Atatürk Dönemi İç ve Dış Politika Ders Notu

Cevapla
Ahmet Urgu
Mesajlar: 24
Kayıt: 11 Eki 2016 22:16
İletişim:

01 Kas 2016 15:51

Atatürk Dönemi İç Politika

ÇOK PARTİLİ HAYAT

Chp’nin kurulması

Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk cemiyetinin şubelerinin dönüştürülmesi ile kuruldu. Ebedi Şefi M.Kemal, Milli Şefi İsmet İnönü’dür. Ekonomide devletçilik ve çift dereceli seçim sistemini savunmuştur. 1923-1926 yıllarında inkılâp kadrosunu oluşturmak için çift, 1946-2014 tek dereceli seçim söz konusudur.

En uzun süre tek başına iktidarda kalan partidir.(1923-50)

TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI (liberalizm)

Genel Başkanı- Kazım Karabekir

Önemli İsimleri- Adnan Adıvar, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele.

Ekonomide liberalizm ve tek dereceli seçimi savunmuştur.

Şeyh Sait isyanına destek verdiği gerekçesiyle kapatıldı.

Laiklik ilkesini kötüye kullandığı için kapatıldı.

T.c. ilk muhalefet partisidir.

1925 – Şeyh Sait İsyanı

Cumhuriyet rejimini değiştirmeye yönelik ilk ve son isyandır.
Şeyh Sait bu isyan sırasında İngiltere’den yardım almıştır.
İngiltere’nin amacı Türkiye ile Musul arasına tampon bir devlet kurdurarak Türkiye’nin Musul’a ulaşmasını engellemeyi amaçladı. Elazığ’da başlayan bu isyan yayılınca dönemi BB Ali Fethi Okyar isyanı bastıramamıştır. Yerine İsmet İnönü hükümeti kurulmuştur. Bölgeye ordu sevk edilerek isyan bastırıldı.

İsyanın sonuçları;

Olağanüstü hal ilan edildi.
Tahrir-i Sükûn kabul edildi.
İsyana destek veren terakkiperver kapatıldı.
Ankara ve Diyarbakır olmak üzere istiklal mahkemeleri kuruldu.
İZMİR OLAYI

Benim naçiz vücudum elbet toprak olacaktır. Ancak Türkiye cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır. ‘ sözünü söylemiştir. İstiklal mahkemeleri son kez görev yapmıştır.

BOZKURT – LOTUS OLAYI

Midilli yakınlarında Bozkurt adı verilen Türk gemimizin Lotus yakınlarındaki Fransız bir (bozkurt) temsil etmiştir. Türkiye davayı kazanmıştır. Bu olay sonucunca M.Kemal Kabotaj Kanununun çıkışını hızlandırmıştır.

RAZGRAD OLAYI

Bulgarların Bulgaristan’da bulunan Türk mezarlarını tahrip etmesi olayıdır.

VAGON – Lİ OLAYI

İstanbul’da bulunan Fransız demiryolu şirketinde çalışan Hacı Beyin şirkette Türkçe konuştuğu için işten çıkarılması olayıdır.

BURSA OLAYI

Ezanın Arapçadan Türkçeye çevrilmesiyle başlayan olaydır. Bu olay üzerine M.Kemal ‘ Bu bir dil meselesidir din meselesi değil.’ Demiştir. İlk Türkçe ezan denemesi Yerebatan sarnıcında Hafız Yaşar tarafından, ama hoparlörden ilk verilişi Fatih Camii’dir.

SERBEST CUMHURİYET FIRKASININ KURULMASI

M.Kemal’in isteği ile Ali Fethi Okyar tarafından çok partili hayata geçmek, hükümetin denetlenmesini sağlamak ve 1929 Dünya ekonomik krizine çareler üretmek için kuruldu. Kuruluşunda Atatürk’ün kız kardeşi Makbule Hanım da bulunmaktadır.

Parti ekonomide Liberalizmi, tek dereceli seçim sistemini ve kadınlara siyasi hak verilmesini talep etmiştir. Ancak partilerin içine gericiler girmesi yüzünden partiyi Ali Fethi Okyar kendisi feshetmiştir. Bu olaydan kısa bir süre sonra da menemen isyanı çıkmıştır.

Şeyh Sait isyanı-TCF kapandı.
SCF-Menemen olayı.
MENEMEN OLAYI

Derviş Mehmet ve adamlarının ‘Şeriat isteriz’ sloganlarıyla önce 2 bekçiyi sonra ise olaya müdahale etmek isteyen Asteğmen Kubilay’ı şehit etmesi olayıdır. Bu olay sonunda derviş Mehmet ve adamları Divan-ı Harp’de yargılanmıştır.

Bu olaydan sonra Atatürk zamanında bir daha çok partili hayata geçiş çalışması yapılmayacaktır.

DERSİM OLAYI

1936’da Pir Seyit Rıza’nın İngiltere destekli hükümete başkaldırmasıdır. Bunun üzerine Abdullah Bozdoğan önderliğinde Sabiha Gökçen tarafında hava harekâtı düzenlenmiştir. Bunun üzerine İsmet İnönü istifa ederken yerine Celal Bayar gelmiştir. Yapılan operasyonun adı TUNÇELİ’dir.

ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASI

Arası;
Musul Meselesi
Lozan’da çözülemeyen bu konu 1924’te İngiltere ile yapılan Haliç Konferansı’nda çözülemedi.Bu konferansta Türkiye’yi Ali Fethi Okyar katılmıştır. Sorun her iki taraf arasında çözülemeyince Milletler Cemiyeti’ne götürüldü. Cemiyet, Musul’u İngiliz mandasındaki Irak’a bıraktı. Bunun üzerine Türkiye savaş hazırlıklarına başladı. Ancak Türkiye Şeyh Sait İsyanı’ndan dolayı Musul üzerindeki etkinliğini yitirdi. Bunun üzerine İngiltere ile 1926’da Ankara Antlaşması imzalandı.

Antlaşmaya göre;

Musul İngiliz yönetimindeki Irak’a bırakılacak.
Mısır petrollerinin %10’u 25 süreyle Türkiye’ye bırakılacak.
Bu mesele Misak-ı Milliye uygun çözümlenememiştir.
Yabancı Okullar
1924 Tevhid-i Tedrisat Kanunu’na uymayan okullar kapatıldı. Bunun üzerine Fransa konuyu uluslar arası platforma taşımak istedi. Fransa’ya karşı bir direniş göstererek bu konunun uluslar arası bir platformda görüşülmesi talebini reddettik. Bu olay Türkiye’nin ilk dış politika zaferidir.

Dış borçlar
1929 Dünya ekonomik krizi sonrası Türkiye, Hoover Moratoryumu yararlanarak Fransa ile tekrar masaya oturulmuştur. Borçların lira üzerinden ödenmesine karar verilmiştir. Bu borç 1954 yılında sona ermiştir.

Nüfus Mübadelesi
Yunanistan’ın İstanbul’da daha fazla Rum bırakma isteği yüzünden bu sorun ortaya çıktı. Konu Milletler Cemiyeti’ne götürüldü. Cemiyet sorunu çözemeyince Yunan Başbakanı Eleftiros Venizilos Türkiye’ye gelerek bu sorunu çözdü. Lozan’daki karar aynen kabul edildi. (İadeyi ziyaret için İsmet İnönü Yunanistan’a gitmiştir.)

Adana – Mersin Demiryolları’nın Millileştirilmesi Sorunu
Fransa’nın elindeki bu demiryolları satın alınmıştır.

Arası
Milletler Cemiyeti’ne Giriş (1932)
İspanya’nın davetlisi olarak cemiyete katıldık. Milletler Cemiyeti kendi kuruluş felsefesinden vazgeçerek ilk defa bir ülkeyi kuruluşa davet etmiştir.

Balkan Antantı (1934)
1933 senesinde Türkiye, Yunanistan ile Samimi Antlaşması imzalandı. 1934’te ise Türkiye, Yunanistan, Yugoslavya ve Romanya arasında Balkan Antantı kuruldu. Türkiye bu antanta girmekle batı sınırlarını güvence altına almıştır. Arnavutluk İtalya’nın etkisinde, Bulgaristan ise Ege Denizi’ne girme isteği üzerinden bu antanta katılmamıştır. Türkiye’nin bu antanta katılması boğazların geri verilmesinde etkili olmuştur.

Montrö Boğazlar Sözleşmesi (1936)
1936’da Almanya Fransa’ya ait Ren, İtalya ise Habeşistan’ı işgal edince boğazlarda komisyonda olan devletler boğazdaki askerlerini geri çektiler. Bunun üzerine Türkiye boğazlardaki güvenliği sağlamak amacıyla bir konferans toplanmasını talep etti. Bunun üzerine İsviçre’nin Montrö kentinde imzalanan sözleşme ile boğazların her iki yakasında Türk askerlerinin bulunması ve komisyonun kaldırılması karar alındı. Bu karar alınırken SSCB ve Balkan Antantı üyeleri destek vermiştir.

Akdeniz Paktı (1936)
İtalya’nın etkisiyle kuruldu. Türkiye,İngiltere,Yugoslavya ve Yunanistan üyedir.

Sadabad Paktı (1937)
Türkiye, İran, Irak ve Afganistan arasında kuruldu. Türkiye bu pakta girerek doğu sınırlarını güvence altına aldı. Suriye ise Irak ile yaşadığı sınır problemleri ve Türkiye ile yaşadığı Hatay Meselesi yüzünden bu pakta girmemiştir.

Hatay’ın Anavatana Katılması (1936-1939)
1936’da Fransa Suriye’den askerleri çekti ve Hatay’ı da Suriye’ye bıraktı. Kararı kabul etmeyen Türkiye konuyu Milletler Cemiyeti’ne götürdü. Cemiyet “Sandler” adında bir araştırmacıyı bölgede araştırma yapması için Hatay’a gönderdi. Sandler yaptığı incelemeler sonucunda Hatay’daki Türk nüfusunun Arap ve Kürt nüfusundan fazla olduğunu belirten Sandler Raporu yayınlandı. Durumu kabul etmeyen Fransa 1938’de Hatay Cumhuriyeti kuruldu.Bu cumhuriyetin ilk ve son cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen, Başbakanı ise Abdurrahman Melek’tir. 1939’da İsmet İnönü döneminde Hatay meclisinin aldığı kararla Hatay anavatan’a katılmıştır.M.Kemal Hatay meselesinde Adana’da yaptığı bir konuşmada “40 yıllık Türk yurdu düşman eline esir bırakılamaz.” Demiştir.

ATATÜRK İLKELERİNİN ÖZELLİKLERİ

Atatürk’ün benim eserim dediği ilkesi; CUMHURİYETÇİLİKTİR.
Atatürk’ün vazgeçemediğim dediği ilkeler; CUMHURİYETÇİLİK VE LAİKLİK
Cumhuriyetçilik ve halkçılık birbiriyle doğru orantılıdır.
Atatürk ilkeleri 1924 AY göre 1937’de yapılan değişiklikle girmiştir.(kpss)
ATATÜRK İLKELERİ

Cumhuriyetçilik (demokrasi, parti, ulus egemenliği, seçim, seçme seçilme)

Saltanatın kaldırılması
Cumhuriyetin ilanı
Halifeliğin kaldırılması
Erkan-ı Harbiye(genelkurmay)
Umumiye Vekâleti(savaş bakanlığı)
Kadınlara seçme seçilme hakkı
Partilerin kurulması
1924 AY kabul edilmesi
Milliyetçilik (ulusal birlik ve beraberlik, ‘Türk’ kelimesi)

Halifeliğin kaldırılması
Resmi dilin Türkçe olması
Tevhid-i tedrisat kanunu
Türk alfabesinin kabulü
TTK, TDK açılması
Kabotaj kanunu
Yerli tüccarı koruma kanunu
Türk parasını koruma kanunu
TBMM’nin açılması
Laiklik (din ve vicdan özgürlüğü, akılcılık, bilimsellik)

Saltanatın kaldırılması
Halifeliğin kaldırılması
Şeriye ve evkaf vekâletinin kaldırılması
Devletin dini islamdır ibaresinin çıkarılması.
MV ve CB yemininin değiştirilmesi
Medeni kanunun kabulü
Tevhid-i tedrisat kanunu
Hayat en hakiki mürşit ilimdir, fendir.
Kılık kıyafet kanunu
Medreselerin kapatılması
Halkçılık (insan ve insanlık sevgisi, eşitlik, halkın yararına olan her şey)

Cumhuriyetin ilanı
Kadınlara siyasal hakların verilmesi
Medeni kanunun kabulü
Tevhid-i tedrisat kanunu
Millet mekteplerinin kurulması
Halk evlerinin açılması
İlköğretimin parasız ve mecburi olması
Soyadı kanunu
Aşar vergisinin kaldırılması
Toprak reformu kanunu
TBMM’nin açılması
Teşvik-i sanayi kanunu
İnkılâpçılık (çağdaşlaşma, batılılaşma, ‘yerine’ kelimesi)

Latin alfabesinin kabul edilmesi
İstanbul üniv. Açılması
Siyasal bilimler fakt. Kurulması
Güzel sanatlar fakt. Açılması
Kılık kıyafet kanunu
Miladi takvimin getirilmesi
Uluslar arası saatin getirilmesi
Uluslar arası rakamın getirilmesi
Metrik siteminin getirilmesi
Saltanatın kaldırılıp cumhuriyetin ilan edilmesi
Devletçilik (iktisat, maliye, işletme, sermaye, kalkınma)

İzmir iktisat kongresi
Misak-ı iktisat kararları
Milli bankaların kurulması
-2. Beş yıllık kalkınma planlarının hazırlanması
MTA’nın kurulması
Adana-Mersin demir yollarının getirilmesi
Merkez bankasının kurulması
Cevapla
  • Benzer Konular
    Cevaplar
    Görüntü
    Son mesaj
  • Bilgi
  • Kimler çevrimiçi

    Bu forumu görüntüleyen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 7 misafir