Aöf strateji ve güvenlik ders notu ara dönem

[Mert Ali]

ÜNİTE : 1 (STRATEJİ ve GÜVENLİK KAVRAMLARI) STRATEJİ ve GÜVENLİK
+ Dar anlamda STRATEJİ : Askeri amaçlı kuvvetlerin kullanılmasdır.
+ Geniş anlamda STRATEJİ ise, Bir ulusun siyasi amaçlara ulaşması için ulaşılabilecek tüm Kaynaklarını kullanmasıdır
+ Genel, yüksek ve ulusal strateji milleti siyasi, ekonomik, askeri, psikolojik kaynakları savaş-barış zamanında yönlendirecek bilim, sanattır.
+ Stratejik çalışmalar anahtar kavramı Stratejidir.Soğuk savaş ile bilikte de gelişmiştir.
+stratejinin özünde Savaş vardır.
+ Güvenlik kavramı Soğuk savaşın sona erdiği 1980 lere kadar neredeyse tamamen sratejik çalışmaların gölgesinde kalıyordu
* Strateji diğer tanımı : Muharebenin savaşım amaçları doğrultusunda kullanılmasıdır.
* Strateji çalışmaların Savaş-barış ilişkisi bazı ifadeler:
-SUN TZU ya göre Stratji amacı; Savaşın önlenmesi olduğundan, salt barış zamanını ilgilendiren kavramdır
-HART : Askeri stratejiyi yalnıza savaş zamanına dai bir kavram olarak ele aldığı için CLAUSEWİTZ i eleştirmiştir.
-Nükleer silahların tahrip gücü , savaşı aşılamaz niteliğe büründürdüğü için barış zamanında da ilgilendiren kavramdır
-CLAUSEWTİZ : Strateji, yalnızca savaş zamanını ilgilendiren bir kavramdır
*Thucdides e göre savaşın Asıl nedeni : GÜÇ PEŞİNDE KOŞMA dır.
*Sun Tzu, Liddel Hart, Thucydides, Machiavelli ‘de Strateji izlerini görmek mümkündür.
*Sun Tzu – Savaş Sanatı *Clousewtiz – Savaş Üzerine
*Machiavelli – Savaş Sanatı *Liddesl Hart – Strateji,dolaylı tutum
* Modern Dönem Stratejistleri = Jomini, Hart, Von moltke, Clausewitz
*Nükleer Dönem Strateji anlayışı
-Uzmanlar genelde akademik kuruluşlarda görevli sivillerdir. –stratejistler farklı alanlarda uzmanlığa sahiptir.
-Bilimsellik, nükleer dönem stratejisinin özünü oluşturmakta. –Savaş tahribi yüksek olduğundan CAYDIRICILIK anlayışı önem kazandı
*Soğu savaş dönemi güvenlik “askeri güç kullanımı yada kullanım tehtidi ile özdeşleşmiştir.
*Soğuk Savaş döneminde güvenliği tehdit eden özne _ DEVLET tir.
*Bireyi güvenlik öznesi kabul etmeyen yaklaşım _REALİST ANLAYIŞtır.
--ASKERİ STRATEJİ muharebenin, Savaş. amacı için kullanılmasını ifade ederken, TAKTİK kavram muharebenin düzenlenmesi ifade eder.
--Güvenli çalışmalarında Soğuk Savaş sonrası dönemde Birey, Birim(Devlet) ve sistem düzeyinde güv. Özneleri olarak karışımıza çıkar
+VARŞOVA PAKTI : 14 mayıs 1955 SSCB, Arnavut, Bulgar, Çekos, D.Almam, Macar, Polon,Romanya arası iş, dostluk yardımlaşma anlaşmasıdır.B.Almanyanın NATO ya üye olmasına tepki olarak kuruldu. 1991 Prag zirvesinde Pakt sona erdi.
ÜNİTE : 2 (STRATEJİK ÇALIŞMALAR)
+Kitlesel Karşılık Stratejisi : 17 Ara. 1954 de benimsendi.Nükleeri geleşrieen SSCB nin herhangi bir atağında her gücüyle NATO nun karşılık vermesi öngörülmektedir.
+Herman KAhn “ On Thermonuclear War” başlıklı kitabı kitlesel cinayetlerin nasıl işleneileceği hakkında manevi bir broşürür.
+Uluslarasıs Ekonomik Poliitik : Uluslararsı siyasi ilişkileri ekononmi perspektifinde inceleyen akademik bir disiplindir.
+OPEC (Petrol ihraç eden ülkeler örgütü) = 1960 da Bağdat ta ki imzalana antlaşma ile kuruldu. İran, Irak, Kuveyt, Venezuela, S.Arab.
(Katar, Libya, B.Arap Emirk, Cezair, Nijerya, Ekvator, Angola ). Toplam 12 üyesi vardır.
+OAPEC (Petrol İhraç eden Arap Ülkeleri) = + Ocak 1968 Beyrut, Libya, Kuveyt, S.Arab arası antlaşmayla kuruldu.
(Cezayir, Bahreyn, Mısır, Irak, Katar, Suriye, Bir.A.Emirlik).. Toplam 10 üyesi vardır.
+ 1973 arap-İsrail sav ile OAPEC İsrail ve ABD ye petrol ambargosu uyguladı.
+PERSHİN II FÜZELERİ : Abd tarafından 1960 da kullanıldı.B.Almanyaya yerleştirildi.
+CRUİSE FÜZELERİ : Uçak gibidir pilotu oktur.II. Dünya savaşı Almanya Lonra’da kullandı.Günümüz TOMALHAREK FÜZESİdir.
+HEGA HAFTERDORN : Güv. Çalışmalrıı barış araştırmalarının Strateji çalış. Kadar yayılan pek çok kompartmana ayrıldı.
+Stratejik Çalışmaların Güv. Çalışmaları kapsamaındaki Mevcut konumu
1_Askerlik Bilimi 2_STRATEJİK ÇALIŞAMALAR 3_Realist Güv. Çalışmaları 4_Uluslarası Güv. Çalışmaları
+Soğuk Sav. Dönemi Nükleer silahlanmasının başlamasıyla, savaşların topyekun tahrip olasılığı savaşı “SAVAŞILMAMASI GEREKEN” bir olgu haline getirdi.Bu da klasik askeri uzmanlıkdan farklı bir uzmanlığa gerektirdi.
+Stratejik çalışmalar, Realist teorinin varsayımları doğrultusunda hareket eder.Devlet-merkezli ve askeri tehditler ile güç
kullanımı yönetimli analizinin kaynağı realimin temel Varsayımlarıdır.
*Stratejik Çalışmalar, Sivil uzmanlığa gerekesinim sonucu ortaya çıktı.1955-1965 Nükleer gerilimiz zirvesiye ulaşmasıyla ALTIN ÇAĞINI yaşamaya başlamıştı.
*Stratejik çalış araştırma konuları = _Büyük güçlerin savunma politikaları_Nükleer Caydırıcılık_Silahsızlanma_Sav. Maliyeti
*ULUSAL GÜVENLİK ÇALIŞMALARI, Stratejik çalışmalar alanıyla, İçeri bakımından Eşanlam taşıyan bir disiplindir.
*Nükleer silahlanmanın başlamasıyla birlikte nükleer tahrip gücü yüksek olan savaşı önlemek için Sivill uzmana ihtiyaç vardır
*Stratejik Çalışmalar ALTIN ÇAĞIN da gözlenenler:
_Realist akımın varsayımlarından yola çıkar_Doğa biliminden yararlanır_ABD merkezlidir_Politikacılara hizmet eden alandır
*Stratejik Çaışmalar ATIN ÇAĞDA eleştiriler:
_Aşırı rasyonllik_Poitika güdümlü_Vicadni,ahlaki düzeyde boşluk_3. Dünya sorunlarının göz ardı edilmesi
*Stratejik Çalışmalarının 1970 yıllarında DURAĞAN döneme girmesinin nedeni : İki kutup arası nükleer gerilimim kutuplar arası savaş tehdidinin azalması ve anlaşmaların akdedilmesiyle hafiflemesi dir.
*Yumuşama ve stratejik çalışmaların Duraklama döneminde, alanın kurumsallaşmasına katı sağlayan gelişimler;
-Ünv lerde kürsü kurulması ve alanın ders olarak okutulması_Alanla ilgili dergilerinin yayın hayatına başlaması
_Enstitülerin kurulmsı_Stratjik çalışmaların Uluslararası ilişkilerin alt disiplinine dönüşümü
*GÜVENLİK REJİMLERİ = Strajistlerin göz ardı ettiği devletler arası işbirliğine dayalı davranışları, açık veya zımni normlar olarak ve kurallar çerçevesinde düzenleyen bir sistemi açıklar.
*Stratejik çalışlmalara alternatif olarak doğan yaklaşımlar =
_Güvenlik Rejimleri_3.Dünya güvenlik okulu_Alternatif Savunma_Demokratik Barış Yaklaşımı
*Günümüz Stratejik çalışmaların, uluslararası Güv. Çalışmaları disiplinindeki yeri;
_Askerlik bilimine yakınlaştı_Uluslararası Güv. Çalış. Alt-disiplinidir_alternatifi sayılabilecek pek çok güv. Yaklaşımı mevcuttu
_Stratejik çalışmöalar realist güv. Çalışmalarının bir alt dalıdır

ÜNİTE : 3 (STRATEJİK ÇALIŞMALAR ve SAVAŞ )
+Savaş Türleri_ Coğrafi ve büyüklüğüne göre : Topyekün Savaş, Sınırlı Savaş,
_Silah kullanımına göre : Konvansiyonel Savaş,Nükleer, biyolojik, kimyasal Savşlardır.
_Yöneteme göre Savaşlar : Gerilla, Düzenli Savaş,
_Niteliklerine göre : İç savaş, Asimetrik Savaş, Dini, Etnik gibidirler.
*Topyekün : ekonomik, siyasi askerli her tülü olgunun kullanıldığı savaştır. Tüm kaynakları kullanır.
*Konvansiyonel : Silah sistemlerinin kullanıldığı savaştır.Geleneksel silah çatışma şelini temsil eder.
*Gerilla Savaşı : Düzenli değildir. Gayri- nizami bir çatış ma türüdür.
*İç Savaş : aynı ülkede yaşayan belirli kesimlerin hükümet üzerinde kontrolü sağlamak istemeleri
*Asimetrik Savaş : Düzenli değildir.
*Soğuk Savaş : Taraflar arasında silahlı çatışmalara varmaz.yoğun ideolojik ve siyasan mücadeledir.
+CENEVRE SÖZLEŞMESİ : 4 sözleşme, 3 protokolden oluşur.Savaşta zara görenleri uygulanacak hukuki yaptımları ayarlar.
*JUZ AD BELLUM : Savaşın haklı ve adil oluşu._haklı Neden_Hukuka uygun otorite, niyet, İyi niyet_Amca barışa ulaşmak
*JUS İN BELLO : Savaşta adil olma.
*Antik ÇAĞ : ST AUGUSTİNE, - Tanrı devleti adlı eseri vardır.
*OrtaÇAĞ : Thomas AQUİNAS – Summa Theologica başlıklı çalışmasına sorusuna cevap arar.
*Rönesanas ve Moders Dönem : FRANCİSCO DE VİORİA , HUGO GROTİUS
Aydınlanma : IMMANUEL KANT – Ebedi barış eseri var.Savaş bütün kötülüklerin, ahlaksal bozulmaların kaynağıdır.
* Savaş nedenleri ; _Görünenneden-temel neden _Etkili neden, izin verilen neden _Yetrli neden, gerekli neden
*görünen neden-temel neden : görünen neden savaşların ortaya çıkışını tetikleyen neden.
*etkili neden, izin verilen neden: belirli bir savaşı ortaya çıkaran belirli koşullara atfen kullanlır.
*Yeterli nende, gerekli nende: ortaya çıktığında mutlaka savaş gerektiren nedendir.
*SCHLİEFFEN PLANI : almanyanın batıda Fransa, Doğuda Rusya ile eş zamanlı savaşmasını önlemek için her iki cephede zafer kazanması amaçlı oluşturulan stratejik plan.
*YATIŞTIRMA(APPEASEMENT) POLİTİKASI : II.dünya savaşına giden dönemde İngiltere başbakanı NEVİLLE CHABERLAİN ile özdeştirilen politika.
+Savaş : Siyasal birimlerin hedeflerine ulaşmaları için şiddet kullanmaları .
+Sun Tzu, Machiavelli, Fredrich Hegel gibi düşünürler, Savaşın kaçınılmaz hatta gerekli olduğu kanısına varmışlarıdr.
+Barış arayışlarına sürüklenmenin ardından ilk kurulan cemiyet Milletler Cemiyeti dirç
+1928 de Briad Kellog paktı ve Birleşmiş milletler Şartıyla uluslararası hukukta kuvvet kullanma yasaklanmıştır.
+sosyal bilimler II.Dünya savaşından beri savaşların nedenlerini açıklamak için yoğunçaba sarfetmiştir.bu noktada en kapsamlı çalışmayı JOHN GANETT tan gelir. GARNETT e göre savaşlar, görünen-esas neden, etkili izin verici neden ve yeterli-gerekli neden ayrımlarına dayanılarak kategorize edilebilir. WALZ da Birey,birim(devlet) ve sistem, yani 3 imaj ekseninde değerlendirilebilir.
*Jean Jacques ROUSSEAU, savaşı insan doğasına dayandırmaz
*ROUSSEAU, savaşı aydınlanma döneminde savaş ve strateji kavramlarını tanımlamıştır.
*Milletler Cemiyetinde Savaş, tahkim, uluslar arası yargı ve soruşturma süreçlerinde alınan kararların ardından karara uyulmasının beklediği 3 aylık sürede yasaktır.
*BM sisteminde savaşın yasaklandığı haller ,_bir devletin aşırı silahlanması_ devletin BM ye üye olması terk etmesi
_ekonomik hegemonya tehdidinin ortaya çıkması_ nükleer silahlara sahip olması
*İkinci dünya savaşı TOPYEKÜN SAVAŞ 1a örnektir.
*Savaş türleri : Nükleer, konvansiyonel, gerilla, i.ç savaş.
*Savaşı haklı kılan ölçütlerden bazıları : _hukuka uygun otorite_Savaş son çare olmalı_haklı neden_Sav. Başarı şansı olması.
*Savaşın çıkması için OLMAZSA OLMAZ neden, GEREKLİ NEDEN dir.
*Savaşların nedenleri konusunda kullanılan analiz düzeyleri : _Birey,_Devlet,_Etkileşim,_Uluslararası etkileşim düzeyi
*Savaşların kaynağı 3 (birey-devlet-sistem ayrımına dayandıran yazar : KENNETH WALT dır.
-BM sisteminde savaş meşru müdafaa hali dışında tamamen yasaklanmıştır.
-JUS AD BALLUM savaş eylemine başvurmanın haklı olduğunu ifade eder.
-JUS İN BELLO savaş esnasında araç ve eylemlerin haklılığına ilişkindir.

ÜNİTE : 4 (STRATEJİK ÇALIŞMALARDA CAYDIRICILIK ve OYUN TEORİSİ)
+Schelling, oyun teorisi analizi geliştirdiğinden 2005’te Nobel ekonomi ödülüne layık görüldü.
+CAYDIRICILIK, soğuk savaş döneminin, nükleer strateji çağının emel kavramlarındandır.
+Caydırıcılık türleri
-genel caydırıcılık = Saldırgan taraf, Caydırıcı taraf=düşmanca ilişki durumu ve yakın-olası tehdit yoktur.
-dolaysız caydırıcılık = Saldırgan taraf, caydırıcı taraf=Yakın-Olası
-genişletilmiş genel caydırıcılık = Saldırgan,Caydırıcı, Korunan taraf= düşmanca ilişki durumu yok, yakın-olası tehdit yok
-genişletilmiş dolaysız caydırıcılık = saldırgan,Caydırıcı,Korunan taraf = Yakın-olası
+JOHN F. KENNEDY : Ancak silahların gerçekten yeterli olduğuna dair şüphemiz kalmadığında onların asla kullanılmayacağından emin olabiliriz.
+Karşılıklı teyit edilmiş yok etme kavramı, Soğuk savaş çalışmalarında “dehşet dengesi” ifadesi de kullanıldı.
+Oyun Çeşitleri = Tavuk oyunu ve Mahkum ikilemi.
*Caydırıcılık, Soğuk savaş döneminin, nükleer strateji çağının yarattığı bir kavramdır.
*1962-1983 karşılıklı caydırıcılık dönemi 1962 de ABD ile SSCB arasında çıkan Küba kriziyle başlamıştır.
*Caydırıcılık çalışmasında en çok kullanılan analiz yöntemi oyun teorisidir.
*Caydırıcılık Türleri, Caydırıcılık, G.Caydırıcılık, Dolaysız Caydırıcılık, Genişletilmiş Genel Caydırıcılık
*2. Dalga caydırıcılık çalışmalarının özellikleri = _analizler büyük oranda oyun teorisine dayanır. _Analizler ceza tehdite dayanır. _tam rasyonellik varsayımıyla çalışması_Ödül,uzlaşmayı göz ardı etmeleri.
*Esnek karşılık stratejisinin nitelikleri:
_sınırlı nükleere uzanacak hesaplı tırmanma aşaması içermesi _genel nükleer savaş içermesi
_Konvansiyonel silahlara doğrudan savunmaya yer vermesi _taktik, nükleer silahların kullanılmasını içerir.
*ABD, Sovyetler Birliği arası imzalanan SALT 1 antlaşması =_anti balistik füze (ABM) radarlarıyla ilgili sınırlandırma
_SALT 1 1972 yılında Moskova da imzalandı. _ Taraf devletler (ABM) anti balitik füzeleri başkalarına vermeyecek
*Devletler arası ilişkiler dışına çıkarak daha fazla devlet-dışı aktörlere odaklanması “4.KUŞAK” caydırıcılık çalışmasının ortak özelliğidir.
*Oyun teorisi nitelikleri = _Çatışmayı, devlet hayatının ayrılmaz parçası olarak görür._savaş analizinde kullanılır.
_pazarlık ve çatışmanın analiz edilmesiyle ilgili teoridir. _her durum matematiksel değerlere inebilir.
*n-kişi değişkenli toplamlı oyunları, Çok karmaşık olduğundan analiz edilmesi zordur, denilebilir.
*Tavuk oyunlarında, her iki oyuncu mutlak kazanamaz..