İdari işlemin unsurları nelerdir?



İdari işlem unsurları nelerdir?

Bilindiği gibi idari işlemin unsurları olarak beş ana unsurdan bahsedilir. Bunlar yetki, şekil, sebep, konu ve amaçtır.Bu çalışmada, öncelikle bunlara kısaca değinilecektir.

Yetki: İdare hukuku anlamında yetki, idari işlemin sadece kanunla belirlenmiş ve sınırlanmış makamlar tarafından yapılabilmesi yeteneğini ifade eder.Bu anlamda yetki, bir kişiye değil bir makama verilmiştir.Ayrıca bir hak değil, bir yükümlülüktür.[1]
Yetki unsurunun içinde kişi, konu, yer ve zaman bakımından yetki kavramları yer almaktadır.
Kişi bakımından yetki, idari faaliyet için hani makamın irade açıklamaya yetkili olduğunu; konu yönünden yetki ise belli konulara ilişkin kararların hangi idari makamlarca alınacağını ifade eder.
Yer bakımından yetki ile yetkinin kullanılabileceği coğrafi alan; zaman bakımından yetki ile de görevlinin yetkisin belli bir süre dahilinde kullanması gerektiği belirtilmektedir.[2]

Şekil: İYUK 2.maddede belirtilen şekil, hem işlemin dış görünüşünü hem de işlemin hazırlanış usulünü ifade eder.Dolayısıyla idari usul kavramını da içerdiği söylenebilir.Dış görünüşten kastedilen ise, hukuk dünyasındaki yansımasıdır.[3]
İdari işlemler kural olarak yazılı şekle tabidirler.İstisnai olarak sözlü işlemler de vardır.Ancak bir idari işlemin sözlü yapılabilmesi için açıkça sözlü şekil öngörülmelidir.

Sebep: İdari işlemden önce gelen ve idareyi belirli bir işlem yapmaya sevk eden etkenler, idari işlemin sebebi olarak gösterilebilir.Diğer bir söyleyişle idareyi işlem yapmaya sevk eden saiktir, işlemin gerekçesidir.

İdare hukukunun, özel hukukla ayrıldığı temel noktalardan birisi sebep konusudur.Özel hukukta işlemin mutlaka sebep içermesi gerekmez.Sebepsiz işlem olabilir. Ancak idare hukukunda işlemin mutlaka sebep içermesi gerekir.[4]
İdari işlemin sebebi mevzuatta açıkça belirtilmiş olabilir ya da “kamu düzeni, görülen lüzum üzerine vb.” gibi muğlak kavramlarla kapalı olarak ifade edilmiş olabilir.

Konu: İdari işlemin doğuracağı sonuç, idari işlemin konusunu oluşturur.Her idari işlem, belirli bir sonuca yönelik yapılır.Bu sonuç kanunla belirtilmiştir.İdare, bu unsur bakımından serbest değildir.Örneğin; kamulaştırmanın sonucu mülkiyetin devlete geçmesidir.İdare, mülkiyetin bir gerçek veya tüzel kişiye geçmesini sağlayacak bir kamulaştırma yapamaz.

Amaç: Her idari işlemin bir amacı vardır. Bu amaçta kamu yararıdır.Kamu yararı, idari işlemin genel amacıdır.Mevzuatta belirtilen özel amaçlarda sonuçta genel amacın içinde yer alır. İdari işlemin amacını tespit etmek için, işlemi yapanın düşüncesini, niyetini bilmek gerekir.Bu nedenle amaç unsuru, subjektif bir nitelik taşımaktadır.Ayrıca amaç unsuru, kamu düzeni ile ilgili değildir.Hakim, re’sen dikkate almaz.Davacı tarafından ileri sürülmesi gerekir.
Kamu yararı kavramının da net bir tarifi yapılmamıştır.Ancak nelerin bu kavram içine girmediği belirlenmiş, duygusal, şahsi ve siyasi amaçlarla hareket edilmesinin kamu yararına aykırı olduğu ifade edilmiştir

İlgili Kategoriler

Hukuk Ders Notları Mülakat Kavramları



Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir