SOSYAL GÜVENLİK MEVZUATINDA
SÜRELER
Madde 5
5510 sayılı kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının c bendinde belirtilen harp malulü, terörle mücadele kanunu ve nakdi tazminat kanunu kapsamında aylık alan veya vazife malulü olan kişilerden 4 a ve b kapsamında çalışmaları halinde iş kazaları ve meslek hastalığı hükümleri uygulanırken talepleri halinde talebin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden aybaşından itibaren uzun vadeli sigorta kollarına tabi olurlar.
Madde 7
Tarımsal faaliyette bulunanların oda kaydı 1 yıl içinde Kuruma gönderilirse sigortalılıkları kayıt tarihinden itibaren başlar. 1 yıl içinde gönderilmezse bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten başlar.
Madde 8
4 a sigortalıları sigortalılıklarının başladığı tarihten önce bildirilir.
4 a sigortalıları, inşaat, tarım ve balıkçılık işyerlerinde aynı gün bildirilebilir.
İlk defa işyeri tescil eden işverenler tescil tarihten itibaren bir ay içinde işe alacakları sigortalıları işyeri tescilinde itibaren bir aylık sürenin sonuna kadar bildirebilir.
Yabancı ülkelere sefer yapan ulaştırma araçlarında sefer esnasında işe alınanlar bir ay içinde bildirilebilir.
Kamu idarelerinde istihdam edilen işsizlik sigortasından muaf sözleşmeli personel çalışmaya başladığı tarihten itibaren bir ay içinde bildirilebilir.
Kamu idarelerinde yurt dışı görevde çalışmak üzere işe alınanlar çalışmaya başladığı tarihten itibaren bir ay içinde bildirilebilir.
Sigortalılar, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde sigortalı olarak çalışmaya başladıklarını Kuruma bildirirler.
Köy ve mahalle muhtarları için seçildiklerine ilişkin mazbatalarını ilgili seçim kurulundan aldıkları tarihten itibaren 15 gün içinde bildirim yapılır.
Sigortalılıkları vergi mükellefiyetinin başladığı tarihten itibaren başlayan sigortalılar için vergi mükellefiyet işleminin tesis tarihinden itibaren iki ayı geçmemek üzere ilgili vergi dairesince vergi mükellefinin işe başlama işleminin tekemmül ettirildiği tarihten itibaren 15 gün içinde bildirim yapılır.
4 b-4 kapsamında olanlar, meslek kuruluşuna kayıt tarihinden itibaren bir ay içinde ilgili meslek kuruluşu tarafından bildirilir. Sigortalıların kendileri de bildirim yapabilirler.
Jokey ve antrenörler çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde Türkiye Jokey Kulübü tarafından bildirilir.
Kurum, tescili yapılan kişilere bildirimlerden itibaren bir ay içinde sigortalılık hak ve yükümlülüklerinin başladığını bildirir.
4 c kapsamındaki sigortalılar çalışmaya başladıkları tarihten itibaren onbeş gün içinde bildirilir. Aynı idarenin farklı birimlerine nakillerde bildirim yapılmaz.
Madde 9
4 a sigortalılarının sigortalılıkları hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren sona erer.
4 b sigortalısı gelir vergisi mükellefinin sigortalılığı, mükellefiyetlerini gerektiren faaliyetlerine son verdikleri tarihten itibaren sona erer.
4 b sigortalısı esnaf sicil kaydından dolayı sigortalı olanın sigortalılığı esnaf sicil kaydının silindiği tarihten itibaren sona erer.
Şahıs şirketlerinden kolektif, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ve donatma iştiraki ortaklarının sigortalılıkları vergi mükellefiyetlerinin sona erdiği tarihten itibaren sona erer.
Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalılığı, şirketin ticaret sicil memurluğunca kaydının silindiği tarihten itibaren sona erer.
Limited şirket ortaklarından hisselerinin tamamını devreden sigortalıların sigortalılıkları, hisse devrinin yapılmasına ortaklar kurulunca karar verildiği tarihten itibaren sona erer.
Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları, yönetim kurulu üyeliklerinin sona erdiği tarihten itibaren sona erer.
İflas ve tasfiye durumu ile münfesih duruma düşen şirketler için, ortağın talep etmesi durumunda;
- Mahkeme kararı ile iflasın, tasfiyenin açılmasına karar verildiği tarihten itibaren
- Ortaklar kurulu kararı ile tasfiyenin başlamasına karar verildiği tarihten itibaren
- Ortaklar kurulu kararı ile şirketin münfesih duruma düşmesine karar verildiği tarihten itibaren ortağın sigortalılığı sona erer. Bu üç halden birinin olması yeterlidir.
İflas ve tasfiye durumu ile münfesih duruma düşen şirketler için, ortağın talep etmesi durumunda sigortalılık, mahkemece iflasın kapatılmasına karar verildiği tarihten itibaren sona erer.
Tasfiyesi sonuçlanan şirketlerin ortaklarının sigortalılığı, tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihten itibaren sona erer.
4 b-4 sigortalısının sigortalılığı tarımsal faaliyetinin sona erdiği tarihten itibaren sona erer
Köy ve mahalle muhtarlarının sigortalılığı, muhtarlık görevlerinin sona erdiği tarihten itibaren sona erer.
Jokey ve antrenörlerin sigortalılığı, lisans belgesinin yenilenmemesi durumunda lisanslı oldukların yılın sonundan itibaren sona erer.
4 c’lilerin sigortalılığı;
- Ölüm veya aylık bağlanmasını gerektiren hallerde görev aylıklarının kesildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren,
- Yaş hadleri veya sıhhi izin sürelerinin doldurulması durumunda bu süre ve hadlerin doldurulduğu tarihi takip eden aybaşından itibaren
- Diğer hallerde görevden ayrıldıkları tarihten itibaren sona erer.
Hastalık ve analık hükümlerinin uygulanmasında;
- İlgili kanunlar gereği ücretsiz izinli olma, greve iştirak etme veya işverenin lokavt yapması hallerinde bu hallerin sona ermesi takip eden onuncu günden itibaren sigortalılık yitirilmiş sayılır.
- Diğer hallerde, sigortalıların sigortalılıklarının sona erdiği tarihi takip eden onuncu günden itibaren sigortalılık yitirilmiş sayılır.
Sigortalılığın sona ermesi en geç on gün içinde (sona erdiği tarih de dahil) kuruma bildirilir. 4 b’liler, sigortalılıklarını sona ermesini kendileri de bildirmek zorundadır.
5510 kapsamında çalışmakta iken yurtdışında çalıştığı ülkenin sigortalısı olan sigortalının çıkışı yurtdışı sigortalılığının başladığı tarihten itibaren üç ay içinde bildirilir.
İşsizlik sigortasına tabi olmayan sigortalının çıkışı üç ay içinde bildirilir.
Madde 11
İşveren, işyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı kuruma vermekle yükümlüdür.
Ticaret sicil memurlukları kendilerine yapılan bildirimi en geç on gün içinde kuruma bildirmek zorundadır.
Ticaret kanununa tabi şirketlerin nevilerinin değişmesi, birleşmesi veya diğer bir şirkete katılması durumunda, bu hususların ticaret siciline ilişkin ilan tarihini takip eden on gün içinde işyeri bildirgesi ile kuruma bildirilmesi zorunludur.
Adi şirketlerde şirkete yeni ortak alınması durumunda en geç yeni ortağın alındığı tarihi takip eden on güm içinde işyeri bildirgesi ile kuruma bildirilmek zorundadır.
İşyerinin faaliyette bulunduğu adresten başka bir adrese nakledilmesi, sigortalı çalıştırılan bir işin veya işyerinin başka bir işverene devredilmesi veya intikal etmesi halinde nakil veya devir tarihini takip eden on gün içinde kuruma işyeri bildirgesi ile verilmek zorundadır.
İşyerinin miras yoluyla intikali halinde mirasçılar, ölüm tarihinden itibaren üç ay içinde işyeri bildirgesini vermek zorundadır.
Valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve özel hukuk tüzel kişileri, yapı ruhsatı ve diğer tüm ruhsat veya ruhsat niteliği taşıyan işlemlerine ilişkin bilgi ve belgeler ile varsa bunların verilmesine esas olan istihdama ilişkin bilgileri, verildiği tarihten itibaren bir ay içinde kuruma bildirmekle yükümlüdürler.
Madde 13
İş kazası, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde bildirilir.
4 b’li sigortalının iş kazası kendisi tarafından, bir ayı geçmemek üzere rahatsızlığın bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonraki üç işgünü içinde bildirilir.
İş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi durumunda kazanın işveren tarafından öğrenildiği tarihten itibaren üç işgünü içinde bildirilmesi gerekir.
Madde 14
4 a ve 5 inci madde kapsamındaki sigortalıların meslek hastalığı işveren tarafından öğrenildiği günden itibaren üç işgünü içinde kuruma bildirilir.
4 b’li sigortalı meslek hastalığına tutulduğunu öğrendiği tarihten itibaren üç işgünü içinde kuruma bildirir.
Madde 15
Gebeliğin başladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık, çoğul gebelik halinde ise ilk on haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık ve özürlülük halleri analık hali olarak kabul edilir.
Madde 16
4 a kapsamında olanların emzirme ödeneği alabilmesi için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olmalıdır.
4 b kapsamında olanların emzirme ödeneği alabilmesi için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olmalıdır ve prim ve prime ilişkin borçlarının bulunmaması gerekir.
Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalılardan sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten itibaren üçyüz gün içinde çocukları doğarsa, doğum tarihinden önceki onbeş ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneğinden yararlandırılır.
Madde 17
İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirlerin hesabına esas tutulacak günlük kazanç; iş kazasının veya doğumun olduğu tarihten, meslek hastalığı veya hastalık halinde ise iş göremezliğin başladığı tarihten önceki oniki aydaki son üç ya içinde 80 inci maddeye göre hesaplanacak prime esas kazançlar toplamının, bu kazançlara esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi suretiyle hesaplanır.
Oniki ayık dönemde çalışmamış olanların çalışmaya başladığı ay içinde iş göremezliğe uğrarsa işe başladığı tarih ile iş göremezliğin başladığı tarih arasındaki kazancı dikkate alınır.
Çalışmaya başladığı gün iş göremezliğe uğrayan sigortalı için emsal işçinin ücreti dikkate alınır.
İdare ve yargı mercilerince verilen karar gereğince yapılan cüret, ikramiye, tazminat ve bu mahiyetteki ödemelerden ödenek ve gelirin hesabına esas alınan üç aylık dönemden önceki aylara ilişkin olanlar dikkate alınmaz.
Meslek hastalığı, sigortalının sigortalı olarak çalıştığı son işinden ayrıldığı tarihten itibaren bir yıl geçtikten sonra meydana çıkmış ise günlük kazancı bu son işinden ayrıldığı tarih esas alınarak ilgili hükümlere göre gelir hesaplanır.
Madde 18
İş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.
Hastalık sigortasına tabi olanların hastalık nedeniyle iş göremezliğe uğraması halinde, iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olmak şartıyla geçici iş göremezliğin başladığı üçüncü günden itibaren her gün için ödenek ödenir.
Analık sigortasına tabi olanların, doğumdan önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olmak şartıyla doğumdan önceki sekiz hafta ve doğumdan sonraki sekiz hafta, çoğul gebelik halinde doğumdan önceki on hafta için çalışmadığı her gün için ödenek verilir.
Analık sigortasına tabi olanların, hekimin onayı ile doğuma üç hafta kalıncaya kadar çalışması halinde doğumdan önceki kullanılmayan istirahat süreleri doğum sonrasına eklenir.
Madde 19
Sigortalının sürekli iş göremezlik geliri, geçici iş göremezlik ödeneğinin sona erdiği tarihi takip eden aybaşından itibaren başlar.
Sürekli iş göremezlik geliri, geçici iş göremezlik tespit edilmeden sürekli iş göremezlik durumuna girilmişse, buna ait sağlık kurulu raporunun tarihini takip eden aybaşından itibaren başlar.
Madde 22
4 b’li sigortalının iş kazasını yasal süre içinde bildirmezse, sigortalıya yapılacak iş göremezlik ödenekleri bildirim tarihinden itibaren ödenir. (şayet varsa)
Madde 25
Sigortalıya malullük aylığının bağlanabilmesi için en az 10 yıldan beri sigortalı olup toplam 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması gerekir.
Malullük aylığı, 4 a ve 4 b kapsamındaki sigortalılar ile 4 c kapsamında sigortalı iken görevinden ayrılmış olup daha sonra başka bir sigortalılık haline tabi olarak çalışmamış olanların;
- Malul sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden önce ise yazılı istek tarihini takip eden ay başından itibaren başlar.
- Malul sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden sonra ise rapor tarihini takip eden ay başından itibaren başlar.
- 4 c kapsamında çalışmakta olanların, maluliyetleri sebebiyle görevlerinden ayrıldıkları tarihi takip eden ay başından itibaren başlar.
Malullük aylığı almakta iken bu kanuna göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların malullük aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesilir.
İşten ayrılarak yeniden malullük aylığı bağlanması için yazılı istekte bulunan ya da emekliye ayrılan veya sevkedilenlere; kontrol muayenesine tabi tutulmak ve ilk aylığına esas malullüğünün devam ettiği anlaşılmak kaydıyla, 4 c kapsamında çalışıyorsa görevinden ayrıldığı tarihi, diğer kapsamlarda ise istek tarihlerini takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden malullük aylığı bağlanır.
Madde 28
İlk defa bu kanuna göre sigortalı sayılanlara; kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olmaları ve en az 9000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.
Sigortalılar, 28 inci maddenin birinci fıkrasının a ve b bentlerinde yer alan yaş hadlerine 65 yaşını geçmemek üzere üç yıl eklenmek ve adlarına en az 5400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanabilirler.
Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce malul sayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya özrü bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayan sigortalılara en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır. İlk defa 30.04.2008 ila 31.12.2008 tarihleri arasında sigortalı olanlar için gün sayısı 3700 günden başlar ve 3960‘a kadar her yıl 100 gün artırılır.
%50 ila %59 arasında özrü bulunan sigortalılara en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün MYÖ priminin bulunması halinde yaşlılık aylığı bağlanır. İlk defa 30.04.2008 ila 31.12.2008 tarihleri arasında sigortalı olanlar için gün sayısı 3700 günden başlar ve 4320‘ye kadar her yıl 100 gün artırılır.
%40 ila %49 arasında özrü bulunan sigortalılara en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün MYÖ priminin bulunması halinde yaşlılık aylığı bağlanır. İlk defa 30.04.2008 ila 31.12.2008 tarihleri arasında sigortalı olanlar için gün sayısı 4100 günden başlar ve 4680‘e kadar her yıl 100 gün artırılır.
Bakanlıkça belirlenen maden işyerlerinin yer altı işlerinde sürekli veya münavebeli olarak en az 20 yıldan beri çalışan sigortalılar 55 yaşında yaşlılık aylığından yararlanır.
Emeklilik veya yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunanların, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri prim ödeme gün sayılarına eklenir ve eklenen bu süreler yaş haddinden indirilir.
Madde 29
Aylık bağlama oranı, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi geçen toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için %2 olarak uygulanır. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınır. Aylık bağlama oranı %90’ı geçemez.
Madde 30
4 a ve 4 b kapsamındaki sigortalılara yazılı istek tarihi takip eden ay başından itibaren aylık bağlanır.
4 c kapsamındaki sigortalılara, yetkili makamdan alınan emekliye sevk onayı üzerine görevleriyle ilişiğinin kesildiği tarihi takip eden ay başından itibaren aylık bağlanır.
4 c kapsamında iken görevinden ayrılmış ve daha sonra başka sigortalılık kapsamında çalışmamış olanlara, yazılı istek tarihini takip eden ay başından itibaren aylık bağlanır.
Kontrol muayenesi sonucu aylığı kesilenlerden yaşlılık aylığına hak kazananlara yazılı istek tarihini takip eden ay başından itibaren aylık bağlanır.
Aylığın ödenmesine başlanacağı tarihte hastalık sigortasından geçici iş göremezlik ödeneği almakta olan sigortalının yaşlılık aylığı, geçici iş göremezlik ödeneğinin verilme süresinin sona erdiği tarihi takip eden ay başından itibaren aylık bağlanır.
Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa sigortalı olan kişilerden yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra, tarımsal faaliyetten dolayı sigortalılık hariç (4 b-4) diğer kapsamlarda çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilir. Çalışmaları sona erip yeniden talepte bulunanların aylığı yazılı istek tarihini veya görevinden ayrıldığı tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren yeniden bağlanır.
Madde 31
Toptan ödeme yapılarak tasfiye edilmiş hizmetlerin ihyasında ihya tutarının, ilgiliye tebliği tarihini takip eden ayın sonuna kadar ödenmesi gerekir.
Madde 32
Ölüm aylığının bağlanabilmesi için en az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları priminin bildirilmiş olması veya 4 a kapsamında sayılan sigortalılar için her türlü borçlanma hariç en az 5 yıllık sigortalılık ve 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları priminin bildirilmiş olması halinde hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanır.
Madde 35
Sigortalının hak sahiplerine bağlanacak aylıklar, sigortalının ölüm tarihini takip eden ay başından itibaren başlatılır.
Hak sahibi olma niteliğinin ölüm tarihinden sonra kazanılması halinde, bu niteliğinin kazanıldığı tarihi takip eden ay başından itibaren aylık bağlanır.
Hak sahiplerine bağlanan aylıklar, hak sahipliği niteliğinin ortadan kalktığı tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
Aylığın kesilmesine yol açan sebebin ortadan kalkması halinde, müracaat tarihini takip eden ay başından itibaren yeniden aylık bağlanır.
Aylığı kesilen çocuklardan, sonradan çalışma gücünü %60 oranında kaybederek malul olduğu anlaşılanlara, 34 üncü maddedeki şartları taşımaları halinde, malullük durumlarının tespitine esas teşkil eden rapor tarihini takip eden ay başından itibaren aylık bağlanır.
Madde 36
Ölüm toptan ödemesinin ihyasında ihya tutarının, tebliğ tarihini takip eden ayın sonuna kadar ödenmesi gerekir.
Madde 37
Evlenmeleri nedeniyle, gelir veya aylıklarının kesilmesi gereken kız çocuklarına evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin iki yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peşin ödenir. İki yıl içinde yeniden hak sahibi olanlara iki yılın bitimine kadar gelir veya aylık bağlanmaz. Bunlar bu süre içinde genel sağlık sigortalısı sayılır.
Evlenme ödeneği verilmesi halinde, diğer hak sahiplerinin aylık veya gelirleri evlenme ödeneği verilen sürenin bitimini takip eden ödeme döneminden itibaren yeniden belirlenir.
Madde 38
Aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınan sigortalılık süreleri, sigortalılığın başlangıç tarihi ile sigortalının aylık bağlanması için yazılı istekte bulunduğu tarih arasında geçen süredir. Aylık talebinde bulunmayan sigortalılar için sigortalılık başlangıcı ile ölüm tarihi arasında geçen süredir.
4 c kapsamındaki sigortalılar için sigortalılık süresi, sigortalılığın başlangıç tarihi ile yetkili makamdan emekliye sevk onayının alınarak görevi ile ilişiğinin kesildiği ayın son günü arasında geçen süredir.
Madde 40
Bu maddeye göre hesaplanacak fiili hizmet süresi zammı, TSK ve Emniyet teşkilatında çalışanlar için 8 yılı, tabloda yer alan diğer sıralar için 5 yılı geçmemek üzere prim ödeme gün sayısına eklenir. Bu sürelerin 3 yılı geçmemek üzere yarısı emeklilik yaş hadlerinden indirilir. Yer altı işlerinde çalışanlar için süre sınırı uygulanmaz.
Fiili hizmet süresi zammı kapsamındaki sürelerin yaş haddi indiriminden yararlanabilmek için yer altı işlerinde çalışanların 1800 gün, tablonun diğer bölümleri için 3600 gün çalışılmış olması şarttır.
Madde 41
Bu maddeye göre yapılan borçlanmalarda borcun tebliğinden itibaren bir ay içinde ödemenin yapılması gerekir. Bir ay içinde ödenmeyen borçlanmalarda yeni başvuru şartı aranır.
Sigortalılık borçlanması ile aylık bağlanmasına hak kazanılması durumunda, ilgililere borcun ödendiği tarihi takip eden ay başından itibaren aylık bağlanır.
Madde 42
Kurum, sigortalıya veya hak sahiplerine bağlanacak gelir, aylık veya toptan ödemeleri, gerekli belgelerin ve incelemelerin tamamlandığı tarihten itibaren en geç üç ay içinde hesap ve tespit ederek sonuçlarını yazı ile bildirir.
Madde 43
Cumhurbaşkanı iken bu görevinden herhangi bir nedenle ayrılanlara, istekleri üzerine, müracaat tarihini takip eden ay başından itibaren, istek tarihinde Cumhurbaşkanına ödenmekte olan aylık ödeneğin %40’ı oranında yaşlılık aylığı bağlanır.
TBMM Başkanı veya Başbakan iken bu görevinden herhangi bir nedenle ayrılanlara, istekleri üzerine, müracaat tarihini takip eden ay başından itibaren istek tarihindeki Cumhurbaşkanına ödenmekte olan aylık ödeneğin %40’ı esas alınarak Cumhurbaşkanına bağlanacak yaşlılık aylığının %75’i oranında yaşlılık aylığı bağlanır.
Madde 44
5434 sayılı Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesi gereğince yaş haddinden emekliye ayrılanlara 5400 gün prim ödeme gün sayısı olması halinde yaşlılık aylığı bağlanır.
Özel kanunları gereğince kadrosuzluk nedeniyle emekliye sevk edilenlere yaş şartı aranmaksızın, prim ödeme gün sayısı 9000 olması halinde yaşlılık aylığı bağlanır.
Madde 46
Fakülte ve yüksekokullarda kendi hesabına okuduktan sonra subay veya astsubaylığa naspedilen veya yedek subaylık hizmetini takiben subaylığa geçirilenler ile fakülte ve yüksekokullarda kendi hesabına okuduktan sonra komiser yardımcısı veya polis memuru olarak atananlar başarılı öğrenim sürelerini borçlanarak borcun tebliğ tarihinden itibaren iki yıl içinde eşit taksitler halinde ödeyebilirler.
4 c kapsamındaki sigortalılar için prime esas kazanç üst sınırı uygulanmaz.
Madde 47
Kamu idareleri vazife malullüğüne sebep olan olayı, o yer kolluk kuvvetlerine veya kendi mevzuatına göre yetkili mercilere derhal, kuruma da en geç onbeş iş günü içinde bildirmekle yükümlüdür. Kuruma bildirim aynı süre içinde sigortalı ve hak sahipleri tarafından da yapılabilir. Bildirim, olayın meydana geldiği tarihten, hastalık durumunda kati raporun onay tarihinden, esirlik ve gaiplik hallerinde, bu hallerin sona erdiği tarihten başlar.
Süresi içinde bildirilen vazife malullüğü aylıkları, sigortalının ölüm ya da maluliyeti sebebiyle göreviyle ilişiğinin kesildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren bağlanır.
Vazife malullerine, prim ödeme gün sayısı 10800 güne kadar olanlara 10800 gün üzerinden, 10800 günden fazla olanlara toplam prim ödeme gün sayısı üzerinden aylık bağlanır. Aylık bağlamada en son prime esas kazançları dikkate alınır.
5 inci maddenin (c) bendi hükmü saklı kalmak kaydıyla vazife malullüğü aylığı bağlanmış olanlardan harp malullüğü zammı hariç Kanunun 4 c kapsamında çalışmaya başlayanların aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
Madde 48
Özel kanun hükümleri hariç olmak üzere yetkili makamın emekliye sevk onayı, talep tarihinden itibaren bir ayı geçemez.
İstek veya yaş haddi, malullük, vazife malullüğü hallerinde emekliye ayrılmak isteyenler için her durumda, istek tarihinden itibaren bir aylık süre sonunda ilişikleri kesilmiş sayılır.
Madde 49
Fiili hizmet sürelerinin her yılı için altı ay itibari hizmet süresi eklenir. Bu şekilde eklenecek sürerlin toplamı üç yıldan fazla olamaz.
Kamu idarelerinde pilot olan ve olmayan uçucu, denizaltıcı, dalgıç, kurbağa adam ve paraşütçülerin bu görevlerde geçirdikleri fiili hizmet sürelerinin her yılı için üç ay itibari hizmet süresi eklenir. Eklenecek sürelerde süre sınırı yoktur.
Madde 51
İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar.
İsteğe bağlı sigortalılık;
- İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, primi ödenmiş son günü takip eden günden itibaren sona erer.
- Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış olmak şartıyla talep tarihinden itibaren sona erer.
- Ölen sigortalının, ölüm tarihinden itibaren sona erer.
Madde 52
Yabancı ülke vatandaşlarından Türkiye’de yerleşik olma hali bir yılı doldurmadıkça genel sağlık sigortası primi alınmaz ve bu kişiler genel sağlık sigortalısı sayılmaz.
Ait olduğu aydan itibaren 12 ay içinde ödenmeyen süreler sigortalılık süresinden sayılmaz. Bu süreden sonra ödenen primler iade edilir.
Madde 53
4 a ve 4 b kapsamında aynı anda çalışmaya devam eden sigortalının 4 b kapsamında prim ödemeyi talep etmesi halinde talep tarihinden itibaren prim ödeyebilirler. Ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar ödenmeyen primlerin ödenme hakkı düşer.
Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren ilk defa sigortalı sayılanlardan 4 a, b ve c bentlerinden birden fazlasına tabi olarak çalışmış olanların yaşlılık aylığı bağlanma taleplerinde en fazla sigortalılığın geçtiği sigortalılık hali;
- Hizmet sürelerinin eşit olması,
- Malullük ve ölüm halleri,
- Yaş haddinden resen emekli olma,
- Süresi kanunla belirlenen vazifelere atanma veya seçilme,
- Bağlı oldukları sigortalılık halinin kanunla değiştirilmesi durumunda ise son sigortalılık hali esas alınır.
Madde 55
Bu kanuna göre gelir veya aylık bağlanan sigortalı ile hak sahibi kişilerin durumlarının, kendilerine veya başka hak sahiplerine bağlanmış bulunan gelir veya aylık tutarının düzeltilmesini gerektirir bir şekilde değişmesi halinde gelir veya aylık tutarları, değişikliğin meydana geldiği tarihten sonraki ödeme dönemi başından başlanarak yeni duruma göre düzeltilir.
Madde 57
İş kazasıyla meslek hastalığı halinde, hak sahiplerine bağlanacak gelirlerin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim veya sağlık kurulu raporu ile ilk defa tespit edildiği tarihte nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri esas alınır.
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ilişkin yaş ile ilgili hükümlerin uygulanmasında, sigortalının ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi olduğu tarihte nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri esas alınır.
Nüfus kayıtlarında ay ve gün yazılı olmayanlar 1 Temmuz’da, doğum ayı yazılı olup günü yazılı olmayanlar o ayın birinde doğmuş sayılır.
Madde 58
Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu, haftada en az bir kez ve en az yedi üye ile toplanır. Hekimlerin görev süresi üç yıldır. Üç yılın sonunda yeniden seçilebilirler. Bir takvim yılında mazeretsiz beş veya toplam on toplantıya katılmayanların üyelikleri sona erer. Katıldıkları her toplantı için ayda sekiz toplantıyı geçmemek üzere 4000gösterge rakamı üzerinden huzur hakkı ödenir.
Madde 59
Kamu idarelerinin denetim elemanları, kendi mevzuatları gereğince yaptıkları inceleme ve tespitler sırasında bu kanuna göre sigortalı sayılanların prime esas kazançlarının veya sigortalı gün sayılarının eksik bildirilmesi sonucunu doğuran tespitlerini, en geç bir ay içinde kuruma bildirirler.
Madde 61
60 ıncı maddenin a ve b bentlerinde sayılanlar, sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı olarak tescil edildikleri tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır ve ayrıca bir bildirime gerek olmaksızın tescil edilmiş sayılır.
60 ıncı maddenin birinci fıkrasının c bendinde sayılanlardan 1 numaralı bentte belirtilenler Kurumca tescil edildikleri tarihten; 3, 4, 5, 6, 8, 9 ve 10 numaralı bentlerde belirtilenler ise aylığa hak kazandıkları tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır. Bildirim bir ay içinde kuruma yapılır.
60 ıncı maddenin birinci fıkrasının d bendinde sayılan mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla oturma izni almış yabancı ilke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler; Türkiye’deki yerleşim süresinin bir yılı geçtiği tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır.
60 ıncı maddenin birinci fıkrasının f bendinde sayılan Kurumdan gelir veya aylık alanlar, gelir veya aylıktan yararlanmaya başladıkları tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır.
Genel sağlık sigortalılığı, yerleşim yerinin Türkiye olmadığı veya 60 ıncı maddenin üçüncü fıkrası gereği genel sağlık sigortası kapsamı dışına çıkılan tarihten itibaren sona erer.
Yabancı öğrenciler, yüksek öğrenimi başladıkları tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı olurlar ve ilgili üniversiteler tarafından bir ay içinde bildirimleri yapılır.
Avukatlar, staja başladıkları tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı olurlar ve Türkiye Barolar Birliğince bir ay içinde bildirilir.
Madde 63
Yardımcı üreme yöntemi tedavisinde kadın sigortalının veya sigortalının bakmakla yükümlü olduğu karısının, en az 5 yıldır genel sağlık sigortalısı olması ve en az 900 gün genel sağlık sigortası primi bildirilmiş olması gerekir.
60 ıncı maddede sayılan genel sağlık sigortalısı sayılma şartlarının yitirilmesi halinde, devam etmekte olan tedavi nedeniyle sağlanacak sağlık hizmetleri kişinin iyileşmesine kadar sürer.
Madde 66
Kanunun 66 ncı maddesinin uygulanmasında kanunun 4 c kapsamındaki sigortalıların daimi olarak altı aydan fazla süreyle yurt dışında görevlendirilmeleri durumu, sürekli görevle yurt dışına gönderilme sayılır.
Madde 67
Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten önceki son bir yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısının olması gerekir.
Yabancı öğrencilerin, üniversitenin öğrenim dönemi başından itibaren bir ay içinde bir öğrenim dönemine ilişkin primlerini ödemeleri zorunludur.
4 b kapsamında olanlar ile gelir beyan ederek genel sağlık sigortası olanların 60 günden fazla prim ve prime ilişkin borcunun bulunmaması gerekir.
4 a ve 4 c kapsamındaki genel sağlık sigortalısı sayılanlar, zorunlu sigortalılıklarının sona erdiği tarihten itibaren on gün süreyle genel sağlık sigortasından yararlanırlar. Bu kişilerin sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten geriye doğru bir yıl içinde 90 günlük zorunlu sigortalılıkları varsa, sigortalılık niteliğini yitirdikleri tarihten itibaren 90 gün süreyle bakmakla yükümlü olduğu kişiler dahil sağlık hizmetlerinden yararlandırılır.
Madde 72
Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonuna iştirak edenlere, ayda iki defadan fazla olmamak üzere katıldıkları her toplantı günü için 3000 gösterge üzerinden toplantı ücreti ödenir. Giderler Kurum tarafından karşılanır.
Madde 73
Sözleşmeli sağlık hizmeti sunucuları, Kurumca ödenecek sağlık hizmetleri bedellerinin yayımlanmasını takiben otuz gün içinde ilave ücret ödemeleri için belirlenen tavanlar dahilinde belirledikleri sağlık hizmeti fiyatlarını Kuruma bildirmek zorundadır. Sözleşmeli sağlık hizmeti sunucuları fiyat değişikliklerini 5 iş günü içinde Kuruma bildirirler.
Madde 75
Doğal afet ve savaş hali nedeniyle Kurumca yapılan sağlık hizmeti giderleri, giderlerin ödendiği takvim yılı sonu esas alınarak genel bütçeden Kuruma bir yıl içinde transfer edilir.
Madde 80
Ücretler hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulur. Diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir ve ücret dışındaki bu ödemelerin yapıldığı ayda üst sınırın aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmı, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazançlarına ilave edilir.
Toplu iş sözleşmesi hükümlerine tabi işyerleri işverenlerince veya kamu idareleri veya yargı mercilerince verilen kararlara istinaden, sonradan ödenen ücret dışındaki ödemelerin hizmet akdinin mevcut olmadığı veya askıda olduğu bir tarihte ödenmesi durumunda, 82 nci madde hükmü de nazara alınmak suretiyle prime esas kazancın tabi olduğu en son ayın kazancına dahil edilir. Bu durumlarda sigorta primlerinin, yukarıda belirtilen mercilerinin kararlarının kesinleşme tarihini izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi halinde, gecikme cezası ve gecikme zammı alınmaz ve idari para cezası uygulanmaz.
Madde 81
4 c kapsamındaki sigortalılara bağlanan veya bağlanacak vazife malullükleri ile bunların hak sahiplerine bağlanacak ölüm aylıklarının karşılığı olmak üzere, bu kapsamdaki sigortalılar için kamu idarelerinin bütçelerinden ayrılan sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi ödeneklerinin %20’si oranında ek karşılık alınır. Ayrılan ek karşılık primlerinin tamamı kurum bütçelerinin yetkili makamlarca onaylanarak yürürlüğe girdiği tarihi takip eden aybaşlarından itibaren altı ay içinde ve aylık eşit taksitlerle ödenir.
Bu kanun gereğince yapılan kontrol ve denetimlerde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit edilen işverenler bir yıl süreyle hazine tarafından karşılanan beş puanlık indirimden yararlanamaz.
Madde 82
Aynı sigortalılık haline tabi olacak şekilde birden fazla işte çalışması nedeniyle Kuruma ödenen primler toplamı üst sınırı aşarsa aşan, aşan kısmın tamamı, sigortalının talebi üzerine en geç talep tarihini takip eden ay içinde hissesi oranında sigortalıya defaten geri ödenir. Geri verilen primler için ayrıca gecikme cezası ve gecikme zammı ile faiz ödenmez.
Madde 83
Kurum, işyerinin tespit edilmiş bulunan tehlike sınıf ve derecesini yaptıracağı incelemelere dayanarak kendiliğinden veya işverenin ya da 4 b kapsamında sigortalı sayılanların isteği üzerine değiştirebilir. Kurumca yapılacak değişikliklere ilişkin kararın takvim yılından en az bir ay önce işverene, işveren tarafından değişiklik isteğinin de takvim yılından en az iki ay önce Kuruma bildirilmesi şarttır. Bu şekilde karara bağlanacak değişiklikler, karar veya istekten sonraki takvim yılı başında yürürlüğe girer.
İşverenler veya 4 b’liler, yapılan bildirimi aldıktan sonra bir ay içinde itiraz edebilir. Kurum itirazı üç ay içinde karara bağlar ve sonucu itiraz edene bildirir. İlgililer, kararın tebliğinden itibaren bir ay içinde yetkili mahkemeye başvurabilir. Kuruma itiraz edilmesi veya mahkemeye başvurulması, primlerin takip ve tahsilini durdurmaz.
İlgilerin itirazı bir aylık süre içinde yapılmışsa ve itirazları kabul edilmişse, değiştirilen iş kolu kodunun hatalı uygulandığı tarihten itibaren uygulanır.
İlgilerin itirazı bir aylık süre dışında yapılmışsa ve itirazları kabul edilmişse, itirazın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren uygulanır.
Kurum tarafından ilgiliye takvim yılından bir ay önce tebliğ edilmezse veya ilgililer tarafından takvim yılından iki ay önce Kuruma itiraz edilmezse, Kurumca yapılacak değişikliğe ilişkin kararın tebliğini izleyen takvim yılı başından itibaren yeni durum geçerli olur.
Yeni durumda fark prim tahakkuk ederse, tebliğ tarihini takip eden bir ay içinde kuruma ödenmesi halinde gecikme cezası ve gecikme zammı alınmaz. İşverenin veya 4 b’linin alacağı çıkarsa varsa borcuna mahsup edilir, yoksa bir ay içinde iade edilirse faiz ödenmez.
Madde 84
İşverenler ile 4 b kapsamındaki sigortalılar, tehlike sınıf ve derecesini etkileyebilecek her türlü değişikliği bir ay içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür. Değişiklik bir ay içinde bildirilirse kurumca verilecek karar, değişikliğin meydana geldiği tarihten sonraki aybaşından başlanarak uygulanır.
Değişiklik bir ay içinde bildirilmemişse, tehlike sınıf ve derecesi yükseliyorsa, değişikliğin meydana geldiği tarihi takip eden aybaşından; düşüyorsa, değişikliğin Kurumca öğrenildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren uygulanır.
Madde 85
Kurum tarafından yapılan asgari işçilik araştırmasında tespit edilen eksik bildirilen işçilik tutarı üzerinden hesaplanan prim tutarı gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte bir ay içinde ödenmesi için işverene tebliği edilir. Ödeneceğinin taahhüt edilmesi durumunda borç kesinleşir. İşveren, resen tahakkuk ettirilen prim borcuna karşı bir ay içinde Kuruma itiraz edebilir. İtirazın reddi halinde, kararın tebliğinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir. Mahkemeye başvuru takip ve tahsilatı durdurmaz.
Kamu idareleri, bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, bu madde kapsamında Kurum tarafından istenilen bilgi ve belgeleri bir ay içinde vermeye mecburdur.
Devamlı mahiyetteki işyerlerinde yapılan asgari işçilik incelemeleri sonucunda tespit yapılan ve sigortalılara maledilemeyen fark sigorta primine esas kazanç matrahı üzerinden hesaplanan gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte hesaplanacak sigorta primi ve buna bağlı olarak uygulanacak idari para cezalarında, konuya ilişkin raporun kurumun ilgili birimine gönderilmesinden önce işverenle uzlaşma yapılabilir. Uzlaşılan prim ve idari para cezaları, uzlaşma tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenir. Uzlaşmanın bozulması halinde işveren aynı konu ile ilgili yeniden talepte bulunamaz.
Madde 86
Asıl veya ek hizmet belgeleri, kurumca belirlenecek günün sonuna kadar kuruma verilir. İşveren işyerinde işçi çalıştırmadığı takdirde, işçi çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren 15 gün içinde kuruma bildirmekle yükümlüdür.
İşveren, işyeri sahipleri; işyeri defter, kayıt ve belgelerini ilgili olduğu yılı takip eden takvim yılı başından başlamak üzere on yıl süreyle, kamu idareleri 30 yıl süreyle, tasfiye ve iflas idaresi memurları ise görevleri süresince saklamak ve kurum tarafından istenilmesi halinde onbeş gün içinde ibraz etmek zorundadır.
Denetimlerde tespit edilen çalışmalara ilişkin belgelerin, yapılan tebligata rağmen işveren tarafından bir ay içinde verilmemesi halinde resen düzenlenir. Tahakkuk eden prim tebliğ edilir. İşveren, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde kuruma itiraz edebilir. Kuruma itiraz takip ve tahsili durdurur. İtirazın reddinin tebliğinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir.
İşyerlerinde yapılan fiili denetimlerde, bildirilmediği tespit edilen çalışmaların, tespit tarihinden geriye doğru en fazla bir yıllık süreye ilişkin kısmı dikkate alınır.
Sigortalılar, çalıştıklarını, hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak beş yıl içinde iş mahkemesine başvurarak, alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bunların mahkeme kararında belirtilen aylık kazançları ve prim ödeme gün sayıları dikkate alınır.
Madde 88
Prim tutarları, Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma ödenir.
Mahsup yoluyla prim ödenmesinde, belirlenmiş süreyi izleyen onbeş gün içinde ödenmesi halinde süresinde ödenmiş sayılır. Kurum, bu ödeme süresini otuz günü geçmemek üzere uzatmaya yetkilidir.
Madde 89
Yanlış ve yersiz alınmış olduğu tespit edilen primler, alındıkları tarihten on yıl geçmemiş ise, hisseleri oranında işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara veya genel sağlık sigortalılarına veya hak sahiplerine kanuni faizi ile birlikte geri verilir. Kanuni faiz, primin Kuruma yatırıldığı tarihi takip eden aybaşından iadenin yapıldığı ayın başına kadar geçen süre için hesaplanır.
Madde 90
Kamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar, ihale yolu ile yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenleri ve bunların adreslerini onbeş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür.
Madde 91
Afete uğrayan işveren, olayın meydana geldiği tarihten itibaren 3 ay içinde talepte bulunması ve prim ödeme aczine düştüğünün tespit edilmesi halinde, afet tarihinden önce süresi dolmuş prim borçları ile afetin meydana geldiği tarihten itibaren tahakkuk edecek üç aylık prim borçları, olayın meydana geldiği tarihten itibaren bir yıl ertelenebilir.
Afetin meydana geldiği ayda verilmesi gereken prim belgeleri, afetin meydana geldiği ayı takip eden üç ay içinde Kuruma verildiği takdirde süresinde verilmiş sayılır.
Madde 93
Kurumun prim ve diğer alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren on yıllık zamanaşımına tabidir.
Kurumun prim ve diğer alacakları, mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden, Kurumun denetim elemanlarının tespitlerinden doğmuş ise rapor tarihinden, kamu idarelerinin denetim elemanları tarafından yapılan tespitlerden doğmuş ise inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten, bankalar, döner sermayeli kuruluşlar ve kamu idarelerinden alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgelerin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren zamanaşımı on yıl olarakuygulanır.
Bu kanuna dayanılarak açılacak tazminat ve rücu davaları, on yıllık zamanaşımına tabidir. Zamanaşımı tarihi; rücu konusu gelir ve aylıklar bakımından Kurum onay tarihinden, masraf ve ödemeler için ise masraf veya ödeme tarihinden itibaren başlar.
Zamanaşımından sonra yapılan ödemeler kabul edilir ancak 4 b sigortalılarının zamanaşımı nedeniyle prim ödenmeyen süreleri, sigortalılık süresinden sayılmaz ve bu süreye ilişkin sigortalılık hak ve yükümlülükleri düşer.
Madde 94
Kurumca yaptırılan kontrol muayenesinde veya sigortalının isteği üzerine ya da işe alıştırma sonunda yapılan muayenesinde yeniden tespit edilecek malullük durumuna göre, malullük aylığı veya sürekli iş göremezlik geliri, yeni malullük durumuna esas tutulan raporun tarihini takip eden ödeme dönemi başından başlanarak artırılır, azaltılır veya kesilir.
Çalışma gücünün en az %60’ını yitiren malul çocuklara bağlanmış bulunan gelir veya aylıklar, kontrol muayenesi sonunda tespit edilecek malullük durumuna göre, rapor tarihinden sonraki ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi başına kadar kabul edilebilir bir mazereti olmadığı halde kontrol muayenesini yaptırmayan sigortalının malullük aylığı veya sürekli iş göremezlik geliri ile çalışma gücünün en az %60’ını yitiren malul çocukların kendilerine bağlanmış olan gelir veya aylığı, kontrol muayenesi için belirtilen tarihten sonraki ödeme dönemi başından itibaren kesilir.
Kontrol muayenesini Kurumun yazılı bildiriminde belirtilen tarihten başlayarak üç ay içinde yaptıran ve malullük veya sürekli iş göremezlik halinin devam ettiği tespit edilen sigortalının veya aylık ya da gelir bağlanmış olan malul çocuğun kesilen aylık veya geliri, kesildiği tarihten itibaren yeniden bağlanır.
Üç aylık süreden sonra yaptırılan kontrol muayenelerinde, eski durum devam ediyorsa, rapor tarihini takip eden aybaşından başlanarak gelir veya aylık yeniden bağlanır.
Madde 96
Kurumca işverenlere, sigortalılara, isteğe bağlı sigortalılara, gelir veya aylık almakta olanlara ve bunların hak sahiplerine, genel sağlık sigortalılarına ve bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere, fazla veya yersiz olarak yapıldığı tespit edilen bu kanun kapsamındaki her türlü ödemeler;
- Kasıtlı veya kusurlu davranışlardan doğmuşsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin yapıldığı tarihlerden itibaren hesaplanacak kanuni faiz ile birlikte geri alınır.
- Kurumun hatalı işlemlerinden kaynaklanmışsa, hatalı işlemin tespit tarihinden geriye doğru en fazla beş yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye tebliğ edildiği tarihten itibaren 24 ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, 24 ayın bitiminden sonra yapılacak ödemelerde bu süre sonundan itibaren hesaplanacak kanuni faiz ile birlikte geri alınır.
Alacakların yersiz ödemelere mahsubu en eski borçtan başlanarak borç aslına yapılır.
Madde 97
Bu kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, iş kazası, meslek hastalığı, vazife malullüğü ve ölüm hallerinde bağlanması gereken gelir ve aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmı zamanaşımına uğrar.
Kısa vadeli sigorta kollarından ve ölüm sigortasından kazanılan diğer haklar, hakkın doğduğu tarihten itibaren beş yıl içinde istenmezse düşer.
Bu kanuna göre bağlanan gelir ve aylıklarını tahakkuk ettirildiği tarihlerden itibaren aralıksız 6 ay sonuna kadar tahsil etmeyenlerin gelir ve aylıkları, gelir ve aylık şartlarının devam edip etmediğinin tespiti amacıyla durdurulur.
Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin alacakları, hakkı doğuran olayın öğrenildiği tarihten itibaren iki yıl içinde istenmezse zamanaşımına uğrar. Hakkı doğuran olay tarihinden itibaren beş yıl sonunda düşer.
Sağlık hizmeti sunucuları, sunmuş oldukları hizmetlere ilişkin bir ay içinde düzenledikleri fatura ve eki belgeleri izleyen ayın onbeşine kadar Kuruma teslim ederler. Fatura teslim tarihi, süresi içinde teslim edilen faturalar için teslim edildiği ayın onbeşinci günü, süresi içinde teslim edilmeyen faturalar için ise teslim edildiği ayı takip eden ayın onbeşinci günü olarak kabul edilir.
Fatura bedelinin tamamı, fatura teslim tarihinden itibaren 60 gün içinde avans olarak ödenir. Fatura ve eki belgeler 3 ay içinde incelenerek avans kapatılır.
Madde 100
Belge veya bilgileri internet, elektronik ve benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulan gerçek ve tüzel kişilerin, Kurumun bilgi işlem sistemlerinin herhangi bir nedenle hizmet dışı kalması sonucu belge ve bilgiyi, bu kanunda öngörülen sürenin sonunda kuruma gönderememesi ve muhteviyatı primleri de yasal süresi içinde ödeyememesi halinde, sorunların ortadan kalktığı tarihi takip eden beşinci iş gününün sonuna kadar belge veya bilgiyi gönderir ve muhteviyatı primleri de aynı sürede öderse, yükümlülük süresinde yerine getirilmiş sayılır.
Madde 102
İdari para cezaları, ilgiliye tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde Kurumun ilgili hesaplarına yatırılır veya aynı süre içinde Kuruma itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Bu süre içinde başvurunun yapılmaması halinde, idari para cezası kesinleşir.
İdari para cezalarının, Kuruma itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulman önce tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde peşin ödenmesi halinde, cezanın dörtte üçü tahsil edilir.
İdari para cezaları on yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Zamanaşımı süresi, fiilin işlendiği tarihten itibaren başlar.
Ek madde 1
Geçici 20 nci maddede belirtilen sandıklar, Kuruma devir tarihine kadar iştirakçilerinin sandıkla ilgilerinin başlama ve sona ermesine ilişkin bildirimleri en geç on gün içinde Kuruma yaparlar.
Ek madde 5
Kanunun 4 üncü maddesi kapsamında sigortalı olmayan, isteğe bağlı sigortalı olmayan, sandık iştirakçisi olmayan, kendi sigortalılığından dolayı gelir veya aylık almayan ve 18 yaşını doldurmuş olanlardan; tarım veya orman işlerinde hizmet akdi ile süreksiz olarak çalışanlar, gerekli belgelerle birlikte talepte bulundukları tarihten itibaren sigortalı sayılırlar. 4 a kapsamında sigortalı sayılırlar.
Bu şekilde sigortalı olanların sigortalılığı; 4 üncü madde kapsamında çalışmaya başlayanların çalışmaya başladıkları tarihten, sigortalılığı sona erdirme talebinde bulunanların talep tarihinden, prim borcu bulunanlardan talepte bulunanların primi ödenmiş son günden, gelir ya da aylık talebinde bulunanların aylığa hak kazanmış olmak şartıyla talep tarihinden, ölen sigortalının ölüm tarihinden itibaren sona erer.
4 üncü madde kapsamında çalışmaya başlayarak bu madde kapsamındaki sigortalılıkları, 4 üncü madde kapsamındaki sigortalılıklarının sona erdiği tarihi takip eden günden itibaren kendiliğinden başlar.
Bu madde hükümlerine tabi sigortalıların iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından sağlanan yardımlardan yaralanabilmeleri için iş kazasının olduğu tarihten en az on gün önce tescil edilmiş olmaları gerekir. Bu madde kapsamındaki sigortalının geçirdiği iş kazası veya uğradığı meslek hastalığı en geç üş iş günü içinde kuruma bildirilir. Kolluk kuvvetlerine bildirim derhal yapılır. Bildirimi, işverenleri veya kendileri yapar.
Bu madde kapsamındaki sigortalıların ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin genel sağlık sigortası hükümlerinden yararlanabilmesi için 60 günden fazla prim ve prime ilişkin her türlü borcunun bulunmaması gerekir.
Ek madde 6
Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı işyerleri ile 4 üncü maddenin ikinci fıkrasının b bendinde belirtilen ve Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olan kişilerin sigortalılıkları, bu madde kapsamında kendileri tarafından 30 gün üzerinden prim ödemeleri suretiyle sağlanır.
Sigortalılık bildirimin Kuruma yapıldığı tarihten itibaren başlar. 4 a kapsamında sigortalı sayılırlar. Bu sigortalılar, uzun vadeli, genel sağlık sigortası ve istekleri halinde işsizlik sigortası kollarına tabi olurlar. İşsizlik sigortasının priminin ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar ödememeleri halinde o aya ait işsizlik sigortası primini ödeme hakları düşer.
Bu madde kapsamındaki sigortalıların ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin genel sağlık sigortası hükümlerinden yararlanabilmesi için 60 günden fazla prim ve prime ilişkin her türlü borcunun bulunmaması gerekir.