İş sözleşmesinin tanımı, özellikleri ve unsurları



İŞ SÖZLEŞMESİNİN TANIMI, ÖZELLİKLERİ VE UNSURLARI

İş Sözleşmesi: Bir tarafın bağımlı olarak iş görmesi diğer tarafından da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. İş Sözleşmesinin üç unsuru vardır;

1.İş Unsuru: : iş sözleşmesine bağlı olarak çalışan işçi bir iş yapacaktır. Bu iş bedeni yada fikri olabilir.

2.Ücret Unsuru: Bir iş sözleşmensin geçerli olarak meydana gelebilmesi için bulunması zorunlu unsurdur.

3.Bağımlılık Unsuru: İş sözleşmesini konusu iş görme olan diğer sözleşmelerden ayıran en önemli unsurdur.

İş Sözleşmesinin Özellikleri

1.Özel Hukuk Sözleşmesi Olması

2.İş Sözleşmesi Karşılıklı Borç Yüklemesi

3.Devamlı Bir Sözleşme Olması

4.İşçinin Şahsına Bağlı Olması

İŞ SÖZLEŞMESİNİN ÇEŞİTLERİ

1.Sürekli ve Süreksiz İş Sözleşmesi: Nitelikleri itibariyle en çok 30 iş günü süren işlere süreksiz iş, 30 iş gününden daha uzun süren işlere de sürekli iş sözleşmesi denir. Bir sınıfın boya badanası, ufak tefek tamirat işleri süreksiz işlerdir. Süreksiz iş sözleşmelerine, Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.

2.Belirli Ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi: İş sözleşmesinde çalışılacak süre açıkça belirtilmiş (1 ay – 2 Yıl gibi) ya da durumdan işin ne zaman biteceği anlaşılıyorsa (bahçeden eriklerin toplanması gibi) bu sözleşme belirli süreli iş söz- leşmesidir. Başlangıcı belirli, bitimi belirli olmayan akitlere de belirsiz süreli iş sözleşmesi denir.

Belirli süreli iş sözleşmesi, esaslı bir neden olmadıkça, birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamaz.Aksi halde iş sözleşmesi başlangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilir. Esaslı nedene dayalı zincirleme iş sözleşmeleri, belirli süreli olma özelliğini korurlar,

İş Kanunu’na göre iş yerinde belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiye göre aynı veya benzeri bir işle belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçiye  emsal  işçi  denir.

Tam Süreli-Kısmi Süreli İş Sözleşmesi: Haftalık çalışma süresi max 45 saattir. İşçinin haftalık çalışma süresi kadar çalışmasını öngören iş sözleşmesine tam süreli iş sözleşmesi denir. İşçinin çalışma süresinin tam süreli çalışan işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlendiği iş sözleşmesine ise kısmi süreli iş sözleşmesi denir. Kısmi süreli çalışma tam süreli çalışanların 2 / 3 ü kadardır.

Çağrı Üzerine Çalışmaya Dayalı İş Sözleşmesi: İşçinin yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyul- ması halinde iş görme ediniminin yerine getirileceğinin kararlaştırıldığı iş ilişkisi Çağrı Üzerine Çalışmaya Dayalı Kısmi Süreli İş Sözleşmesidir. Bu ilişki ilk defa 4857 sayılı kanunla iş hukukumuza girmiştir.

UYARI: Taraflar süre belirlememişlerse, günde 4 saat haftalık da çalışma süresi 20 saat olarak kararlaştırılmış sayılır.

İşveren en az 4 gün önceden çağırıyı yapmalıdır.

Deneme Süreli İş Sözleşmesi: Taraflar arasında deneme süresi kararlaştırılmış ise deneme süreli iş sözleşmesi, deneme süresi kararlaştırılmamış ise deneme süresiz iş sözleşmesidir.Deneme süresi en çok 2 aydır. Toplu iş sözleş- melerinde bu süre 4 aya kadar uzatılabilir. Bu süre içinde taraflar anlaşamazlarsa tazminat ödemeden ve süre vermeden iş sözleşmesini sona erdirebilirler.

6.Takım sözleşmesi: Birden çok işçinin meydana getirdiği bir takımı temsilen bu işçilerden birinin takım kılavuzu sıfatıyla işverenle yaptığı sözleşmeye denir. Yazılı yapılmak zorundadır.

GEÇİCİ (ÖDÜNÇ) İŞ İLİŞKİSİ: işverenin işçinin yazılı onayını alarak işçiyi aynı holdinge dahil bir işyerine ya da yaptığı işe benzer işlerde çalıştırılması koşuluyla başka bir işverene geçici olarak devretmesidir. Geçici iş ilişkisi 6 ayı geçme- mek üzere yazılı olarak yapılır, gerektiğinde en fazla 2 defa yenilenebilir. İşçinin ödenmeyen ücretinden, sigorta primlerinden her iki işveren müteselsil sorumludur.

 Toplu işçi çıkartılan işyerinde toplu işçi ç ıkarma tarihin den itibaren  6 ay  içinde  geçic i iş ilişkisi kurulamaz.

 İşyerinde  grev,  lokavt  aşamasında  geçic i  işçi  çalıştırılamaz.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI

Ø    Ehliyet: Reşit, ayırt etme gücüne sahip, akli dengesi yerinde olmak(kısıtlı olmamak)

Ø     Şekil: Tüm sözleşmeler şekil şartına tabidir(yazılı olarak düzenlenir). Şekil şartına tabi olmayan iki tür sözleşme vardır. Bunlar;

Belirli süresi 1 yıldan az olan iş sözleşmesi

Belirsiz süreli iş sözleşmesidir

TARAFLARIN İŞ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN BORÇLARI

İŞÇİNİN BORÇLARI

1. Çalışma (İş görme) Borcu:  İşçi bu borcunu özenle, şahsen ve talimatlara uyarak yerine getirmekle yükümlüdür.

Çok yorgun olduğunu söyleyerek bir gün için kardeşini işyerine gönderen işçi, iş sözleşmesinden doğan İşin bizzat görülmesi borcunu ihlal etmiş olur.

2.Sadakat Borcu: İşverene karşı rekabet etmemek, güveni kötüye kullanmamak, işçileri işverene karşı kışkırtmamak, bir işçinin iş yerinde öğrendiği mesleki ve ticari sırları başkalarına aktarmaması, ve hırsızlık yapmamak vs.

3.Disiplin Borcu (Çalışma Koşullarına Uyma ve İtaat Etme Borcu): İşyerlerine uymak. Örneğin; işe zamanında gelip gitmek, talimatlara uymak, işyerinde içki sigara içmemek.

İ Ş V E R E N İ N B O R Ç L A R I

1. Ücret Ödeme Borcu: İşverenin en önemli borcudur.

2. İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemlerini Alma Borcu: İşverenler devamlı olarak en az 50 işçi çalıştırıyorlarsa;İşyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturmak,İşyeri hekimi çalıştırmak,Sanayiden sayılan işlerde iş güvenliği uzmanı olan bir veya daha fazla mühendis ya da teknik eleman görevlendirmek mecburiyetindedir.

3. İşe Uygun İşçi Çalıştırma Borcu: Ağır ve tehlikeli işlerde kadın ve çocuk çalıştırılmamalıdır.

Eşit Davranma Borcu: İş ilişkisinde veya sona ermesinde eşitlik hükümlerine aykırı davranıldığında işçi, 4 aya kadar ücreti tutarındaki tazminat (ayrımcılık tazminatı) başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir. işve- renin yukarıdaki fıkra hükümlerine aykırı davrandığını işçi ispat etmekle yükümlüdür.

İlgili Kategoriler

Hukuk Ders Notları



Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir