Dış ticaret işlemleri ve kambiyo mevzuatı notu

KAMBİYO MEVZUATI
VE
DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ

Giriş

Dış Ticaret Nedir?

Bir ülkenin ekonomisinde maddi refahın sağlanması için mal ve hizmetin üretilmesi ile birlikte, bunların talep edilmesi gerekmektedir. Talep edilen mal ve hizmetin belli bir bedel karşılığı el değiştirmesi veya kullanıma sunulması ticaret olarak tanımlanmaktadır.

Konu dış ticaret olduğunda ise, mal ve hizmetin bu kerre ülkeler arasında ve belli bir döviz cinsi üzerinden el değiştirmesi ve/veya kullanıma sunulmasıdır. Bundan da anlaşılacağı üzere, satılan mal ve verilen hizmetler karşılığında ülkeye döviz girişi, gelen mal ve alınan hizmetler karşılığında da döviz çıkışı olmasıdır.

Dış ticaret olarak tanımlanan ithalat ve ihracat hareketleri, her ülkenin ödemeler dengisinde önemli yer alır. İhracat ve İthalat rakamlarının arasındaki farkın diğer bir ifadeyle ticaret dengesinin ülke lehine olması, o ülkenin ekonomik bakımdan güçlü olması demektir. Bu nedenledir ki, devletler dış ticaret ödemeler dengesini sağlamak amacı ile diş ticaret hakkında önemli kararlar alırlar. Bu da o ülkenin dış ticaret rejimini belirler.

Her ülkenin kendi ekonomik yapısına göre belirlemiş olduğu dış ticaret rejimleri birbirinden farklı olması, uluslararası mal ve hizmet hareketleri her ülkede farklı işlem ve formalitelerle yürütülmesi, dış ticareti gerçekleştiren taraflar arasında farklı uygulamalardan kaynaklanan itilafların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Bu itilafların giderilmesi içinde Milletler Arası Ticaret Odası tarafından bir takım yuknesak kurallar belirlenmiştir.

Bundan da anlaşılması gereken, dış ticaret işlemleri tarafların bulundukları ülkenin dış ticaret rejmi ile uluslararası yeknesak kurallara uygun yapılması gerekmektedir.

Bu nedenle, Dış Ticareti işlemleri;

 Dış Mevzuat

 İç Mevzuat

olmak üzere, iki aşamalı olarak incelenmesi gerekmektedir.

DIŞ TİCARET

DIŞ TİCARET REJİMİ;
Bir ülkeye mal ve hizmet girişi ile ülkeden çıkan mal ve hizmet karşılığında oluşan döviz giriş ve çıkışını kontrol eden kısıtlama ve teşvikler ile bunların esasların bütünüdür.

KAMBİYO İŞLEMLERİ
Kambiyo, Latince bir kelime olup, değiştirme bozdurma değer anlamına gelmektedir. Diğer bir ifadeyle, para ya da para yerine geçen değerlerin değiştirilmesi, alım satımıyla ilgili işlemleri ifade etmektedir.

Kambiyo Mevzuatı ise, Bir ülkenin yabancı parayla yapmak zorunda olduğu ödemeleri ve tahsilatları düzenleyen kuralların tümünü ifade eder.

ÜLKEMİZ DIŞ TİCARET REJİMİ VE KAMBİYO MEVZUATI
Ülkemiz Kambiyo Mevzuatı, 25 Şubat 1930 tarihinde yürürlüğe giren Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında çıkarılan 1567 sayılı Kanun ve bu Kanuna kapsamında 11.8.1989 tarihinde yürürlüğe giren Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki 32 sayılı Kararla düzenlenmiştir.

Kambiyo Mevzuatı;

– Dış Ticaret Mevzuatı
– Türk Parasının Kıymetinin Koruma (T.P.K.K) Mevzuatı,

olarak iki gurupta toplanır.

Dış Ticaret Mevzuatı
– Anlaşmalar
– İthalat/İhracat Rejim Kararları
– İthalat/İhracat Yönetmelikleri, Tebliğleri

oluşturur.

Dış Ticaret Mevzuatının Konusu, ticari nitelikteki dışalım ve dış satımıdır. Ülkemizde, ticari nitelikteki dışalım ve dışsatım işlemleri; anlaşmalar ithalat ve ihracat rejimleri ile bunlara dayanılarak yayınmlanan yönetmelik, sirküler ve ilgili kuruluşlarca çıkarılan talimatlar esasları içinde yapılır.

T.P.K.K Mevzuatı
– T.P.K.K. Hakkında 1567 Sayılı Kanun
– T.P.K.K. Hakkında 32 sayılı Karar
– T.P.K.K. Hakkında Tebliğleri

oluşturur.

T.P.K.K. Mevzuatının konusu ise, genel olarak döviz, Türk lirası senetler ve tahviller, değerli maden, taş ve eşyalar, taşınabilir değerler ve ticari senetlerle ödemeyi sağlayan her türlü türden araç ve belgelerin ülkeden ithalatı ya da bunların ihracatı ile ilgili işlemleri düzenleyen kuralların bütünü olarak tanımlanabilir.

32 sayılı Karar’ın Amacı:
Türk parası kıymetini korumak amacıyla, Türk parasının yabancı paralar karşısındaki değerinin belirlenmesine, döviz ve dövizi temsil eden belgelere (menkul değerler ve diğer sermaye piyasası araçları dahil) ilişkin tüm işlemler ile dövizlerin tasarruf ve idaresine, Türk parası ve Türk parasını temsil eden belgelerin (menkul değerler ve diğer sermaye piyasası araçları dahil), ithal ve ihracına, kıymetli maden, taş ve eşyalara ilişkin işlemlere, prim tahsili suretiyle bedelsiz ithal izni vermeye, ihracata, ithalata, özelliği olan ihracat ve ithalata, görünmeyen işlemlere, sermaye hareketlerine ilişkin kambiyo işlemlerine ait düzenleyici, sınırlayıcı esaslar bu Karar ile tayin ve tesbit edilmiştir.

Bu Karar’a ve bu Karar’ın uygulanması amacıyla Bakanlık’ça yayımlanacak tebliğlere muhalefet 1567 sayılı Kanun’la ek ve tadillerine muhalefet sayılır.
Çeşitli kanunlar ve uluslararası anlaşmalarda yer alan özel hükümler saklıdır.

TANIMLAR

32 Sayılı Karar’da yer alan tanımlar;

Türkiye’de yerleşik kişiler: Yurt dışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahipleri dahil Türkiye’de ikametgah sahibi gerçek ve tüzel kişiler ile yerleşmek niyetiyle bir takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak 6 aydan fazla oturanları, (Dışarıda yerleşik kişilerden Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre bir sermaye tahsisi suretiyle Türkiye’de şube açmış olan veya bir şirkete katılmış veya şirket kurmuş gerçek ve tüzel kişiler yalnızca bu faaliyetleri dolayısıyla Türkiye’de yerleşik sayılırlar)

Dışarıda yerleşik kişiler: Türkiye’de yerleşik sayılmayan gerçek ve tüzel kişileri,
Yolcu: Geçerli pasaport veya pasaport yerini tutan belgeler taşıyan ve Türkiye’ye girmek veya Türkiye’den çıkmak üzere Maliye ve Gümrük Bakanlığı’nca tesbit edilen giriş ve çıkış kapılarına gelen kişileri,
Türk parası: Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre Türkiye’de tedavülde bulunan veya tedavülden kaldırılmış olsa bile değiştirme süresi dolmamış olan paraları,
Türk parası ile ödemeyi sağlayan belgeler: Türk parası ile ödemede bulunmayı sağlayan ticari ve adi senetler, kredi mektubu, kredi kartı, seyahat çekleri, havale, mektup gibi her türlü belge ve vasıtaları,
Efektif: Banknot şeklindeki bütün yabancı ülkeler paralarını,
Döviz (kambiyo): Efektif dahil yabancı parayla ödemeyi sağlayan her nev’i hesap, belge ve vasıtaları,
Kisaca;
– Efektif dahil yabancı para cinsinden ifade edilmiş olmak kaydıyla milli ve yabancı bankalardaki hesaplarda bulunan alacakları,
– Yabanc para cinsinden düzenlenmiş police, bono, çek gibi kambiyo senetleri ile tahviller ve menkul kıymetler konusu alacakları,
– Yabancı para cinsindeki taahhütler ile yabancı ülke bankonotlarını,

Ifade eder.

Menkul kıymetler: Sermaye ve para piyasalarında işlem gören her türlü Türk ve yabancı menkul kıymetleri, (menkul kıymet yatırım fonu katılma belgesi bu Karar’ın uygulanmasında menkul kıymet olarak mütalaa olunur)
Diğer sermaye piyasası araçları: Menkul Kıymetler dışında kalan ve Sermaye Piyasası Kurulunca belirlenen sermaye piyasası araçlarını,
Kıymetli madenler: Her tür ve şekilde altın, gümüş ve platini,
İşlenmemiş altın: En az 995/1000 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkca belirlenen barlar veya külçeler halindeki altını,
İşlenmiş altın: 995/1000’den daha düşük saflıkta, gerek bir işçilik uygulanarak ziynet veya süs eşyası haline dönüştürülmüş, gerekse içine ilave madde katılarak veya katılmaksızın alım-satım yapılan altını,
İşlenmemiş gümüş: En az % 99,9 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkça belirlenen bar, külçe veya granül halindeki gümüşü,
İşlenmiş gümüş: % 99.9‘dan daha düşük saflıkta, gerek işçilik uygulanarak ziynet veya süs eşyası haline dönüştürülmüş, gerekse içine ilave madde katılarak veya katılmaksızın alım satımı yapılan gümüşü,
İşlenmemiş platin: En az % 99,5 saflıkta, nitelikleri Müsteşarlıkça belirlenen barlar veya külçeler halindeki platini,
İşlenmiş platin: Gerek işçilik uygulanarak ziynet veya süs eşyası haline dönüştürülmüş, gerekse içine ilave madde katılarak veya katılmaksızın alım satımı yapılan platini,
Kıymetli taşlar: Elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet ve inciyi,
Kıymetli eşya: Kıymetli madenler veya kıymetli taşlardan yapılmış ya da bunları içeren eşyaları,

TÜRK PARASI, DÖVİZ İLE KIYMETLİ MADEN, TAŞ VE EŞYALARA İLİŞKİN HÜKÜMLER

Türk Parası
– Türk parası ve Türk parasıyla ödemeyi sağlayan belgelerin yurda ithali ile aşağıda belirlenen esaslar çerçevesinde ihracı serbesttir.
– Türkiye’de yerleşik kişiler ile, dışarıda yerleşik kişiler, bankalar ve özel finans kurumları vasıtasıyla yurt dışına serbestçe Türk parası gönderebilirler.
– Yolcuların beraberlerinde en çok 5.000.- ABD Doları karşılığı Türk parasını yurt dışına çıkarmaları serbesttir.
– Türk parası ile ödemeyi sağlayan belgelerin ihracı serbesttir.
– Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de Türk parası ile ödeme, tahsilat ve tevdiatta bulunmaları serbesttir.
– Bankalar ve özel finans kurumları, ithalat, ihracat ve görünmeyen işlemler dışındaki yurt dışına yapılan 50.000.- ABD Doları karşılığını aşan Türk lirası transferlerine ilişkin bilgileri, transfer tarihinden itibaren 30 gün içinde Bakanlıkça belirlenecek mercilere bildirirler.

Döviz
– Türkiye’ye döviz ithali serbesttir.
– Türkiye’de yerleşik kişilerin beraberlerinde döviz bulundurmaları, bankalar, özel finans kurumları, yetkili müesseseler, PTT ile kıymetli maden aracı kuruluşlarından döviz satın almaları, dövizleri bankalarda açacakları döviz hesaplarında tutmaları, efektif olarak kullanmaları, bankalar ve özel finans kurumları vasıtasıyla yurt içinde ve yurt dışında tasarruf etmeleri serbesttir.
– Türkiye’de yerleşik kişilerin, dışarıda yerleşik kişilerden, Türkiye’de yapacakları işlemler nedeniyle döviz kabul etmeleri serbesttir.
– Dışarıda yerleşik kişiler; bankalar, özel finans kurumları, yetkili müesseseler, PTT ve kıymetli maden aracı kuruluşlarından döviz satın alabilirler.
– Türkiye’de yerleşik kişiler ile dışarıda yerleşik kişilerin, bankalar ve özel finans kurumları vasıtasıyla yurtdışına döviz transfer ettirmeleri serbesttir.
– Bankalar ve özel finans kurumları, ithalat, ihracat ve görünmeyen işlemler dışındaki yurtdışına yapılan 50.000.- ABD Doları ve eşiti dövizi aşan transferlere (Döviz tevdiat hesaplarından yapılan transferler dahil) ilişkin bilgileri, transfer tarihinden itibaren 30 gün içinde Bakanlıkça belirlenecek mercilere bildirirler.
– Yolcular 5.000.- ABD Doları veya eşitine kadar efektifi beraberlerinde yurtdışına çıkarabilirler.
– Dışarıda yerleşik kişiler ile Türkiye’de yerleşik sayılmakla birlikte yurtdışında çalışan Türk uyruklu kişiler, yurda girişlerinde beyan etmiş olmak, Türkiye’de yerleşik kişiler ise görünmeyen işlemler çerçevesinde Bankalar ve özel finans kurumlarından döviz satın aldıklarını tevsik etmek kaydıyla 5.000.- ABD Doları veya eşitini aşan miktarlardaki efektifi beraberlerinde yurtdışına serbestçe çıkarabilirler.

Kıymetli madenler, taşlar ve eşyalar
– Kıymetli madenler, taşlar ve eşyaların Dış Ticaret Rejimi esasları dahilinde Türkiye’ye ithali ve ihracı serbesttir. Ancak, işlenmemiş kıymetli madenlerin ithal ve ihracında gümrük idarelerine beyan verilmesi esas olup, ithalat ve ihracat Rejim, Karar ve Yönetmelikleri uygulanmaz. İşlenmemiş kıymetli madenlerin ithali, Merkez Bankası ile kendi mevzuatlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla Kıymetli Madenler Borsası üyesi Kıymetli Maden Aracı Kuruluşları tarafından yapılır. Ancak, Kıymetli Madenler Borsası üyesi aracı kuruluşlar ithal ettikleri işlenmemiş kıymetli madenleri üç iş günü içinde Borsaya teslim etmek zorundadır.
– Kıymetli madenler, taşlar ve eşyaların yurt içinde alım ve satımı serbesttir. Ancak yurt içinde cevherden her tür ve şekilde üretilen kıymetli madenlerin alım ve satım işlemleri de Borsa tarafından düzenlenecek yönetmeliklerle belirlenecek esaslara göre İstanbul Altın Borsasında yapılır.

– Yolcular, beraberlerindeki kendilerine ait değeri 15.000.- ABD Dolarını aşmayan ve ticari amaç taşımayan ziynet eşyası niteliğinde kıymetli madenlerden ve taşlardan yapılmış eşyaları yurda getirebilirler ve yurtdışına çıkarabilirler. Daha fazla değerdeki ziynet eşyalarının yurtdışına çıkarılması, girişte beyan edilmiş olmasına veya Türkiye’de satın alındığını tevsik etme şartına bağlıdır.
– Merkez Bankası ve Kıymetli Maden Aracı Kuruluşları ithal ettikleri işlenmemiş kıymetli madenlerin yurt içindeki alım ve satım işlemlerini sadece İstanbul Altın Borsasında yaparlar. Şu kadar ki ziynet veya süs eşyasına dönüştürülmüş şekli hariç olmak üzere Borsa’da hangi tür ve şekilde kıymetli madenlerin işlem göreceği ve teşekkül ettirilecek piyasalar Borsa tarafından düzenlenecek yönetmeliklerle belirlenir.

İTHALAT

Tanımı:
Alıcı ile satıcı arasında mal teslim şekil ve şartları ile mal bedelinin ödenmesi hususunda varılan mutabakat doğrultusunda, bir ülkeye diğer bir ülkeden hem uluslararası mevzuat hem de o ülkenin iç mevzuatına uyularak yapılan mal alımına ithalat denilmektedir.

Ülkemiz İthalat Rejmi uyarınca ithalat işlemleri;
Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca vergi numarası verilen her gerçek kişi ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan kişiler ortaklıkları ithalat işlemlerini yürütebilir.

İTHALAT MEVZUATI UYGULAMA ESASLARI GENEL BİLGİLER

İthalat bedelleri, ithalatçı ile ihracatçı arasındaki sözleşmeye ve uluslararası kurallar ile bankacılık teamüllerine göre bankalar aracılığıyla konvertibl döviz veya TL olarak ödenir

 Ödemeler
● Banka kaynaklarından,
● İthalatçıya ait DTH’den,
● Alışı yapılmamış ihracat bedelinden mahsuben,
● Kredi kartından,
● Sermaye hareketlerine ilişkin hükümler çerçevesinde sağlanan kredilerden,

karşılanmak suretiyle yapılabilir.

Bankalarca, İthalat bedelinin ödenmesini teminen çek düzenlenmez.

Kambiyo Mevzuatımıza göre; Terkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla bedeli ithalattan önce ödenen veya ödeneceği taahhüt edilen ödeme şekillerinde ödeme tarihinden itibaren 180 gün içinde ithalatçılarca GB’nin aracı bankaya ibraz edilmesi gerekir.
Bu süre içinde ithalat hesabını (kambiyo hesabını) kapatılmayan ithlatçı firmalar, aracı banka tarafından Kambiyo Müdürlüklerine bildirilir.

Ancak, 30.12.2006 tarihinde 32 sayılı Kararda yapılan değişiklikle İTHALATTA KAMBİYO HESABININ TAKİBİ KALDIRILMIŞTIR.

İHRACAT
Tanım
Alıcı ile satıcı arasında mal teslim şekli ve şartı ile mal bedelinin ödenmesi hususunda varılan mutabakat doğrultusunda, bir ülkeden diğer bil ülkeye hem uluslararası mevzuat hemde o ülkenin iç mevzuatına uyularak yapılan mal satımına ihracat denilmektedir.

İhracat Yönetmeliği’nde İhracat, ‘’bir malın yürürlükteki İhracat Mevzuatı ile Gümrük Mevzuatına uygun şekilde Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılmasını veyahut Müsteşarlıkça ihracat olarak kabul edilecek sair çıkış ve işlemler’’ olarak,

İhracatçı: ‘’İhraç edeceği mala göre ilgili ihracatçı birliğine üye olan, gerçek usulde vergiye tabi ( tek vergi numarası sahibi) gerçek ve tüzel kişi tacirler, Esnaf ve Sanatkar Odalarına kayıtlı olup üretim faaliyetiyle iştigal eden esnaf ve sanatkarlar ile joint-venture ve konsorsiyumlar’’ı olarak,

ifade edilmektedir.

İHRACAT MEVZUATI UYGULAMA ESASLARI GENEL BİLGİLER

İhracat Bedellerinin Tahsili
Ihracat bedelleri, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar, bu Karara ilişkin 2008/32-34 sayılı Tebliğ ve Hazine Müsteşarlığı tarafından buna ek olarak yapılacak düzenlemeler çerçevesinde ihracatçı ile ithalatçı arasındaki sözleşmeye ve uluslararası kurallar ile bankacılık teamüllerine göre Merkez Bankası tarafından belirlenen konvertibl dövizler veya Türk Lirası olarak tahsil edilir.

8 Şubat 2008 tarih 26781 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki 32 sayılı Kararda Değişiklik yapılmasına ilişkin 2008-32/34 sayılı Tebliğ uyarınca;

İHRACAT BEDELLERİ, İHRACATCININ SERBEST TASARRUFUNA BIRAKILMIŞTIR

İhracat bedelinin SERBEST TASARRUFU ifadesi

İhracatçı firma, ihraç konusu malın bedelini;

 Yurt dışında bırakabilir
 Yurda getirip ihracat bedeli olarak alış yapabilir (Türk Lirasına çevirir)
 Yurda getirip alış yapmadan Döviz Tevdiat Hesabında (DTH) tutabilir

anlamındadır.

Not: Şirket kayıtlarının mali açıdan denetimi eskiden olduğu gibi devam etmektedir.

Bankalarca ihracat alışlı talep eden ihracatçı firmadan başka bir belge aramaya gerek kalmaksızın sadece firma beyanı ile gümrük beyannamesine (GB) ilişkin bilgilerin DAB’a yazılması mümkün bulunmaktadır. Türk Lirası üzerinden yapılan ihracatta firmanın talep etmesi halinde DAB düzenlenir. Ancak özel fatura ile yapılan ihracatta ilgili diğer kurumların görüş ve talimatlarına göre hareket edilmesi gerekmektedir.

Peşin Döviz/Prefinansman

Peşin döviz karşılığında ihracatın 18 ay içinde gerçekleştirilmesi zorunludur. Ancak gemi inşa ve ihrac (hazır gemi hariç) bedeli olan peşin dövizde bu süre 24 aydır. Dahilde İşleme İzin Belgesi ve Vergi, Resim ve Harç İstisnası Belgesikapsamında ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faliyetlerle ilgili olarak sağlanan peşin dövizlerin kullanım süresi belge süresi (ek süreler) kadardır. İade edilen veya süresi içinde ihracatı gerçekleştirilmeyen peşin dövizler prefinansman (yurt dışı kredi) hükümlerine tabi olur. Prefinansman (yurt dışı kredi) hükümlerine tabi hale gelen peşin dövizlerin, ihracat taahhüt sürelerinin ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde uzatılması halinde, alıcının muvafakat etmesi kaydıyla kullanım süreleri de verilen ek süre kadar uzatılmış sayılır. Alıcıdan temin edilen prefinansman peşin döviz hükmündedir.

İhracat Bedellerinin Getiriliş Şekilleri

İhracat Bedelleri;
– Bankalar aracılığı ile havale şeklinde,
– İthalatçı, ihracatçı veya bunlar adına hareket ettiğini beyan eden Türkiye’de veya dışarıda yerleşik üçüncü kişilerce efektif olarak,
– İthalatçı, ihracatçı veya bunlar adına hareket ettiğini beyan eden Türkiye’de veya dışarıda yerleşik üçüncü kişilerce çek olarak,
– Kredi kartının yurt dışından verilmiş olması şartıyla, kredi kartı ile,
– Yürürlükteki kambiyo mevzuatına aykırı olmamak üzere ihraçatçı ile ithalatçı arasında mutabık kalnınan diğer yöntemlerle,

tahsil edilebilir.

İhracat bedeli Türkiyede’ki bankalarca yurt dışındaki bankalar ile gerçek veya tüzel kişilere açılan kredilerden karşılanabilir.

Efektif olarak getirilen ihracat bedellerinin gümrük idarelerine DBT’yle (Döviz Beyan Tutanağı) onaylatılması gerekmektedir.(Türkiye’de ikamet etmeyenlere döviz karşılığı yapılan satışlarda DBT aranmaz)

İHRACAT ŞEKİLLERİ

GENEL ESASLAR
İhracat işleminin başlaması için ihracatçıların, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine onaylattıkları gümrük beyannamesi ile ihracatın yapılacağı gümrük idaresine başvurmaları gerekir.

Ön İzne Bağlı İhracat
ihracı uluslararası anlaşma, kanun, kararname ve ilgili sair mevzuat uyarınca belli bir merciin ön iznine bağlı malların ihracatında, ilgili mercilerden ön izin alındıktan sonra ihracat mevzuatı hükümleri uygulanmak suretiyle yapılmaktadır

Kayda Bağlı İhracat
İhracı kayda bağlı mallar, Müsteşarlıkça yayımlanacak Tebliğ ile belirlenir. Kayda Bağlı Mallar listesi kapsamındaki malların ihracından önce gümrük beyannamelerinin İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince kayda alınması gerekir. İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince kayda alınmış gümrük beyannamesinin gümrük idarelerine sunulma süresi, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğinin onay tarihinden itibaren uzatılmamak üzere otuz gündür. Ancak, ülkemiz ihraç ürünlerine miktar kısıtlaması uygulayan ülkelere yapılan, kısıtlama kapsamındaki malın ihracına ait kayıt meşruhatı düşülerek onaylanmış gümrük beyannamelerinin gümrük idarelerine sunulma süresi, otuz günden daha kısa veya daha uzun olarak Müsteşarlıkça belirlenebilir.
Kayda Bağlı İhracat Listesindeki mallar;
1- Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu primi kesintisine tabi maddelerin ihracı,
2- Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan ödeme yapılan maddelerin ihracı,
3- Ülkemizde kredi karşılığı kurulan tesislerin bedelinin malla geri ödenmesine ilişkin özel hesaplar çerçevesinde ihracat,
4-Ülkemiz ile Rusya Federasyonu arasındaki doğalgaz anlaşması çerçevesinde ihracat,
5- Ülkemiz ihraç ürünlerine miktar kısıtlaması uygulayan ülkelere yapılan kısıtlama kapsamındaki maddelerin ihracı,
6- Birleşmiş Milletler Kararları uyarınca ekonomik yaptırım uygulanan ülkelere ihracat,
7- 10/6/2005 tarihli ve 25841 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik kapsamında sertifikayı haiz mallar
8-İşlem görmemiş zeytinyağı ve işlem görmüş dökme veya varilli zeytinyağı,
9-Meyan kökü,
10-Ham lületaşı ve taslak pipo,
11-Ozon tabakasının korunmasına dair Viyana Sözleşmesi ile bu sözleşmeye ait Protokoller ve değişiklikler kapsamındaki malların sadece söz konusu düzenlemelere taraf ülkelere yönelik ihracatı,
12-Torba, çuval ve kutulu halde işlem görmemiş zeytin,
13-Orijinal bağırsak,
14-Canlı koyun, kıl keçisi, büyükbaş hayvan,
15-Dökme halde kapya cinsi kırmızı biber (konik biber),
16-Ham zeytin (fermantasyonu tamamlanmamış),
17-Bakır ve çinko hurda ve döküntüleri,
18- Beyaz Mermer (Ham ve Kabaca Yontulmuş- 2515.11.00.00.11), Renkli ve Damarlı Mermer (Ham ve Kabaca Yontulmuş- 2515.11.00.00.12), Oniks (Ham ve Kabaca Yontulmuş- 2515.11.00.00.13), Traverten (Ham ve Kabaca Yontulmuş- 2515.11.00.00.14), Diğerleri (Ham ve Kabaca Yontulmuş-2515.11.00.00.19),

19- Çimento (2523.21, 2523.29, 2523.30, 2523.90),

20- Kornişonlar (0707.00.90.00.00).
21- Çam Fıstığı (İç Çam Fıstığı Hariç),
22- Buğday ve mahlut (GTİP No:10.0l), Kara Buğday (GTİP No:1008.10), Buğday ve çavdar melezi (GTİP No: 1008.90.10).”

Kredili İhracat
Kredili ihracat talepleri, alıcı ile satıcı arasında imzalanan ve ihraç edilecek malın cinsi, değeri, ödeme planı ve ödeme süresini içeren satış sözleşmesinin aslı ve Türkçe çevirisi veyahut aracı banka tarafından onaylanmış akreditif metinlerinin aslı ve Türkçe çevirisi ile birlikte ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine yapılır.
Madde ve/veya ülke politikası açısından Müsteşarlıkça getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili kredili ihracat talepleri; Müsteşarlığın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara ilişkin talepler ise satış sözleşmesinde belirtilen esaslar dâhilinde doğrudan İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince sonuçlandırılır.
Kredili ihracat izin süresi, tüketim mallarında en çok iki, yatırım mallarında en çok beş yıldır. Bu süreleri aşan talepler incelenip sonuçlandırılmak üzere, ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği tarafından, görüşü ile birlikte Müsteşarlığa intikal ettirilir.
İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince kredili ihracat meşruhatı düşülerek onaylanmış ihracat işlemlerine ilişkin gümrük beyannamesinin, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince onay tarihinden itibaren otuz gün içinde gümrük idarelerine sunulması gerekmektedir.

Konsinye İhracat
Konsinye ihracat başvuruları ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine yapılır.
Madde ve/veya ülke politikası açısından Müsteşarlıkça getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili konsinye ihraç talepleri; Müsteşarlığın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara ilişkin talepler ise doğrudan İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince sonuçlandırılır.
İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince konsinye ihracat meşruhatı düşülerek onaylanmış gümrük beyannamelerinin otuz gün içinde gümrük idarelerine sunulması gerekir.
İhracatçılar, konsinye olarak gönderilen malların kesin satışının yapılmasından sonraki otuz gün içinde durumu, kendileri tarafından düzenlenmiş kesin satış faturası veya örneği ve gerekli diğer belgeler ile birlikte izni veren İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine ve aracı bankaya bildirir.
İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği, verdikleri konsinye ihraç izinlerine ait bilgileri, malın kesin satışının kendilerine bildirilmesinden itibaren beş gün içinde aracı bankaya bildirir.
Konsinye olarak gönderilen malın ihraç tarihinden itibaren bir yıl içinde kesin satışının yapılması gerekir. Bu süre, haklı ve zorunlu nedenlere istinaden müracaat edilmesi hâlinde, izni veren İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince iki yıl daha uzatılabilir.
Süresi içinde satışı yapılan malın bedelinin kambiyo mevzuatı, satılamaması hâlinde ise malın gümrük mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekir.
İthal Edilmiş Malın İhracı
Gümrük mevzuatı çerçevesinde serbest dolaşıma girmiş yeni veya kullanılmış malın ihracı genel esaslar çerçevesinde yapılır. Ancak, ihracatın desteklenmesine yönelik mevzuat, yatırım mevzuatı ile gümrük mevzuatının mahrecine iade hükümleri saklıdır.
Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat
Serbest bölgelere yapılacak ihracat, ihracat mevzuatı hükümlerine tabidir. Ancak, Dâhilde İşleme Rejimi, KDV uygulamaları ve Türkiye İhracat Kredi Bankası uygulamalarına dair mevzuat hükümleri saklıdır.
Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat
Ticari Kiralama yoluyla yapılacak ihracat talepleri, kiracı firma veya kuruluşla yapılan sözleşme (Türkçe tercümesi ile birlikte) ve Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracata İlişkin Başvuru Formu ile üyesi olunan veya bulunulan bölgedeki ihracatçı birliğine yapılır.
Ticari kiralama sözleşmesinin; malın cinsi, birim fiyatı, miktarı, toplam değeri, kira süresi, döviz veya YTL olarak nakdi kira bedeline dair bilgileri içermesi gereklidir.
İhracatçı birlikleri, başvuruları bu Tebliğ hükümlerine göre değerlendirerek uygun görülenlerin ticari kiralama yoluyla ihracına izin verir.
Hacizli, ihtiyati tedbirli veya mülkiyeti muhafazalı olan malın ticari kiralama yoluyla ihracına, bu kısıtlamaların kaldırıldığının tevsiki halinde izin verilir.
Mülkiyeti birden fazla kişiye ait olan malın, ticari kiralama yoluyla ihracata konu olması halinde, hissedarların veya ortakların noter onaylı izni aranır.
Ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracatta süre, ihracatçı birliği tarafından kira sözleşmesine uygun olarak verilen süredir. Bu süre; fiili ihraç tarihinden itibaren toplam üç yılı aşamaz. Ancak, bu süre haklı ve zorunlu nedenlere istinaden Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca (İhracat Genel Müdürlüğü) uzatılabilir. Bu durumda müracaat mercii, ilk iznin verildiği ihracatçı birliğidir. Süre uzatım taleplerinin iznin bitim tarihinden önce yapılması esastır. Ancak, süresi içerisinde yapılamayan talepler haklı ve zorunlu hallerin tevsiki kaydıyla Dış Ticaret Müsteşarlığı (İhracat Genel Müdürlüğü) tarafından incelenip sonuçlandırılır.
İhracatçı birliğince verilen izinler, ilgili çıkış gümrüğüne, kambiyo müdürlüğüne ve talep sahibi firmaya bildirilir.
Ticari kiralamaya konu malın yurt dışında satılması halinde satış bedelinin yurda getirilmesi kambiyo mevzuatı hükümlerine tabidir.
Takas veya Bağlı Muamele Yoluyla Yapılacak İhracat
Takas veya bağlı muamele taleplerine ilişkin başvurular, ithalatçı ile yapılan sözleşmenin aslı ve yeminli tercüman tarafından yapılan Türkçe çevirisi ve “Takas veya Bağlı Muamele Başvuru Formu” ile birlikte İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine yapılır.
Takas veya bağlı muamele sözleşmesinin; ithal ve ihraç edilecek malın cinsi, Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (G.T.İ.P), miktarı, birim fiyatı, toplam değeri ve sözleşme süresini içermesi gereklidir.
Takas veya bağlı muamele yoluyla ihracat izni verilmiş ihracat işlemlerine ilişkin izin yazısının 30 (otuz) gün içinde gümrük idarelerine sunulması gerekmektedir.
Takas veya bağlı muamele iznini müteakiben işlemler, yürürlükteki ithalat ve ihracat rejimleri çerçevesinde yürütülür.
İhracat ve ithalat işlemleri, ihracat ve ithalatta alınan her türlü gümrük, vergi, resim ve harçlar ile fonlara tabi olarak yapılır. İhracatın desteklenmesine ilişkin mevzuat ile takas veya bağlı muamele konusu mal ve nakit ödemelerine ilişkin diğer mevzuat hükümleri saklıdır.
İhraç veya ithal edilen mal veya hizmet bedelinin, kısmen veya tamamen mal, hizmet veya döviz ile ödenmesi mümkündür.
Takas veya bağlı muamele konusu ihracat ve ithalat bedellerinin mahsup ve transfer işlemleri, Kambiyo Mevzuatı çerçevesinde işleme aracılık eden bankalarca sonuçlandırılır. Ancak, takas veya bağlı muameleye konu karşılıklı ödeme yükümlülüklerinin eşit olması esastır.
Takas veya bağlı muamele konusu işlemlerin tek bir aracı banka tarafından yapılması esastır. Ancak, takas veya bağlı muamele izni verildikten sonra ihracat ve ithalat işlemleri başlamamış ise, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine bildirilmek suretiyle aracı banka değişikliği yapılabilir.
Takas veya bağlı muamele izinlerinin süresi, 6 (altı) ayı aşmamak kaydıyla fırmanın ibraz ettiği sözleşmede yer alan süre kadardır. Süre bitiminden önce başvurmak kaydıyla İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği tarafından toplam 3 (üç) yıla kadar ek süre verilebilir. 3 (üç) yılı aşan süre uzatım talepleri, ithalat taahhüdünde noksanlık bulunması halinde Gümrük Müsteşarlığı’nın (Gümrükler Genel Müdürlüğü) görüşü alınarak Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca (İhracat Genel Müdürlüğü), ihracat taahhüdünde ise Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın (İhracat Genel Müdürlüğü) görüşü alınarak İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince sonuçlandırılır.
Sözleşmede yer alan hususlardaki değişiklik talepleri, akit tarafların yazılı mutabakatı olması şartıyla, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği tarafından sonuçlandırılır.
Yukarıda belirtilenler dışında kalan hususlar, Dış Ticaret Müsteşarlığının (İhracat Genel Müdürlüğü) uygun görüşü alınmak suretiyle, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği tarafından sonuçlandırılır.

Bedelsiz İhracat
Bedelsiz olarak ihraç edilebilecek mallar aşağıda belirtilmiştir.
a) Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve tanıtım malları, yeniden kullanıma veya geri dönüşüme konu ithal edilmiş mal ve ambalaj malzemeleri,
b) Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesi ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları,
c) Yabancı misyon mensuplarının, Türkiye’de çalışan yabancıların, yurt dışına hane nakli suretiyle gidecek Türk vatandaşlarının, daimi veya geçici görevle yurt dışına giden kamu görevlilerinin, bu durumlarının ilgili mercilerce belgelenmesi şartıyla, beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek mal ve taşıtlar,
ç) Yurt dışında yerleşik tüzel kişiler, yabancı turistler ve yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarının beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek mal ve taşıtlar,
d) Kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler ve üniversitelerin; görevleri veya anlaşmalar gereği gönderecekleri mal ve taşıtlar,
e) Savaş, deprem, sel, salgın hastalık, kıtlık ve benzeri afet durumlarında; kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, üniversiteler, Kızılay ile kamu yararına çalışan dernek ve vakıfların gönderecekleri insani yardım malzemeleri.
Yukarıda belirtilenler dışında kalan hususlar, Dış Ticaret Müsteşarlığının (İhracat Genel Müdürlüğü) görüşü alınarak, ilgili gümrük idaresi veya İhracatçı Birliği Genel Sekreterliğince sonuçlandırılır.
(a) ve (b) bendlerinde yer alan mallardan, değeri l00.000 (yüzbin) ABD dolarına kadar olanlar ile değer ve miktarına bakılmaksızın (d) ve (e) bendlerinde belirtilen malların bedelsiz ihracat izni başvuruları doğrudan ilgili gümrük idaresine yapılır.
(a) ve (b) bendlerinde yer alan mallardan, değeri l00.000 (yüzbin) ABD doları ve üzeri olanların bedelsiz ihracat izni başvuruları ise, Bedelsiz İhracat Formu doldurularak İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerine yapılır. İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterlikleri, değeri 250.000 (ikiyüzellibin) ABD Dolarına kadar olan bedelsiz ihraç taleplerini kendileri sonuçlandırır, 250.000 (ikiyüzellibin) ABD Doları ve üzerindeki talepleri görüşleriyle birlikte Dış Ticaret Müsteşarlığına (İhracat Genel Müdürlüğü) intikal ettirirler.
İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterlikleri ve Dış Ticaret Müsteşarlığı (İhracat Genel Müdürlüğü), verdikleri bedelsiz ihraç izinlerinin bir örneğini talep sahibine, bir örneğini de ilgili gümrük idaresine intikal ettirirler.
Bedelsiz ihraç izinlerinin geçerlilik süresi 90 gündür.
(c) ve (ç) bendleri çerçevesinde yapılacak bedelsiz ihracata, doğrudan gümrük idaresince izin verilir. Ancak (ç) bendi uyarınca bedelsiz ihracı yapılacak malların yolcu beraberinde götürülmeyip, önce veya sonra gönderilmesi halinde, Türkiye’de satın alındığının belgelenmesi, taşıt götürülmesi halinde ise taşıtın trafik tescil kuruluşlarınca ve vergi dairelerince kayıtlarının kapatıldığının belgelenmesi gerekir.
(ç) bendi kapsamında, yurt dışında yerleşik tüzel kişiler, yabancı turistler ve yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarının, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11/1-b maddesinde düzenlenen istisnadan yararlanarak yurt dışına götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek mal ve taşıtların bedelsiz ihracına, satıcı tarafından verilen satış faturası nüshası/veya satıcı onaylı örneklerine istinaden, ilgili gümrük idarelerince izin verilir.
Söz konusu satış faturasının bir nüshası veya satıcı onaylı bir örneği, Türkiye İstatistik Kurumuna gönderilmesini teminen, ilgili gümrük idaresince Gümrük Müsteşarlığına (Gümrükler Genel Müdürlüğü) intikal ettirilir.
Kanun, Kararname ve uluslararası anlaşmalarla ihracı yasaklanmış malların bedelsiz ihracatına izin verilmez. İhracı ön izne bağlı malların bedelsiz olarak ihraç edilmesi de, ancak ilgili merciin ön iznine istinaden mümkündür.
İhracında Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’na prim kesintisi yapılan malların bedelsiz olarak ihraç edilebilmesi için, söz konusu primin ödendiğine dair banka dekontunun ibrazı gerekir. Ancak FOB değeri l.000 ABD Dolarını geçmeyen malların bedelsiz ihracı DFİF kesintisine tabi değildir.
İhracı Kayda Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ eki listedeki mallardan, değeri FOB l.000 ABD Dolarını geçenlerin bedelsiz olarak ihracında kayıt şartı aranır.
Bedelsiz ihracata konu mal, ihracatta uygulanan desteklerden yararlandırılmaz.
Yukarıdaki düzenlemeler kapsamında yapılacak bedelsiz ihracat, standartlar ve ürünlere ilişkin teknik mevzuat hükümlerine tabi değildir.
(a), (c), (ç), (d) ve (e) bendleri kapsamında yapılacak bedelsiz ihracatta, İhracatçı Birliğine üye olma şartı aranmaz.

Transit Ticaret
22/12/1995 tarihli ve 95/7623 sayılı İhracat Rejimi Kararı”nın 3 üncü maddesinin (e) bendine istinaden, yurtdışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmadan ya da antrepodan satın alınan malların, ülkemiz üzerinden transit olarak veya doğrudan doğruya yurtdışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmaya ya da antrepoya satılmasına ilişkin usul ve esaslar aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.
Transit ticarette alış ve satış bedelleri arasında lehte fark olması esastır.
Ancak, alış ve satış bedelleri arasında aleyhte farkın söz konusu olması halinde, transit ticaret formunun düzenlenmesine ilişkin talepler;
a)Aleyhte farkın, kambiyo mevzuatında belirlenen genel terkin limitini aşmaması ya da genel terkin limitini aşmakla birlikte kambiyo mevzuatında belirlenen mücbir sebep hallerine dayandığının tevsiki halinde ilgili bankalarca,
b)Aleyhte farkın, genel terkin limitini aşmakla birlikte, mücbir sebep halleri dışında kalan haklı durumlara dayanması halinde Dış Ticaret Müsteşarlığınca (İhracat Genel Müdürlüğü),
sonuçlandırılır.
Transit ticaret talepleri, “Transit Ticaret Formu” düzenlenmek suretiyle bankalara yapılır.
Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil edilmez.
Gümrük idarelerince verilebilecek izne istinaden, malların Türkiye Gümrük Bölgesi’ne gelerek işçilik görmek üzere geçici depolama yeri veya antrepolara alınması “ithalat” hükmünde değildir.
Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın madde politikası itibariyle transit ticaretinin yapılmasını uygun görmediği mallar transit ticarete konu olamaz.
İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.
Transit ticarete ilişkin bankacılık uygulamaları Dış Ticaret ve Kambiyo Mevzuatı çerçevesinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca belirlenecek esaslara göre yapılır.

DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ

DIŞ MEVZUAT

Uluslararası Dış Ticaret İlişkilerini yönlendirir. Olası bir dış ticaret işleminde, birçok kurum ve kuruluşların hizmetlerinden faydalanılır ve bunlara çeşitli ödemeler yapılır. Örneğin; mal ve hizmeti satın almak için üreticilere, bunları alıcıların bulunduğu yere taşımak için nakliyecilere, taşıma sırasında ortaya çıkabilecek olası rizikolara karşı sigorta şirketlerine, hizmetlerinden faydalanılan bankalara ödemelerde bulunulur.

Faydalanılan hizmetler ve bunlar karşılığında yapılan ödemeler açısından iç ve uluslararası ticarette önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu alanda çıkan sorunlar çoğu kez iç ticarette çıkan sorunlara benzememekte ve çözümleri de daha güç olmaktadır. Bu da dış ticarette bir takım aksamalara neden olarak ithalatçı ve ihracatçının zarara uğramasına sebebiyet vermektedi..

Bu aksaklıkların giderilmesi ve dış ticarette kural ve kavramların yeknesak hale getirilmesi için MİLLETLER ARASI TİCARET ODASI ( INTERNATIONAL CHEMBER OF COMMERCE “ICC”) tarafından yeknesak kurallar belirlenmiştir.

Bu kurallar broşürler halinde yayınlanmakta ve bu yayınlar günün şartlarına göre revize edilmektedir.

Bu yayınlar;

Vesikalı Krediler İçin Yeknesak Teamüller 600 Sayılı Broşür
Tahsiller İçin Yeknesak Teammüller 522 Sayılı Broşür
Teminat Akreditifleri (Stand-by L/C) Teamüller 325 Sayılı Broşür
İncoterms 2000- Teslim Şekilleri 460 Sayılı Broşür
Bankalar Arası Rambursmanlar 525 Sayılı Broşür
Garantiler ISBP 98

Bu tür yayınlarla ICC değişik konuları tüm ülkelerin uymaya mecbur oldukları ana kurallara bağlanmaktadır.

DIŞ TİCARETTE TESLİM ŞEKİLLERİ (INCOTERMS 2000)

Bir dış ticaret işleminde, bir ülkeden diğer bir ülkeye mal göndermek riskli bir iştir. Malların kaybolması, hasar görmesi yada başka bir nedene bağlı olarak teslimatın gerşekleşmemesi halinde, taraflar arasındaki güven ortamı olayın mahkemeye intikaline yol açacak kadar bozulabilir. Oysa, dış ticaret işlemine taraf olan alıcı ve satıcı vardıkları anlaşmanın başarılı bir biçimde sonuçlanmasını isterler.

Bu nedenle, dış ticarette alıcı ile satıcı arasında üzerinde anlaşmaya varılması gereken en önemli konulardan birisi de malların nasıl teslim edileceği, bir başka ifadeyle, malların teslimi ile ilgili olarak ortaya çıkacak yükümlülüklerin kimin üstleneceğidir.

Teslim yükümlülüğünden kastedilen;

– Satıcı, malları hangi noktaya getirdiğinde yasal olarak alıcıya teslim etmiş sayılacağı,

– Malların Satıcıdan alıcıya taşınması sırasında doğacak masraflar alıcı ve satıcı arasında nasıl paylaşılacağı,

– Taşıma sırasındaki kayıp ve hasar rizikolarını kimin üstleneceğidir.

Bu hususların, taraflar arasında yapılan sözleşmelerde belirtilmesi mümkündür. Ancak, alıcı ve satıcının hak ve yükümlülüklerini bütün detayları ile sözleşmeye aktarmak çok zordur. Konulsa bile sözleşmede kullanılan terimlerden tarafların aynı şeyi anlayıp anlamadığıda belli olmayacaktır.

İşte bu nedenle, alıcı ile satıcı arasında imzalanan satış sözleşmelerinde, malın alıcıya tesliminde, hangi hal ve noktada satıcının yükümlülükerlini yerine getirmiş sayılacağı, navlun ve sigorta giderlerinin kimin tarafından karşılanacağının kararlaştırılması, bu konuda çıkabilecek anlaşmazlıkları önlemek ve tam bir mutabakat sağlanması amacıyla MİLLETLER ARASI TİCARET ODASI ( Internatıonal Chamber Of Commerce) tarafından ilk kez 1936 yılında teslimlerle ilgili uluslararsı standart kurallar koymuştur.

Bu kurallar daha sonra ticari kuralların ve teknolojinin gerkliliğine uyularak değişikliklere gidilmiş ve yeniden yayınlanmıştır. ( 1953, 1967, 1980,1990,) Günümüzde geçerli olan kural ise, 2000‘ de yayınlanan broşürle belirlenmiştir.

Aşağıda Milletler Arası Ticaret Odasın tarafından standartlaştırılan 13 teslim şekillerinin tanımları aşağıda ana hatlarıyla açıklannmştır.

GURUP E EXW İş Yerinde Teslim
(EX Works)

GURUP F Ana Taşıma Ödenmemiş FCA Taşıyıcıya Masrafsız
(Free Carrier)

FAS Gemi Doğrultusunda Masrafsız
( Free Alongside Ship)

FOB Gemide Masrafsız
( Free On Board)

GURUP C Ana Taşıma Ödenmiş CFR Mal Bedeli ve Navlun
(Cost and Freight)

CIF Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun
( Cost, Insurance and Freight)

CPT Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak
( Carriage Paid to)

CIP Taşıma ve Sigorta Bedeli
Ödenmiş Olarak
(Carrie and Insurance Paid to)

GURUP D Varış DAF Sınırda Teslim
( Delivered At Frontier)

DES Gemide Teslim
(Delivered Ex Ship)

DEQ Rıhtımda Teslim
(Delivered EX Quay)

DDU Gümrük Resmi Ödenmeksizin
Teslim
( Delivered Duty Unpaid)

DDP Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak
Teslim
(Delivered Duty Paid)

E TERİMİNDE, SATICININ YÜKÜMLÜLÜĞÜ EN AZ SEVİYEDEDİR.

 EXW- EXWORKS ( İş yerinde Teslim)

F’Lİ TERİMLER, SATICININ MALLARI TAŞINMAK ÜZERE ALICININ VERDİĞİ TALİMAT ÜZERİNE TESLİM ETMESİNİ GEREKTİRİR.

 FCA (free carrier) “taşıyıcıya masrafsız”

 FAS (free alongside ship)“gemi doğrultusunda masrafsız”

 FOB (Free on board) “gemide masrafsız”

C’ Lİ TERİMLER, SATICININ MASRAFLARI KENDİSİNE AİT OLMAK ÜZERE VARIŞ YERİNE KADAR TAŞIYICIYLA SÖZLEME YAPMASINI GEREKTİRİR.
BU NEDENLE, C TERİMİNDEN SONRA, SATICININ HANGİ NOKTAYA KADAR TAŞIMA MASRAFLARINI KARŞILAYACAĞININ BELİRTİLMESİ GEREKİR.

 CFR (cost and fright) “mal bedeli navlun ödenmiş olarak”

 CİF (cost, ins.and fright) “mal bedeli, sigıorta ve navlun ödenmiş olarak”

 CPT (carriage paid to) “varış yerine kadar taşıma ödenmiş olarak”

 CIP (carriage and ins. paid to) “taşıma ve sigorta ödenmişolarak”

D’Lİ TERİMLER SATICI MALLARIN SINIRDA YADA İTHAL ÜLKESİ İÇİNDE KARARLAŞTIRILAN YER YADA VARIŞ NOKTASINA ULAŞMASINDAN SORUMLUDUR.
SATICI BU YERE KADAR MALLARIN GETİRİLMESİ İLE İLGİLİ BÜTÜN HASAR VE MASRAFLARI KARŞILAMALIDIR. BU NEDENLE, BU TERİM BOŞALTMADA SATIŞLARI İFADE EDER.

 DAF ( delivered at frontier) “sınırda teslim”

 DES (delivered ex ship) “gemide teslim”

 DEQ ( delivered ex quay) “rıhtımda teslim”

 DDU ( delivered duty unpiad) “gümrük resmi ödenmeksizin teslim”

 DDP (delivered duty paid) “gümrük vergileri ödenmiş olarak”

EXW- EXWORKS ( İşyerinde Teslim)
Bu teslim şekli, satıcının malları, kendi mahallinde veya başka bir ismen belirtilmiş yerde (örneğin işyerinde, fabrikada,depoda vb) gümrükleme işlemleri yapılmamış ve hiçbir taşıyıcıya yüklenmemiş şekilde, alıcının tasarrufuna bırakılmasını ifada eder.

Bu terim, satıcının asgari yükümlülüklerini temsil etmektedir. Alıcı, malları belirlenen yerde teslim alması ile ilgili bütün hasar ve masrafları üstlenmesi gerekir. Alıcı eğer doğrudan veya dolaylı olarak ihracat için gerekli gümrükleme işlemlerini yerine getiremiyorsa bu terimi kullanmamalıdır.

Satıcının Yükümlülükleri Alıcının Yükümlülükleri
——————————————— ——————————————————–
Anlaşma koşullarına uygun olarak malları Malların bedelini ödeyerek, malların kendisine
hazırlar, anlaşılan tarihte ve yerde malları teslim edilmesinden itibaren varış yerine kadar,
alıcıya teslim eder. tüm masraf ve riskleri üstlenir.

FCA- FREE CARRIER (Taşıyıcıya Masrafsız)
Cok vasıtalı olanlar dahil, her türlü taşıma şeklinde kullanılan bu teslim şeklinde, malların ihracat için gümrüklenmiş olarak alıcı tarafından belirtilen yerde, alıcı tarafından tayin edilen taşıyıcıya teslim edilmesiyle satıcının yükümlülüğünün bitiğini ifade eder.

Seçilen teslim yerinin malların bu yerde yüklenmesi veya boşaltılması üzerinde etkisi bulunduğuna işaret edilmelidir. Eğer teslim satıcının mahalinde gerçekleşirse, satıcı yüklemeden sorumludur. Eğer teslim herhangi başka bir yerde gerçekleşmiş ise o zaman satıcı malların boşaltmasından sorumlu olmaz.

“Taşıyıcı” terimi, bir taşıma sözleşmesi çerçevesinde malların, demiryolu, karayolu, denizyolu, havayolu içsular veya bu yolların bazılarının beraber kullanılmasıyla taşınması yükümlülüğünü üstüne alan veya bunu sağlama taahhüdünde bulunan herhangi bir kişiyi ifade eder.

Eğer alıcı malları teslim alması için kendisi bizzat taşıyıcı olmayan birisini tayin etmişse, satıcı malları bu kişiye bırakarak teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş sayılır.

Satıcının Yükümlülükleri Alıcının Yükümlülükleri
————————————————– ——————————————————–
Anlaşma koşullarına uygun malları hazırlar, Malların bedelini ödeyerek malın ithalat ile
İhraç gümrüğüne ilişkin gümrük masraflarını ilgili gümrük masraflarını ve navlun ücretini,
Öder ve alıcının belirlediği yerde, belirlenen öder. Malları, belirlenen yerde ve tarihte
taşıyıcıya teslim eder. Teslim anına kadar ki teslim aldıktan sonraki tüm masraf ve riskler
tüm masraf ve riskler satıcıya aittir. kendisine aittir.

FAS- FREE ALONGSIDE SHIP ( Gemi Doğrultusunda Teslim)
Sadece, deniz ve nehir taşımacılığında kullanılan bir teslim şekli olup, belirtilen yükleme limanında, malların gemi doğrultusuna yerleştirilmesi ile satıcının yükümlülüğü biter. Bu andan itibaren artık alıcı, mallara ilişkin bütün masrafları, zıya ve hasar risikleri üstlenir.
FAS terimi ihraç için malların satıcı tarafından gümrüklemesini gerektirir.

Satıcının Yükümlülükleri Alıcının Yükümlülükleri
———————————————- ——————————————————-
Anlaşma koşullarına uygun malı hazırlar. Yükleme limanında emrine hazır tutulan
İhraç için gümrükleme işini yaparak malları teslim alır. Bu aşamadan sonra tüm
malları, daha önce belirlenen tarihte ve masraf ve riskler alıcıya aittir.
limanda alıcının daha önce adını verdiği
gemi yanında teslim eder.

FOB- FREE ON BOARD ( Gemi Küpeştesinde Teslim)
Sadece, deniz ve nehir taşımacılığında kullanılan vir teslim şekli olup, belirtilen yükleme limanında malların küpeşteyi aşmasıyla satıcının malları teslim ettiği anlamına gelir. Bu andan itibaren alıcı, mallara ilişkin bütün masrafları, zıya ve hasarları üstlenmelidir.

Eğer taraflar, malların gemi küpeştesini aşarak teslim edilmeleri niyetinde değillerse, FCA terimi kullanılmalıdır.

Satıcının Yükümlülükleri Alıcının Yükümlülükleri
———————————————– ——————————————————–
Anlaşma koşullarına göre uygun malları Malların gemi küpeştesini geçtikten sonra,
hazırlar, ihracat ile ilgili işlemleri yapar. tüm masraf ve riskleri üstlenir. Malların
Malların gemi küpeştesini geçene kadar ithali için gerekli belgeleri düzenleyerek
Ki tüm masraf ve hasardan sorumludur. Gümrük vergileri ve navlunu öder.

CFR- COST AND FREIGHT ( Mal Bedeli ve Navlun Ödenmiş Olarak)
Sadece deniz ve nehir taşımacılığında kullanılan bir teslim şekli olup, yükleme limanında malların küpeşteyi aşmasıyla satıcının malları teslim ettiği anlamına gelir.
Satıcı, malların belirtilen varış yerine kadar taşınması için gerekli olan masrafları ve navlunu bedelini öder. Ancak, mallar gemi küpeştesini geçtikten sonra oluşan ek masraflar ile malların kaybı ve hasarına ilişkin zarar, satıcıdan alıcıya geçer.

Eğer taraflar, malları gemi küpeştesini aşarak teslim etmek niyetinde değillerse, CPT terimi kullanılmalıdır.

Satıcının Yükümlülükleri Alıcının Yükümlülükleri
———————————————- —————————————————–
Anlaşma koşullarına uygun malları Malların gemi küpeştesini aşmasından sonraki
hazırlayarak, ihracat için gümrükleme navlun dışındaki tüm masraflar ile hasar ve
işlemlerini yapar. Malların gemi küpeş- kayıp riskini üstlenir, boşaltma masraflarını
tesini aşımına kadarki tüm masraf ve karşılar.Malın ithali için gerekli belgeleri
riski üstlenir. Taşıma acentası ile anla- hazırlayarak gümrük vergilerini öder.
şarak navlun bedelini öder.

CIF- COST, INSURANCE AND FRIGHT (Mal Bedeli, Sigorta ve
Navlun Ödenmiş Olarak)
Sadece deniz ve nehir taşımacılığında kullanılan bir teslim şekli olup, yükleme limanında malların küpeşteyi aşmasıyla satıcının malları teslim ettiği anlamına gelir.

Satıcı, malların belirtilen varış yerine kadar taşınması için gerekli olan navlun ve masrafları öder. Ancak, malların gemi küpeştesini geçtikten sonra meydana gelen ek masraflar ile malların kaybı ve hasarına ilişkin risk, satıcıdan alıcıya geçer.
Bu teslim şeklinde satıcı, malların taşınması esnasında oluşabilecek kayıp ve hasar riski için asgari bir düzeyde sigorta yapmalıdır. Ancak, alıcı daha geniş kapsamlı sigorta talep etmesi halinde, bunu satıcıya açık bir şekilde bildirmelidir.

Eğer taraflar, malların gemi küpeştesini aşarak teslim edilmeleri niyetinde değillerse, CIP terimi kullanılmalıdır.

Satıcının Yükümlülükleri Alıcının Yükümlülükleri
——————————————— —————————————————–
Anlaşma koşullarına göre uygun malı hazır- Malların gemi küpeştesini aşmasından
layarak, ihraç için gümrükleme işlemlerini sonraki navlun ve sigorta dışındaki tüm
yapar. Malların gemi küpeştesini aşana kadar masraflar ile hasar ve kayıp riskini üstlenir.
ki risk ve masrafları üstlenir. Navlun bedelini Boşaltma masraflarını karşılar.Mallın ithali
öder. Alıcı ile yaptığı anlaşma kapsamında için gerekli belgeleri hazırlayarak gümrük
sigorta sözleşmesi yaparak pirimini öder ve vergilerini öder.
poliçeyi alıcıya gönderir.

CPT-CARRIAGE PAID TO (Varış Yerine Kadar Taşıma Ödenmiş Olarak)
Çok vasıtalı olanlar dahil, her türlü taşıma şeklinde kullanılan bu teslim şeklinde, satıcının malları bizzat kendisinin seçtiği bir taşıyıcıya teslim ederek belirtilen varış noktasına kadar ki taşıma masraflarını öder. Malların taşıyıcıya tesliminden sonra oluşacak risk ve diğer masraflar, satıcıdan alıcıya geçer.

Eğer malların belirlenen varış mahalline ulaştırılması için ard arda taşıyıcılar kullanılıyorsa, malların ilk taşıyıcıya teslimiyle hasar ve kayıp riski satıcıdan alıcıya geçer.

Satıcının Yükümlülükleri Alıcının Yükümlülükleri
————————————————- ——————————————————
Anlaşma koşullarına uygun malı hazırla- Malların ilk taşıyıcıya tesliminden itibaren
yarak, ihracata ilişkin gümrük işlemlerini navlun dışındaki tüm masraflar ile hasar ve
yapar. Taşıyıcı ile anlaşma yaparak navlun kayıp riskini üstlenir. Malların boşaltılması
bedelini öder. Malların taşıyıcıya teslim ile ilgili masrafları karşılayarak malın ithali
edene kadar oluşan hasar ve kayıp riskini için gerekli belgeleri hazırlar ve gümrük
üstlenir. vergilerini öder.

CIP- CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO…( Taşıma ve Sıgorta
ödenmiş Olarak)
Çok vasıtalı olanlar dahil, her türlü taşıma şeklinde kullanılan bu teslim şeklinde, satıcının malları bizzat kendisinin seçtiği bir taşıyıcıya teslim ederek belirtilen varış noktasına kadar ki taşıma masraflarını öder. Malların taşıyıcıya tesliminden sonra oluşacak risk ve diğer masraflar, satıcıdan alıcıya geçer.

Bu teslim şeklinde satıcı, malların taşınması esnasında oluşabilecek kayıp ve hasar riski için asgari bir düzeyde sigorta yapmalıdır. Ancak, alıcı daha geniş kapsamlı sigorta talep etmesi halinde, bunu satıcıya açık bir şekilde bildirmelidir

Satıcının Yükümlülükleri Alıcının Yükümlülükleri
————————————————- ——————————————————
Anlaşma koşullarına uygun malı hazırla- Malların ilk taşıyıcıya tesliminden itibaren
yarak, ihracata ilişkin gümrük işlemlerini navlun ve sigorta dışındaki tüm masraflar
yapar. Taşıyıcı ile anlaşma yaparak navlun kayıp riskini üstlenir. Malların boşaltılması
bedelini öder. Malların taşıyıcıya teslim ile ilgili masrafları karşılayarak malın ithali
edene kadar ki risk ve masrafları üstlenir. için gerekli belgeleri hazırlar ve gümrük
Alıcı ile yaptığı anlaşma kapsamında vergilerini öder.
sigorta sözleşmesi yaparak pirimini öder
ve poliçeyi alıcıya gönderir.

DAF-DELIVERED AT FRONTIER (Sınırda Teslim)
Bu teslim şekli, malların ihracat için gümrüklenmiş fakat ithalat için gümrüklenmemiş olarak, belirlenen sınırdaki teslim noktasında, taşıma aracından boşaltmadan alıcının tasarrufuna bırakması ile birlikte satıcının yükümlülüğünün bitiğini ifade eder. bu andan itibaren oluşacak taşımaya ilişkin masraf ile hasar ve kayıp riski, satıcıdan alıcıya geçer.

“Sınır” terimi, ihracın yapıldığı ülkenin sınırı dahil her tür sınırı tanımlamak için kullanılabilir. Bu nedenle, soz konusu “sınır” terimi içinde bir yer veya nokta kesinlikle belirtilmelidir.

Taraflar, gelen taşıma aracından malların boşaltılmasından, satıcının sorumlu olması ve boşaltmaya ilişkin hasar ve masrafın satıcı tarafından karşılanması istiyorlarsa, bu durum satış sözleşmesinde açık bir ifade ile belirtilmelidir.

Satıcının Yükümlülükleri Alıcının Yükümlülükleri
——————————————– ————————————————–
Anlaşma koşullarına uygun malları hazır- Malların kendisine tesliminden sonra malların
layarak, hasar ve masrafları kendisine ait araçtan boşaltılması da dahil olmak üzere,
olmak üzere, malları alıcının tasarrufuna tüm masraf ile hasar ve kayıp riskini üstlen-
bırakmak için gerekli belgeleri hazırlar. melidir. Malların ithali için gerekli belgeleri
Belirlenen sınır noktasına kadar taşıma hazırlayarak gümrük vergilerini öder.
sözleşmesi yaparak navlun bedelini öder.
Ancak, alıcının talabi halinde alıcının
ülkesindeki nihayi hedefe kadar taşıma
sözleşmesi yapmayı kabul edebilir.

DES- DELIVERED EX SHIP (Gemide Teslim)
Bu teslim şekli, satıcının malları belirlenen limanda gemide alıcının tasarrufuna bırakmasıyla birlikte satıcının teslim yükümlülüğünü yerine getirdiğini ifade etmektedir.Malların boşaltmadan önce belirtilen varış limanına getirilmesi ile ilgili tüm hasar ve masraf satıcı tarafından karşılanmalıdır.

Taraflar, malların boşaltılmasına ilişkin hasar ve masrafların satıcı tarafından üstlenmesini istemeleri halinde DEQ terimini kullanmalıdırlar.

Bu terim sadece malların deniz, nehir veya çokvasıtalı taşıma ile varış limanında gemide teslim edilecekse kullanılabilir.

Satıcının Yükümlülükleri Alıcının Yükümlülükleri
———————————————– ——————————————————-
Anlaşma koşuluna uygun malı hazırlar. Malın varış limanında kendisine tesliminden
Taşıyıcı ile anlaşma yaparak varış yerine sonra, kayıp ve hasar riskini üstlenip, boşaltma
kadar navlun bedelini öder. Mallın alıcıya masraflarını karşılar. Malların ithali için gerekli
teslimine kadar ki sürede oluşan kayıp ve belgeleri hazırlayarak gümrük vergilerini öder.
hasar riskini üstlenir.

DEQ- DELIVERED EX QUAY ( Rıhtımda Teslim)
Bu teslim şekli, satıcının, belirlenen varış limanındaki rıhtımda (iskelede), ithalat için gerekli gümrükleme işlemleri yerine getirilmemiş olarak alıcının tasarrufuna bırakmakla malların alıcıya teslim edildiğini ifade eder.

Satıcı, malların belirlenen varış limanına taşınması ve rıhtıma (iskeleye) boşaltılmasına ilişkin bütün hasar ve masrafları karşılamaldır.

Malların rıhtıma boşaltılmasından sonra, malların ithali için gerekli gümrük işlemleri ile vergi ve diğer harçların ödenmesine ilişkin yükümlülük, alıcıya aittir.
Bu teslim terimi sadece malların deniz/nehir taşımacılığında veya çok vasıtalı taşıma ile varma limanında gemiden rıhtıma (iskeleye) boşaltılmakla teslim edilecekse kullanılır.

Satıcının Yükümlülükleri Alıcının Yükümlülükleri
——————————————– —————————————————–
Anlaşma koşullarına uygun malı hazırlar. Malların, rıhtımda kendi emrine bırakılma-
Malların belirlenen limana taşınması için sından sonra oluşacak hasar ve kayıp riskini
sözleşme yapar ve navlun bedelini öder. üstlenir. Malın ithali için gerekli tüm gümrük
Malın alıcıya teslimine kadar ki süreç işlemlerini tamamlar ve gümrük vergilerini öder
içinde oluşabilecek hasar ve kayıp riskini .
üstlenir.

DDU- DELIVERED DUTY UNPAID (Güm. Res. Ödenmeksizin Tes.)
Her türlü taşıma şekilleri için kullanılan bir teslim şekli olup, malların alıcının ülkesinde belirlenen yerde, taşıma aracından boşaltılmadan, ithal için gümrük işlemleri yapılmamış bir şekilde alıcının tasarrufuna bırakılması ile satıcının yükümlülüğünün sona erdiğini ifade eder.
Satıcı, varış ülkesindeki ithalata ilişkin gümrük vergi ve harçlar dışında, malların buraya taşınması ile ilgili bütün hasar ve masrafları yüklenmelidir. Ancak, malların zamanında gümrüklenmemesinden kaynaklanan her türlü masraf ve hasarlar alıcı tarafından karşılanmalıdır.

Satıcının Yükümlülükleri Alıcının Yükümlülükleri
———————————————- ——————————————————
Anlaşma koşuluna uygun malları hazırlar. Emrine hazır tutulan malları kararlaştırılan
Malların varış yerine taşınması için sözleş- tarih ve yerde teslim alır. Boşaltma masraf-
me yapar ve navlun bedelini öder. Malların larını karşılayarak Malların ithali için gerek-
varış yerinde alıcıya teslimine kadar ki süre gümrük işlemlerini tamamlar ve vergileri
içinde oluşabilecek kayıp ve hasar riskini öder. Malların kendisine tesliminden sonra
üstlenir. oluşacak hasar ve kayıp riskini üstlenir.

DDP- DELIVERED DUTY PAID (Gümrük Vergileri Ödenmiş Olarak)
Her türlü taşıma şekilleri için kullanılan bir teslim şekli olup, satıcının ithalata ilişkin gümrük işlemler ile gümrük vergi, resim ve harçlarını ödeyerek, anlaşılan yer ve tarihte malları alıcının tasarrufuna bırakılmasını ifade eder. Malların alıcıya teslimine kadar oluşacak bütün hasar ve masraflar satıcı tarafından karşılanmalıdır.

EXW terimi satıcı için asgari yükümlülük ifade ederken, DDP terimi azami yükümlülüğünü gösterir.
Bu terim, satıcının doğrudan veya dolaylı olarak ithal izni alamadığı hallerde kullanılmamalıdır.

Taraflar, malların ithali esnasında ödenmesi gereken KDV gibi bazı vergi ve masrafları satıcının yükümlülüğü dışında tutmayı istemeleri halinde, bunu yapılacak sözleşmede açıkça ifade etmelidirler.

Satıcının Yükümlülükleri Alıcının Yükümlülükleri
——————————————– —————————————————–
Anlaşma koşuluna uygun malları hazırlar. Emrine hazır tutulan malları kararlaştırılan
Malların varış yerine taşınması için sözleş- tarih ve yerde teslim alır. Malların kendi
me yaparak navlun bedelini öder. Alıcının tasarrufuna bırakılmasından sonra oluşacak
ülkesindeki ithalata ilişkin gümrük işlem- hasar ve kayıp riskini üstlenir.
lerini yaparak gümrük vergilerini öder.
Mallın alıcıya teslimine kadar ki süre içinde
oluşabilecek kayıp ve hasar riskini üstlenir.
DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKİLLERİ

Birbirinden çok farklı mesafelerde bulunan ve belkide birbirini hiç tanımayan alıcı ile satıcı yani İthalatçı ve İhracatçı arasında olası bir ticaret işleminde en önemli konu, malların gönderilmesi ve buna karşılık mal bedelinin ödenmemesi veya mal bedelinin ödenmesi buna karşılık malların gönderilmeme riskidir.

Güven unsurunun olmadığı bir diş ticaret işleminde en önemli konu ödeme şekillerinin tespitidir. Dış Ticarete konu olan ödeme şeklinin tayini ülkelerin mevzuatına, alıcı ile satıcı arasındaki ilişkilere diğer bir ifade ile güvene, malın çeşidine ve tutarı gibi faktörlere bağlıdır.

Eğer İthalatçı (Alıcı) ile İhracatçı (satıcı) birbirini çok iyi tanıyor ve de güveniyorsa en kolay ve ucuz olan bir ödeme şeklini şeçebilir.

Bütün bu hususlar gözönünde bulundurulmak suretiyle, malın teslimi ve bedelinin ödenmesi konusunda taraflar güven, maliyet ve mevzuat yönünden durumlarına göre en uygun ödeme şeklini seçip aralarında anlaşmaya vardıktan sonra seçilen ödeme şeklinin yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle dış ticaret işlemini gerçekleştirirler

Değişik ülkelerdeki İthalatçı (Alıcı) ile İhracatçı (Satıcı) arasındaki bir ticaret işleminde ödeme, aşağıdaki şekillerde yapılabilmektedir.

• Peşin Ödeme ( Advance Payment- Down Payment-prefinance )

• Mal Mukabili ödeme (Open Account- Cash Against Goods)

• Vesaik mukabili ödeme ( Collectıons-Cash Agaınst Documents)

• Kabul Kredili Ödeme ( Acceptance Credit)

• Akreditifli ödeme (Letter of credit)

PEŞİN ÖDEME (Advance Payment- Down Payment-Prefinance)
İthalatçının (alıcının), malların kendisine sevkinden önce ihracatçıya (satıcıya) ödeme yapmasıdır.

Peşin ödeme, ithalatçının mal bedelini kendi bankası aracılığıyla ihracatçıya ödemesi, ihracatçının mal bedelini tahsil ettiği malı ithalatçıya gönderilmesi ile gerçekleşir.
Bu ödeme şeklinde alıcı, malın yüklenmesi yada hizmetin temini öncesi parasal kaynağı satıcının kulanımına açar.

İhracatçı açısından en avantajlı ödeme şekli olup, ithalatçı açısından ise en riskli olan ödeme şeklidir.

İhracatçı açısından;
Peşin ödeme en ideal ödeme şeklidir. Bunun sebebi; malların hazırlanması ve sevk edilmesi için gerekli olan finansmanı peşinen sağlamakta olması ve malların sevkinden sonra ödemenin yapılmaması gibi riskin bulunmamasıdır.

İthalatçı açısından:
Peşin ödeme en riskli ödeme şeklidir. İhracatçı mal bedelini aldıktan sonra çeşitli nedenlerle malın sevkini yapamayabilir veya ithalatçının istediği kalitede mal göndermeyebilir. Bu nedenle de ithalatçı güç durumda kalıp zarara uğrayabilir.

Peşin ödeme şeklinde; Alıcı (ithalatçı)’nın malları almaya çok istekli olduğu, peşin ödeme dolayısıyla iskonto’dan yararlanmak istediği durumlarda, satıcı (İhracatçı)’nın tekel konumunda olduğu ve alıcının alıcının tercih hakkının bulunmadığı malların alım alım satımında tarafa yeterli güvencenin verildiği hallarde kullanılması gereken bir ödeme şeklidir.
Ancak alıcı (ithalatçı)’nın, satıcının mal bedelini tahsil ettikten sonra malları göndermeme riskine karşılık, satıcı( ihracatçı)’ dan peşin ödeme garantisi (Advance Payment Guarantee) talep etme hakkı saklıdır.

30.12.2006 tarihi itibariyle İTHALATTA KAMBİYO HESABININ TAKİBİ KALDIRILMIŞTIR.

MAL MUKABİLİ ÖDEME (Open Account- Cash Agaınst Goods)

İhracatçının (satıcının) bedelini tahsil etmediği malları alıcının emrine göndermesidir. Açık hesap olarak adlandırılan bu ödeme şeklinde, alıcı ve satıcı arasında varılan anlaşma çerçevesinde, malların ithalatını takiben belirli bir süre sonra ödemesi yapılır.

Peşin ödemenin aksine mal mukabili işlem, ihracatçı tarafından alıcıya verilen bir kredili ödeme şeklidir.

İthalatçı açısından en avantajlı ödeme şekli olup, ihracatçı açısından en riskli ödeme şeklidir.
İthalatçı açısından;
En cazip ve en avantajlı olan ödeme şeklidir. Çünkü ithalatçı mallara, malların bedelini ödemeden sahip olmakta, piyasada sattıktan sonra ödeme yapmaktadır. Bu nedenle, mal mukabili ödeme şekli ithalatçıya finansman kaynağı oluşturmakta ve coğu zaman seçim sebebi olmaktadır.

İhracatçı açısından;
Hiç bir güvencesi yoktur. İhracatçının ithalatçı adına gönderdiği mallar karşısında ithalatçının mal bedelini ödememe riski ile karşı karşıyadır. ( satıcı, alıcı adına gönderdiği malların bedelinin kendisine ödenmeme riskine karşı, alıcıdan teminat mektubu/letter of guarantee talep etme hakkı saklıdır)

VESAİK MUKABİLİ ÖDEME ( Collectıons-Cash Agaınst Documents)
İhracatçının (satıcının) mallarını yükledikten sonra malın yüklendiğini ve mülkiyetini ifade eden vesaiki ülkesindeki bankası aracılığı ile ithalatçının ( alıcının ) ülkesindeki bankasına bedelinin tahsil koşulu ile gönderilmesi işlemidir.

Bu ödeme şeklinde vesaik bedeli aracı bankaca tahsil edilmeden, vesaikin ithalatçıya teslimi söz konusu değildir.

İthalatçı ve ihracatçı kendi aralarında yaptıkları anlaşmanın gereklerinin yerine getirilmesinde bankaların kontrolüne, taahhüdüne gerek duymamakta, buna karşılık sadece mal bedelinin tahsilinde bankaların aracılığını talep etmektedir.

Vesaik mukabili işlemler için Uluslararası Ticaret Odasının “Tahsilat İşlemleri için Yeknesak Kurallar” 522 sayılı Buroşür yayınlanmıştır.

VESAİK MUKABİLİ İŞLEMDE TARAFLAR
– Satıcı (Drawer)

– Gönderen banka (İhracatçının bankası/Remiting Bank)

– Tahsil veya ibraz bankası (Presenting/collecting bank)

– Alıcı ( Muhatap/Drawee)

Vesaik Mukabili ödeme şekli;

İhracatçı açısından:
Mal mukabili ödeme şekline kıyasla ihracatçı daha güven altındadır. Çünkü ithalatçının bankaya ödeme yapmadan veya ödeme taahhüdünde bulunmadan önce malların mülkiyetine hak kazanamayacağını bilir. Bu avantaja karşın ithalatçı ödemeyi sevkiyattan çok uzun bir süre sonra yapabilmektedir. Ayrıca, ihracatçı sevkedilen malların ithalatçı tarafından gümrükten çekilmemesi durumunda da malların geri getirilmesi veya yeni bir alıcı bulma riski ile karşı karşıyadır. Malların geri getirilmesi durumunda, nakliye ve sigortaya ilişkin zararlar da ihracatçı açısından önemlidir.

Satıcı (amir), tahsil vesaik’ini bankasına verirken aşağıda belirtilen hususlara dikkat etmek zorundadır:

– Vesaik, uluslararası ve yurtiçi mevzuat açısından eksiksiz, doğru ve tam olarak düzenlenmiş olmalıdır.
– Vesaik, (konişmento, fatura, sigorta belgeleri, poliçeler v.b) doğru şekilde imzalanmış ve cirolanmış olmalıdır.
– Vesaik tahsilatının MTO 522 sayılı broşür kapsamında olduğu belirtilmelidir. Zira tahsilat esnasında doğabilecek sorunlar ve gecikmelere ilişkin maddeler, anılan broşür kapsamında düzenlenmiştir.
– Vesaik ekinde mali bir belge (poliçe- senet vb) yer alıyorsa, bu belgelerin kabul edilmeme, ödenmeme durumunda protesto ettirilip, ettirilmeyeceği hususu açıkça belirtilmelidir.
– Tahsilat talimatında, kabul edilecek poliçenin tahsil bankasın nezdinde mi kalacağı yoksa amir (satıcı) tarafamı gönderileceği hususlarının da açıkça belirtilmesi gerekir.
– İşleme ilişkin komisyon ve masrafların amire mi yoksa, muhataba mı ait olduğu hususu, amir (satıcı) tarafından belirtilmiş olmalıdır.

İthalatçı açısından;
Vesaik Mukabili ödeme şeklinde ithalatçı da güvence altındadır. Çünkü malların mülkiyetini kendisine devreden belgeleri teslim almadan önce ödeme yapmak zorunda değildir. Buna karşın ithalatçı vesaiki teslim almadan malları gümrükten çekemediğinden, onları siparişe uygun kalitede bulamayabilir. Malları ancak vesaik üzerinde inceleyebilir.

Alıcı( İthalatçı) tarafın vesaik tahsilat işleminde bilmesi ve dikkat etmesi gereken hususlar;

– Tahsil/ibraz bankası, amir (satıcı)’nın bankası tarafından gönderilmiş olan vesaiki incelemek veya doğruluklarını saptamak, ayrıca mallar ile ilgili tespit, kontrol veya denetim v.b. yapmak zorunda değildir.

– Tahsil talimatında belirtilen hususların yerine getirilmesi ve vesaikin alıcısına bu şartlar çerçevesinde teslim edilmesinden tahsil/ibraz bankası sorumludur. Bu husustaki tüm risk bu bankanın üzerindedir.

– Taraflar arasındaki herhangi bir anlaşma gereği, alıcı (muhatap) ödeme yapmadan önce malları incelemek veya kontrol etmek yetkisine sahip değildir. Ancak, satıcı bu hususta özel bir izin verebilir.

– İthalatçı vesaiki teslim almaktan vazgeçmesi veya belli bir süre içinde alınmaması halinde, vesaik tahsil bankası tarafından vesaiki gönderen bankaya geri gönderilir.

VESAİK (BELGELER)

Vesaik (Belgeler) iki ana başlık altında incelenmektedir.
• Ticari Belgeler (Commercial Documents)
• Mali Belgeler ( Financial Documents)

Ticari Belgeler;
Fatura, sevk belgeleri, mülkiyeti temsil eden belgeler ve diğer mali nitelikte olmayan belgeler olarak belirlenebilir.

Mali Belgeler;
Poliçeler, emre yazılı senetler, çekler, ödeme makbuzları ve para ile ödemeyi sağlayan diğer belgeler olarak sayılabilir.

Vesaik Mukabli Ödeme Şeklinin İşleyişi:
Vesaik Mukabili işlemlerde satıcı(ihracatçı), yüklediği mallara ilişkin konişimentoyu alıcının bankası adına düzenleterek, bir talimat ekinde (bedeli tahsil karşılığı, ödeme taahhüdü karşılığı hususunu içeren talimat) ithalatçının talep etmiş olduğu diğer belgelerle birlikte, bankasına ( remitin bank) verir. Remitin bank, ihracatçının verdiği talimat çerçevesinde vesaiki, ödemenin yapılacağı muhabirinide belirtmek suretiyle, alıcının ülkesindeki muhabirine (konişmento üzerinde adı yazılı bankaya) ICC 522 kapsamında gönderir.

30.12.2006 TARİHİ İTİBARİYLE, KAMBİYO HESABININ TAKİP VE KONTROLU KALDIRILMIŞTIR.

KABUL KREDİLİ ÖDEME (Acceptance credit)

 Tanımı

Kabul kredisi;
Satıcının alıcıya tanıdığı ayni kredi kapsamında, ithalatçı, ithal etiği mal/hizmet bedelini mal/hizmet alımında değil, daha sonraki bir vade de ihracatçıya ödendiği bir kredi çeşididir. Diğer ifadeyle kabul kredisi, satılan mal/hizmet bedelinin bir poliçeye bağlandığı ve police bedelinin vadesinde satıcıya ödendiği ödeme şeklidir.

Peşin ödeme hariç bütün ödeme şekillerinin kabul kredili olarak gerçekleştirilmesi mümkündür.

Kabul kredisinde ana unsur olan poliçede iki türlü kabul vardır.

– Firma kabullü

– Banka kabullü

 Firma Kabullü:

Ödeme tahhüdünde bulunan sadece ithalatçı olması yani poliçeyi sadece ithalatçının kabul etmesidir.

Ancak, satıcının ithalatçının yanı sıra bir bankanında garantörlüğünü istemesi durumunda, bu riski üstlenecek bankanın ithalatçı adına banka aval kredisi tahsis etmektedir. Bu kredi; ihracatçının sevk ettiği mallarla ilgili olarak vesaikle birlikte ibraz edilen poliçe’nin, ithalatçı tarafından kabul edilmesi ve kabul edilen bu poliçeye ithalatçının bankasının da aval şerhi koyması suretiyle kullanılır.

Aval:
Poliçe veya bono‘nun ön yüzüne yazılan, şartsız ve rücü edilmez bir kefalettir. Aval veren kişi mali belgenin ( poliçe,senet v.b) ödemesini garanti etmiş olur. Poliçelere aval; “avalize edilmiştir“ (avalized by us) ibaresi ön yüzüne yazılarak imzalanmak suretiyle yapılır

Poliçenin ön yüzüne, keşideci ve muhatap imzaların dışında atılan her imza aval niteliğindedir.

 Banka Kabullü;

Uluslararası ticarette vadeli alımlara konu olan mal/ hizmet alım satım işlemlerinde, satıcı tarafından alcı adına riski üslenen bankaya çekilen poliçenin ilgili banka tarafından kabul edilmesidir.

Genellikle, vadeli mal alımına imkan veren kabul kredili akreditifili işlemlerde, akreditif lehtarından poliçenin;

Teyitsiz işlemlerde ithalatçının riskini üstlenen amir banka,
Teyitli işmlemlerde amir banka riskini üstlenen teyit bankası,

Üzerine çekilmesi istenir.

AKREDİTİF (Letter of Credit)

 Tanımı/İşleyişi

Alıcı ve satıcı arasında yapılan anlaşma kapsamında, alıcının talebi ve belirlediği şartlar çerçevesinde, aracı bir banka tarafından sözkonusu mal ve hizmetin gerçekleştirildiğine dair belgelerin, verilen süre içerisinde, belirtilen şartlara uygun olarak ibrazı kaydıyla ödemenin yapılacağına ilişkin banka taahhüdü/banka garantisidir.

Akreditif şartlarının, taraflar arasında yapılan satış sözleşmesi hükümleri/mutabakatı kapsamında belirlenmiş olması nedeniyle, taraflardan biri akreditif şartlarına aykırı davranılması halinde, diğer tarafın zarara uğramamasını sağlar.

Akreditif sistemi, ithalatçı ve ihracatçı ile onların itibarıne ek olarak bankaların garantörlüğünüde devreye sokarak, aralarında oluşabilecek sorunlara cözüm getirmiştir. Buna göre bir akreditif işleminde banka, ithalatçı ve ihracatçı arasında aracılık rolünü üstlenerek belirli koşulların yerine getirilmesinden sonra ihracatçıya ödemenin yapılacağına dair teminatı, ithalatçının yerine verir. Bu nedenle banka ihracatçıya ödemeyi yapmadan önce gerekli belgeleri inceler ve akreditifte zorunlu kılınan koşulların yerine getirilip getirilmediğini saptar.
Akreditiflerde alıcı ile satıcı arasında yapılan sözleşmeye, bankalar hiçbir şekilde taraf olmazlar. Alıcı ile satıcının yaptıkları sözleşme, bankayı ilgilendirmemektedir. Banka, olaya akreditif açısından yaklaşır. Bankayı mal veya hizmet değil, bunların belgesi ilgilendirir. Banka, sözkonusu mal veya hizmeti değil, daima mal veya hizmetle ilgili belgeyi inceler ve akreditifte belirtilen/istenen şartlara uygun olup olmadığına bakar.

Akreditifin ithalatçılara sağladığı yararlar;
İthalatçı, akreditif şartlarına uygun vesaiki almadan bankanın ihracatçıya ödeme yapmayacağından emin olarak riske katlanmaksızın, sermayesini bağlamaya gerek kalmadan yabancı firmalardan mal satın almak imkanını bulur.

İthalatçı mal bedelinin ödenmesini malların gönderilmesine kadar geciktirebileceğinden, satıcıdan bir kredi sağlamış durumdadır.

Akreditifin ihracatçıya sağladığı yararlar:
İhracatçı, vadesiz satışlar için ithalatçıya kredi açması söz konusu olmasa bile, göndereceği malların bedelinin gecikmeden eline geçeceğine güvenebilmesi için, yabancı ülkedeki ithalatçının mali durumu hakkında bilgi sahibi olmak ister. İthalatçı hakkında gerekli bilgiye sahip olmadan göndereceği malların bedelini tahsilde güçlüklerle karşılaşması mümkündür.

Oysa, Akreditife dayanan satışlarda, ihracatçı akreditif şartlarına uygun hareket ettiği taktirde ithalatçının mal bedelini ödeme zorunda kalacağından, ithalatçı ödeme yapmaz ise bu ödemenin amir bankaca, şayet ihracatçının bankası akreditife teyidini eklemiş ise teyit bankasından hemen alacağına kuşku duymaz.

Ayrıca ihracatçı; lehine açılan akreditife dayanarak, banka kredisi sağlayarak finansman ihtiyacını karşılama imkanına sahiptir.
Akreditifler için Uluslararası Kurallar;
Uluslararası ticarette akreditifli ödemelerin giderek artması, Milletlerarası Ticaret Odası’nın bu tür ödemelerle ilgili uygulamaları standart kurallara bağlamasını gerektirmiştir. Bu kurallar, ilk kez 1933 yılında yayınlanmış ve o yıldan bu yana gerekli görülen değişiklikler yapılmak suretiyle zaman zaman yenilenmiştir. Halen kısaca “UCP 600” diye adlandırılan “Vesikalı Krediler için Yeknesak Teamüller ve Uygulamalar” adlı yayın yürürlüktedir.

Akreditifler ile ilgili yeknesak kuralların tespiti ile, uluslararası ticarette akrediitfler ile yapılan ödemelerde karşılaşılan yorum ve uygulama farklılıklarının giderilmesi ve böylece bu tür ödemelerle ilgili olarak taraflar arasındaki ilişkilerin bir örnek ve sorunsuz bir şekilde yürütülmesinin sağlanması hedeflenmiştir.

Akreditifte Taraflar
Bir akreditifin taraflarını;
Amir ( Alıcı/ İthalatçı)
Amir Banka (Alıcının bankası)
Lehtar (Satıcı/İhracatçı
Teyit/ İhbar / Görevli Banka (Satıcının bankası)

oluşturmaktadır.

Akreditifler için yeknesak kuralların yer aldığı Milletlerarası Ticaret Odasınca yayınlanan 600 buroşürün 1 maddesinde; “Bu kurallar akreditif şartlarıyla açıkçadeğiştirilmedikleri veya uygulama dışı bırakılmadıkları sürece akreditifin bütün tarafları için bağlayıcıdır.” hükmü mevcuttur.

Ancak, bu taraflar arasında birbirinden bağımsız ilişkiler olabileceğinden, kendi aralarında yaptıkları sözleşmeler, sadece sözleşmeye taraf olan kişiler bağlar. Bu nedenle, akreditifte yer alan şartların, taraflar arasında yapılan sözleşme şartlarya uyumlu olması gerekmektedir.
Bundan anlaşılması gereken, akreditif şartları, akreditife taraf olanları, bu tarafların kendi aralarında yaptıkları sözleşmeler, sözleşmeye taraf olanları bağlar.

Akreditif Amiri (Aplicant):
Akreditif açmak üzere bankasına başvuran alıcı yani ithalatçıdır. Akreditif için gerekli tüm şartları, akreditifin cinsini, istenecek belgeleri ve ihracatçı yani satıcı ile yaptığı sözleşmeyi veya proforma faturayı bankasına iletir.

Akreditif amiri, genellikle akreditif açtırdığı bankayı yönlendiren taraftır. Satıcı ile mutabakatları sonucu oluşmuş, onayladığı herhangi bir değişikliği bankaya bildirir ve bankanın belgelerde bulduğu herhangi bir olumsuzluğu mal veya hizmet teslimi sırasında kabul etme ve etmeme kararını verir ve bunu bankasına bildirir.

Akreditif amiri, bankası ile yaptığı sözleşme gereği tüm taahhütlerini yerine getirir. Ve akreditif şartlarında tüm masraf ve komsiyonları lehtarın ödeneceği belirtilmiş olsa dahi herhangi bir akreditif iptal veya kullanmama dorumlarında sözkonusu olan komisyon ve masrafları öder.

Amir Banka ( Openin or issuing Bank):
Akreditif amirinden alınan talimat ile akreditif açan banka, Amir Bankadır. Amirden aldığı talimat ile akreditif metnini hazırlar ve satıcıya iletilmesi için muhabir bankayı gönderir. Akreditif şartlarının yerine getirilmesi halinde gereken miktarın ödeneceği muhabir bankaya veya doğrudan satıcıya taahhüt edilmiş olur.

Amir banka, akreditif açılışıyla ve yazışmalarla ilgilenir ve takip eder. Mal ve Hizmet ile ilgili akreditifte sözü geçen belgeleri alır ve 7 iş günü içinde inceleyerek uygunluğunu tespit ettiği taktirde ödeme, uygunsuzluğunu tespit ettiği hallerde ise, amir ile görüşerek uyumsuzlukları belirterek belgeleri reddeder ve bunu muhabir bankaya bildirir.

Amir banka akreditif işleminin başlaması ile verdiği taahhütlerden dolayı muhabir bankaya karşı sorumludur. Eğer akrditifte teyit, ödeme, iştira veya kabul yetkileri varsa, buna göre teyit bankasına, ödeme bankasına, iştira bankasına veya kabul bankasına karşı sorumludur.

Lehtar (Beneficiary) :
Lehine akreditif açılan satıcı, Lehtardır. Akreditif şartlarında yer alan belgeleri ibraz eder ve tahsilatta bulunur. İhracatçı, yani lehtar, akreditif türüne göre, vadesinde ödeme veya vesaike ekli poliçesine kabul ile ilgili imza alır.

Lehtar Banka (Ihbar/ Görevli/Teyit Bankası):
Amir Banka tarafından kendisine gelen akreditif mektubu şartlarını kendi ülkesindeki ihracatçıya ihbar eden yani lehine akreditif açıldığını satıcıya bildiren bankadır.

Amir Bankanın vermiş olduğu yetki kapsamında lehtar bankanın üstlenmiş olduğu sorumluluklar değişebilir.

İhbar Bankası Advisin Bank):
Akreditif işleminde, çoğunlukla satıcı olan ihracatçının ülkesinde bulunan ve akreditifi açıldığını ihracatçıya ihbar eden banka ihbar bankasıdır. İhbar bankası, ihracatçıya lehine akreditif açıldığını ve açılan bu akreditifin şartlarını iletir. Eğer ihbar bankası, sadece ihbar etmekle yükümlü ise hiç bir şekilde ödeme yükümlülüğü altına girmez.

Teyit Bankası ( Confirming Bank):
Amir banka ile birlikte akreditifi teyit eden banka Teyit Bankasıdır. Amir bankanın talimatlarına uygun olarak, akreditif şartlarına uygun belgelerin kendisine ibrazı halinde, gerekli ödemeyi yapacağını taahhüt eden bankadır ve amir bankanın sahip olduğu sorumluluğun aynısını taşımaktadır.

Teyit bankası, amir bankanın akreditif taahhüdü dolayısıyla taşıdığı yükümlülüğün aynısına sahip olduğundan gireceği akreditif işlemini çok iyi incelemelidir. Akreditif şartlarının yeterince açık olması ve amir bankanın güvenilir olması ile alıcının ülkesinden doğan risklerinin asgari olması teyit bankası için incelenmesi gereken önemli hususlardır.

Görevli Banka ( Nominated Bank):
Adından da anlaşılacağı üzere, akreditifin türüne göre görevlendirilmiş olan bankadır. Konusuna göre akreditifte ödeme yapmaya, vade de ödeme yükümlülüğü altına girmeye, poliçe kabul etmeye ve iştira işlemi yapmaya yetkili bankadır.

Görevli banka teyit bankası olmadığı sürece, amir banka tarafından görevli banka olarak tayin edilmesi, bu banka açısından belgelerin ibrazında ödeme yapmak, vadeli ödeme yükümlülüğüne girmek police(ler) Kabul etmek veya iştira işlemini yapmak için herhangi bir yükümlülük oluşturmaz. Ancak, kendisine ibraz edilen belgeleri kanunen 7 iş günü içinde incelemesi şarttır.

 AKREDİTİF AÇILIŞI

Amir, lehtar ile yaptığı sözleşme/anlaşma kapsamında akreditif açtırma teklif mektubunu doldurup proforma fatura ile birlikte Bankasına (amir banka) müracaat eder. İthalatçı tarafından doldurulan ve imzalanan taahhütname niteliğindeki bu formdaki husular açılacak olan akrediitfin temel şartlarını oluşturmaktadır.

Başvuru formunda aşağıda belirtilen talimat ve bilgileri içerir;

– Akreditifin posta, teleks veya swift ile mi açılacağı,
– Amirin (ithalatçının) adı ve açık adresi,
– Lehtarın (ihracatçının) adı ve açık adresi,
– Dönülebilir/dönülemez olması,
– Lehtarın (ihracatçının) akreditifi başka bir lehtara devredip devretmeyeceği,
– Ödeme şekli (İbrazında, vadeli, poliçe kabullü) ödeme vade içeriyorsa vadesi,
– Getirilecek malın miktarı fiyatı,
– Yükleme boşaltma yerleri,
– En son Yükleme vadesi/akrediitf vadesi/ vesaik ibraz süresi,
– Teslim şekli,
– Kısmi yüklemeye ve aktarmaya izin verilip verilmeyeceği,
– Sigortanın kimin tarafından yaptırılacağı,
– Özel şartlar,
– ICC 6000 sayılı broşür kapsamında olduğu,

Banka, açacağı bu akreditif karşılığında ödeme taahhüdü altına gireceğinden, ithalatçı firma adına gayrinakdi bir kredi tesis ederek, firmayla bir sözleşme imzalar. Bu sözleşme ile amir (ithalatçı), akreditifle ilgili olarak amir bankanın yapacağı ödemeleri karşılayacağını taahhüt eder ve akreditif vesaikini bankaya rehneder. Bunun yanısıra banka, firmanın kredibilitesine göre ayrıca teminat isteme hakkına sahiptir.

Tüm bu şartlar yerine getirildikten sonra banka, muhabir ilişkisi bulunduğu bankalardan birine, amirin talimatı çerçevesinde, ICC 600’e uygun olarak telex veya swift ile akreditif açar.

AKREDİTİFLERİN SINIFLANDIRILMASI

 SAĞLADIĞI GÜVENCELER AÇISINDAN AKREDİTİFLER

a ) Kabili rücu akreditif (Dönülebilir)/ Revocable Credit

b) Gayrikabili rücu Akreditif (Dönülemez) İrrevocable Credit
– Teyitli
– Teyitsiz

Kabilirücu Akreditif / Dönülebilir ( Revocable Credit);
Temmuz 2007 tarihinde yayımlanan UCP 600 sayılı kuralar içinde dönülebilir bir akreditife yar verilmemiştir.

Ancak, UCP 600 kurallar dizisinin 1. maddesinde yer alan “ Bu kurallar akreditif şartlarıyla açıkça değiştirilmedikleri veya uygulama dışı bırakılmadıkları sürece akreditifin bütün tarafları için bağlayıcıdır” hükmü gereği, amir tarafından farklı talimat verilmesi mümkündür.

Bundan da anlaşılması gereken, amirin verdiği talimat çercevesinde amir banka tarafından DÖNÜLEBİLİR (REVOCABLE) bir akreditif açılabilir. Ancak, UCP 600 kuralları içinde DÖNÜLEBİLİR akreditife ilişkin herhangi bir düzenleme olmaması nedeniyle, akreditifin DÖNÜLEBİLİR şekilde işlerliğine yönelik kuralların akreditif metni içerisinde açıkça kurallara bağlanması gerekmektedir.

Dönülebilir (Revecoble) Akreditif Nedir?

Akreditifi açan banka tarafından lehtara önceden haber vermeden ve herhangi bir anda iptal edilebilen veya şartlarında değişiklik yapılabilen akreditif türüdür.

Belgelerin bedeli ödenmedikçe veya vadeli ödeme taahüdü altına girilmedikçe akreditifin iptali mümkün olduğundan, ihracatçıya yeterli güvence sağlamaz., ithalatçı ise oldukça fazla esnekliğe sahiptir. Dolayısıyla, işlemin tarafları birbirini iyi tanımadıkça bu tür akreditifin kullanılmaması gerekmektedir.

Gayrikabilirücu Akreditif/Dönülmez/Irrevocable Credit;
Açılan akreditif şartlarına tamamen uyulması kaydıyla, belirlenen süre içinde ödeneceği hakkında amir bankanın kesin taahhüdünü içeren akreditiftir. Diğer bir ifadeyle ihracatçının akreditif koşullarını yerine getirmesi halinde, amir banka ödemeyi yapacaktır. İthalatçının durumunun bozulması, akreditiften vazgeçmek istemesi gibi durumlar akreditif bedelinin ödenmesini engellemez.

Bir dönülmez akreditif, lehtarın, amir bankanın ve (eğer varsa) akrediitfi yetit eden bankanın mutabakatı olmadan iptal edilemez ve şartları değiştirilemez. Bütün tarafların izni alınmadıkça iptal edilemez ve şartları değiştirilemez.

İhracatçıya ödeme konusunda garanti vermesi ve taraflara sağladığı güven nedeniyle dönülmez akreditif uluslar arasında ödeme şekilleri içerisinde en çok kullanılandır.

Amir bankanın talebine istinaden, muhabir bankanın akreditife teyidini ekleyerek lehtara ihbar etmesiyle, akreditifin lehtara teyitsiz olarak ihbar edilmesi, muhabir bankanın lehtara karşı olan görev ve sorumluluğuda değiştirmektedir..

Teyitsiz Akreditif /Unconfirmed Credit;
Bu tür akreditiflerde muhabir banka, akreditifi lehdara sadece ihbar etmekle yükümlüdür. Gelen akreditifin doğruluğunu kontrol eder, ancak ödeme taahhüdü altına girmez. Akreditif şartlarına uygun vesaikin ibrazı karşılığında ödeme taahhüdü, sadece akreditifi açan bankanın (amir bankanın) sorumluluğundadır. Bu nedenle teyitsiz akreditifler de akreditifin kullanılacağı yer (available) amir banka gişeleridir. Vesaikin akreditif vadesi içinde amir bankaya ulaşması gerekmektedir.

Öte yandan, amir bankanın teyitsiz bir akreditif dolayısıyla vesaiki kendi gişelerinde kabul etmesi için ihbar bankasına yetki verebilir. Bu durumda ihbar bankası görevli banka konumuna gelir ve isterse rambursmanden önce ( amir bankadan parayı almadan) lehtara ödeme yapabilir. Ancak, dökümanların akreditif şartlarına uygunsuzluğu nedeniyle amir banka tarafından kabul edilmeme riski bulunduğundan, genelde bunu lehtarla arasındaki kredi ilişkisine dayanarak yaparlar (kabili rücu olarak) Çünkü görevli banka, teyit bankası olmadığı sürece, ödeme yükümlülüğü yoktur. Bu tür akreditifler “muhabir nezdinde loje akreditifler” olarak tanımlanmaktadır.

Teyitli Akreditif/Confirmed Credit;
Akreditifi açan bankaca görevlendirilen ihbar bankasının, akreditifi lehtara ihbar ederken, akreditifi açan bankanın yükümlülüğünü yerine getireceğine dair sorumluluk almasıdır.

Başka bir ifadeyle, teyidini ekleyen banka, akreditif şartlarına uygun vesaikin kendisine ibrazı halinde, amir bankayla birlikte kesin ödeme taahhüdü altına girer.

Akreditife teyidini ilave eden banka, ihbar bankası dışında amir bankanın yetkilendirdiği 3. bir banka da olabilir. Bu durumda ihbar bankası, lehtar tarafından kendisine sunulan vesaiki teyit bankasına göndererek, teyit bankasının kabulüne sunacaktır.

Teyit bankası tarafından uygun vesaik karşılığı lehtara ödeme yapıldıktan veya vadeli ödeme taahhüdüne girildikten sonra, amir banka tarafından ödeme yapılmadığı taktirde, teyit bankası yaptığı ödemeden dolayı lehtara dönme hakkına sahip olmadığı gibi, kabul etiği poliçeyi veya vadeli ödeme taahhüdünü lehtara karşı yerine getirmekle yükümlüdür.

Dönülmez ve teyitli akreditifler (İrrevocable confirm credits) akreditif lehtarı için en iyi seçenektir. Çünkü, hem amir banka hemde teyit bankasının ikili güvencesine kavuşmaktadır.

Teyitli akreditifin lehtara sağladığı avantajlar;

– Lehtar, amir bankanın riskini üstlenen teyit bankası ile muhatap olduğundan akreditif bedelinin kendisine ödenmesinde güclük yaşamayacağı gibi amir bankanın ülke riski ile transfer güclüklerinden etkilenmeyecektir.

– Akreditif kapsamında yapılan sevkiyata ilişkin vesaik, teyit bankası tarafından incelendiğinden, teyit bankası tarafından bulunan eksiklik ve hataları düzeltme şansına sahiptir.

– Lehtara, akreditif kapsamında yapmış olduğu sevkiyata ilişkin vesaiki teyit bankasına ibraz ettiğinde, vesaikin akreditif şartlarına uygunluğun olup olmadığına teyit bankası karar verecek, uygun bulması halinde, akreditif bedelini ödeyecek, ödeme bir vadeyi içeriyor ise, ödeme taahüdüne girecektir. Vesaikin daha sonra amir banka tarafından uygun bulunmaması nedeniyle kabul edilmemesi lehtarı bağlamaz.

– Akreditif teyit bankası nezdinde kullanılabilir olduğundan, vesaikin yolda kaybolma riskinden etkilenmeyecektir.

 ÖDEME ŞEKİLLERİNE GÖRE AKREDİTİFLER

a) Vesaik ibrazında ödemeli/Görüldüğünde ödemeli akreditifler (Sıght L/C)

b) Vesaik ibrazından belli bir süre sonra ödemeli/Vadeli Akreditif (Defferred payment)

c) Kabul kredili akreditif/Poliçe kabullü (Acceptance L/C)

d) Peşin ödemeye imkan veren akreditif ((Red/Green clause L/C)

e) Karışık Ödemeli Akreditif ( Mixed payment L/C)

Vesaik İbrazında Ödemeli (Sıght Payment);
Akreditif şartlarında talep edilen uygun belgelerin, akreditif süresi içinde, akreditifte öngörülen ödeme yerine göre;

– Teyitli ise teyit bankasına,
– Teyitsiz ise amir bankaya,

ibrazı ile ödemenin yapıldığı akreditiflerdir.

Teyitli akrediitfte, akreditif vadesinin sona ereceği yer ile vesaikin kabul edileceği yer teyit bankası gişeleridir.

Teyitsiz akreditifte ise, akreditif vadesinin sona ereceği yer ile vesaikin kabul edileceği yer amir banka gişeleridir.

Ancak, teyitsiz akreditifin tanımında yaptığımız açıklamada da belirtiğimiz gibi, amir bankanın verdiği yetki çercevesinde;

– Akreditif vadesinin sona ereceği yer ihbar bankası vesakin kabul edileceği yer amir banka gişeleri,
veya
– Akreditif vadesinin sona erecği yer ile vesaikin kabul edileceği banka ihbar bankası gişeleri olmakla beraber, ödeme yeri amir banka gişeleri olabilmektedir.

Belirlenen Bir Vadede Ödeme/Vadeli Akreditif ( Deferred Payment);
Mal bedelinin ödenmesinde lehdarın (satıcı) amire (alıcı) bir vade tanımasına paralel olarak, yüklemenin yapıldığı tarihten belirli bir süre sonra ödemeyi öngören akreditiflerdir.

Bu durumda, satıcı alıcıya vade tanımış olmasına rağmen, vadesinde ödeneceği bir tarafından garanti edilmektedir.

Akreditifin teyitli olması halinde, yükleme ilişkin evraklar, teyit bankası tarafından incelenir. Uygun bulunması halinde, vadesinde ödeneceği tayit bankası tarafından lehtara taahhüt edilir.

Akreditfin teyitsiz olması halinde, yüklemeye ilişkin evraklar ihbar bankası tarafından amir bankaya gönderilir. Amir banka vesaiki uygun bulması halinde, vadesinde ödeme yapılacağını ihbar bankacı aracılığı ile lehtara taahhüt eder.

Bu akreditif kaspamında, ithalatçıya satıcı tarafından sağlanan vadeli bir finansman söz konusu olmakla beraber, akreditif bedelinin vadesinde satıcıya ödeneceği bir banka tarafından garanti edilmektedir.

Bu nedenle, satıcı vadesinden önce alacağını bir finans kurumuna temlik etmek suretiyle, alacağını iskonto etirererek finansman ihtiyacını karşılıyabilmektedir.

Poliçe Kabullü (Kabul Kredili Akreditif/Acceptance L/C);

Vadeli akrditiften farklı olarak, satıcının alıcıya tanımış olduğu vade kapsamında akreditif şartları arasında, akreditif tahtında talep edilen belgelere ilaveten lehtarın çektiği poliçe/poliçeler’in kabulünü öngören maddelerin yer aldığı akreditif türüdür.

Alıcı ile satıcı arasındaki anlaşmaya göre, ibrazından belli bir süre sonra ödenmek üzere veya belli bir vadeyi içeren police;

Teyitsiz işlemlerde, ithalatcının riskini üstlenen amir banka,

Teyitli işlemlerde, amir banka riskini üstlenen teyit bankası,

üzerine çekilmesi istenir.

Lehtar tarafından ibraz edilen vesikin akreditif şartlarına uygun olması halinde, amir veya teyit bankası üzerine çekilen police/poliçeler, ilgili bankalar tarafından kabul edilerek lehtara iade edilir.

Lehtar isterse, pliceyi vadesine kadar bekletir veya vadesinden önce bir finans kurumuna iskonto ettirerek finansman ihtiyacını karşılar.

Red- Clause Akreditif /Kırmızı Şartlı Akreditif

Bu tip akreditiflerde, akreditif tutarının tamamının veya bir kısmının (belirli bir yüzdesinin), akreditifte talep edilen belgelerin ibrazından önce lehtara peşinen (avans olarak) ödenmesi öngörülür. Bu şekilde alıcı, hammadde, malzeme, ambalaj işçilik ve nakliye masrafları için satıcıya ön finansman sağlar.

Ancak, akreditif kapsamında yapılan bu ödeme akreditife taraf olan bankaları bağlamaz. Lehtarın, akreditifi kullanmaması (sevkiyatı gerçekleştirmemesi) veya sevkiyatı gerçekleştirmiş olmasına rağmen akrediitf şartlarını yerine getirememiş olmasına karşın, peşin ödemeyi amire iade etmemesi, sadece amirin riskindedir..

Bu nedenle, tarafların (lehtar/amir) birbirlerini çok iyi tanımadıkları hallerde peşin ödenecek kısım için lehtar’dan peşin ödemeyi garanti edecek bir teminat mektubu talep edilebilir. Bu hususun akreditif şartında belirtilmesi gerekir. Teminat mektubu öngörülmüş olması halinde, sözkonusu teminat mektubu düzenlenmeden akreditif operatif (kulanılır) hale gelmez.

Green Clause Akreditif/Yeşil Şartlı Akreditif

Green clause akreditiflede, red- clause akreditiflerde olduğu gibi, ihracatçının malları sevk etmesinden önce akreditiften tahsilat yapılmasına olanak sağlar. Ancak, bu peşin ödemeler, malın mülkiyetini akreditifte belirtilen kişi veya banka adına depolandığını/devredildiğini gösteren ambar teslim makbuzları karşılığında yapılır. Diğer bir ifadeyle, yapılan ödeme garanti altına alınır.

Ambar teslim makbuzları, ambarlama firması tarafından düzenlenir ve depolanan malın miktar ve değerini belirtir.

İhracatçı, kısmen veya tamamen hazırladığı malları akreditfte belirtilen kişi veya banka adına depoya koyup ambar teslim makbuzunu bankaya ibraz ederek depoladığı mallar tutarında akreditifte belirlenen oranda tahsilat yapar.

Karışık Ödemeye İmkan Veren Akreditifler (Mix payment);

Bu tip akreditiflerde, akreditif tutarının belli bir oranda peşin, vesaik ibrazında ve belli bir vadede ödenmesi öngörülür.

 FİNANSMAN AKREDİTİFLERİ

Devredilebilir Akreditif ( Transferable L/C)
Karşılıklı Akreditif (Back to back L/C)

Devredilebilir Akreditif/Transferable Letter of Credit;
Açılan akreditifin devredilebilir nitelikli olması halinde, akreditif lehtarı kendisine tanınan hak ve yükümlülükleri bir veya birkaç lehtara devredebilir. İkinci lehtar veya lehtarların telapleri doğrultusunda kendilerine devredilmiş bulunan akreditif üçüncü lehtar veya lehtarlara devredilemez. Ancak, ikinci lehtar veya lehtarların talepleri doğrultusunda akreditifin ilk lehtarına devri mümkündür.

Genelde, transit ticaret veya malın asıl üreticisi olmayan satıcıların malı üreticiden temin etmek için kullanılan bu akreditif türünde, devir işlemi, doğrudan doğruya alıcı ile üretici arasında gerçekleşebileceği gibi, araya üçüncü bir tarafın aracı (tacir/komisyoncu) sıfatıyla girmesi sonucu dolaylı bir biçimde de sonuçlandırılabilir.

Devredilebilir akreditiflerle güdülen amaç, ilk lehtarın akreditif konusu malların satıcısı veya üreticisi olmaması nedeniyle , söz konusu malların satın alınmasında ihtiyaç duyduğu finansmanı sağlayabilmesidir.

Bunu sağlayan etkenler ise, devredilebilir akreditifin aşağıda belirtilen değişiklikler kapsamında devrine imkan tanıyabilmesidir.

Bunlar;

– Akreditifin tutarı veya birim fiyatının azaltılabilmesi
– Akreditif vadesi ve sevkiyat süresinin kısaltılabilmesi
– Akreditifte yer alan belgelerin ibraz süresinin kısaltılabilmesi.
– Sigorta oranı artırılabilmesi.

Bunlar dışında, akreditif orjinalinde belirtilen şartlarla devredilmesi esastır.
Yukarıda belirtilen değişiklikler kapsamında, ilk lehtarın kârını oluşturması açısından akreditif tutarı ile birim fiyatının daha az, ayrıca akreditif vadesi, ibraz süresi ve en son sevk tarihinin de, ilk akreditife ait diğer belgelerin sağlanabilmesi maksadıyla, daha kısa tespit edilmesi mümkündür.

Ayrıca, devredilebilir akreditiflerin en önemi özelliklerinden biri de, İlk lehtar ismi, akreditif amirinin isminin yerine koyulabilmesidir.

Akreditif lehtarının kendisini akreditif amiri olarak gösterebilmesi hakkına sahip olabilmesi nedeniyle de, malın asıl üreticisi veya satıcısını ve malın alış fiyatını, akreditifin orjinal amirinden saklayabilmektedir.

Ancak, asıl akreditifte amirin isminin fatura dışındaki diğer bütün belgelerde gözükmesi özellikle isteniyorsa bu şart yerine getirilmelidir.

Bu durumda, İlk lehtar, ikinci lehtarın kendisine devredilen akreditif tahtında bankaya sunduğu vesaik içerisindeki faturayı akreditif şartları çeçevesinde kendi faturası ile değiştirme hakkına sahiptir.

Bir devredilebilir akreditifin lehtarı, akreditifi, yukarıda belirtildiği şekilde bazı değişikliklerle devredileceği gibi, hiçbir değişikliğe tabi tutulmaksızın aynı şartlarla devretmek hakkına sahiptir.

Akreditifin aynı şartlarla devredilmesi halinde, ikinci lehtar tarafından yapılan sevkiyatta ilişkin dökümanlar teyitli veya amir banka tarafından oluğu gibi kabul edilerek akreditif şartına uygun olup olmadığı durumuna göre, teyitli ise teyit bankasınca teyitsiz ise, amir bankaca gereki ödeme gerçekleştirilir.

Bu kapsamdaki devir işlemleri genelde 1. ve 2. lehtarların aynı ülkede olduğu durumlarda kullanılmakta olup, bu devirden dolayı 1 lehtar 2. lehtardan belli bir oranda komisyon talep etmekte veya akreditif açıldığı banka nezdinde akreditif alacağının komisyon tutarında temlik almak suretiyle devrini gerçekleştirmektedir.

Ancak, bu kapsamdaki yapılan işlemler akreditfin asıl alıcısı ile 2. lehtarı karşı karşıya getirdiğinden 1. lehtarın pazarını kaybetmesine neden olabilmektedir.

Karşılıklı Akreditifler /Back To Back L/C;

Bu tür akreditiflerin kullanım amacı da, devredilebilir akreditiflerde olduğu gibi, tacir konumunda olan aracının, malın asıl üreticisi veya satıcısından mal satın alınma aşamasında ihtiyaç duyduğu finansmanı karşılamaktır.

Birbirinden ayrı iki akreditiften oluşur. İlk akreditif lehtarının, ikinci akreditifin amiri olduğu işlem türüdür.

Finansal yetersizliklerden ötürü kendi öz kaynaklarından ödeme yaparak üreticiden veya malın satıcısından malı alma durumu olmayan tacirin, malın asıl alıcısının kendi lehine açtığı akreditifi, bankasına mali kaynak ve teminat olarak göstermek suretiyle, malın üreticisine veya satıcısına akreditif açarak, mal alma imkanı sağlayan bir finansal yöntemdir.

Akreditifin ilk lehtarı kendisine açılan akreditifi teminat göstermek suretiyle, malların asıl satıcısı veya imalatçısı lehine, kendisine açılan akreditifteki aynı özellikleri taşıyan bir akreditif açılmasını ister.

Her ne kadar iki akreditif birbirinden tümü ile bağımsız olsa da, Tacir, kendi lehine açılan akreditifde yer alan şartlarla ile satın alınacak mal için açtıracağı akreditifide belirleyeceği şartların aşağıda belirtilen bazı hususlar dışında aynı özelliklere sahip olmasına dikkat etmelidir.

İki akreditif arasında farklılık arz edebilecek ana husular;

 Tacirin alım satım arasındaki karın malın birim fiat ve akreditif tutarına yansıtılması,

 Akreditif vadesinin ilk akreditif vadesinden kısa tutması,

olmakla birlikte, tacir kendi lehine faydalı olacağını düşündüğü değişik talimat ve şartları da belirtmesi mükündür.

Back to back akreditifler güttükleri amaç açısından devredilebilir akreditiflere benzemekle beraber, bunlar arasında nitelik açısından fark vardır.

Deverdilebilir akreditiflerde, akreditif lehtarı akreditifin üçüncü kişilere devrini bankadan talep edebilir ve bu talebin yerine getirilmesi halinde, akreditifin devredildiği kişi veya kişiler akreditifi kullanma hakkını elde eder.

Buna karşın karşılıklı akreditiflerde, karşılıklı akreditfler ile bunun dayanağını oluşturan ihracat akreditifi birbirinden tamamen bağımsızdır. Karşılıklı akreditiflerde açılan ihracat akreditifi, açılacak karşılıklı (ithalat) akreditifinin teminatı olma fonksiyonunu görür. Karşılıklı akreditifin lehtarı, ihracat akreditifin lehtarı değildir ve bu nedenle de ihracat akreditifinden doğrudan doğruya yararlanmaz. Karşılıklı akreditifin lehtarı, sadece bu akreditiften yararlanabilir.

İlgili Kategoriler

Mülakat Kavramları

Dış ticaret işlemleri ve kambiyo mevzuatı notu

İlgili Kategoriler

Benzer Yazılar

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et