ANTREPOLARIN KURULMASI VE İŞLEYİŞİ

[kubi]

Antrepoların Açılması
Antrepo işleticilerine işletme izninin verilme şartlarına uyumlu şekilde işletilmesi için gereken koşulların ve teminatların gümrük idarelerinin rejim denetimi ya da izlenmesi amacıyla yapılan idari düzenlemeler, yapılan rejim içinde amaçlanan mali hedeflerle orantılı olmalıdır (MEB, 2011: 5).
Antrepo açma ve işletme amacında olan, hüküm giymeyen, gerçek ve tüzel kişiler aşağıda verilen belgeler ile beraber en yakın gümrük müdürlüğüne başvururlar (MEB, 2011: 7):
• Antrepo yapılması düşünülen binanın başvuruyu yapan kişinin olmadığı hallerde tasarruf ve intifa senetlerinin ya da kira sözleşmelerinin orijinali ya da noter onaylı örneği,
• Antrepo yapısı ve eklerinin yerleri, cinsleri, alanları ve hacimleri, tank ve büro içeriden ile dışarıdan düzenlemelerini belirten planlar ya da krokileri ile antrepo bina ve eklentilerinin iç ve dış resimleri,
• Kamu kuruluşu ya da belediye tarafından bu durumlarını gösteren belge verirler. Bunun yanında gerçek ve tüzel kişiler için hüküm giymemiş ve kanun tarafından belirlenmiş ödenmiş sermaye tutarının varlığını gösteren bilgiler ve belgeyle örneği müsteşarlıkça verilen noter onaylı bir taahhütname ayrıca ibraz edilmelidir. Müsteşarlıkça gerekli görülen hâllerde ilave bilgi ve belge istenilebilir.
• Antrepo yapılacak binanın yapım ve işletme izinleriyle yangına karşı alınan önlemler konusunda belediyelerden verilen belge,
Antrepo açma iznine başvuranlar konuyla ilgili yükümlülüklerini de kabul etmiş sayılırlar. Daha sonra yükümlülüklerini yerine getirmezse ilk olarak gümrük idaresinde ihtar edilir. Yine de gerekli düzenlemeleri yapmaz ise verilmiş olan izni müsteşarlık tarafından geri alınır. İzni iptal edilen gerçek ve tüzel kişilere 5 yıl boyunca tekrar antrepo açma izni verilmez (Yaşar, 2007: 51).
Ancak antrepoda bulunan mallar gümrüğün onaylamış bulunduğu bir işleme tabi olduğuna dair bir beyanname ile tescil edilmiş ise bu süre 1 ay ile sınırlı kalmaktadır. Bu süre eğer mallar başka bir antrepoya nakil edilirse ilk antrepoya girdiği tarih üzerinden hesaplanır. Müsteşarlık zamanla bozulabilecek mallar için kalacakları süre konusunda bir sınırlama getirebilir. Bu 30 gün içerisinde veya müsteşarlıkça tayin edilen süre içerisinde işlemlerin bitmemiş olan mallar antrepodan tasfiye edilir (Yaşar, 2007: 51).

Antrepoda Aranacak Şartlar
Antrepoların açılması ve işletilmesi izinleri sadece ülkemizde ikamet eden kişilere verilmekte olup, antrepo açma ve işletme izniyle ilgili bazı şartlar aşağıdaki gibidir (MEB, 2011: 6):
• Antrepoların işletmecileri, Gümrük Müsteşarlığı izni ile bu haklarını uygun olan başka kişilere devredebilir.
• Gümrük antreposu işletme adayları, izin için gerekli olan belgeleri içeren ve ekonomik anlamda antreponun gerekliliğini kanıtlayan belgeleri ibraz etmekle zorunludur.
• İzin sadece ülkemizde ikamet edenlere verilir.
• Verilen izin içerisinde, antrepo kullanma şartları da yer alır.
• Verilen izin belgesinde antrepoların tipleri de olmalıdır.
Antrepo açmak için başvuru yapan gerçek ve tüzel kişilere ait yönetim kurulu üyeleri, şirketi temsile yetkili kişiler ile şirket sermayesinin yüzde on ya da daha fazlasına sahip olmalıdır. Ayrıca bu kişiler affa uğrasa bile hırsızlık, edimin ifasına fesat karıştırma, sahtecilik, iftira, güveni kötüye kullanma, suç uydurma, irtikap, suç işlemek amacıyla örgüt kurma, yalan yere yemin, hileli iflas, basit ya da nitelikli zimmet, dolandırıcılık, ihaleye fesat karıştırma, rüşvet, yalan tanıklık, muhafaza görevini kötüye kullanma suçlarını işlememiş olmalıdır. Yine 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun, 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 1567 Sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun, 4926 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ilgili maddelerinden hüküm giymemiş olması gereklidir (Yabancıoğlu, 2006: 1).
Antrepo açma niyetindeki gerçek ve tüzel kişilerle kamu kurumlan müracaatlarını antreponun denetimi altında bulunacağı Gümrük Müdürlüğü’ne yaparlar. Antrepo açma ve işletme izni Gümrük Müsteşarlığı tarafından verilir. İzin yalnızca Türkiye’de yerleşik kişilere verilmektedir. Kanunların aradığı özelliklere sahip olan gerçek ve tüzel kişiler antrepo açmak ve işletmek hususunda ilgili bakanlığa taahhütnamede bulunmak zorundadırlar. Bu taahhütnamede antrepo açma izni alacak olanlar yetkili kuruma (Arlı, 2009: 46-47):
a-Antrepoya konulacak ihraç malı için antrepolar hakkındaki yürürlükte olan ve daha sonra konulabilecek olan kanun, tüzükler ve yönetmeğin hükümlerince ve Gümrük Müsteşarlığı tarafından konuyla ilgili tebliğe uymak zorundadır.
b-Antrepolarda iç ve dış güvenliğin sağlanmasıyla antrepoya konulacak ihraç malının hazine haklarını kaybetmeyecek şekilde korunmasıyla yükümlüdür.
c-Kanunlar, yönetmelikler, tüzükler, emirler ve taahhütnamelere uyulmadığı için antrepoda bulunan ihraç mallarının hasarı söz konusu olduğunda, sorumluluğu kabul ederler. Bunun yanında, devlet haklarına ilişkin tazminat ve zarar ziyanı derhal ödeme ve vergilerini de eksiksiz ödemeyi kabul etmiş sayılırlar.
d-Antrepolara konulan ihraç malının korunması gereken fiziksel şartlar ve tadilat için gerekli önlemleri alarak, bu konuda Gümrük müsteşarlığı yönergelerine uyarlar.
e-Antrepoya alınan ihraç mallarının varsa ceza tutarını karşılaması için belirlenen ölçüde teminat vermelidirler.

Antrepoda Uyulması Zorunlu Kurallar
Antrepo işletmecilerinin uyması gereken bazı zorunlu kurallar vardır. Bunları aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür (MEB, 2011: 13):
• Antrepoların tesisatları ya da inşaat aşamalarında ya da daha sonradan meydana gelebilecek her türlü düzeltmeleri yaparlar. Antrepolarla ilgili bu gibi düzenlemelerde, müsteşarlık iznini alarak düzenleme yaparlar.
• Antrepo denetiminde görevli gümrük görevlilerinin çalışmaları için gerekli olan her türlü insani ya da mesleki gereksinimleri karşılarlar.
• Denetim için görevli memurların araç, lojman, maaşlarının fazla mesai ücretlerinin, denetim sırasında gerekli olan diğer gider ve masraflarını öderler.
• Denetim için gerekli olan fazla mesai ve çalışma ücretlerini ya Müsteşarlığa, ya da posta yoluyla ya da görevli memura öderler.
• Denetimin kolay olması için giriş ve çıkışlarla ilgili muhasebe kayıtlarını düzgün bir şekilde tutup, her zaman denetime hazır bir şekilde tutarlar.
• Antrepo kapanması halinde ise antrepo içindeki malları Müsteşarlık tarafından gösterilen yerlere taşıma, ithalat ya da ihracatını yapma ve bu masrafları karşılama sorumluluğu vardır.
• Müsteşarlığın ya da yetkili gümrük idaresinin tavsiyeleri ve isteklerini yerine getirirler.
Genel antrepoyla her türlü petrol ürünü depolanan genel ya da özel antrepo açma izni almak için başvuran gerçek ve tüzel kişiler, yatırım öncesinde, antreponun açılacağı bölgedeki ticaret odası ya da ticaret ve sanayi odasına başvururlar. Bu sayede bölgenin iç ve dış ticaret hacmi çerçevesinde ekonomik açıdan gerekli olduğu savunulan yazılı görüş alınmalıdır (Yabancıoğlu, 2006: 2).

Antrepo İşletmelerinin Gümrüğe Karşı Sorumluluğu
Antrepoyu açmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerin, antrepoya konan malların girişteki gümrük idaresi tarafından tayin edilen değer üstünden ya da konşimento, fatura veya menşe şahadetnamesi gibi kanuni belge değerleri üstünden 1918 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine Dair Kanun hükümleri çerçevesinde mali açıdan sorumludur (MEB, 2011: 13).
Antrepo işleticisiyle kullanıcılarının, malların antrepolarda olduğu zaman diliminde, gümrük gözetimi altında bulunmasını, başarılı şekilde saklanmasını sağlamak zorunda olup, mallarla ilgili gümrük idaresine karşı mali açıdan da yükümlüdür. Bu yükümlülük, malların belgeler çerçevesinde eksik ya da değişik olursa, bunların gümrük vergileri ve cezalarını tazminat olarak öderler (MEB, 2011: 13).

Gümrük Müsteşarlığınca Yapılacak İşlemler
Müsteşarlıkça transit ticaret kapsamında veya ihraç edilmek kaydıyla antrepolara konulmuş olan malların karıştırılmasına izin verilebilir. Bu mallar menşelerine bakılmaksızın serbest dolaşımda bulunan mallar ile karıştırılabilir. Bu iznin verilebilmesi için bu karıştırma işleminde malların menşelerinin karıştırılmaması önemlidir (MEB, 2011: 13).
Karıştırılma söz konusu olursa Türkiye’ deki üreticilerin menfaatlerine veya taraf olduğumuz uluslar arası anlaşma hükümlerine ters düşecek durumlar ortaya çıkabilmektedir. Serbest dolaşımda olan eşyanın karıştırılması durumunda mevzuata göre gerekli işlemin yapılması gerekmektedir. Yapılan karıştırma işleminin stok kayıtlarında ayrıntılı olarak yer alması gerekmektedir. Bu kayıtlar vesilesiyle oluşabilecek hatalar önlenebilecektir (Usta ve Hanoğlu, 2001: 131).

Antrepoların İşleyişi
Gümrük antreposuna konulan mallar serbest dolaşıma girmeyen, ithalat vergisi ve ticaret politikasının önlemlerine bakılmadan konulmakta olup, gümrük antreposuna konulması durumunda ihracata bağlı önlem kapsamına giren ihraç eşyası konabilmektedir (Usta ve Hanoğlu, 2001: 131).
Öte yandan bu malların ihracı ya da gümrük tarafından onaylanan başka bir işlem veya kullanımının olması zorunlu olup, malların satıcısı ya da göndericileri belirli, alıcıları sonra bildirilen mallar, antrepo işleticisinin sorumluluğunda antrepoya alınır. Bu yolla antrepolara konulan malların, alıcılarının tespitinin ardından tamamen veya kısmen gümrük tarafından onaylanan bir işlem ya da kullanıma tabi tutulabilir (MEB, 2011: 21).

Antrepoya gelecek ihracat malı için önceden gümrük idaresine bilgi verilir. Gümrük idaresine malın boşaltılması ve istiflenmesi hususunda izin verilmesi için dilekçe ile müracaat edilir. Gelen mal gümrük idaresi gözetiminde boşaltılarak uygun raflara istiflenir. Gelen mallar antrepo stok kayıtlarına işlenir (Arlı, 2009: 43).
Müşterilerden gelen siparişler doğrultunda, malın raflardan alınarak, antrepo içerisinde taşıma aracına yükleneceğine dair izin için gümrük idaresine bilgi verilir. Gümrük idaresi gözetimi altında yüklemenin ardından mal antrepodan çıkartılır. Mal çıkışı antrepo stok kayıtlarından düşülür (Arlı, 2009: 43).

Malların Antrepoya Kabulü
Aşağıda yazılı eşyalar Gümrük Müsteşarlığının izniyle gümrük antreposuna konmaktadır (MEB, 2011: 21):
• Üzerinde, ambalajın içinde ya da dışında üretildiği ülkeden başka bir ülke ürünü gibi görünmeyen mallar
• Boş faturaları olan ve yerli ürünlerin yabancı olduğunu gösteren, bununla ilgili düzenlemeleri, zarf, şerit,etiket, logo gibi görselleri itibariyle yabancı ürün görünümündeki ürünler,
• Ülkemize girmesi ya da transit geçişi yasak olmayan yabavı ülkelerin malları,
• FESK ya da uluslararası fikir haklarını ihlal etmeyen, ya da bu konuda şaibeye yer vermeyen fikir ve sanat ürünleri,
• Geçici depolarda kanuni süreleri dolmamış olan ve yoklamalara göre fazla çıkmayan eşyalar.

Malların Antrepodan Çıkarılması
Malların çıkarılması ya da nakli gibi işlemler yapmak için gümrük antreposundan geçici olarak malların çıkarılmasında, her çıkarmada gümrük idaresinden izin alınmaktadır. Bunun için gümrük idarelerine yazılı başvuru yapılarak, antrepo rejimine tabi olan mallarla antrepo rejimi hükümlerinin uygulanmasında gereken ayrıntılar belirtilmelidir. Malların geçici olarak çıkışı rejimin uygulanmasını olumsuzca engellemez ise gümrük çıkış iznini vermektedir. Ancak çıkış koşulları uygun olduğunda mallar antrepolardan gümrük rejimine uygun olarak çıkarılırlar (MEB, 2011: 28).

Antrepoda Bozulan (Kırılan Eşyanın) imha ve Terk İşlemleri
Antrepo içerinde alanlardan maksimum şekilde yararlanmak, malların tekrarsız, hızlı ve planlanan şekilde elleçlenmesi yapılırken malların koruyucu ve satış ambalajlarında ve malın kendisinde hasarlar meydana gelebilir. Üst yönetimin baskılarıyla zaman zaman antreponun kapasitesini maksimum kullanmak adına mallar çok sıkışık olarak yerleştirmek zorunda kalınabilir (Arlı, 2009: 43).
Ancak böyle bir durumda mallarda hasarlanmalar olabilir. Ayrıca antreponun yetersiz fiziksel koşulları nem, rutubet v.b. gibi iklim koşulları malların hasarlanmasına yol açar. İşletmeler antrepolarında bu oranı minimize etmeye çalışırlar (Arlı, 2009: 45).