NİTELİK VE NİCELİK ANLAMLI SÖZCÜKLER: Bir şeyin nasıl olduğunu , ne gibi özellikler taşıdığını anlatan sözcüklere nitelik anlamlı sözcükler denir. Bir şeyin sayılabilen, ölçülebilen ya da azalıp çoğalabilen durumunu bildiren sözcüklere nicelik anlamlı sözcükler denir. * Az ileride birkaç kişi seni bekliyor. ( nicel ) * Bugün oldukça kötü bir zaman geçirdim. ( nitel ) …
Türkçe Ders Notları
GENEL VE ÖZEL ANLAMLI SÖZCÜKLER: Karşıladıkları varlığın tamamını belirten sözcüklere genel anlamlı sözcükler denir. Tek bir varlığı karşılayan sözcüklere ise özel anlamlı sözcükler denir. Varlıkların genelden özele doğru sıralanışı : Varlık- canlı- hayvan- keçi- Ankara keçisi. * Çocuk, geleceğin teminatı olduğundan ben çocuğumun iyi yetişmesini istiyorum. ( 2. si 1. sine göre daha özel) * …
-Kİ ‘NİN YAZIMI Türkçede üç farklı “ki” vardır: sıfat yapan “–ki”, ilgi zamiri “–ki” ve bağlaç olan “ki”. a) Sıfat Yapan “-ki” Ekinin Yazımı * Sıfat yapan “-ki”, bir ek olduğu için kendinden önce gelen sözcüğe bitişik yazılır. ”Hangi?” sorusu cevabı veriyorsa oradaki ”-ki” sıfat yapan -ki’dir. Duvardaki çatlak her geçen gün genişliyor. Evdeki hesap …
Fiilimsiler üç ana grupta incelenir. 1) İSİM – FİİLLER (AD – EYLEMLER): Fiil soylu sözcüklerin sonuna –mak, -mek , -ış, -iş, -uş, -üş, -ma, -me ekleri getirilerek yapılır. Bir gülüşün ömre bedel. Gün biter gülüşün kalır bende. Seninle akşamları yürüyüşe çıkardık. Adamın yalvarışlarını bir görecektin. Madem ki yükseliş var iniş olmaz olur mu? Unutuş, unuturlar …
Fiilde Çatı NESNESİNE GÖRE ÇATI (NESNE- YÜKLEM İLİŞKİSİ): Nesnesine göre çatı ,yüklemin nesne alıp almamasına göre değerlendirilir. 1)Geçişli ve Geçişsiz Fiiller: Nesne alabilen fiiller geçişlidir.Pratik olarak bir fiilin geçişli olup olmadığını anlamak için fiile “neyi, kimi” sorularını yöneltiriz ,bu soruları yöneltebiliyorsak fiil geçişlidir, yöneltemiyorsak fiil geçişsizdir.Bir diğer yöntem ise şudur:Fiilin başına “onu” zamirini getirebiliyorsak fiil …
Dil Bilgisi Soru Tipleri 1) Altı çizili sözcüklerden hangisi türü ya da işlevi bakımından farklıdır derse; (isim,sifat,zarf,zamir,ünlem,edat olduklarina bakilir) 2) Yüklemin türüne göre farklıdır derse; (yüklem bulunur. İsim ya da fiilimsi ise isim cümlesi, çekimli fiil ise fiil cumlesi olup olmadığına bakılır) 3) Sözcüklerden ya da yüklemlerden hangisi yapı bakımından farklıdır derse; (sözcükler yapım …
Büyük Ünlü Uyumu: Sözcüğün ünlüleri arasındaki kalınlık incelik uyumudur. İlk hecedeki ünlü kalınsa diğer ünlüler de kalın,inceyse diğerleri de ince olur. Ör: Çocuklar, beklemişler…Karışık gelmişse BÜU’ya uymaz.Ör:İnsan, kalem,kitap… →Aslen Türkçe oldukları halde sonradan uğradıkları ses değişikliği nedeniyle BÜU’ya uymayan kelimeler de vardır.Ör:Kardeş (kardaş), elma (alma), anne (ana)… →Türkçede bazı ekler BÜU’yu bozar: ☻-ken : bakarken …
Sıfatlar İsimleri türlü yönlerden belirten niteleyen sözcüklere sıfat denir. Sıfatlar iki gurupta incelenir A) Niteleme Sıfatları B) Belirtme Sıfatları: dört gurupta incelenir. 1)İşaret Sıfatları 2)Soru Sıfatları 3)Belgisiz Sıfatlar 4)Sayı Sıfatları A)Niteleme Sıfatları: Kendinden sonra gelen ismin rengini, kokusunu,biçimini gösteren sıfatlara denir. Nasılsorusunu sorarak buluruz. *büyük adam, kötü iş, iyi insan, derin düşünce, akılı çocuk (Kımızı …
Sözcükte Anlam 1) GERÇEK (TEMEL) ANLAM: Bir sözcüğün ilk ve asıl anlamına denir.Yani bir sözcüğün söylendiği anda zihnimizde uyandırdığı ilk çağrışım gerçek anlamdır. 2) YAN ANLAM: Bir sözcüğün gerçek anlamı yanında kullanımına bağlı olarak yeni anlamdır. 3) MECAZ ANLAM: Bir sözcüğün gerçek anlamı dışında yepyeni bir anlamda kullanılmasıdır. * Adamın tarladaki bütün …
Fiillerle İlgili Pratikler Fiiller, iş ,oluş, durum ve hareket bildiren sözcüklerdir. ÖRNEK: “Yürü, gidelim; bu iş olmaz.” dedi Fiillerin sonuna “-mek, -mak” ekleri getirildiğinde anlamlı olur . ÖRNEK: Bu akşam kardeşinin yanına var .(eylem) *Kardeşimin güzel bir evi var. (isim) Fiiller anlamlarına göre üçe ayrılır: 1) Nesne alan, iş yani hareket bildiren ve …
Pratik Dil Bilgisi Notları 1.Sözcüğün türü, görevi, işlevi, çeşidi sorulursa sözcüğün isim mi, zarf mı, sıfat mı,zamir mi ,edat mı… olduğuna bakılacağını; 2.Sıfatların isimleri, zarfların genellikle fiilleri nitelediğini (güzel kız: sıfat ; güzel konuş:zarf ); 3.Sıfatların mutlaka ilgili olduğu isimden önce gelmesi gerektiğini ( kötü insan: sıfat); 4.Niteleme sıfatlarının önündeki isim düşerse sıfatın adlaşmış sıfat …
Bağlaçlar Cümleleri veya aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlayarak aralarında anlam ilgisi kuran sözcüklere denir. “İLE” – “VE” BAĞLAÇLARI Aynı görevdeki sözcükleri birbirine bağlar. —Evin ve bahçenin kapısı açıktı.(Tamlayan) —Bu radyo Adana’da ve Mersin’de yayın yapıyor.(D.T) —Akşam arkadaşıma gideceğim ve her şeyi anlatacağım. —Cehennemle cenneti bu dünyada yaşadık.(Nesne) —Evle okul arasında mekik dokuyor.(Tamlayan) —Annesiyle babası yarın …
Anlatım Biçimleri ve Düşünceyi Geliştirme Çeşitli amaçlara yönelik olarak gerçekleştirilen anlatımın etkileyici olması için çeşitli yöntemlere başvurulur.İşte,anlatımı gerçekleştirirken başvurulan bu yöntemlere “anlatım biçimleri” diyoruz. Anlatım biçimlerini şöyle sıralayabiliriz: 1)Açıklayıcı Anlatım, 2)Öyküleyici Anlatım (Hikaye Etme) 3)Betimleyici Anlatım (Tasvir Etme) 4)Tartışmacı Anlatım A) AÇIKLAYICI ANLATIM: Herhangi bir konu hakkında bilgiler vermek,bir şeyler öğretmek amacına yönelik anlatım biçimidir. …
TÜRK DİLLERİNİN ESERLERİ KÖKTÜRKÇE KÖKTÜRKLER ÇAĞINA AİT YAZITLAR BUGUT (MAHAN KAĞAN) YAZITI: ÇOYRIN YAZITI HOYTU TAMİR ONGİN YAZITI KÖL İÇ ÇÖR YAZITI İHE-AŞETE YAZITI TONYUKUK YAZITI (BAYIN ÇOKTO) BİRİNCİ ORHUN (KÖL TİGİN YAZITI) İKİNCİ ORHUN (BİLGE KAĞAN YAZITI) NALAYHA YAZITI İHE NUR YAZITI HANGİDAY YAZITI TALAS YAZITLARI UYGUR TÜRKÇESİ DÖNEMİ ESERLERİ KÖKTÜRK HARFLİ UYGUR YAZITLARI …
TÜRK DİLİNİN TARİHİ DEVİRLERİ ALTAY ÇAĞI Nazari ve karanlıktır. Türkçe ve diğer Altay dillerinin “Ana Altayca” olarak tasavvur edilen bir dile bağlı oldukları dönemdir. Türk-Moğol-Mançu-Tunguz dil birliği bu döneme tekabül eder. Altay dil birliğinin tarihini tespit etmek mümkün olmamakla birlikte yaklaşık olarak MÖ 9.000 olarak tahmin ediliyor. EN ESKİ TÜRKÇE ÇAĞI Altay kuramına göre, Türkçenin …
ADLAR (İSİMLER) Bütün sözcük türleri,iki gruba ayrılarak değerlendirilir. A)Ad Soylu Sözcükler: 1) Ad (İsim) 2) Sıfat (Önad) 3) Zamir (Adıl) 4) Zarf (Belirteç) 5) Edat (İlgeç) 6) Bağlaç 7) Ünlem B)FİİLLER (Eylemler) 1)Adlar: Varlıkları ya da kavramları karşılayan,onları tanımamızı sağlayan sözcüklere “ad” denir.Bir kelimeye -mek, -mak ya da -ma, -me olumsuzluk ekini getiremiyorsak o kelime …
Yapım ve Çekim Ekleri ekler_ve_sozcuk_yapisi A) İSİM ÇEKİM EKLERİ: 1) Çokluk Eki: İsimlerin sayı bakımından çokluğunu bildirirler. *elmalar,çocuklar ,öğrenciler. 2)Hal Ekleri:- i,-e,-den,-de ekleridir. *Kitabı ver (belirtme hali) *Yola bak (Yönelme hali) *Evden geliyorum (Çıkma hali) *Sende kaldı (Bulunma hali) *Sıradan insanlarla işim olmaz.(Sıfat yapmıştır ve bu yüzden yapım eki olmuştur) *Bunlar gözde çocuklardır.(Sıfat yapmıştır ve …
Yazım Kuralları 1) “ki” bağlacının ve “-ki” ekinin yazımı: Türkçede üç çeşit “ki” vardır:Bağlaç olan“ki”,sıfat yapan “–ki” ve zamir olan(ilgi zamiri) “–ki” dir.Bağlaç olan “ki” daima ayrı yazılır.Sıfat yapan “–ki” ve zamir olan “-ki” eklendiği sözcüğe bitişik yazılır. Dilimizdeki bu üç farklı “-ki”yi birbiriyle karıştırmamak için şu pratik yöntemleri uygulayın. *Cümle içerisinde –ki’den sonra –ler …
A acayip acente acımtırak açgözlü açık hava açık oturum açık sözlü açıkgöz açıortay ada çayı adamakıllı adım başı aerobik AET’nin aforoz ağaçkakan ağır kanlı ağırbaşlı ağırsıklet ağız birliği ağız dolusu ağustos böceği Akdeniz’in doğusu aklı sıra aklıselim akordeon akort etmek aksesuar akşamüstü akupunktur alaca karanlık albeni alçak basınç alçakgönüllü alelacele alelacele alem (bayrak) âlem (evren) …
Zamirler İsimlerin yerine kullanılan sözcüklerdir.Bütün zamirler sıfatlardan farklı olarak isim çekim eki alabilir. A)Kişi (Şahıs) Zamirleri: Sadece insan isimlerinin yerini alan zamirlerdir. *Ben, sen, o;biz, siz, onlar. *Görüyorum beni okşayan gözlerindeki geceyi. *Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsın? * “Bana kucaklarında seni getiriyorlar; Ben de sonra o seni getiriyorum sana.” *Mavi denizlerin ötesinde bulacağım seni …
Zarflar (Belirteçler) Fiilerin fiilimsilerin sıfaların ya da kendisi gibi zarf olan sözcüklerin anlamlarını “yer-yön, ölçü-miktar, durum, zaman ve soru” kavramlarıyla açıklayan sözcüklerdir. 1)DURUM ZARFLARI Fiilleri veya fiilimsileri, nitelik, sebep, kesinlik, olasılık, yineleme, yaklaşıklık gibi anlamlarla belirten zarflardır.Fiile nasıl sorusunu sorarak buluruz. *Manş denizini yüzerek geçti (N) *Bu gece yıldızlar pırıl pırıl yanıyordu (N) *Öfkeyle kalkan, …
Fiiller (Eylemler) Bir oluşu, bir durumu veya bir kılışı kip ve kişiye bağlayarak anlatan sözcüklere denir. Pratik olarak ismi fiilden ayırmak için –me, -ma olumsuzluk ekini ya da –mak ,-mek mastar ekini kullanırız.Eğer bir kelimenin sonuna –ma ,-me olumsuzluk ekini ya da –mak ,-mek mastar ekini getirebiliyorsak o kelime fiil demektir.Getiremiyorsak o kelime isim soylu …
Edatlar (İlgeçler) Tek başına bir anlam taşımayan , ancak kendinden önceki sözcükle birlikte kullanıldığında belirli bir anlamı olan sözcüklerdir.Edatlar çekim eki alırsa adlaşırlar. En çok kullanılan edatlar şunlardır: Gibi: Benzetme ilgisiyle ismi nitelerse sıfat öbeği, fiili nitelerse zarf öbeği kurar. Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendi. (sıfat) Dev gibi dalgalar sahile vuruyordu. …
Cümlede işi, hareketi, yargıyı, bildiren çekimli unsura denir. Not :Bir cümle birden çok ögeden oluşabileceği gibi tek bir yüklemden de oluşabilir. * Ertesi gün okula müfettişler gelmişti.(C) * Düşünüyorum (C) * Güzeldi. ( C ) Not:Yüklem genlikle cümlenin sonunda bulunur; ancak günlük konuşmalarda, atasözlerinde ve şiirde yüklemin yeri değişebilir. *Gel çabuk buraya! *Sakla samanı gelir …
Cümlede Anlam 1.EŞANLAMLI YA DA YAKIN ANLAMLI CÜMLE Farklı sözcüklerle kurulan fakat aynı düşünceyi anlatan cümlelerdir. —-Sevgi sadakatle taçlaşmadıkça ömrü kızgın çöllerdeki bir damla yaş kadardır. —-Sadakatin olmadığı bir sevgi uzun ömürlü olamaz. —-Kıyıyı gözden kaybetmeye cesaret edemeyen insan yeni okyanuslar keşfedemez.(Andre Gide) —-Hayatında riskleri göze alamayan insan başarılı olamaz. —-Eğer bir insan hangi limana …
“de” bağlacının ve “de” bulunma durum ekinin yazımı: “de” “da” bağlacı da tıpkı “ki” bağlacı gibi ayrı bir sözcük olduğu için daima ayrı yazılır.Bulunma durum eki olan “-de,-da, -de,-ta” ise eklendiği sözcüğe bitişik yazılır. “de,da” bağlacıyla “-de,-da,-te,-ta” ekleri birbiriyle karıştırılmamalıdır.Pratik olarak birbirinden şu şekilde ayırt ederiz:Cümle içerisinde cümleden “de”yi çıkartırız,eğer cümlenin yapısında bir bozukluk olmuyorsa …
1) “ki” bağlacının ve “-ki” ekinin yazımı: Türkçede üç çeşit “ki” vardır: Bağlaç olan“ki”,sıfat yapan “–ki” ve zamir olan(ilgi zamiri) “–ki” dir.Bağlaç olan “ki” daima ayrı yazılır.Sıfat yapan “–ki” ve zamir olan “-ki” eklendiği sözcüğe bitişik yazılır. Dilimizdeki bu üç farklı “-ki”yi birbiriyle karıştırmamak için şu pratik yöntemleri uygulayın. *Cümle içerisinde –ki’den sonra –ler çokluk …
TÜRK DİLİ (DÜŞÜNCE YAZILARI) YAZILI ANLATIM TÜRLERİ Duygu, düşünce ve hayallerin sözlü ya da yazılı olarak, etkileyici bir şekilde anlatma isteği edebiyatın doğmasına neden olmuştur. Edebiyatın oluşumu içerisinde yazının biçim ve içerik özelliklerine o yazının türü denmektedir. Bilgi verme amacı güden yazılardır. MAKALE: Bilim, fen konularıyla siyasal, ekonomik ve toplumsal, kültürel konuları açıklayıcı veya yorumlayıcı …
TÜRK DİLİ (YAZIM KURALLARI) Yazım Kuralları Konu Anlatımı Anlatılmak istenenin, yazı dilinde, karışıklığa yol açmadan, her okuyanın anlayacağı biçimde aktarılması için ortaya konan kurallardır. Bu kuralların başlıcaları şunlardır: Büyük Harflerin Kullanımı Cümleler, dizeler büyük harfle başlar. Dün hava çok güzeldi. Annemizden izin alıp dışarı çıktık. Bir ılık bahar yağmuru yağar, Alır kirleri bir bir üzerimizden. …
YAZIM (İMLÂ) KURALLARI 1. Büyük Harflerin Yazımı Yazıda cümlenin ilk kelimesi büyük harfle başlar. Sanat, toplumun gelişmesine yardımcı olur. Düşünce üretimine katkıda bulunur. İnsanı disipline eder. Şiirdeki mısraların her birinin ilk harfi büyük harfle başlar. Uzak çok uzağız şimdi ışıktan Çocuk sesinden gür ve sarmaşıktan Dönmeyen gemiler olduk açıktan Adımızı soran arayan var mı Gazete …
TÜRK DİLİ 2(NOKTALAMA İŞARETLERİ) Nokta (.) Cümlenin sonuna konur. “Çocuklar bahçede oynuyor.” Kısaltmaların sonuna konur. “Dr. Ayhan Bey tanıdığımızdır.” (doktor) Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur. (-ıncı, -inci anlamında) “Yarışmada 1. olmuş.” (birinci) Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur. “Yazar, 10.10.1973 tarihinde doğmuş.” Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden …
TÜRK DİLİ(KOMPOZİSYON BİLGİSİ) Kompozisyon Nasıl Yazılır? Başarılı ve güzel bir yazı yazmak için bilinmesi gerekenleri, sırasıyla şöyle gösterebiliriz: 1. Bilgi birikimi 2. Konu seçme 3. Plân yapma 4. Başlık bulma 5. Paragraf bilgisi 6. Dilin kurallarını bilme 7. Yazma 8. Yazının okunması ve düzeltilmesi 1. BİLGİ BİRİKİMİ Üniversite eğitimiyle bir meslek için hazırlık yapılır, o …
ANLATIM BOZUKLUKLARI Her cümle belli bir düşünceyi, duyguyu aktarmak için kurulur. Bu cümlenin, ifade edeceği anlamı açık ve anlaşılır bir biçimde ortaya koyması gerekir. Ayrıca cümle mümkün olduğunca gereksiz unsurlardan arındırılmış olmalıdır bu cümle. İşte bu özelliği göstermeyen cümleler, anlatım bakımından bozuktur. Gereksiz Sözcüklerin Kullanılması Cümlede gereksiz sözcük kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar. Bir cümlede gereksiz …
DİL VE ANLATIM METİNLERİN SINIFLANDIRILMASI Bir konunun veya duygu veya düşüncelerin noktalama işaretlerine bağlı olarak oluşturulmasıyla ortaya çıkan kelimelerin bütününe metin denir. Duygu yoğunluğu taşıyan ve estetik hazzın ön plana çıktığı metinlere ise edebi metin denir. METİNLERİN SINIFLANDIRILMASINDA Kİ ETKENLER -Metin in gerçeklikle ilişkisi -Metin in yazılış amacı -Metin in içeriği -Dil in …
ANLATIM BOZUKLUKLARI : Anlam Bakımından Anlatım Bozuklukları Gereksiz Sözcük Kullanımı : Bir cümlede anlamları aynı olan veya anlamca biri , diğerini içeren sözcüklerin birlikte kullanılması , “ Anlatım Bozukluğuna ” yol açar. – Kulağıma eğilerek alçak sesle bir şeyler fısıldadı. – Bu yol , yaya yürümekle bitecek gibi değil. – Onlar , iki yıldır karşılıklı …