğan kazançtır.Arazide,deniz,göl ve nehirlerde  yapılan ekim,dikim,bakım,üretimler bu kapsamda vergilendirilir. Yalnız bunların bazı kıstasları vardır.

            Zirai kazancın tespitine yönelik esaslar; GVK-53

            Esas olarak çiftçilerin kazançları GVK nun 94. maddesine göre tevkif suretiyle vergilendirilir(Stopaj) Ancak bunlar küçük çiftçi muafiyeti kapsamında olanlar için geçerlidir.

            Gerçek usulde vergilendirilecek çiftçiler; İşletme büyüklüğü ölçüsü, bir biçer dövere , 10 yaşına kadar 2 traktöre sahip olan çiftçiler gerçek usulde zirai kazanç mükellefi olarak defter tutarlar ve buna göre vergilendirilirler.

            ÜCRET; GVK-61

            Bir işverene bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve para ile temsil edilen menfaatlerdir.

            Ücretin unsurları,

            a)-İşverene tabi olma,

            b)-Belli bir işyerine bağlı çalışma,

            c)-Ödemenin hizmet karşılığı yapılıyor olması,

            d)-Ödemenin para,ayın veya para ile temsil edilen şekilde olması,

            Ücrette elde etme;

            Ücret geliri hukuki tasarruf hakkını doğuran tarih itibariyle elde edilmiş sayılır,

            Ücret sayılan ödemeler;

            a)-Emeklilik,malüllük,dul ve yetim aylıkları,

            b)-Yapılmış veya yapılacak hizmetlere karşılık verilen para ve sağlanan menfaatler

            c)-Bilirkişi,resmi arabulucu,eksper,spor hakemleri her türlü yarışma jürisi üyelerine yapılan ödemeler.

            d)-Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler,

            Ücret sayılan DİĞER ödemeler,

            a)- Basit usul mükellef yanında çalışanlar,

            b)-Özel hizmette çalışan şöförler,

            c)-Özel inşaat işinde çalışan işçilerin ücretleri,

            d)-Gayri menkul iradı sahibi yanında çalışanlar,

            SERBEST MESLEK KAZANCININ TANIMI, GVK-65

            Sermayeden ziyade, ilmi veya mesleki bilgiye dayanan ve ticari mahiyette olmayan ve işin işverene bağlı olmadan kendi nam ve hesabına yapılması serbest meslek faaliyeti oylarak tanımlanır.

            Serbest meslek erbabı kimdir, Serbest meslek faaliyetini mutat meslek olarak ifa edendir.

            a)-Müşavirler(Yani bizler)

           b)- Gümrük komisyoncuları

            c)-Dava vekilleri,

            d)-Konser veren müzik sanatçıları,

            e)-SM faaliyetinde bulunan kolektif ve adi şirket ortakları,

            Serbest meslek kazancının tespiti;

            Bir hesap dönemi içinde bu faaliyetle elde edilen para ve ayınlar ve menfaatlerden, bu faaliyetin icrası için gerekli olan giderler indirildikten sonra kalan fark olarak tanımlanabilir.

            SM kazançları ile ilgili istisnalar;

            a)-Serbest meslek kazanç istisnası,

            b)-Sergi ve panayır istisnası,

            c)-Mütercim,müellif,heykeltıraş,ressam  ve benzeri işleri yapanlarla ilgili istisna,

            GAYRİ MENKUL SERMAYE İRADI

            GVKnun 70. maddesinde sayılan mal ve hakların kiraya verilmesinden elde edilen iratlardır.

            GMSİ mükellefi;

            a)- Mal ve hakları kiraya veren sahipler,

            b)-Mal ve hakların mutasarrıfları,

            c)-Mal ve hakların zilyetleri,

            d)-İrtifa ve intifa hakkı sahipleri,

            e)-Kiracılar

            Gayri safi hasılatın tespiti;

            Bunlar giderlerini ister gerçek usulde isterse götürü gider usulünde tespit edebilirler.

            Götürü gider usulünü seçenler,Hasılatın %25 ini gider olarak indiriler.bu usulü seçenler 2 yıl geçmeden bu usulden dönemezler,

            Gerçek gider usulünü seçenler ise, giderlerini belgelendirmek zorundadırlar,

            Emsal kira bedeli;

            a)- Yetkili merci ve mahkemelerce tespit edilen kira miktarı,

            b)-Belirlenen vergi değerinin % 5 i  olmak üzere 2 ayrı şekildede tespit edilebilir,

            Emsal kira esasının uygulanmayacağı durumlar,.

            a)-Boş kalan yerin muhafaza maksadıyla bedelsiz olarak ikamete açılması,

            b)-Binanın mal sahibinin usul,furuğ ve kardeşlerinin ikametine verilmesi,

            GMS İradında istisna;

             Binaların mesken olarak kiraye verilmesinde Her yıl bakanlar kurulyu tarafından belirlenen miktarlar kira gelirinden indirilir bu miktar 2009 yılı için 2600 Tl dir.Beyannamesini süresinde vermeyenler bu istisnadan faydalanamaz.

            MENKUL SERMAYE İRADI ;

            a)-Her nevi hisse senetlerinin kar payları,

            b)-İştirak hisselirnden doğan kazançlar,

            c)-Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen paralar,

            d)-Her nevi alacak faizleri,

            e)-Mevduat faizleri,

            f)-Hazine bonosu gelirleri,

           Menkul sermaye iradı olarak vergilendirilirler.Bu iratlar ticri faaliyete bağlı ise ticari kazıncın tespitindede dikkate alınırlar.

            Menkul sermaye iradında elde etme;

            Gelirin hukuki ve ekonomik olarak tasarruf etme imkanının doğmasına bağlanmıştır.

            Örn,Şirket ortaklarına karın dağıtılması halinde doğması gibi

            Değer artış kazançları;

            GVK nun mükerrer 80. maddesinde yazılmış olan mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artış kazancının esasını oluşturur.

            a)-1 yıldan fazla elde tutulan hisse senedinin elden çıkarılması,

            b)-GVK 70. maddesinde sayılan mal ve hakların iktisap tarihinden başlayarak 4 yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar,

            Bunlardan bazılarıdır.

            GELİRİN BEYANI ;GVK na göre beyanname çeşitleri şöyledir.

            a)-Yıllık beyanname,

                Yıllık kazancın beyannamesidir ertesi yılın 25 martında verilir,Ödeme;Mart-Temmuz)

                 Basit usuldekiler ertesi yılın 25 şubatında verir,(Ödeme Şubat-Haziran)

                 Yıl içinde memleketi terk edenler terkten 15 önce,

                Ölüm halinde ise varisler tarafından ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde verilir.

            b)-Muhtasar beyanname,

                Tevkifatın yapılması durumunda verilen bir beyanname olup,tevkifatın yapıldığı ayı takip eden ayın 23. günü akşamına kadar verilir ve ayın 26 sındada ödenir.

            c)-Münferit beyanname.

                Dar mükellefler tarafından verilir ve beyannamede göstermek mecburiyetinde olmadıkları kazanç ve iratlarını bu beyanname  beyan ederler.Bunuda iktisap tarihinden itibaren 185 gün içinde beyan edip aynı süredede öderler.

            Gelirin toplanması ve yıllık beyanname,

            Mükellefler GVK nun konusuna giren gelirlerini bu kanunda aksine hüküm yoksa beyanname vermek ve verdikleri beyannamelerinde toplamak zorundadırlar,

            Tacir,çiftçi,SM erbabı kazanç elde etmimiş olsa bile yıllak beyanname vermek zorundadır.

            Toplama yapılmayan haller;

            a)-Gerçek usulde vergilendirilmeyen zirai kazançlar,

            b)-GVK nun 75/15. bendinde yazılı Menkul sermaye iratları,

            c)-Kazanç ve iratları istisna haddi altında kalanlar,

            d)-Tek işverenden elde edilen ve vergilendirilen ücretler,

            e)-Tamamı tevkif suretiyle vergilerdirilmiş ücretler,

            Beyanname üzerinde dikkate alınıp indirilecek giderler,

            a)-Zararların,beyan olunan kardan mahsubu

            b)-Ödenmiş olmak koşulu ile sigorta pirimleri,

            c)-Bağkur pirim ödemeleri,

            d)-Bağış ve yardımlar,

                                   SORU VE CEVAPLAR

            1)-Gelirin tanımını yapınız,gelirin tanımı çerçevesindeki kaynak ve net aktif teorilerini açıklayınız.

            Gelirin tanımı : Kişilerin servet unsurlarında meydana gelen artışlardır şeklinde tanımlanabilir

            Kaynak teorisi; Kişilerin sahip oldukları ÜRETİM FAKTÖRLERİNİ  üretim sürecine dahil etmeleri ile birlikte elde ettikleri iktisadi değerlerden oluşmaktadır.(Bu bağlamda elde edilen gelirlerin tamamı gelir vergisi kanunu kapsamına girmemektedir.bununda bilinmesi gerekir.)

            Net aktif teorisi; Bu teoriye göre gelir, belli bir dönemde yapılan TÜKETİM ve NET SERVETTE meydana geler ARTIŞ VE AZILIŞIN toplamını ifade eder.

            2)- Vergiyi doğuran olay nedir.GVK açısından gelirin ELDE EDİLME aşamaları nelerdir açıklayınız.

            Vergiyi doğuran olay;VUK nun 19. maddesinde tanımlanmış olup vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğar.

            Elde edilme aşamaları ise;Tahakkuk-hukuki tasarruf-ekonomik tasarruf ve fiili tasarruf olmak üzere 4 aşama olarak tanımlana bilir.

            3)-GVK da yer alan TEMEL MÜKELLEFİYET ŞEKİLLERİ nelerdir.açıklayınız.

            Tam ve dar mükellefiyet olmak üzere 2 temele dayanır.

            a)-Tam mükellefiyete tabi bir mükellef;Gerek yurt içinde  gerekse yurt dışında elde ettiği tüm gelirlerini Türkiyede beyan etmesi gerekir.

            b)-Dar mükellefiyette ise; bunlar yabancılarla ilgili olup bu yabancıların sadece Türkiyede elde ettikleri gelirlerinin yine türkiyede beyan edilerek vergilendirilmesi esasını oluşturur.

            4)- GVK nu çerçevesinde aşağıdaki kavramları kısaca açıklayınız.

            a)-Tahakkuk; Gelirin içerik ve tutar itibariyle kesinleştirilmesi işlemidir.

            b)-Hukuki tasarruf;Sahiplerinin gelir üzerinde talepte bulunma hakkını ifade eder,

            c)-Ekonomik tasarruf; Ödemeyi yapacak olan tarafından gelirin sahiplerinin emrine amade kılınmasıdır.

            d)-Fiili tasarruf; Gelmirin sahibinin mal varlığına dahil olmasını ifade eder.

            5)-GVK da TAM MÜKELLEF ne anlama gelmektedir,açıklayınız,

            Tam mükellef; Türkiyede yerleşik olmak ve yabancı memlekette oturmakla birlikte Türk vatandaşı olmak koşulu olmak üzere 2 koşulu bulunmaktadır.Bunlardan herhangi birinin mevcut olması mükellefin tam mükellef olarak türkiyede vergilendirilmesi için yeterlidir.

            6)-GVK na göre GELİRİN UNSURLARI nelerdir,

            Gelirin unsuru 7 tanedir,

            a)-Ticari kazanç,

            b)-Zirai kazanç,

            c)-Ücret,

            d)-Serbest meslek kazancı,

            e)-Gayri menkul sermaye iradı,

            f)-Menkul sermaye iradı,

            g)-Sair kazanç ve iratlar olmak üzere

            7)-GVK na göre ticari kazancın GERÇEK USULDE tespit edilmesi ne anlama gelmektedir açıklayınız.

            Ticari kazancı gerçek usulde tespit edilenler.durumlarına göre işletme veya bilanço usul defter tutmak zorundadırlar.bunların her türlü işlemi bu yolla kayıt altına alınır.

            Mükellef kayıt altına almış olduğu bu işlemlerini dönem sonunda işletme hesap özeti veya bilançosunu tek düzen muhasebe kuram ve kuralları dahilinde hazırlayarak kar veya zarar etmiş olduğunu belirler beyannamesinide buna göre verir.verdiği bu beyanname kaynaklı olarakta bağlı olduğu vergi dairesine sorumlu olur.

            Buna görede ticari kazanç işletmenin öz sermayesinde dönem başındaki ile dönem sonundaki mevcudu arasındaki müspet fark olarak tanımlanmakta olup.

            Bu dönem içerisinde ,

            İşletme sahibi, ilave olunan değerleri bu farktan indirir,

            Çekilen değerleride bu farka ilave ederek   bu sonuçlara ulaşmaktadır.

            8)-GVK nuna göre ticari kazancın tespitinde kullanlan GENEL GİDERLER kavramını açıklayınız.

            Genel gider ticari kazancın elde edilmesi için yapılan  giderlerdir.

            Bunlarda,

            a)-Aydınlatma,ısıtma,elektrik,su,teflon giderleri,

            b)-İşyeri kirası,araç ve makine kiraları,

            c)-Kırtasiye ve ağırlama giderleri,

            d)-Reklam giderleri,

            e)-Üretim dışındaki ücret ödemeleri,

            f)-Sigorta giderleri,

            g)-Finansman giderleri,

            h)-Değeri 2009 yılı için 670 tl yi aşmayan demirbaş alımları

            ı)-İşle ilgili seyahat ve konaklama giderleri,

            i)-Pazarlama satış dağıtım giderleri, olarak sıralanabilirler.

            9)-GVK nu çerçevesinde yer alan DEĞER ARTIŞ KAZANCINI açıklayınız.

            Değer artış kazancı;aynı kanunun mükerrer 80. maddesinde yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasıyla doğan kazançları ifade etmektedir.Bunlardan bazıları ise,

            a)-1 yıldan fazla elde tutulan menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından,

            b)-70. maddede yazılı mal ve hakların iktisap tarihinden başlayarak 4 yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar olarak açıklaya biliriz.,

            10)-GVK nuna göre GAYRİ MENKUL SERMAYE İRADINI açıklayarak,gayri menkul sermaye iradı MÜKELLEFLYERİNİN kimler olduğunu sayınız.

            a)Gelir vergisi kanununun 70. maddesindeki mal ve hakların kiraya verilmesinden elde edilen gelirler gayri menkul sermaye iradının konusunu oluştururlar.

            b)-GMSİ dının mükellefleri ise,

            -Mal ve hakları kiraya verenler,

            -Mal ve hakların mutasarrıfları,

            -Mal ve hakların zilyetleri,

            -İrtifa ve intifa hakkı sahipleri,

            -Kiracılar olarak sıralamak mümkündür.

            11)-GVK nuna göre BEYANNAME ÇEŞİTLERİNİ sayarak kısaca açıklayınız.

            Bu kanuna göre Yıllık-muhtasar ve münferit beyanname olmak üzere 3 çeşit beyanname vardır.

            a)-Yıllık beyanname( Yıllık kazanç bu beyanname ile beyan edilir)25/ martta gerçek usuller 25/ şubatta basit usuller tarafından verilir mükellefiyet durumuna görede, mart-temmuz ve şubat-haziran aylarında olmak üzere iki aşamadada ödenirler.

            b)-Muhtasar beyanname( Tevkif suretiyle kesilen vergiler bu beyanname ile beyan edilir) takip eden ayın 23. gününe kadar beyannamesi verilir 26. günündede ödenir.tevkifat yoksa beyanname verilmez.

            c)- Münferit beyanname;Dar mükellef olanların yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olmadıkları ve tevkif suretiyle vergilendirilmemiş olan kazanç ve iratlarının beyanı bu beyanname ile yapılır.

            12)-GVK nuna göre ÜCRETİN tanımına yaparak unsurlarını açıklayınız.

            a)-Ücretin tanımı; İşverene tabi belli bir iş yerine bağlı olarak çalışana hizmeti karşılığı verilen para veya para ile temsil edilen değerlerdir şeklinde tanımlanabilir.

            b)-Ücretin Unsurları ise,

            İşverene tabi olma,

            Belli bir işyerine bağlı olarak çalışma,

            Ödemenin hizmet karşılığı yaüpılması,

            Ödemenin para ,ayni veya para ile temsil edilen şekilde yapılmas olarak sayılabilir.

            13)- GVK nuna göre GEMİRİN TANIMINI yaparak kısaca açıklayınız,

            Yasanın 1. maddesinde yapılmış olup ve buna göre gelir bir gerçek kişinin 1 takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarı olarak tanımlanmıştır.

            Bir gerçek kişi 1 takvim yılı içindeki tüm alış gider,hasılatlarını yasalara  ve tak düzen muhasebe ilkelerine uygun olarak defterine kaydeder.Takvim yılı sonunda bu kayıtlara göre işletme hesap özeti veya bilanço ve gelir tablosunu hazırlar.Aradaki fark müspetse kar vardır,menfi ise işletmenin zarar etmiş olduğu anlaşılır.

            Örn; gelir tablosu düzenlenirken ;Bürüt satışlardan satılan mal maliyeti çıkarıldığında gayri safi karlılık elde edilir bu karlılıktanda diğer giderler indirilerek safi kara ulaşılır.

            14)-GVK nuna göre VERGİLENDİRME DÖNEMİ kavramını açıklayınız.

            Bu kanuna göre vergilendirme dönemi 1.1.-31.12 olmak üzere bir takvim yılı olarak belirlenmiştir.

            15)-GVK çerçevesinde gelirin GERÇEK ve SAFİ olması ne anlama gelmektedir açıklayınız.

            Gelirin Gerek olması; tüm işlemlerin gerçek durumları itibariyle yasal defterlere kayıt ve intikal ettirilmesini öngörür.VUK nun 3. maddesindeki vergilendirmede gerçek durumun esas olduğu hukuk kuralıda bunu gösterir.

            Safi olması ise;Bu gelirin elde edilmesi sırasında yapılan tüm giderlerin bürüt gelirden indirilmesi gerektiğini göstermektedir.

            16)-GVK nu çerçevesinde yerini bulan İSTİSNALARDAN 2 tanesini açıklayınız.

             İstisna özü itibariyle vergiye tabi olma durumunun bazı özel koşulların varlığına bağlanarak vergiden muaf tutulması halidir.

            Örn; Gayri menkul sermaye iradından her yıl Bakanlar kurulu kararı ile belirlenen miktarın istisna edilmesi  ile serbest meslek kazançlarındaki birkısım istisnaları bunlara örnek olarak gösterebiliriz.

            17)-Şirketlerin gelir vergisi kanunu karşısındaki durumunu açıklayınız,

            Şirketler istisna ve muafiyet ve sair yönlerden kurumlar vergisi kanunu hükümlerine tabi olmakla birlikte kanunun 1. maddesindede belirtilmiş olduğu gibi kuram kazancı yönünden gelir vergisi kanunu hükümleri göz önünde bulundurularak kurum kazancının tespit edileceği açıklanmıştır.

            Buda şirketlerin kazancın belirlenmesi yönünden gelir verisi kanunu hükümlerine diğer yönlerden ise kurumlar vergisi kanunu hükümlerine tabi olduğunu göstermektedir.

            18)-GVK nu boyutunda ticari kazancın tespitinde İNDİRİLEBİLECEK olan giderlere 5 adet örnek göstererek kısaca açıklayınız.

            1)-Ticari kazancın elde edilmesi için yapılan giderler,

            2)-Çalışanların iaşe,ibade,tedavi,sigorta giderleri,

            3)-İşle mütenasip seyahat ve ikamet giderleri,

            4)-Taşıtlara yapılan giderler

            5)-Ayrılan amortismanlar olarak sıralanabilir.

            19)-GVK boyutunda ticari kazancın tespitinde İNDİRİLEMEYECEK olan giderlere 3 adet örnek göstererek açıklayınız.

            1)- İşletme sahibinin eş ve çocuklarının işletmeden çektikleri nakti ve ayni değerler,

            2)-Her türlü para ve vergi cezaları,

            3)-İşletmeye konulmuş olsa dahi Yat,kotra nın giderleri,

            20)-GVK nuna göre DİĞER kazanç ve iratları açıklayınz.

            Değer artış kazançları ile arizi kazançlar diğer kazanç ve iratları oluştururlar.

            21)-GVK nu çerçevesinde SERBEST MESLEK ERBABININ tanımına yaparak serbest meslek erbabına örmekler veriniz.

            a)- Serbest meslek erbabı.bu faaliyeti mutat meslek halinde südüren kişidir.

            b)-Müşavirler,gümrük komisyoncuylrı, dava vekilleri,konser veren ses sanatcıları bunlara örnek olarak gösterilebilir.

            22)-GVK na göre YILLIK BEYANNAMEYİ tanımlayarak açıklyınız,

            Yıllak beyanname bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazancını beyan ettiği beyannamedir.

            Bu beyannameler;Basit usul mükellef tarafından takvim yılını takip eden yılın şubat ayı içinde verilir ve şubat-haziran aylarındada vergileri ödenir.

            Gerçek usulde olan mükellef ise bu beyannamesini matr ayında verir ve mart-temmuz aylarındada verilerini öder.

            23)-GVK na göre GAYRİMENKUL sermaye iratlarında istisnaları açıklayınız.

            Gayri menkul sermaye iratlarında istisna; her yıl Bakanlar kurulu kararıyla açıklanan miktarların hasılattan indirilmesiyle yapılır.bu miktar 2009 yılı için 2.600 tl dir.

           Mükellef götürü gider usulünü seçmiş ise kira gelirinden bu miktarı düşer geriye kalan miktardanda %25 götürü gideri indirir kalan miktar vergilendirilecek miktkardır.

            24)-12.000 Tl GV beyanını aşağıdaki gelir vergisi tarifesine göre gelir vergisini hesaplayın.

            8700 tl ye kadar                                             %15

            22.000 tl nin 8700 tl si için 1.350 fazlası       %20

            Buna göre 8700 tl nin vergisi %15 den        1.350 tl

            12.000-8700=3300×20=                                   660   olmak üzere toplam 2010 Tl dir

            25)-GVK çerçevesinde MUHTASAR beyanname nedir açıklayınız.

            Muhtasar beyanname mükellefin tevkif suretiyle kestiği vergileri beyan ettiği bir beyannamedir.bu beyanname sadece tevkifat varsa verilir,tevkifat yoksa verilme mecburiyeti yoktur.

            Veriliş şeklide; tevkifatın olduğu ayı takip eden ayın 23. günü akşamına kadar veriler tahakkuk ettirilen vergisinide 26. günün akşamına kadar öder.

            Örn;Müstahsil alımında yapılan tevkifat,

                   İşyeri kira gelirinden yapılan tevkifat buna örnek olarak gösterilebilir.

                                      KURUMLAR VERGİSİ KANUNU

            Kurumlar vergisi kanununun konusu:

            Şermaye şirketleri, kooperatifler,iktisadi kamu kuruluşları, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri ile iş ortaklıkları.kurumlar vergisi kanununun kapsamına girmektedirler ve bu kanun hükümlerine göre işleme tabi tutulurlar.

            Kurumlar vergisi kanununun 1. maddesindede açıklanmış olduğu gibi bu verginin konusunuda gelir vergisi kanununun 2. maddesinde sayılmış bulunan unsurlar oluşturmaktadır.

            Bunlarda şunlardır.

            Ticari kazanç,

            Zirai kazanç

            Ücret,

            Serbest maslek kazancı,

            Menkul sermaye iradı,

            Gayrimenkul sermaye iradı,

            Diğer kazanç ve iratlardır.

            Yukarıda sayılan gelir unsurlarını elde eden kurumların kazançlyarının tamamı kurumlar vergisine konu olacaktır.

            Kurumlar vergisi mükellefleri;

            Sermaye şirketleri,

            Kooperatifler,

            İktisadi kamu teşekkülleri,

            Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,

            İş ortaklıkları olmak üzere 5 tanedir.

            Sermaye şirketleri;

            Anonim şirket,

            Limitet şirket,

            Eshamlı komandit şirket(Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirkettir)

            Yatırım fonları

            İktisadi kamu kuruluşları,

            Devlet özel idare, belediyeler ve diğer kamu idarelerine ait işletmelerdir.Bunların tüzel kişiliklerinin olmaması, bağımsız muhasebelerinin olmaması kurumlar vergisi mükellefi sayılmalarına engel değildir.

            Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler,

            Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri kurumlar vergisi mükellefidir. Burada dikkat edilmesi gereken husus kurumlar vergisi mükellefi olan dernek ve vakfın bizzat kendisi değil iktisadi işletmesi olduğu hususudur.

            İş ortaklıkları;

            Sermaye şirketleri, kooperatifler,iktisadi kamu kuruluşları ve dernek ve vakıfların iktisadi işletmelerinin kendi aralarında vea şahıs ortaklıkları ile veya gerçek kişilerle BELLİ BİR İŞİN birlikte yapılmasına yönelik olarak kurdukları bir ortaklıktır.

            İş bittiğinde ortaklık kendiliğinden son bulmakta olup,iş ortaklığının tüzel kişiliğinin olmaması kurumlar vergisi mükellefi olmasına mani değildir.

            Kurumlar vergisinden MUAF olan kurumlar;

            a)-Emekli ve yardım sandıkları ile sosyal güvenlik kurumları,

            b)-Resim ve harç alan kamu kuruluşları,

            c)-Özelliştirme idarasi,özelleştirme fonu, toplu konut idaresi başkanlıkları

            Darphana,damga matbaası genel müdürlüğü gibi kurumlardır.

            Kurumlar vergisinden İSTİSNA olan kazançlar;

            a)-İştirak kazançları istisnası,

            b)-İştirak hisseleri,taşınmaz,iştirak hissesi,kurusu senetleri ve rüçhan haklarının satışandan doğan kazançlara ilişkin istisna,

            c)-Yurt dışı iştirak hisselerinin satışından doğan kazanç istisnası,

            d)-Borçlu durumda olan kurumlara ilişkin istisna,

            e)- Emisyon pirimi istisnası,

            f)-Ristrun istisnası,

            g)-Yurt dışında yapılan inşaat,onarma,montaj işleri ve teknik hizmetlerden sağlanan kazançlara ilişkin istisna,

            h)-Fon ve ortaklıklardan portföy işletmeciliği kazançlarına ilişkin istisna,

            ı)-Eğitim öğretim işletmeleri ile rehabilitasyon merkezlerine ait kazanç istisnası,

            j)-Yurt dışında elde edilen kazan istisnası olmak üzere 10 başlık altında sayılmıştır.

            Tam mükellefiyet;

            Kanuni ve iş merkezleri Türkiyede bulunanlar kurumlar vergisi bakımından tam mükellef kurum olarak vergilendirilirler. Bunların yurt dışından elde ettikleri kazançlarıda Türkiyede vergilendirilir.

            Kanuni merkez,Kurumun esas sözleşmesinde merkez olarak göstrilen yerdir.

            İş merkezi; Kurumların iş bakımından muamelelerini FİİLEN toplandığı ve idare edildiği merkezdir.

            Dar mükellefiyet; Kanuni ve işmerkezi Türkiyede olmayan dar mükellef kurumlardır.

            Bunlar sadece Türkiyede elde ettikleri kurum kazançları üzerinden vergilendirilirler.

 

            Safi kurum kazancı;

            Kurumların safi kurum kazançlarıda aynen gelir vergisi kanununun ticari kazanca ait hükümleri doğrultusunda tespit edilir.

            Kontrol edilen yabancı kurum kazancı;

            Tam mükellef gerçek kişi veya kurumların doğrudan veya dolaylı,sermayesinin en az %50 sine sahip olmak suretiyle kontrol ettikleri YURT DIŞI İŞTİRAKLERİNİN kurum kazançları,Türkiyede kurumlar vergisine tabi tutulur.

            Tam mükellef kurumlarda kazancın tespiti;

            Daha öncede belirtildiği üzere tam mükellef kurumların kazançlarıda,safi kurum kazancı üzerinden hesaplanır, safi kurum kazancının hesaplanmasıda gelir vergisi kanunun ticari kazanç hakkındaki esaslara göre hesaplanacağı belirtilmiştir.

            Safi Kurum kazancı hesaplanırkende,Gayri safi kurum kazıncından,dönem içinde yapılan giderler tenzil edilerek bu miktara ulaşılır.

            Beyannamesi takip eden yılın nisan ayında verilir,ve nisan ayındada ödenir.

            Dar mükellef kurumlarda kurum kazancının tespiti,

            Bunlardada kurum kazancıda aynen tam mükellef kurulmadaki gibi hesaplanır.Dar mükellef kurumların kurum kazançları aşağıdaki unsurlardan oluşur.

            Gelir vergisi kanunuda sayılmış bulunan  fakat sadece Türkiyede elde edilen

           Ticari-zirai,serbest meslek kazançları-ücret-menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlardan oluşur.

            Yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde kazancın tespiti;

            Birden fazla takvim yılına siraüyet eden inşaat ve oranma işlerinde KAR VE ZARAR işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri olarak beyan edilir.

            Kurum kazancının tespitinde İNDİRİLEBİLECEK giderler

            GVKnun 40 ve Kurumlar V.K.nun 8. maddesinde sayılmış bulunan giderlerdir.bu giderler kurum kazancı tespit edilirken kanunen KABUL EDİLEN giderler olarak indirilir.

            Kurum kazancından GVK uyarınca İNDİRİLECEK giderler,

            Bu bölümde aynen gelir vergisi kanununda olduğu gibidir,çünki kurumlar vergisi kanununda GVK nuna göndermede bulunularak nasıl yapılacağı açıklanmıştır.

            O halde,bu giderleri aşağıdaki gibi saymak mümkündür,

            -Genel giderler,

            -Personel ile ilgili giderler,

            -İşle ilgili zarar ziyan ve tazminatlar,

            -Seyahat ve ikamet giderleri,

            -Taşıt giderleri,

            -Ayni vergi,resim veharçlar

            -Amortismanlar,

            -İşveren sendikalarına ödenen aidatlar,

            -Bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları,

            -Gıda bankacılığı yapan dernek ve vakıflara yapılan yardımlar.

            Kurum kazancının %5 ine kadar indirilebilecek bağış ve yardımlar,

            Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine,

            İl özel idarelerine,

            Belediyelere,

            Köylere,

            Bakanlar kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara,

            Kamu yararına derneklere,

            Makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamı o yıla ait KURUM KAZANCININ  %5 ine kadar olan kısmı indirilecek gider olarak indirime tabi tutulabilir.

            Tamamı indirim konusu yapılacak bağış ve yardımlar.

            Okul ve sağlık tesisi,

            En az 100 yataklı öğrenci yurdu,(Kalkınmada önc.yörelerde 50yatak)

            Çocuk yuvası,yetiştirme yurdu,huzur evi, bakım ve rehabilitasyon merkezlerinin

            İnşası dolayısıyla yapılan harcamalar ve yapılan yardımların tamamı kurum kazancından indirilir.

            Kurum kazancının tespitinde İNDİRİLEMEYECEK giderler,

            GVK nun 41 ve KV kanununun 11. maddesinde yer alan giderler kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınır.

            Bu giderler faaliyet döneminde deftere gider ve maliyet unsuru olarak kaydedilerek tecari kazan hesaplanır.

Fakat daha sonra beyannamede ticari kazanca İLAVE edilerek vergilendirilir.,

            Kurum kazancından,KVK uyarınca İNDİRİLEMEYECEK olan giderler,

            Bunlar kanunen kabul edilmeyen giderler olarak yasada düzenlenmiş olup aşağıdaki gibidir.

            a)-Öz sermaye üzerinden ödenen faizler

            b)-Öz sermaye üzerinden ödenen kur fartı,

            c)-Transefer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar,

            d)-Her ne şekil ve isimle ayrılırsa ayrılsın yedek akçeler,

            e)-Para ve vergi cezaları,

            f)_VUK nu hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri,

            KURUMLAR VERGİSİ BEYANNAMESİNİN VERİLME ZAMANI VE YERİ

            Kurumlar vergisi beyannamesi hesap döneminin kapandığı ayı takip eden yılın NİSAN   ayının 1-25 günleri arasında, kurumun kanuni ve iş merkezinin bağlı olduğu vergi dairesine verilir

Ve ayın sonuna kadarda ödenir.

            Kurumlar vergisinde GEÇİCİ vergi müessesesi,

            Geçici vergiler cari yıl devam ederken 3 er aylık dönemler halinde 4 kez verilir, 3 er aylık dönemi takip eden 2. ayın 14. günü sonuna kadar verilip 17. günü sonuna kadarda ödenir.

            Cari vergilendirme döneminde

            1-3,      1-6       1-9       1-12 aylarda verilmek koşulu ile bir hesap döneminde kurumlar vergisinden mahsup edilmek üzere %20 oranında vergilendirilerek toplam 4 kez verilir.

                            SORULAR VE CEVAPLAR

            1)-KVK na göre kurumlar vergisi mükelleflerini sayarak kısaca açıklayınız.

            a)-Sermaye şirketleri,

            b)-Kooperatifler

            c)-İktisadi kamu müesseseleri,

            d)-Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,

            e)-İş ortaklıkları,  dir,

            Kurumlar vergisi kanununun KONUSUNU açıklayınız,

            Kurumlar vergisi kanununun konusu 1. maddedede sayılmış olduğu üzere ismi zikredilen kurum ve kuruluşların vergilendirilmesini içermekte olup.Kanun maddesinde GVK nuna göndermede bulunularak gelir unsurlarının ne olduğu belirtilmiş olduğuna göre.kurumlar vergisinin gelir unsurlarıda şöyledir.

            Ticari-zirai-serbest meslek kazancı-ücret,menkul ve gayrimenkul sermaye iradı-sair kazanç ve iratlardır.

            Kurumlarında aynen gelir vergisinde olduğu gibi bu kazançları kurumlar vergisine tabitid.

            3)-Kurumlar vergisi kanunu uyarınca tam mükellef ve dar mükellefiyet kavramlarını açıklayınız.

            a)-Tam mükellef kurumlar; kanuni ve iş merkezi Türkiyede olan kurumlar olup bunların Türkiyede elde ettikleri kazançları yanında yurt dışında elde ettikleri kazançlarıda Türkiyede vergilendirilir.

            b)-Dar mükellef kurumlar ise; Kanuni ve iş merkezi yurt dışında olan fakat Türkiyede iş yapan mükelleflerdir.bunlarında sadece türkiyede elde ettikleri kazançları Türkiyede vergilendirilmektedir.

            4)-KVK na göre beyanname verme zamanı ve yeri hükümlerini açıklayınız.

            Hesap döneminin kapandığı tarihi takip eden yılın NİSAN ayının 1-25. günleri arasında kanuni veya iş merkezinin bağlı olduğu  vergi dairesine verilir ve ayın sonuna kadarda ödenir.

            Dar mükellef kurumlarda aynı statüdedir.Yalnız Türkiyeyi terk etme durumunda terkten önce 15 gün içinde verilir ve aynı süredede ödenir.

            5)-KVK na göre sermaye şirketlerini sayınız,

            a)- Anonim şirket,

            b)-Limitet şirket,

            c)-Eshamlı komandit şirket(Hisseleri paylara bölünmüş)

            d)-Yatırım fonları olmak üzere 4 ana başlık altında izlenmektedir.

            6)-KVK hükümlerine göre KV mükelleflerinin İNDİRİM konusu YAPABİLECEKLERİ giderleri açıklayınız.

            1-Genel giderler,

            2-Personel ile ilgili giderler,

            3-İşle ilgili zarar ziyan ve tazminatlar,

            4-Seyahat ve ikamet giderleri,

            5-Taşıt giderleri,

            6-Ayni vergi,resim veharçlar

            7-Amortismanlar,

            8-İşveren sendikalarına ödenen aidatlar,

            8-Bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları,

            10-Gıda bankacılığı yapan dernek ve vakıflara yapılan yardımlar.

            7)- DAR mükellefiyete tabi kurumlarda kurum kazıncı tespiti konusunu kısaca açıklayınız.

            Mükellefiyetin özelliği itibariyle sadece Türkiyede elde ettikleri kazançları üzerinden vergilendirilen bu kurumların. Vergilendirilmesinde tam mükellef kurumlarıyla bir fark yoktur aynı şekilde vergilendirilirler bunlarda aşağıdadır.

            Tamamı türkiyede elde edilmek koşulu ile,

            Ticari kazanç,

            Zirai kazanç

            Ücret,

            Serbest maslek kazancı,

            Menkul sermaye iradı,

            Gayri menkul sermaye iradı,

            Diğer kazanç ve iratlardır.

            8)-KVK na göre kurum kazıncının tespiti sırasında İNDİRİMİ KABUL EDİLMEYEN giderleri,indirimleri açıklayınız.

            Bunlar kanunen kabul edilmeyen giderler olarak yasada düzenlenmiş olup aşağıdaki gibidir.

            a)-Öz sermaye üzerinden ödenen faizler

            b)-Öz sermaye üzerinden ödenen kur fartı,

            c)-Transefer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar,

            d)-Her ne şekil ve isimle ayrılırsa ayrılsın yedek akçeler,

            e)-Para ve vergi cezaları,

            f)_VUK nu hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri,

            9)-KVK çerçevesinde YABANCI ULAŞTIRMA kuruluşlarında kazancın tespitini açıklayınız.

            Bu kuruluşların kazançları tespit edilen belli ortalama yüzdeler dikkate alınarak vergilendirilmektedir bu oranlarda aşağıdaki gibidir,

            a)-Hava ulaştırmacılığında % 5  tir.

           b)-Kara ulaştırmacılığında %12

            b)-Deniz ulaştırmacılığında %15

            10)-Dar mükellef kurumlar çerçevesinde beyan ve ödeme sürelerini açıklayınız.

            Dar mükellef kurum şayet Türkiyeden ayrılmayacak ise beyan ve ödemeleri aynen tam mükellef kurumda olduğu gibi nisah ayının1-25. günleri arasında beyan edilip aynı ayın sonuna kadarda ödenir.

            Fakat dar mükellef türkiyeyi terk edecek ise terk etmeden önceki 15 gün içinde beyannamesini verip bu süre eçindede ödemesini yapacaktır.

            11)-KVK na göre TAM mükellefiyeti tanımlayaraz,kurumlar vergisi mükelleflerini sayınız.

            a)-Tam mükellefte,kanuni ve iş merkezinin Türkiyede olması gerekir, bu mükellefin yurt dıyşı kazançlarıda Türkiyede vergilendirilir.

            b)- Kurumlar vergisi mükellefleri,

            Sermaye şirketleri- kooperatifler-iktiadi kamu müesseseleri-dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri-iş ortaklıkları  olmak üzere 5 başlık altında sayılabilir.

            12)-KVK gere GEÇİCİ VERGİ müessesesini açıklayınız.

            Geçici vergi müessesesi bir ön ödeme sistemi olup mükellefler cari yıl devam ederken 3 er aylık dönemler itibariyle 4 kez geçici vergi Beyannamesi verirler ve bu beyannamelerinde şayet bir kar gözüküyor ise bunun üzerinde %20 oranında vergilendirilirler ve ödemeler yapılır.

            Normal beyanname verildiğinde beyan edilip ödenen bu geçici vergiler beyan olunan vergiden mahsup edilir.

            Beyanname verme dönemleride aşağıdaki gibi dir.

            1-3,      1-6       1-9       1-12 aylar

            Bu beyannameler 3 er aylık dönemleri takip eden 2 ayın 14. günü sonuna kadar verilir 17. günün sonuna kadarda vergisi ödenir.

            13)-KVK nu çerçevesinde TAM MÜKELLEFİYET tanımını yaptıktansonra kanuni merkez ve iş merkezi kavramlarını açıklayınız.

            Yasaya göre tam mükellef kurumların kanuni ve iş merkezleri Türkiyede olan kurumlar Türkiyede elde ettikleri kazançları yanında yurt dışından elde ettikleri kazançlarının vergilendirmeside Türkiyede yapılır.

            Kanuni merke; şirket ana sözleşmesinde gösterilen yer olup,

            İş merkezi ise; fiilen işin yapıldığı ve yönetildiği merkez demektir

            14)-KVK na göre İŞTİRAK KAZANÇLARI istisnasını açıklayınız.

            Kurumların,yatırım fonlarının katılma belgeleri ile yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde edilen kar payları HARİÇ olmak üzere tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine iştiraklerinden elde ettikleri kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır.

            15)-KVK na göre DAR MÜKELLEFİYETİ tanımlayarak,kurumlar vergisi mükelleflerini sayınız.

            Dar mükellef kurum;Kanuni ve iş merkezi yurt dışında olan fakat Türkiyede iş yapan mükelleflerdir.bunlarında sadece türkiyede elde ettikleri kazançları Türkiyede vergilendirilen kurumdur.

            Kurumlar vergisi mükellefleri ise 5 başlık altında toplanmış olup şöyledir.

            1)-Sermaye şirketleri,

            2)-Kooperatifler

            3)-İktisadi kamu müesseseleri,

            4)-Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,

            5)-İş ortaklıkları,  dir,

                               KATMA DEĞER VERGİSİ KANUNU

            Katma değer vergisinin konusu;

            Katma değer vergisi en son nihai tüketici üzerinde kalması gereken bir muamele vergisi olup,türkiyede yapılan işlemler katma değer vergisinin konusunu oluşturmaktadır.

            Bakanlar kurulu bu oranları artırmaya veya sıfıra kadar indirmeye yetkilidir.

            Teslim;

            Bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onun adına hareket edenlere,alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesidir.

            Mal teslim edildiğinde katma değer vergisi doğar,

            Teslim sayılan haller;

            a)-Vergiye tabi malın  işletmeden çekilmesi,

            b)-Vergiye tabi malın,personele ücret,prim,ikramiye,hediye olarak verilmesi,

            c)-Zilliyetin devri,

            Hizmet ve hizmet sayılan haller;

            Hizmet,teslim ve mal ithalatı dışında kalan işlemlerdir.Bunlarda,bir şeyi yapmak,meydana getirmek,imal etmek,onarmak,muhafaza etmek şeklinde gerçekleştirilen işlerdir.Özü itibariyle hizmette mal satışı değil hizmet ifası ön plandadır.

            İşlemlerin Türkiyede yapılması;

            Hizmetin Türkiyede yapılması veya hizmetten Türkiyede faydalanmayı ifade eder.

            KDV nin mükellefi

            Şahsi işletmelerde işletme sahibi,tüzel kişiliklerde ise tüzel kişilik katma değer vergisi mükellefiyeti tesis ettirir.Adi ortaklıklardada ortaklık adına tesis edilir.

            a)- Mal teslimi ve hizmet ifasında bunları yapanlar,

            b)-İthalatta,mal ve hizmeti ithal edenler,

            c)-Transit taşımada gümrük işlemine muhatap olanlar,

            d)-PTT genel müdürlüğü,

            e)-Her türlü şans ve talih oyunu tertip edenler.

            f)-GVK nun 70. maddesindekimal ve hakları kiraya verenler,

            g)-İsteğe bağlı mükellefiyette bulunanlardır.

            KDV nda vergi sorumlusu;

            3 çeşit sorumluluk bulunmaktadır,,bunlar ilgili işlem bedeli üzerinden tevkif ettikleri KDV yi 2 nolu KDV beyannamesi ile beyan ederler,Bunlardan başlıcaları,

            a)-GVK nun70. maddesindeki mal ve hakları kiraya verenler,

            b)-Kiralama ve reklam verme hizmetlerinde,

            c)-Fason tekstil ve konfeksiyon işlerinde.

            KDV de vergiyi doğuran olay;

            Katma değer vergisi malın teslimi veya hizmetin ifasıyla doğar

            KDV kanununda İSTİSNALAR,

            Temel istisnalar aşağıdaki gibidir.

            1)-İhracat istisnası,

            2)-Araç,petrol aramaları ve teşvik belgeli yatırımlarda istisna,

            3)-Taşımacılık istisnası,

            4)-Diplomatik istisna,

            5)-İthalat istisnası,

            6)-Kültür ve eğitim amacı taşıyan istisnalar,

            7)-Sosyal amaçtaşılan istisnalar,

            8)-Askeri amaç taşıyan istisnalar,

            9)-Diğer istisnalar olmak üzere 9 başlık altında toplanmıştır.

            İhracat istisnası;

            a)-İhraç teslimleri,

            b)-İhraç teslimlerine ilişkin hizmetler,

            c)-Türkiyede ikamet etmeyen yolcuların aldıkları malın faturasını gümrük hattında ibraz ettiklerinde ödedikleri KDV iade edilir.

            d)-Bir hizmetin hizmet ihracı sayıla bilmesi için

               Hizmet yurt dışındaki bir müşteriye yapılmalıdır.

                Hizmetten yurt dışında fayalanmalıdır,

                Hizmetin bedeli Türkiyeye döviz olarak gelmelidir.

                Fatura yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmelidir.

            Araçlarda istisna;

            Bu istisnalar çoğunlukla kamu adına yapılan teslim ve hizmetleri kapsamaktadır.

            Taşımacılık istisnası;

            Transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işlerinde Bakanlar kurulu tarafından belirlenen taşıma işleri katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

           Bunun koşuluda,taşıma işinin yurt dışında başlamışsa Türkiyede bitmesi, veya yurt dışında başlamış ise Türkiyede bitmesidir.

            Diplomatik istisna;

            Bu istisnada yabancı devletlerin türkiyedeki diplomatlarına tanınmış bir istisna olup.bunun koşuluda bu istisnanın karşılıklı olması ilkesidir.

            İthalat istisnası;

            Gümrük kanunundaki transit ve gümrük antrepo rejimi, serbest bölge hükümlerinin uygulandığı mallar ithalat istisnası kapsamındadır.

            Diğer istisnalar;

            Bu bölümdede yukarıda sayılanların dışanda ki istisnalar düzenlenmektedir.

            a)-Vergidan muaf esnaf tarafından yapılan teslim ve hizmetler,

            b)-Çiftçi ve vergiden muaf serbest meslek erbabı tarafından yapılan teslim ve hizmetler,

            c)-Kredi teminetı sağlama işlemleri,

            d)-Darphane ve damga matbaası tarafından yapılan teslim ve hizmetler,

            e)-Zirai amaçlı su teslimleri,ticari amaçlı olmayan içme suyu teslimleri,

            f)-Liman ve hava meydanlarında bu sektöre ait araçlar için yapılan hizmetler,

            g)-Boru hattıyla yapılan taşıma işleri,

            ı)-Organize sanayi bölgesi,küçük san.sitesi kuruluşlarında,bunlara arsa ve işyeri teslimleri ile konut yapı kooperatifinin üyelerine yaptıkları konut teslimleri.

            İstisnadan vazgeçme;

            Vergiden istisna edilmiş işleri yapanlar,vergi dairesine yazılı baş vuru yaparak vergiye tabi tutulmasını talep edebilir.

            KDV de matrah;

            Teslim ve hizmetlerin karşılığını teşkil eden bedeldir.

            Özel matrah şekilleri;

            -Spor toto,milli piyangoya katılma bedelleri,

            -At yarışları ve diğer müşterek bahis ve talih oyunlarında katılma karşılığında alınan bedel,

            -Profösyönel sanatçıların ve sporcuların  yer aldığı konser ve sportif faaliyetlerin yapıldığı yerlere girişlerde alınan bedel,

            -Gümrük deposu ve müzayede salonlarında yapılan kesin satış bedeli,

            -Ziynet eşyası ile sikke altınların teslim ve ithalindeki matrah

            Şeklinde sıralanabilir.

            KDV matraha dahil EDİYLECEK unsurlar,

            Aşağıdaki unsurlar KDV matrahına ayrıca dahil edilecektir.

            -Teslim alınan malın alıcıya teslimi için satıcı tarafından yapılan taşıma,yükleme boşaltma giderleri,

            -Ambalaj,sigorta ,komisyon ve benzeri giderler ile vergi,resim harçlar,

            -Vade,fiyat farkı,faiz,prim ve benzeri adlar altında alınan her türlü menfaatler,

            KDV matrahına DAHİL EDİLMEYECEK unsurlar,

            -Teslim ve hizmette yapılan ve faturada gösterilen iskontolar,

            -Hesaplanan katma değer vergisi,

            KDV ORANI,

            Yasa maddesinde %10 olarak belirlenmiş olup,ancak bu oranların 4 katına çıkarılması ve %1 e kadar indirilmesi yetkisi Bakanlar kuruluna verilmiştir.

            Vergi indirimi;

            KDV en son nihai tüketici üzerinde kalması gereken bir vergi olması sebebiyle mükellefler yüklendikleri KDV den indirim sistemiyle kurtulurlar,bunuda hesaplanan KDV den indirilecek KDV yi mahsup etmek suretiyle yaparlar.

            Bu işlemleride, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılını aşmamak ve belgeye dayalı olarak deftere kaydetmek suretiyle yaparlar.

            KDV idiriminin esas şartları,

            İndirilecek KDV nin indirim konusu yapılabilmesi için aşağıdaki 4 şartın birden sağlanmış olması gerekir.

            a)-KDV kanununda indirimi yasaklayan bir hüküm olmamalıdır.

            b)-Yüklenilen KDV mükellefin faaliyetiyle ilgili olmalıdır,

            c)-KDV faturada ayrıca gösterilmiş olmalıdır,

            d)-İndirime esas belgenin deftere kaydedilmiş olması gerekir.

            İstisna edilmiş işlemlerde indirim(Tam ve kısmi istisna)

            Tam istisna kapsamına girenler,

            -Mal ve hizmet ihracı istisnası,

            -Araçlarda istisna,

            -Petrol aramada istisna,

            -Teşvik belgeli yatırımlarda istisna,

            -Transit taşımacılık istisnası,

            -Diplomatik istisna.

            Kısmi istisna; Yukarıda sayılanlar dışında özellikle kanunun 17. maddesinde sayılanlarda bu kapsama girmektedir.

            Fazla ve yersiz ödenen KDV

            Kanunun 8/2. maddesine göre vergiye tabi bir işlem sözkonusu değilken KDV tahsl edip bunu faturasında gösterenler bunu ödemekle yükümlüdürler.

            Bu şekilde fazla ve yersiz olarak ödenen KDV mükelleflerin(KDV tahsil edilen) talep etmeleri halinde kendilerine iade edilir.

            İndirilemeyecek KDV

            Mükellefler aşağıdaki KDV yi  hesapladıkları KDV den indiremezler.

            1)-Vergiye tabi olmayan mal ve hizmet tesliminde alınan KDV

            2)-İşletmelere ait binek otomobillerin alışy faturalarında gösterilen KDV

            3)-Zayi olan mallara aik KDV

            4)-GV ve KVK na göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler için ödenenKDV

            Vergilendirme usulleri;

            1998 yılına kadar gerçek ve götürü olmak üzere 2 usulde vergilendirme vardı,bu tarihte götürü vergilendirme kaldırıldı dolayısı ile şu anda sadece gerçek usulde vergilendirme yapılmaktadır.

            Vergilendirme dönemi , beyan ve ödeme;

            Kanunda vergilendirme dönemi 3 er aylık gösterilmiş iken Maliye Bakanlığı kanunla verilen yetkisini kullanarak bunu 1 er aylık olarak düzenlemiştir

            Beyanname takip eden ayın 24. günü akşamına kadar verilip vergiside 26. günün akşamına kadar ödenir.

            Katma değer vergisinin tarh yeri;

            -KDV esas olarak mükellefin iş yerinin bağlı olduğu vergi dairesine verilir.

            -Gayrimenkul teslimlerinde mükellefin istemesi halinde gayri menkulün bulunduğu yer vergi dairesine verilir.İthalde alınan KDV de gümrük idaresince tarh olunur.

            -Dar mükellef transit taşımacılık yapanlar ise ilgili gümrük idaresince tarh olunur.

            Tarhiyatın muhatabı;

            KDV  bu verginin mükellefi olan gerçek ve tüzel kişiler adına tarh olunur,

                               SORU  VE CEVAPLAR

            1)-KDV kanununa göre TESLİM hükümlerini açıklayınız.

            Yasanın tanımına göre Teslim; bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onun adına hareket edene devredilmesi olarak tanımlanmış olup.

            Bir malın alıcı veya onun adına hareket edenlerin gösterdiği yere tevdide teslim hükmündedir.

            Trampa 2 ayrı teslim hükmündedir.

            Elektrik,su,gaz,ısıtma soğutma şeklindeki dağıtımlarda bir teslimdir.

            2)-KDV kanununa göre İNDİRİLEMEYECEK katma değer vergisi konusunu açıklayınız.

            -Vergiye tabi olmayan teslim ve hizmetlerden dolayı alış  belgesinde Gösterilen KDV

            -İşletmeye ait binek otomobilin alış belgesindeki KDV(Faaliyeti binek oto kiralaması olan hariç)

            -Zayi olan mallara ait KDV(Deprem ve sel felaketi sebebiyle zayi olanlar hariç)

            -GV ve KVK göre indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen KDV

            3)-KDV kanunu çerçevesinde KDV nin KONUSUNU açıklayınız,

            Temel olarak Türkiyede yapılan işlemler KDV nin konusunu oluşturmaktadır

            KDV özü itibariyle bir muaümele ve8gisi olup en sön nihai tüketici üzerinde kalması amaçlanmıştır.

            -Her türlü mal ve hizmet teslimleri,

            -Her türlü mal ve hizmet ithalatı,

            -Posta,radyo Televizyon hizmetleri,

            -Şans ve talih oyunları,

            -Profösyenel sanatçı ve sporcuların gösteri yerlerine irişler,

            -Müzayede ve gümrük mahallerinde  yapılan satışlar, da KDV nin konusunu oluşturan unsurlardırlar.

            4)-KDV kanunu çerçevesinde HİZMET ve hizmet sayılan halleri açıklayınız.

            Yasal tanıma göre hizmet  taslim ve teslim sayılan haller ile mal ithali dışında kalan işlemler olarak tanımlanmış olup.

            Hizmet,bir şeyi yapmak,işlemek,meydana getirmek,imal etmek,onarmak,temizlemek,

muhafaza etmek şeklinde gerçekleşen işlemleri kapsar.

            Hizmet sayılan haller ise;    İşletme sahibinin vergiye tabi bir hizmetten personel veya diğer şahısları karşılıksız faydalandırması olarak tanımlana bilir,

            5)-KDV kanununa göre İŞLEMLERİN Türkiyede yapılması ne anlama gelmektedir açıklayınız.

            Buradaki temel kıstas tüm işlemlerin Türkiyede başlayp Türkiyede bitmesidir bunu görede,

            -Malaların teslim anında Türkiyede bulunması

            -Hizmetinde Türkiyede yapılması ve faydalanması kastedilmiştir

            6)-KDV kanununa göre TESLİM sayılan hallere sayınız.

            a)- Vergiye tabi malın her ne şekilde olursa olsun vergiye tabi amaçlar dışında işletmeden çekilmesi,

            b)-Vergiye tabi malların,personele ücret.prim veya sair adlar altında verilmesi,

            c)-Vergiye tabi malın vergiden istisna mallar için kullanılması veya sargı,

            d)-Mülkiyeti muhafazalı satışlarda zilliyetin devri   teslim sayılan hallerdendir.

            7)-KDV kanununa göre TAŞIMACILIK istisnasını açıklayınız.

              Taşımacılık istisnası, ransit taşımacılık yanında Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılık işlerinden Bakanlar Kurulu tarafındn belirlenecek taşıma işleri KDV istisna edilmesidir.

            8)-Uluslar arası yük ve yolcu taşıma işlerinde matrahın konusunu KDV kanuna göre açıklayınız.

            Yurt dışındaki iki nokta arasında gerçekleştirilen taşımacılık KDV kanununun kapsamı dışındadır.

            Ancak Türkiyede başlayıp yurt dışında biten veya yurt dışında başlayıp Türkiyede biten taşımalarda Türkiye içinde gerçekleşen kısmı KDV tabidir.

            İşyeri ve kanunu merkezi yurt dışında olup taşıma işi yapanlar karşılılık ilkesine göre Bakanlar kurulu tarafından  KDV den istisna edilmiştir.

            9)- KDV kanununa göre FATURASIZ MAL BULUNDURANLARIN sorumluluğunu açıklayınız.

            Yasanın 9/2. maddesi ışığında bunu şu şekilde açıklamak mümkündür.

            İdare tarafından,Fiili veya kaydi envanter yapılıması esnasında işletmede belgesiz mal bulundurulduğu veya hizmet alınmış olduğunun tespit edilmesi durumunda,

            Belgesiz bu mal ve hizmetin KDV si bunları satın almış olan bu mükelleften aranır.

            Bu yapılırkende aşağıdaki yol izlenir.Bu mükelleflere bu mal ve hizmetin alış belgelerini İBRAZ etmeleri için tespit tarihinden itibaren 10 günlük bir süre verilir.Bu ibraz gerçekleştirilemez ise,belgesi ibraz edilmeyen mal ve hizmetin emsal bedeli tespit edilerek bu miktar üzerinden hesaplanan KDV alışylarını belgelendirmeyen mükellefter resen tarh yoluyla alınır buna vergi ziyaı cezasıda kesilir.

            10)- KDV kanununa göre KDV nin tarh yerini açıklayınız.

            KDV nin tarh yeri esas itibariyle mükellefin işyerinin bağlı olduğu vergi dairesidir.

            Ancak bazı özel durumlarda vardır bunlarda şunlardır.

            -Gayrimenkul teslimlerinde mükellefin istemesi halinde gayri menkulün bulunduğu yer vergi dairesine verilir.İthalde alınan KDV de gümrük idaresince tarh olunur.

            -Dar mükellef transit taşımacılık yapanlar ise ilgili gümrük idaresince tarh olunur.

            11)-KDV  kanunu çerçevesinde yer alan İHRACAT İSTİSNASINI açıklayınız.

            Aşağıdaki işlemler ihracat istisnası kapsamındadırlar.

            a)-İhraç teslimleri,

            b)-İhraç teslimlerine ilişkin hizmetler,

            c)-Türkiyede ikamet etmeyen yolcuların aldıkları malın faturasını gümrük hattında ibraz ettiklerinde ödedikleri KDV iade edilir.

            d)-Bir hizmetin hizmet ihracı sayıla bilmesi için

               Hizmet yurt dışındaki bir müşteriye yapılmalıdır.

                Hizmetten yurt dışında fayalanmalıdır,

                Hizmetin bedeli Türkiyeye döviz olarak gelmelidir.

                Fatura yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmelidir.

            12)-KDV kanununa göre HİZMET SAYILAN halleri sayınız.

            Hizmet sayılan haller ise;    İşletme sahibinin vergiye tabi bir hizmetten personel veya diğer şahısları karşılıksız faydalandırması dır olarak tanımlana bilir,

            13)-İstisna ne anlama gelmektedir KDV kanununa göre  var olan istisnaları sayınız.

            İstisna var olan bir vergilendirmeden belli koşulların varlığı sebebine dayalı olarak mükellefin vareste tutulması uygulamasıdır.bu aynı mükellefin koşullar değiştiğinde vergiye tabi olabileceğini gösterir .Buda istisnanın muafiyetle karıştırılmaması gerektiğini gösteren en önemli unsurdur.

            Var olan istisnalarıda 9 başlık altında aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür.

           1)-İhracat istisnası,

            2)-Araç,petrol aramaları ve teşvik belgeli yatırımlarda istisna,

            3)-Taşımacılık istisnası,

            4)-Diplomatik istisna,

            5)-İthalat istisnası,

            6)-Kültür ve eğitim amacı taşıyan istisnalar,

            7)-Sosyal amaçtaşılan istisnalar,

            8)-Askeri amaç taşıyan istisnalar,

            9)-Diğer istisnalar olmak üzere 9 başlık altında toplanmıştır.

            14)-KDV kanununa göre İNDİRİM makanizmasını açıklayınız.

            KDV özü itibariyle nihai tüketici üzerinde kalan bir vergi olması hasabiyle kanun koyucu mükelleflerin indirim makanizmasıyla bu yükten kurtulmalarını öngörmüştür.

            Buna göre bir mükellef,ay içerisinde hasılatlarından dolayı tahsil ettiği hesaplanan KDV ler ile aynı ay içerisndeki yüklendiği indirilecek KDV yi kayıtlarında toplar indirilecek KDV yi hesaplanan KDV den mahsup eder kalan bir miktar olursa buda mükellefin ödeyeceği KDV dir.

            15)-KDV kanununa göre VERGİ İNDİRİMİNİN esas şartlarını açıklayınız.

            İndirilecek KDV nin indirim konusu yapılabilmesi için aşağıdaki 4 şartın birden sağlanmış olması gerekir.

            a)-KDV kanununda indirimi yasaklayan bir hüküm olmamalıdır.

            b)-Yüklenilen KDV mükellefin faaliyetiyle ilgili olmalıdır,

            c)-KDV faturada ayrıca gösterilmiş olmalıdır,

            d)-İndirime esas belgenin deftere kaydedilmiş olması gerekir.

İlgili Kategoriler

Muhasebe Ders Notları