Sembolizm
XIX. yüzyılın ikinci yarısında parnasizme tepki olarak çıkmıştır.
- Gerçekçilik: Sembolistler gerçekçilik anlayışına karşı çıkmış, duygusallığa, insanın iç dünyasına yönelmişlerdir. Onlara göre somut varlıklar, dış dünya ile insanın duyuları arasında köprü kurmaya yarayan birer simgedir. Sembolistler, semboller aracılığıyla dış çevrenin insan üzerindeki etkilerini ve izlenimlerini anlatmışlardır.
- Benzerlikler: Evrende olan her şeyin bir bütünlük içinde olduğunu savunurlar.
- Gerçeklik ve sembol: Edebiyat dille yapılan bir sanattır. Dış dünyadaki kavramları da bu kelimeler karşılar.
- Anlam kapalılığı: Şiiri sessiz bir şarkı olarak tanımlamışlar ve müziği şiirin amacı durumuna getirmişlerdir. Şiir düşüncelere değil duygulara seslenmelidir, çünkü bir şey anlatmak için yazılmaz. Şiirde anlam kapalı olmalıdır ve herkes kendince yorum getirebilmelidir. Sözcüğün anlam değerinden çok müzikal değeri önemlidir. Anlam kapanıklığı ve farklı çağrışımlar yaratabilme amacı, bol bol mecaz ve istiarelerin kullanılmasına yol açmış, dolayısıyla dil de ağırlaşmıştır.
- Lirizm: Durgun sular, ay ışığı, alacakaranlık, tan ağartısı, perdede gezinen gölgeler ve ölüm başlıca temalardır. Lirizm, bu anlayışın en önemli öğesi durumundadır.
- Gerçeklerden kaçma, hayale sığınma, çirkinlikleri hayal yardımıyla güzelleştirme, bunlara bağlı olarak ortaya çıkan karamsarlık, sembolizmin en belirgin özelliklerindendir.
- Parnasyenlerin daha çok “sone” nazım biçimini kullanmalarına karşın, sembolistler daha çok serbest nazım biçimlerine yönelmişlerdir.
Sembolist şair ve eserleri:
Edgar Allan Poe / Çanlar, Evreka
Baudelaire / Yapma Cennet
Rimbaud / Cehennemde Bir Mevsim
Mallarme / Eski Tanrılar
Verlaine / Sözsüz Romanlar
Türk Edebiyatında ise; bu anlayışın ilk uygulayıcısı Cenap Şehabettin’dir. Ancak bu akımın en başarılı örneklerini veren Ahmet Haşim’dir. Kimi yönleriyle Cahit Sıtkı Tarancı ve Ahmet Hamdi Tanpınar gibi şairler de bu akımın izlerini taşır.