HUKUK
1) Temel Hukuk 4) İdare Hukuku
2) Borçlar Hukuku 5) İcra ve İflas Hukuk
3) Ticaret Hukuku 6) İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku
– TEMEL HUKUK –
1) Sosyal Davranış Kuralları
2) Hukuk Kuralları
HUKUK KAVRAMI
HUKUK: İnsanlar arası ilişkileri düzenleyen, devlet tarafından yaptırıma bağlanmış kurallar bütününe hukuk denir.
HUKUK TÜRLERİ
1) KITA AVRUPASI 2) ANGLO SAKSON 3) OLİGARŞİK
– Yazılı kurallar – Yazılı kurallar yoktur – Din kuralları
– Hukuk türleri ayrımı – Hukuk türleri ayrımı ve yargı (İsrail, İran, Vatikan)
– Yargı yolu ayrımı yol ayrımı yoktur.
(Almanya, Fransa, Türkiye) (İngiltere, ABD)
HUKUK TÜRLERİ AYRIMI
Kamu Hukuku
– Devlet ve birey arasındaki ilişkileri düzenleyen kurallar
– Devletin ayrıcalıklı yetkiler kullanılması
(Anayasa, İdare, Vergi, Ceza, Sosyal Güvenlik Hukuku)
Özel Hukuk
– Birey-birey arasındaki ilişkiler
– Eşitlik ve genellik kurallarına göre şekillenir.
(Medeni, Borçlar, Ticaret ve İş Hukuku)
Karma Hukuk
– Özel hukuk ve kamu hukuku açısından değerlendirilen hukukx
(Spor, Enerji, İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku)
HUKUKUN KAYNAKLARI
- A) YAZILI – TEMEL KAYNAKLAR
1) ANAYASA: En üstün ve en temel hukuk kurallarıdır.
– 1921 Anayasası savaş koşullarında olduğundan çerçeve şeklinde yumuşak
– 1924 Anayasası savaş bitiminde devlet kuruluş aşamasında olduğundan ayrıntılı sert
– 1961 Anayasası ayrıntılı ve sert (Değiştirilmesi zor)
– 1962 Anayasası ayrıntılı ve sert (En ayrıntılı diyebiliriz)
ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ
1) Tasarı ve Teklif Aşaması
Tasarı : Bakanlar Kurulu, Hükümet
Teklif : Milletvekili
2) TBMM Genel Kurul Görüşme Aşaması
– 330 altında oy alırsa tasarı/teklif reddedilmiş sayılır
– 330-367 arasında kabul oyu alırsa halk oylaması zorunludur.
– 367 üzerinde kabul oyu alırsa tasarı ve teklif kabul edilmiş sayılır
3) Cumhurbaşkanlığı Aşaması
– Kabul edilen değişiklik Cumhurbaşkanı tarafından 15 gün içerisinde karara bağlanır.
– Anayasa değişikliğini yalnızca 1 kez veto hakkına sahiptir
– Cumhurbaşkanı tarafından onaylanan değişiklik Resmi Gazetede yayınlanır
– Aksine bir düzenleme yoksa yayımı izleyen 45. Gün yürürlüğe girer.
– 330 altına oy almışsa 10 yıl süreyle TBMM gündemine alınmaz
TC Devletinin Temel Nitelikleri: TC devleti demokratik, laik, insan haklarına saygılı, sosyal hukuk devletidir.
Sosyal Devlet: Kendisine bağlı olan vatandaşların asgari yaşam koşullarını sağlayan ve bu konudaki engelleri kaldırmayı amaçlayan devlettir.
Hukuk Devlet: Devletin tüm bireylerine hukuk kurallarının aynı ve eşit biçimde uygulanmasından sorumlu olduğunu görev bilen devlettir.
Hukuk Devleti Şartları
1) Hukuk kurallarının eşit biçimde uygulanması gerekir
2) İdari işlem ve eylemlerin belirliliği
3) Kanuni hakim güvencesi
4) İdarenin işlem ve eylemlerine karşı yargı denetimi
5) Hukuk kurallarının anayasal denetimi
2) YASA (KANUNLAR) YASAMA KAYNAĞI
Anayasa hükümlerinin uygulanışını açıklamak üzere yasama organı (TBMM) tarafından çıkarılan yazılı hukuk kurallarıdır.
Hazırlanışı:
1) Tasarı ve Teklif Aşaması
2) TBMM Genel Kurul Görüşme Aşaması
– Genel kurul salt çoğunlukla toplanır
– Oylama, toplantıya katılanların salt çoğunluğuyla karara bağlanır.
3) Cumhurbaşkanlığı Aşaması
– Cumhurbaşkanı tarafından 15 gün içerisinde karara bağlanır.
– Yalnızca 1 kez veto hakkına sahiptir
– Yasayı onayladığı taktirde Resmi Gazetede yayınlanır
– Aksine bir düzenleme yoksa yayımı izleyen 45. Gün yürürlüğe girer.
YASA TÜRLERİ
Genel Yasa: Yer kişi veya zaman bakımından ayrım gözetilmeksizin ülke genelindeki tüm hukuki işlemlere uygulanan kurallardır. (Medeni, Borçlar, İcra)
Özel Yasa: Yer kişi veya ilişki bakımından belirli ve sınırlı uygulama alanı olan hukuk kurallarıdır. (4857, Basın İş, Maden, 3568 Sayılı)
3) ULUSLARARASI ANLAŞMALAR
Anayasamızın maddesi usulüne göre yürürlüğe giren uluslararası anlaşmalar yasa hükmündedir.
4) KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER
Yasa boşluklarını gidermek amacıyla Bakanlar Kurulu (Yürütme Kaynağı) tarafından TBMM’nin çıkardığı yetki kanuna bağlı olarak çıkarılan yürütme kaynağıdır.
5) TÜZÜKLER
– Bak. Kur. tarafından Anayasa, Uluslararası A, KHK’nin uygulanmasını göstermek amacıyla hazırlanan
– Danıştay incelemesinden geçirilen
– Resmi gazetede yayımlanan
– Aksine hüküm yoksa 45 gün sonra yürürlüğe girer.
– Danıştay yerindelik incelemesi değil, hukukilik incelemesi yapar.
– Danıştay incelemesinden geçirilmeyen Tüzük yok hükmündedir.
6) YÖNETMELİK
– Bakanlıklar, Kamu Tüzel Kişileri, Üniversite tarafından çıkarılan
– Anayasa, Uluslararası Anlaşma, KHK, Tüzüklerin uygulanmasını göstermek amacı taşıyan kurallardır.
NORMLAR HİYERARŞİSİ: Bir hukuk kuralının kendinden önce gelen kurallara ve en nihayetinde Anayasaya uygun biçimde hazırlanmasıdır.
- B) YARDIMCI KAYNAKLAR
– Bilimsel içtihatlar (Doktrin)
– Kazai İçtihatlar (Mahkeme Kararları)
– Örf ve Adetler
Hakimin Hukuk Yaratması
– Medeni kanunun 2. Maddesinde düzenlenmiştir.
– Hakimin somut uyuşmazlıkla sınırlı olmak üzere uyuşmazlığı temel ve yardımcı kaynaklar yoluyla gözetemediği takdirde kendisini yasa koyucu yerine koyarak hukuk ve hüküm tesis eder.
Hukuk Kurallarını Yer ve Zaman Açısından Uygulama
Yer Bakımından Uygulama:
Mülkilik kavramı gereğince ülke sınırları ile ülke toprağı sayılan heryerde hukuk kuralları uygulanır.
Zaman Bakımından Uygulama
– Anayasa değişiklik, Uluslararası Anlaşma ve Yasalar, Tüzük aksine bir hüküm yoksa Resmi Gazete de
yayımından 45 gün sonra yürürlüğe girer. (KHK ve Yönetmelik derhal yürürlüğe girer)
– Kural olarak sonra çıkan kural aksine düzenleme yoksa önceki kuralı ortadan kaldırır ve uygulanır
– Önceki kural özel nitelikli kural ise sonraki kural genel nitelikli kural ise önceki kural uygulanır
– Vergi kanunları “Hiçbir şekilde geriye yürütülemez”
– Türk ceza kanunları açısından önceki sonra, özel genel ayrımına bakılmaksızın sanık lehine olan
hükümler uygulanır.
HAK KAVRAMI
HAK: Hukuk düzeni tarafından kişilere tanınan yetkiler ile hukuk düzeni tarafından korunan menfaatler bütünüdür.
Hakkın Kazanılması:
1) Devren Kazanılması: Bir hakkın hukuki işlem ve tasarruf yoluyla ve tüm sonuçlarıyla birlikte karşı tarafa nakledilmesidir (Alım-satım, bağışlama, kira)
2) Hükmen Kazanılması (Tesisen): Kişinin iyi niyet kuralları çerçevesinde taşınır bir eşyayı 5 yıl süreyle taşınmaz bir eşyayı ise 20 yıl süreyle kesintisiz elinde tutması sonucunda hak sahibi olmasıdır.
3) Aslen Kazanılması: Taşınır, taşınmaz veya patent ve faydalı model gibi konularda kişinin bir hakkı ilk kez oluşturmasıdır.
HAK TÜRLERİ
KAMU HAKLARI ÖZEL HAKLAR
– Kamu Hukukundan kaynaklanır – Özel hukuktan kaynaklanır
– Subjektif nitelikte değildir 1) Kişisel (Şahıs Varlığı) Hakları
– Ancak kanunla düzenlenebilir 2) Malvarlığı (Ayni) Haklar
– Ancak mahkeme kararlarıyla kısıtlanabilir 3) Yenilik Doğurucu (İnşai) Haklar
– Vazgeçilemez, devredilemez.
(Yaşam hakkı, eğitim hakkı, sağlık hakkı)
ÖZEL HAKLAR
1) Kişisel Haklar
– Şahsa sıkı sıkıya bağlı haklardır
– Subjektif niteliktedir.
– Vazgeçilemez, devredilemez, feragat edilemez
– Kısıtlanamaz
(Vücut bütünlüğünü koruma hakkı, Şeref ve haysiyeti koruma hakkı)
2) Malvarlığı Hakları
– Eşyaya bağlı haklardır
– Hukuki işlemlere konu olabilir (Vazgeçilebilir, Devredilebilir)
– Kişinin iradesiyle kısıtlanması mümkündür.
Mutlak Haklar: Hak sahibine eşya üzerinde her türlü tasarruf yetkisini tanıyan hak(Mülkiyet Hakkı)
Sınırlı Haklar: Hak sahibine eşyayı kullanma yararlanma ve koruma yetkisi veren hak (Rehin, İpotek)
3) Yenilik Doğurucu (İnşai) Haklar
– Hak sahibine bir hakkın tüm sonuçları ile ortadan kaldırarak yeni bir hak oluşturma yetkisi veren haklardır. (İsim Değişikliği, Yaş Değişikliği, Boşanma Hakkı)
HAKKIN KORUNMASI
1) Dava Yolları
- a) Tespit Davaları: Bir hakkın varlığını ve bu hakka bağlı sonuçları belirlemeye yönelik icrai nitelikte olmayan davalardır. (İşe iade, delil tespit davaları)
- b) Eda Davaları: Bir hakka bağlı sonuçların yerine getirilmesine yönelik icrai davalardır. (Alacak)
2) Def-i Yolları: Hak sahibine karşı hakkın sonuçları açısından ileri sürülmesi gereken ve hakim tarafından re’sen dikkate alınmayan hukuki korumadır.
3) İtiraz Yolları: Bir hakkın varlığına yönelmiş ve hakim tarafından re’sen dikkate alınan hukuki koruma yollarıdır.
KİŞİ KAVRAMI
KİŞİ: Haklara ve borçlara sahip olabilme yetkisi tanınmış gerçek veya tüzel varlıklara denir.
GERÇEK KİŞİ
Başlangıç: Tam ve Sağ Doğum
Sona Ermesi:
1) Ölüm: Beyin ölümü
2) Ölüm Karinesi: Kişinin ölüm şüphesi yüksek bir olay içerisinde kaybolmuş olması olasılığıdır.(Uçak)
3) Gaiplik: – Uzun süre haber alınamaması (5 YIL)
– Ölüm ihtimali olan bir olayda kaybolması (1 YIL)
(Tüm hakları 100 yıl süreyle saklı tutulur.)
TÜZEL KİŞİ (Hükmü Şahıs)
TÜZEL KİŞİ: Kuruluşu, organları ve sona ermesi kanundan kaynaklanan; hak ve borçlara sahip olabilme yeteneği tanınmış gerçek kişi dışındaki varlıklardır.
TÜRLERİ
1) Kamu Tüzel Kişilikleri: Kamu hukukundan kaynaklanan kamu yararı, kamu hizmeti temeline dayanan tüzel kişiliklerdir.
Devlet: Merkez Teşkilatı, Taşra Teşkilatı, Mahalli İdareler
Meslek Kuruluşları: TÜRMOB, TMMOB, TBB, TTB
Kamuya Yararlı Dernekler: KIZILA, YEŞİLAY
Üniversiteler
2) Özel Hukuk Tüzel Kişilikleri:
- a) Medeni Kanuna Göre
DERNEK: Toplumsal bir amaç için dernek tüzüğü çerçevesinde bir araya gelmiş gerçek kişi topluluğu
Kuruluşu: BİLDİRİM – TESCİL
1) Toplumsal bir amacın belirlenmesi
2) Dernek tüzüğünün oluşturulması
3) En az 7 gerçek kişinin kurucu olarak belirlenmesi
4) Mülki İdari Amirliğe BİLDİRİM (Valilik)
5) Dernekler masasına kayıt. (TESCİL)
6) Dernek genel kurulunun toplanması
7) Tüzel kişiliğin kazanılması
VAKIF: Toplumsal bir amaç için bu amaca özgülenen taşınmaz eşya topluluğuna denir.
Kuruluşu: İZİN-TESCİL
1) Toplumsal bir amacın belirlenmesi
2) Bu amaca uygun taşınmaz tesisi
3) Tapu siciline şerh
4) Vakıf senedinin hazırlanması
5) Sulh Hukuk Mahkemesinden kuruluş İZNİ
6) Vakıflar Genel Müdürlüğüne kayıt (TESCİL)
7) Tüzel kişiliğin kazanılması
- b) Türk Ticaret Kanuna Göre
ŞAHIS ŞİRKETLERİ: Adi Komandit, Kollektif Şirket
SERMAYE ŞİRKETLERİ: Anonim, Limited, Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket
KARMA ŞİRKET: Kooperatifler
EHLİYET KAVRAMI
HAK EHLİYETİ
Medeni haklara sahip olabilme yeterliliğidir.
Gerçek ve tüzel kişiler için kişiliğin başlangıcı ile başlar, kişiliğin sona ermesiyle biter.
İlkeleri:
Eşitlik: Tüm insanların hak ehliyetine sahip olarak dünyaya gelmeleridir.
Genellik: Herhangi bir sınırlama olmaksızın ülkenin genelinde hak ehliyetinin uygulanmasıdır.
FİİL EHLİYETİ
Medeni hakları kullanabilme yeterliliğine denir.
Şartları:
1) Reşit Olmak
– 18 yaşını doldurmuş olmak
– Evlenme yoluyla reşit olmak
Olağanüstü evlenme: – 15 yaşını dolduranlar aile izni, mahkeme kararı ile
– 16 yaşını dolduranlar aile izni
– Kazai Rüşt (Mahkeme kararıyla reşit sayılması)
2) Ayırt Etme Gücüne Sahip Olmak
– Akıl zayıflığı
– Akıl hastalığı
– Müsriflik
– Uyuşturucu madde veya alkol bağımlılığı nedeniyle doğru düşünme yetisini kaybetme
3) Mahkeme Kararıyla Kısıtlanmamış Olmak
– Akıl zayıflığı
– Akıl hastalığı
– Müsriflik
– Madde bağımlılığı gibi nedenlerle mahkeme kararı ile kısıtlanmamış olmak
Türleri:
1) Tam Ehliyetliler
– Fiil ehliyetinin tüm şartlarını taşıyan gerçek kişilerdir.
– Her türlü hukuki işlemi kendi iradeleriyle gerçekleştirebilirler
– Gerçek kişilerin “Tam Ehliyetli” olduğu karinesi uygulanır
2) Sınırlı Ehliyetsizler
– Ayırt etme gücüne sahip
– Kısıtlı olmayan
– Henüz rüşt olmamış gerçek kişilerdir.
– Mal varlığının aktifini iradeleri ile artırabilirler
– Mal varlığının pasifini yasıl temsilcilerinin rızasıyla artırabilirler (VASİ, KAYYUM)
3) Sınırlı Ehliyetliler
– Mahkeme kararıyla kısıtlanmış
– Mal varlığının aktifini iradeleri ile artırabilirler
– Mal varlığının pasifini yasıl temsilcilerinin rızasıyla artırabilirler (VASİ, KAYYUM)
4) Tam Ehliyetsizler
– Hukuki işlemler “Tek taraflı bağlamazlık” kuralına tabidir.
HISIMLIK
Kasın Hısımlığı : Kişinin kan bağıyla bağlı olduğu ALT SOY ve ÜST SOY’dan oluşan akrabalık ilişkisidir.
DEDE-BABA-ÇOCUK-TORUN
Civar Hısımlığı : Kişinin alt ve üst soy dışındaki kan bağıyla bağlı olduğu akrabalarıdır.
HALA-AMCA
Sıhri Hısımlık : Evlenme yoluyla kazanılan akrabalık ilişkisidir
KAYINPEDER-KAYINVALİDE-BALDIZ
HISIMLIĞIN DERECELENDİRİLMESİ
1) Miras Hukuku Açısından
Murisin malvarlığının dağıtılması hısımlık kuralına göre yapılır
– Altsoy ve sağ kalan eşi
– Üstsoy (2. Derece)
– 2. Dereceye kadar civar hısımları
– Devlet
2) Nafaka (Bakım Yükümlülüğü)
– Altsoy ve Üstsoya bakmakla yükümlüdür.
3) Evlenme Yasağı Açısından
– Altsoy-üstsoy arasında evlenmek yasaktır
– 3. Dereceye kadar civar hısımları ile evlenme yasaktır.
– 2. Dereceye kadar sıhri hısımlar ile evlenme yasaktır.
– Evlatlıkla evlenmek yasaktır.
4) Evlat Edinme
– Altsoy üstsoyu evlat edinmesi yasaktır.
İKAMETGAH KAVRAMI
– Gerçek kişilerin yerleşim yeri – Tüzel kişilerin işlemlerinin sevk ve idare edildiği yer
1) Gerçek Kişiler Açısından
- a) TC Vatandaşı b) Yabancılar
– Yerleşim Yeri – Son yerleşim yeri
– Adrese dayalı kayıt sistemi – İkametgah tezkeresindeki adresi
– Nüfusa kayıtlı olduğu yer karnesi – Son sakin bulunduğu yer
– İlanen ikametgahın belirlenmesi – Diplomatik temsilciliği
2) Tüzel Kişi Açısından
– Tüzel kişiliğin merkezinin bulunduğu yer
– Resmi kayıtlarda yer alan ikametgah
– İlanen İkametgah
İKAMETGAHIN ÖNEMİ
1) Borçlar Hukuku Açısından
Borcun ifa yerinin belirlenmesi
– Para Borçları : Alacaklının İkametgahı
– Eşya Borçları : Sözleşme yapılırken eşyanın bulunduğu yer
– Diğer Borçlar : Borçlunun İkametgahı
2) Medeni Yargılama Açısından: Kural; dava davalının ikametgah yerinde açılır.
3) Tebligat Hukuku Açısından: Gerçek ve tüzel kişilerin ikametgahına yapılan tebligatlar geçerli sayılır.
– BORÇLAR HUKUKU –
Borç İlişkisi
Dar Anlamda: Para Borçlar
Geniş Anlamda: Borçlunun, alacaklıya karşılık yerine getirmekle yükümlü edimlerin tümüdür.
EDİM KAVRAMI
EDİM: Borçlunun borç ilişkisi içerisinde üstlendiği temel ve yan yükümlülüklerin bütünüdür
EDİM TÜRLERİ
1) Bölünebilir Edim – Bölünemez Edim:
Borç ilişkisiyle beklenen menfaat edimin parçalara ayrılması halinde ortadan kalkıyorsa bölünemez edim, beklenen menfaat ortadan kalkmıyorsa bölünebilir edim denir.
2) Sürekli Edim – Ani Edim
Ani Edim: İfa edilmekle sona eren yükümlülüklerdir
Sürekli Edim: Zaman içerisinde sürekli yükümlülükler oluşturan edimlerdir.
3) Maddi – Gayri Maddi Edim
Maddi: Cismi varlığı olan edimlerdir
Gayrimaddi: Cismi varlığı olmayan edimlerdir.
4) Olumlu – Olumsuz Edimler
Olumlu: Yapma – yerine getirme
Olumsuz: Kaçınma
BORÇLARIN KAYNAKLARI
HUKUKİ İŞLEMLER (SÖZLEŞMELER)
Sözleşme: En az iki tarafın en az bir edimin ifası amacıyla karşılıklı ve birbirlerine uygun irade beyanlarıyla hukuki ilişkileridir
İrade Beyanları
1) İcaba Davet: Tarafların sözleşme yapma iradelerini ortaya koydukları esaslı konuları kapsayan beyanlarıdır.
2) İcaba Daveti Kabul: Önsözleşme
– Taraflar beyanlarında sözleşme kurulur ise sorumlu olmaya devam eder.
– Taraflar sözleşme kurulmaz ise sorumlu değillerdir
3) İcap: Sözleşmenin esaslı konularını belirleyen temel aşamadır.
4) Kabul: Sözleşmenin kurulması için zorunlu olan ve icaba uygun olması gereken beyanlar
– Hazırlar arasında sözleşme kabul beyanı yapıldığı anda kurulmuş sayılır.
– Hazır olmayanlar arasında sözleşme kabul beyanının karşı tarafa ulaşması ile kurulmuş sayılır.
İrade ile Beyanı Arasındaki Uyumsuzluklar
İRADE SAKATLIĞI İRADE FESADI
1) Hata (Yanılma) 1) Muvazaa
2) Hile (Aldanma) 2) Zihni Kayıt
3) İkrah (Korkutma) 3) Şaka Beyanı
4) Gabin (Aşırı Yararlanma
İRADE SAKATLIĞI
1) HATA (YANILMA)
– Kişinin kendinden kaynaklanan nedenlerle iradesi ile beyanı arasındaki uyumsuzluklardır.
ESASLI HATA ESASLI OLMAYAN HATA
– Konuda Hata – Saik Hatası
– Kişide Hata – Basit Nitelikli Maddi Hata
– Nitelikte Hata (Sözleşmeden vazgeçme hakkı vermez)
– Miktarda Hata
(Sözleşmeden vazgeçme hakkı verir)
2) HİLE (ALDANMA)
– Karşı tarafın aldatıcı davranışlarına bağlı olarak sözleşmenin esaslı konularında yanılgıya düşmektir.
– Sözleşmeden vazgeçme hakkına sahiptir
3) İKRAH (KORKUTMA)
Tehdit: Kişinin kendisine veya yakınlarına gelecekte zarar verileceğini söyleyerek sözleşme yapmaya zorlamaktır.
Şiddet: Kişiye fiziksel veya psikolojik baskı yoluyla sözleşme yapmaya zorlamaktır.
– Sözleşmeden vazgeçme hakkı mevcuttur
4) GABİN (AŞIRI YARARLANMA)
– Taraflardan birinin haksız ve hukuka aykırı biçimde karşı tarafa ek yükümlükler yüklemesidir.
– Sözleşmeden vazgeçme hakkı mevcuttur
İrade Sakatlığı Sözleşmeden Vazgeçme Süreleri
HATA : Öğrenilmesinden İtibaren 1 YIL
HİLE : Öğrenilmesinden itibaren 1 YIL HEPSİNDE GENEL ZAMAN AŞIMI 10 YIL
İKRAH : Unsurun ortadan kalkması 1 YIL
GABİN : Aşırı yararlanmadan itibaren 1 YIL
İRADE FESADI
Mutlak Muvazaa: Tarafların 3. Kişileri aldatmak amacıyla gerçekte hiç yapmak istemediği bir şeyi yapmasıdır. Yapılan işlem tümüyle geçersizdir.
Nisbi Muvazaa: Tarafların 3. Kişileri aldatmak amacıyla gerçekte yapmak istediklerinden farklı bir hukuku tesis etmektir.
Zihni Kayıt: Kişinin kendinden kaynaklanan manevi nedenlerle iradesi ile beyanı arasında oluşan farklı hallerdir. İşlem hukuki olarak geçerlidir. Beyan sahibini bağlar.
Şaka Beyanı: İcap ve kabul aşamasında şaka yoluyla sarf edilen beyanların aksi ispatlanana kadar kişileri bağlamasıdır.
SÖZLEŞMEDE ŞEKİL KURALLARI
KURAL: Kanunda aksi düzenlenmediği sürece taraflar dilediği şekilde sözleşme yapmakta özgürdür.
İSTİSNA:
1) Geçerlilik Şartı
Resmi Şekil: Resmi görevli huzurunda sözleşme yapılması
Düzenleme Biçiminde Onaylama Biçiminde
Taşınmaz Satışları Şirket Kuruluşu
Yazılı Şekil: SMMM ile müşteri arasında yapılması zorunlu olan sözleşme. Kefalet sözleşmeleri.
Sözlü Şekil: Evlilik akitlerinde tarafların nikah memuru karşısında sözlü beyanlarıdır.
2) İspat Şartı: Hukuki işlemin geçerliliğini etkilemeyen fakat bu isteme bağlı hakları tanımlamaya yarayan şekil kurallarıdır.
3) İradi (Kararlaştırılan) Şartı: İşlemin geçerliliğinde etkisi olmayan tarafların kendi aralarında belirlemiş oldukları şekil kurallarıdır.
SÖZLEŞME HÜKÜMSÜZLÜK HALLERİ
1) Mutlak Butlan (Kesin Geçersizlik)
– Mutlak muvazaa
– Geçerlilik şekline aykırılık (Hukuki işlem yapıldığı andan itibaren geçersizdir)
– Ehliyet kurallarına aykırılık
– Emredici hukuk kurallarına aykırılık
– Kanuna, hukuka, adaba aykırılık
2) Nisbi Butlan (İptal Edilebilirlik)
– Hata, hile, ikrah, gabin ve nisbi muvazaa hallerinde ortaya çıkar
– Hukuki işlemin iptal edildiği tarihten sonra hüküm ve sonuç doğurması imkansız hale gelir
3) Yokluk
– İfası fiilen imkansız edimleri konu edilen hukuki işlemlere konu edilen yaptırımlardır.
SÖZLEŞMEDE TEMSİL İLİŞKİSİ
Temsil olunan tarafından verilen yetki ile veya yetkisiz biçimde temsilcinin 3. Kişilere temsil olunan nam ve hesabına hukuki işlem yapmasıdır.
1) YETKİLİ TEMSİL
- a) Kanuni – İradi Temsil
Kanuni Temsil: Kanun tarafından zorunlu kılınan temsil ilişkisi. (SMMM-Müşteri, Şirket Müdürü)
İradi Temsil: Temsil olunan açık veya örtülü biçimde belirlediği temsil ilişkisi
- b) Doğrudan – Dolaylı Temsil
Doğrudan Temsil: SMMM’in müşteri adına vergi dairesinde işlem yapması
– Temsilci sıfatı açıktır.
– Temsilci, temsil olunan nam ve hesabına hareket eder.
Dolaylı Temsil: Başkası adına araba almak ama kendi adına alıyormuş gibi
– Temsilci sıfatı gizlidir.
– Temsilci kendi namına, temsil olunan hesabına hareket eder.
2) YETKİSİZ TEMSİL
Temsil olunan tarafından açık veya örtülü bir yetki verilmeksizin temsilcinin 3. Kişilerle hukuki işlem içerisine girmesidir. Temsil olunan yapılan işleme onay verirse hukuki işlem geçerli hale gelir.
Temsil İlişkisinin Sona Ermesi
1) SÜRENİN BİTİMİ
2) İşin tamamlanması
3) İşin imkansız hale gelmesi
4) Temsilcinin ölümü (Temsil olunanın ölümü temsil ilişkisini sona erdirmez)
5) İstifa: Temsilcinin tek taraflı irade beyanı ile temsil ilişkisini sona erdirmesidir.
İstifa beyanı karşı tarafa ulaşmasından 15 gün sonra sonuç doğurur
6) Azil: Atılmış-Kovulmuş- Temsil olunan tarafından tek taraflı irade beyanı ile temsil sona ermesi
Azil karşı tarafa ulaştığı anda sonuç doğurur
HAKSIZ FİİLLER
Failin kusurlu ve hukuka aykırı davranışlarla mağdura maddi ve manevi zarar vermesidir.
Haksız Fiil Unsurları
– Hukuka aykırı davranış
– Zarar
– İlliyet Bağı
– Kusurluluk
Hukuka Uygunluk Nedenleri
1) Meşru Müdafaa
2) Zor Durum
3) Mağdurun Olaya Rızası
– Fail, mağdurun zararını kusuru oranında giderim (tazminat) borcunu üstlenir
– Haksız fiilden doğan tazminat talep süresi fiilin gerçekleştiği zamandan 2 yıl, genel zamanaşımı 10 yıl
SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME
Failin hukuka aykırı olarak mağdurun fakirleştiği oranda ve kasıtlı biçimde zenginleşmesidir
Sebepsiz Zenginleşme Unsurları
1) Hukuka aykırı zenginleşme
2) Hukuka aykırı fakirleşme
3) İlliyet Bağı
4) Kusurluluk (Kasıt)
– Fail, zenginleşilen kısmı denkleştirici adalet ilkesi uyarınca mağdura iade borcu içerisindedir.
– İade talep zamanaşımı süresi zenginleşmeden itibaren 2 yıl ve her koşulda 10 yıl
BORCU SONA ERDİREN NEDENLER
1) İFA : Borç ilişkisi ile taraflara yüklenilen edimlerin tümü ile yerine getirilmesidir.
İFA YERİ Para Borçlar : Alacaklının ikametgahı
Parça Borçları : Sözleşme yapılırken eşyanın bulunduğu yer
Diğer Borçlar : Borçlunun ikametgahı
2) İfanın Kusursuz İmkansızlığı: Tarafların herhangi bir kusuru olmaksızın edimlerin yerine getirilmesinin imkansız hale gelmesidir.
3) Alacaklı ve Borçlu Sıfatlarının Birleşmesi: Borç ilişkisinin taraflarının edimleri açısından aynı taraf.
4) İBRA : – Tek taraflı irade beyanı ile kurulur
– Borçluyu borçtan kurtarmaya yönelik işlemler
5) TAKAS : – Tek taraflı irade beyanı ile kurulur
– Aynı türde ve muaccel borç ilişkisi
– Taraflar, borç ilişkisi içerisinde takası yasaklamamış olmalıdır
6) TECDİT (YENİLEME): Önceki borç ilişkilerinin ortadan kaldırılarak taraflarca yeni bir borç ilişkisi kurulmasıdır. Zamanaşımı borcu sona erdirmez, alacaklının dava ve talep hakkı sona erdirir.
EKSİK BORÇ KAVRAMI
– Alacaklının talep yetkisi olmayan borç ilişkileridir.
– Borçlu borcu ifa etme hakkına sahiptir.
1) Müeccel Borçlar
2) Zamanaşımına Uğramış Borçlar
3) Evlenme Tellallığından Doğan Borçlar
4) Kumar ve Bahis Borçları
5) Kanuna, Ahlaka, Adaba Aykırı Borçlar
BORCUN MUACCELİYETİ
MÜECCEL MUACCEL
– Alacaklının talep yetkisi yoktur – Alacaklının ifayı talep hakkı
– Borçlu dilerse borcu ifa edebilir – Borçlu ifadan kaçınamaz
– Henüz vadesi gelmemiş – Borçlunun temerrüdü muacceliyet başlar
– Borçlunun temerrüdü nedeniyle alacaklının uğradığı
zararın giderilmesine temerrüt faizi denir.
ALACAKLININ TEMERRÜDÜ: Borçlunun sözleşmeye ve hukuka uygun bir biçimde borcu ifa etmek istemesine rağmen alacaklının ifadan kaçınmasıdır. (Geçerli bir gerekçenin olmaması)
Borçlunun Borçtan Kurtulması
1) Alacaklıya temerrüt ihtarı göndermesi
2) Mahkemeye başvrularak TEVDİ YERİ tayini ister
3) Belirlenen tevdi yerine temsil ile borçlu borçtan kurtulur.
ALACAĞIN TEMLİKİ: Alacaklının borç ilişkisinden kaynaklanan tüm haklarını yazılı bir sözleşmeyle ve borçlunun rızası aranmaksızın 3. Kişilere devrini içeren sözleşmelerdir. Yazılı şekil. Borçlunun rızası aranmaz.
BORCUN NAKLİ: Borçlunun ifa etmek zorunda olduğu tüm edimleri yazılı bir sözleşmeyle ve alacaklının rızasını alarak 3. Bir kişiye devretmesidir. Yazılı şekil. Alacaklının rızası zorunludur.
BORÇLUNUN SORUMLULUĞU
1) Sözleşme – Sebepsiz Zenginleşme: Borçlu malvarlığı ile sınırlı şahıs varlığı ile sınırsız sorumludur
2) Haksız Fiillerden Doğan Sorumluluk:
Kural : Fail oluşan zarardan kusuru oranında sorumludur.
İstisna : 1) İşçi çalıştıranın sorumluluğu
2) Motorlu taşıt işletenin sorumluluğu
3) Hayvan sahibinin sorumluluğu
4) Aile başkanının sorumluluğu
5) Ağır ve tehlikeli işlerden doğan sorumluluk
HUKUKTA SÜRE KAVRAMI
GÜN – GÜN
AY – AY (Takip eden ayın son numaralı günü)
HAFTA – HAFTA (Takip eden haftanın aynı isimli günü)
Hak Düşürücü Süreler (İTİRAZ): Bir hakka bağlı olan sürenin geçmesiyle hakkı ortadan kaldıran sürelerdir. (Sınav sonucuna itiraz)
Zamanaşımı Süreleri (DEFİ): Hakka bağlı talep yetkisini ortadan kaldırır.
Zamanaşımının Durması: Borçlunun mücbir sebep, doğal afet, ağır kaza, ağır hastalık vb. nedenler ile borcu ifa etmesinin mümkün olmamasıdır.
Zamanaşımının Kesilmesi: Borçlunun ödeme, kısmi ödeme, borç ikrarı, icra ve dava takibi vb. nedenlerle zamanaşımı süresinin kesintiye uğrayarak yeniden işlemesidir.
BORÇLAR HUKUKUNUN ÖZEL HÜKÜMLERİ
Edim Türlerine Göre Sözleşmeler
1) Mülkiyet Devir Borcu Doğuran
– Bağışlama
– Satım
– Ölüme Bağlı Tasarruflar
2) Kullandırma Borcu Doğuran
– Kira
– Ariyet
– Karz
3) İş Görme Borcu Doğuran
– Hizmet (İş) Sözleşmeleri
– Vekalet Sözleşmeleri
– Eser (istisna) Sözleşmeleri
4) Saklama Borcu Doğuran
– Vedia (Eser)
5) Garanti Borcu Doğuran
– Kefalet
– Banka Teminat
6) Karma (A-Tipik)
– Finansal Kiralama (Temlik)
– Temlik (Faktoring)
– İsim Kullanma Hakkı (Frenchiesing)
1) MÜLKİYET DEVİR BORCU DOĞURAN SÖZLEŞMELER
- a) Bağışlama Sözleşmesi: Bağışlayanın taşınır ve taşınmaz bir eşyanın veya bedeni bir çalışmanın devrini karşı tarafa üstlendiği tek tarafa borç yükleyen sözleşmedir.
- b) Satım Sözleşmesi: Satıcının satılan şeyin mülkiyetini satım bedeli karşılığında alıcıya devretmeyi üstlendiği sözleşmedir.
Satım Sözleşmesi Türleri
1) Taşınır Satım (Şekil Serbestliği)
2) Taşınmaz Satım (Resmi memur önünde düzenleme biçimde yazılı)
3) Deneme Üzerine Satım
4) Numune Üzerine Satım
5) Taksitli Satım: Satıcı satılan eşyanın mülkiyetini derhal alıcıya naklederken alıcı satım bedelini zaman içerisinde parçalar halinde öder. Alıcı taksit ödemesi içerisinde en az 2 taksiti hiç veya eksik öderse ve ödenmeyen taksit tutarları anaparanın %10 unu aşarsa tüm taksitler muaccel hale gelir
6) Artıma Yoluyla Satım
7) Mülkiyeti Saklı Tutmak Yoluyla
Satım Sözleşmelerinde Satıcını Sorumluluğu
AYIBA KARŞI SORUMLULUK
AYIP: Satılan eşyanın kendinden beklenen Menfaati gösteremeyecek derecede kusurlu olmasıdır. Satıcının sorumluluğu ayıbın satıcıya ihbarıyla başlar.
Alıcının Hakları
1) Ayıbın Giderilmesi
2) Bedelden ayıp oranında indirim
3) Ayıpsız emsalle değişim (Misli eşya için geçerlidir)
ZAPTA KARŞI SORUMLULUK
ZAPT: 3. Kişilerin satılan eşya üzerinde haciz, rehin temlik vb. üstün haklar nedeniyle mülkiyet iddiasında bulunmasıdır
Alacaklının Hakları
1) Zapt halinin kaldırılması
2) Bedel iadesi
3) Zapt olmayan emsaliyle değişim
4) Tazminat
- c) Ölüme Bağlı Tasarruflar: Kişinin ölüm sonrasında gerçekleştirmek üzere yapmış olduğu tasarruflardır. “Sıkı şekil kuralları” uygulanır.
2) KULLANDIRMA BORCU DOĞURAN SÖZLEŞMELER
- a) Kira Sözleşmesi: Kiralayanın taşınır veya taşınmaz bir eşyanın kullanım hakkını kira bedeli karşılığında kiracıya devretmeyi üstlendiği tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmedir.
Türleri: Adi Kira, Ürün Kirası
Kiracının Temerrüdü: Kira dönemi içerisinde en az 2 kiranın hiç, eksik veya geç ödenmesi durumunda kiracı temerrüde düşmüş sayılır. Kiracının temerrüdü halinde tüm kiraları muaccel hale gelir
- b) Ariyet Sözleşmesi: Taşınır veya taşınmaz bir eşyanın kullanım hakkının bedelsiz devrini içeren sözleşmedir. Ariyet alan eşyayı aslına uygun muhafaza borcu altındadır.
- c) Karz Sözleşmesi: Belli bir miktar paranın bir bedel karşılığında kullanım devrini öngeren sözleşmelerdir.
3) İŞ GÖRME BORCU DOĞURAN SÖZLEŞMELER
- a) Hizmet (İş) Sözleşmesi: Her iki tarafa da borç yükleyen sözleşmedir. Ücret iş sözleşmesinin kurucu unsurudur.
- b) Vekalet Sözleşmesi: Temsilci ve temsil olunan arasındaki hukuki ilişkiyi düzenler. Yetki, işin yapılması, tamamlanması, masraf ve giderler. Borçlar kanununda ücret zorunlu değildir. TTK zorunlu.
- c) Eser (İstisna Sözleşmesi: İş sahibi ile yüklenici arasında yapılır. İşin teslimi masraf ve giderleri ifa işin bedelinin ifası, işi iş sahibinin talebi doğrultusunda özenle tamamlamak iş sahibinin talimatları doğrultusunda ve belirlenen şekilde yüklenicinin bir eser meydana getirmeyi üstlendiği tam iki tarafa borç doğuran sözleşmelerdir.
4) SAKLAMA BORCU DOĞURAN SÖZLEŞMELER
Vedia: Bir eşyanın belirli bir bedel karşılığında aslına uygun bir biçimde muhafazasını öngören sözleşmedir. (Banka kiralık kasa)
5) GARANTİ BORCU DOĞURAN SÖZLEŞMELER
Kefalet Sözleşmesi: Borçlunun alacaklıya karşın yerine getirmekle ilgili olduğu edimlerin tümünün yazılı bir sözleşme ile 3. Kişi kefil tarafından garanti altına alınmasına kefalet sözleşmesi denir.
Kefalet Sözleşmesi Türleri
Adi Kefalet: Alacaklının edimin ifasını önce borçludan sonra kefilden talep edebileceği basit kefalet ilişkisidir.
Müteselsil Kefalet: Alacaklı isterse direkt kefile gidebilir. Kefilin borç ilişkisinin başından itibaren sorumlu olduğu kefalet türüdür.
Birlikte Kefalet: Birden fazla kefilin miktarda sınırlı veya borç ilişkisinin tümünden sorumlu olduğu kefalet ilişkisidir.
Kefile Kefalet: İlk kefilin edimi garanti borcunun başka bir kefil tarafından garanti altına alınmasıdır.
Rucuya Kefalet: Kefilin borçluya rücu hakkının başka bir kefil tarafından garanti altına alınmasıdır.
6) KARMA SÖZLEŞMELER (ATİPİK)
- a) Finansal Kiralama (Leasing): Taşırın bir eşyanın bir bedel karşılığında önce kullanım hakkının sonrada mülkiyet hakkının devrini içeren tam iki tarafa borç doğuran sözleşmelerdir.
– Kira ve satım sözleşmenin karma edim
– Taşınır eşyayı
– Yazılı şekil
– Asgari süresi 4 yıl
- b) Faktoring Sözleşmesi: Alacaklının tahsil ve talep haklarını içeren edimleri yazılı bir sözleşmeyle faktöre devretmesine faktöring sözleşmesi denir.
– Yazılı şekil
– Kambiyo senetlerine bağlı olarak
– Fatura vb belgelerle tevsik (denetleme) yapılmalıdır.
- c) İsim Kullanma Hakkı (Franchiesing): Ürün hizmet ve isim kullanım hakkının devri ve bunun karşılığında bedel ifayı içeren sözleşmedir.
BORÇLAR HUKUKUNDA ZAMANAŞIMI SÜRELERİ
Genel Zamanaşımı : 10 YIL
Haksız Fiil ve Sebepsiz Zenginleşme : 1 YIL
Hata, Hile, İkrah, Gabin : 1 YIL
Ariyet-Karz : 1 YIL
Vekalet Sözleşmesi : 1 YIL
– TİCARET HUKUKU –
1) Ticari İşletme Kavramı
2) Şirketler Hukuku
3) Kıymetli Evrak Hukuku
4) Deniz Ticaret Hukuku
5) Sigorta Hukuku
- I) TİCARİ İŞLETME HUKUKU
1) Ticari İşletme Kavramı
– Süreklilik taşıyan
– Bağımsız bir ticari niteliği olan
– Gelir elde etmeyi amaçlayan
– Esnaf faaliyetleri ile fabrikacılık faaliyetlerini aşan ticari organizasyon
Esnaf Faaliyeti
– Nakdi sermayeden ziyade bedeni çalışmaya dayanan
– Gerçek usulde vergilendirilen
– Gerçek kişi olması zorunlu tutulan organizasyonlar
Fabrikacılık: Hammadde ve girdileri üretim sürecinde nihai ürüne dönüştürme faaliyetidir.
2) Ticari İşletmenin DEVRİ
– Ticari işletme malvarlığının aktif ve pasif unsurları ile birlikte BÜTÜN (KÜL) halinde devredirilir.
– Devir tarihi itibariyle muaccel hale gelmiş hak ve alacaklardan devreden ve devralan tacirler 2 yıl süreyle müşterek ve müteselsil sorumludurlar.
– Devir tarihinden sonra doğan borçlardan Devralan Tacir sorumludur.
– Devreden tacir, hukuka ve iyi niyet kurallarına aykırı işlemler nedeniyle devralan tacire karşı 5 yıl sorumludur
3) Ticari İşletmenin REHNİ
Tacirin 3. Kişilere olan edimlerinin ifasını garanti altına almak amacıyla 3. Kişiler lehine verilen üstün haklardır.
Rehin Sözleşmesinin Şekil Unsuru (Geçerlilik Şartı)
1) Resmi memur önünde onaylama biçiminde YAZILI
2) Ticaret siciline tescil edilmelidir.
3) İlan
4) Ticaret unvanına “REHİNLİ” ibaresi eklenmelidir.
Rehin Sözleşmesinin Esasa İlişkin Unsurları
1) Zorunlu Unsurlar (Geçerlilik Şartı)
– Ticaret unvanı ve işletme adı
– Makine araç ve gereç gibi taşınır ekipmanları
– Diğer taşınır araçları
2) İhtiyari Unsurlar
– Marka ve patent hakları
– Fikri ve Sinai haklar
– Endüstriyel tasarımlar ve coğrafi işaretler
– Rehinli işletmeyi tacir alacaklının muvafakatı ile 3. Kişilere devredebilir.
– Lehine rehin tesis edilen alacaklı işletmenin sevk ve idaresine müdahil olamaz.
– Rehin hakkı kamu borçları ile kesinleşmiş işçi alacakları gibi RÜÇHAN’lıdır.
4) Ticari İşletmede MERKEZ ve ŞUBE Kavramları
MERKEZ: Ticari işletmenin işlemlerinin yürütüldüğü ticari faaliyetlerin sevk ve idare edildiği yerdir.
ŞUBE: – Tüzel kişiliğe sahip olmayan, merkezin tüzel kişiliğine dahil olan
– İflasa tabi olmayan
– Ticaret siciline tescili zorunlu olan
– Ticaret unvanına “ŞUBE” ibaresinin eklenmesi zorunlu olan
– İç ilişkilerinde merkeze bağımlı dış (3. Kişiler) ile ilişkilerde bağımsız
– Merkezden ayrı veya merkezle aynı yerde olabilir.
5) TACİR Kavramı
TACİR: Bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa kendi nam ve hesabına işleten gerçek veya tüzel kişilerdir.
Tacir Sayılanlar
1) Gerçek Kişi: – Fiil ehliyetine sahip olma zorunluluğu aranmaz.
– Küçük ve kısıtlılar tacir sıfatına sahip olabilirler. Tacir olmaya bağlanan sonuçlarda
TEMSİLCİLERİ sorumludur.
2) Tüzel Kişiler: Şahıs Şirketleri Sermaye Şirketleri Karma Şirketler
– Kollektif – LTD. ŞTİ. – Kooperatifler
– Adi Komandit – A.Ş.
– Sermayesi Paylara Bölünmüş
(Hisseli) Komandit Şti.
3) İktisadi Kamu İşletmeleri : – Çay İşletmeleri
– Kömür İşletmeleri
– TCDD
4) Amaçları Doğrultusunda İşletme İşleten Dernek ve Vakıflar
5) Adi Ortaklık Ortakları : – Borçlar Hukukuna Tabi
– Tüzel kişiliği yoktur
– Tüm ortaklar tacir sıfatına sahiptir.
6) Donatma İştiraki : – Tüzel kişiliği yoktur
– Tüm ortaklar tacir sıfatına sahiptir.
Tacir Olmaya Bağlanan Hukuki Sonuçlar
1) Ticaret unvanı seçmek ve kullanmak zorundadır
2) Ticaret siciline tescil yükümlülüğü
3) Faaliyet alanına ilişkin odalar ile meslek kuruluşlarına kayıt olma zorunluluğu
4) Fatura ve teyit belgesi düzenleme yükümlülüğü
5) Basiretli iş adamı gibi davranma yükümlülüğü
6) İş karşılığı ücret ve faiz isteme hakkı
7) Ticari örf ve adet kurallarına tabi olma
8) Ticari iş karinesine tabi olması
9) Ticari emredici kurallara tabi olma zorunluluğu
10) İflasa tabidir
11) Cezai şart ve faizden indirim talep edememesi
12) Her tacirin her türlü ihbar ve bildirimi resmi memur aracılığıyla ifa zorunluluğu
13) Hapis ve rehin hakkı
6) TİCARET UNVANI ve İŞLETME ADI
Ticaret Unvanı: Taciri; diğer tacirlerden ayırt etmeye yarayan seçilmesi ve kullanılması zorunlu olan ticaret siciline tescil ve ilanı gerekli olan ibarelerdir. Tek başına devredilemez işletme adıyla devredilir.
İşletme Adı: İşletmeyi, diğer işletmelerden ayırt etmeye yarayan seçilmesi ve kullanılması zorunlu olmayan ticaret siciline tescil gerektirmeyen ibarelerdir. Tek başına devredilebilir.
7) TİCARET SİCİLİ
Kuruluşu: Sanayi odalarının ticaret odalarının sanayi ve ticaret odalarının bulunduğu il merkezlerinde, Bakanlığı teklifi Başbakanlığın uygun bulması, Cumhurbaşkanlığının onayı ile kurulur.
Sicil İşlemleri
1) TESCİL: İlgililerin talebi, sicil memurluğunun re’sen istemi veya mahkeme kararıyla bir hukuki işlemin ticaret siciline kaydıdır.
2) TERKİN: İlgililerin talebi, sicil memurluğunun re’sen istemi veya mahkeme kararıyla sicilde yer alan bir hukuki işlemin ticaret sicilinden çıkarılmasıdır.
Sicil İşlemlerinde Usul
1) İlgililerin, sicil memurluluğunun, mahkemenin başvurusu (15 gün)
15 gün sicil ile işletme bulunduğu yer aynı ise
30 gün sicil ile işletme farklı yerde ise
2) Sicil memurluğunun re’sen inceleme aşamasıdır.
Talebi Kabul Geçici Kabul Talebi RET
(3 AY) Sicil memurluğunun bulunduğu yerdeki
Asliye Tic. Mah. RET işleminin iptali için dava açılabilir
3) Ticaret Siciline TESCİL/TERKİN
4) İlan – 3 ay içerisinde “Tescil/Terkin” işleminin iptali amacıyla dava açılabilir.
Sicilin Olumlu ve Olumsuz Etkisi
Olumsuz Etki: Tacirin ticaret sicilinde yer alan kayıtlar ile oluşacak zararlardan sorumlu tutulmasına denir.
Olumlu Etki: Tacirin sicil kayıtları nedeniyle 3. Kişilerin taleplerine karşı hukuken korunmasına denir.
Ticaret Sicilin Nitelikleri
1) Aleniyet İlkesi: Bilgi açısından herkese açıktır.
2) Kuruculuk İlkesi: Kanunun saydığı hallerde bir hukuki ilişkinin geçerliliğinin 3. Kişilere bildirildiği varsayımıdır.
3) Bildiricilik İlkesi: Sicildeki hususların başkaca bir işleme gerek kalmaksızın 3. Kişilere bildirildiği varsayımıdır
Ticaret Sicili – Tapu Sicili Farkları
1) Ticaret Sicili TACİR ve TİCARİ işletmeyi konu edinir. Tapu sicili TAŞINMAZLARI konu edinir.
2) Ticaret sicili alenidir. Tapu sicili aleni değildir.
3) Ticaret sicili kurucu-bildiricidir. Tapu sicili bildirici değildir.
8) TİCARİ DEFTERLER
ZORUNLU: Yevmiye, Envanter, Defteri Kebir, İşletme Karar, Ortaklık Pay, Genel Kurul Müzakere ve Toplantı
İHTİYARİ: Kasa, İmalat, Stok/Ambar, Puantaj, Kambiyo Defteri
Yevmiye Defteri: İşletmenin günlük işlemlerinin tarih sırasına göre kayıt altına alındığı defterdir.
Envanter Defteri: İşletmenin dönem sonu itibariyle varlıkları ile amortisman değeri taşıyan varlıklarının kayıt altına alındığı defterlerdir.
Defteri Kebir: Yevmiye defterinde yer alan kayıtların hesaplara dağıtılarak tarih sırasına göre kayıt altına alınan
Kapanış Tastiği: Yevmiye defteri her yıl HAZİRAN ayı sonuna kadar kapanış tastiği yapılmadığı sürece geçersizdir
Ticari Defterlerin Teslim ve İbrazı
TESLİM: Adli veya idari mercilere ticari defterlerin tümünün aslının sunulmasıdır.
İBRAZ: Adli veya idari mercilere ticari defterlerin uyuşmazlıkla ilgili suretlerinin sunulmasıdır.
Ticari Defterlerin Delil Niteliği
1) Ticari iş niteliğinde sayılan hallerde,
2) Kanunen zorunlu defterlerin yasa ve usule uygun tutulmuş olması halinde ticari defterler tacir lehine delil niteliği kazanır.
3) Usul ve yasaya aykırı tutulan defterler tacirin aleyhine delil niteliği alır.
9) HAKSIZ REKABET
TANIM: Tacirler arası rekabetin hukuka aykırı davranışlar ile bozulmasına denir.
Haksız Rekabet Sayılan Haller
– Kötüleme, kınama
– Taklit ürün veya hizmet
– Karışıklığa (iktisaba) yol açma
– Piyasa koşulları altında fiyat belirleme
– Sahip olunmayan belge berat ve unvanların kullanılması
Dava Türleri
1) Tespit Davaları: Haksız rekabet halinin varlığını belirlemeye yönelik icrai nitelikte olmayan davalardır.
2) Önleme (Men) Davası: Haksız rekabet halini engellemeyi amaçlayan dava türleridir.
3) Eski Hale Getirme (Düzeltme) Davaları: Piyasa koşullarının haksız rekabet önce konuma getirildiği davalardır
4) Maddi Tazminat: Tacirin haksız rekabet sonucunda zararın giderilmesi davalarıdır
5) Manevi Tazminat: Tacirin haksız rekabet sonucunda zararın giderilmesi davalarıdır
Dava Hakkı
1) Tacir
2) Tüketici (Müşteri)
3) Sanayi ve Ticaret Odaları Maddi ve manevi tazminat
4) Tüketici Kuruluşları davaları açamazlar
Zamanaşımı
Fiilden itibaren 1 yıl
Genel zamanaşımı 3 yıl
10) MARKA
Tanım: Ürün veya hizmeti diğerlerinden ayırt etmeye yarayan isim, logo, tasarım vb ibarelerdir.
Tescil: Türk Patent Enstitüsü nezdinde tescil olunur.
Koruma: 10 YIL
Yenileme: 6 AY
Kullanım Süresi: 5 YIL
Marka Türleri
1) Bireysel (Ferdi) Marka: Tek bir ürün veya hizmeti gösteren marka (NOKİA 3210, BMW X5)
2) Ortak Marka: Ürün veya hizmet grubunu gösteren marka (SA, ÜLKER, ETİ)
3) Garanti Marka: Ürün veya hizmetin belli standartları olduğunu gösteren (TSE, ISO 9001, CE)
4) Ticari Markalar
5) Hizmet Markaları
* Markaların hukuki korunması “Haksız Rekabet” davalarıyla sağlanır.
11) TACİR YARDIMCILARI
Bağımlı Tacir Yrd Bağımsız Tacir Yrd
– Hizmet akti – Vekalet sözleşmesi
– Doğrudan temsil – Dolaylı temsil
– Tacirin emir ve talimatlarına uygun davranma – Tacirin talimatlarına uygun davranma
* Ticari mümessil * Tek yetkili satıcı
* Ticari vekil * Acente
* Seyyar Tüccar Memuru * Komisyoncu
* Satış Mağazası Memuru * Tellal