Maliye Ders Notları

VERGİLEMEDE ŞAHSİLİK:tam mükellefler bulundukları ülkede elde ettikleri gelirler dolayısıyla gelir vergisi veya benzeri bir vergi ödemişlerse,türkiyede ayrıca bir vergi ödemezler. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

VERGİNİN GELİR ETKİSİ:artan vergiler nedeniyle harcanabilir gelirleri azalan mükelleflerin eski gelir ve yaşam düzeylerini korumak için daha çok çalışmaları. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

VERGİNİN KAPİTALİZASYONU:menkul ve gayrimenkul mallar üzerine konulan verginin kaldırılması dolayısıyla ya da malın kısmen yada tamamen vergi dışında tutulması sonucu söz konusu malın değer kazanmasıdır. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

VERGİNİN KONUSU:verginin üzerine konulduğu,doğrudan yada dolaylı olarak kaynağını oluşturduğu iktisadi unsur. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

VERGİNİN TAZYİKİ:bir kişinin vergi ödemesi nedeniyle ekonomik gücünde ortaya çıkan azalmadan dolayı hissettiği baskı. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

VERGİNİN YANSIMASI (ödeme-vurgu-aktarma-yerleşme):verginin kanun koyucunun mükellef olarak belirlediği kişiler üzerinde kalmayarak bir başkası üzerine aktarılması. Vergi borcunu yerine getiren mükellefin ödediği vergiyi çeşitti yöntemlerle başkasına aktarmasına denir. Aşamaları şunlardır; ödeme, vurgu, aktarma, yerleşme. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

MUTLAK YANSIMASI-DİFERANSİYEL YANSIMA:mutlak yansıma belirli bir vergideki artışın gelir dağılımı üzerindeki etkisini ifade etmektedir.Diferansiyel vergi yansıması ise kamu harcamaları sabit varsayıldığında,belirli bir vergi ile diğer bir verginin değiştirilmesi halinde gelir dağılımında meydana gelen değişmedir. *Wagner’e göre kamu harcamalarının artışı aslında kamu faaliyetleri artışının bir sonucudur. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

KANUNİ KARŞILIK VE DİSPONİBİLİTE:kanuni karşılık ticari bankaların topladıkları mevduatlar karşılığında merkez bankasına yatırdıkları mevduatın belli bir oranıdır. *Disponibilite ise ticari bankaların kendilerine yatırılan mevduatın bir kısmını kendi kasasında risk haline yönelik saklaması durumu. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

KALDIRAÇ ETKİSİ:kamu harcamalarının özel harcamalardaki yetersizlikleri telafi ederek ekonomiyi tekrar canlanma sürecine sokması. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

Konsolidasyon nedir? Kısa vadeli borçların uzun vadeli ya da süresiz bir borç haline getirilmesine denir. Vadesi gelmiş kısa vadeli devlet borçlarının,vadelerini uzatmak suretiyle uzun süreli borç şekline dönüştürülmesidir. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

KONVERSİYON: ekonomik şartların el vermemesi nedeniyle var olan yüksek faizli kamu borçlarının düşük faizli borçlarla değiştirilmesi işlemi. Devletin borç yükünü hafifletmek amacıyla faiz oranı yüksek tahvilleri, faiz oranı düşük tahvillerle değiştirmesine denir. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

OTOMATİK STABİLİZATÖRLER:ekonominin düzenlenmesinde ve istikrarın sağlanmasında dışarıdan müdahaleye gerek kalmadan kendiliğinde dengeleyici rolü üstlenen unsurlardır. *vergi hasılatındaki otomatik değişmeler(artan oranlı) *işsizlik sigortası *sübvansiyonlar *kurum ve aile tasarrufları İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

ADİ EMANETLER:yasaların gereği olarak bazı gerçek ve tüzel kişilerin depozito şeklinde hazineye yatırmak durumunda bulundukları paralardır. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

BÜTÇE CETVELLERİ: A cetveli:gider ödenekleri toplamını içerir. B cetveli:gelir tahminleri toplamını içerir. C cetveli:gelirlere ilişkin o yıl uygulanacak düzenlemeleri içerir. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

Egzersiz usulü:bütçenin kapsamına giren gelirlerin toplanması ve giderlerin yapılmasında hakların kazanıldığı ya da giderlerin yapıldığı zamanı dikkate alır. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

Jestiyon usulü:bütçenin gelir ve gider hesapları,bütçe yılı itibariyle tutulur ve dönem sonunda da hesaplar kapatılır. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

TELAFİ EDİCİ BÜTÇE TEORİSİ: müdahale olmadan ekonominin kendiliğinden tam istihdama gelemeyeceğinden hareketle ortaya atılan bu teoriye göre devlet,ekonomi tam istihdama gelinceye kadar açık bütçe,daha sonra denk bütçe politikası izlemelidir. Telafi Edici Bütçe Teorisi nedir? Devletin belirli sınırlar içerisinde ekonomiyi buhrandan kurtarmak ve ekonomiyi yeni-den canlandırmam için bütçe açığını mali bir araç olarak kullanmasıdır. Durgunluk dönemindeki …

Klasikler: (Serbest Ekonomi) -Ekonomi, her zaman tam istihdamda işler. – Ekonomi, görünmez bir el tarafından kontrol edilir. – Devlet müdahalesine gerek yoktur. – Her arz kendi talebini yaratır. – Devlet borçlanması gereksizdir kamusal mal tanımını yapan ilk amca SAMUELSON KİT Kuruluş Amaçları – a)   Ekonomik büyümeye sağlamak b)   Tekelleri devletçe işletmek c)   Özel sektörün başaramayacağı işleri yapmak d)   Ekonomiye …

SHAW HİPOTEZİ (PORTFÖY YATIRIMLARI ) Spekülatif amaçlı portföy fonlarının özellikle gelişmekte olan ekonomilerde 1.Sermaye noksanını giderme 2.Kur dalgalanmalarını yumuşatma işlevi görebilir Uluslararası portföy sermaye hareketleri yüksek faizli ekonomilere yönelir. Sermaye kıtlığı çeken ekonomilerde tasarruf açığı kapanırken sermaye / emek oranı yükselir ve daha yüksek gelir düzeyine ulaşılabilir. Açık ekonomi modelinde büyümeyi etkileyen portföy yatırımları  Shaw …

NOMİNAL Gelir  Bir Bireyin belirli SÜREde Akım hâlinde sahip olduğu PARASAL değerin toplamıdır. REEL Gelir Nominal gelirin enflasyona göre düzeltilmiş halidir. AKIN Gelir Bir DÖNEM içinde BİREYİN ELDE Ettiği  EKONOMİK değerlerin toplamıdır. STOK Birikimi Akım gelirden ayrılan tasarruflar yanında,BAGIŞ ve Yardımların oluşturduğu birikim Toplamıdır.  GELİR Dağılımı TÜRLERİ a- Fonksiyonel gelir dağılımı (Düşük Düzeyde) b- Kişisel gelir dağılımı …

TEŞVİK Politikaları Devlet tarafından desteklenmesi öngörülen faaliyetlerin kısmen ya da tamamen KAMU Kaynaklarıyla FİNANSE edilmesidir. TİCARET Yaratılması İç pazarda daha yüksek maliyetle mal üretiminin TERK edilerek bunun yerine daha DÜŞÜK Maliyetle üretim yapan ülkelerden İTHALAT yapılmasıdır. BÖLGESEL Dengesizlik Bir ülkede bölgeler arasındaki ekonomik ve Sosyal gelişmişlik FARKLARIDIR. YATIRIM İndirimi Yapılan yatırımın, YATIRIMIN ve bölgenin Niteliğine göre tamamının ya da belirli bir …

ÇEVRE (Tanımı) Bütün canlıların yaşamlarını sürdürdükleri, toprak, hava ve su ile bir bütünlük arz eden Dış ortamdır. TAŞIMA Kapasitesi Çevrenin insan faaliyetlerine bağlı olarak doğallığını koruyabilme durumudur. ÇEVRE Kirliliği Çeşitli faaliyetlere bağlı olarak oluşan katı, sıvı, gaz, ses,görüntü ile hava, su ve toprağın kirlenmesi ya da İnsanların yaşam kalitesinin olumsuz etkilenmesidir. Çevre Kirliliği ile ilgili Uluslararası Sözleşme : = KYOTO Protokolü …

MALİYE POLİTİKASI KISA NOTLAR 1-Ekonominin iç dengesini sağlayan 2 unsur: FİYAT İSTİKRARI-İSTİHDAM 2-Ekonomik dalgalanmaların nedeni olarak ücret ve kar farklılığının zamanla açılması ve buna bağlı olarak yatırım ve tüketim dengesizliğinin oluşmasını savunan görüş : POST KEYNESYEN 3-IS-LM modelinde merkez bankasının para arzını artırması durumunda : LM EĞRİSİ SOLA KAYAR 4-Dışa açık ekonomide çarpan değerinin düşmesinin …

5018 SAYILI KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNUNA GÖRE BÜTÇE İLKELERİ 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun Amacı … kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verebilirliği ve mali saydamlığı sağlamak üzere, kamu mali yönetiminin yapısını ve …

BÜTÇE İLKELERİNİN SINIFLANDIRILMASI Bütçe ilkeleri, klasik bütçe ilkeleri ve modern bütçe ilkeleri olarak ikiye ayrılabilir. Genellik ilkesi, teklik ilkesi, yıllık olması ilkesi, önceden izin alma ilkesi, alenilik ilkesi, anlaşılır olma ilkesi, samimiyet ilkesi, doğruluk ilkesi, denkliği ilkesi klasik bütçe ilkeleridir. Klasik bütçe ilkeleri Neumark tarafından sınışandınlmıştır. Neumark bütçe ilkelerini, statik ve dinamik ilkeler olarak ikiye …

BÜTÇENİN TEMEL İLKELERİ Söz konusu ilkeler 19. yüzyıldan itibaren geliştirilmiş ve özellikle parlamenter demokratik rejimle yönetilen ülkelerde yasama organının kamu harcamalarının tümünü kendi izin ve denetimi altında tutma arzusundan kaynaklanmıştır. Başlıca bütçe ilkeleri genellik, yıllık olma, teklik, açıklık, doğruluk, samimiyet, denklik, önceden izin alma, giderlerin öncelikle, bölümler itibariyle oylanması, mali saydamlık ve hesap verilebilirlik ilkeleri …

TORBA (LUMP-SUM) BÜTÇELEME Bütçeleme sistemleri içersinde en basit olanı “lump-sum” veya “torba bütçe” olarak bilinen sistemdir. Bu bütçe sisteminde kamu kesimi çeşitli açılardan geniş kategorilere ayrılır. Örneğin eğitim, sosyal güvenlik ve sağlık gibi veya Millî Eğitim Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Bakanlığı gibi. Daha sonra bu kategorilerin kullanacakları toplam kaynak genellikle başbakanlar belirlenir. Bir benzetme yapmak gerekirse belirli …

DEVLET BÜTÇESİ KAVRAMI VE ÇEŞİTLİ TANIMLARI Bütçe en basit biçimiyle, kamu kesiminin ürettiği hizmetlerin finansman aracıdır. Ülkemizde ise Osmanlının son dönemlerinde bütçe kelimesi bazı belgelerde kullanılmış olsa da genellikle “muvazene defteri”, “muvazene-i maliye” ve “muvazenei umumiye” gibi kavramlar daha yaygın kullanılmıştır. 1961 Anayasası’ndan başlayarak yerleşik bir kavram olarak bütçe kelimesi kullanılmıştır. Bütçe kavramı; devletin gelir …

BÜTÇENİN CAĞDAŞ İŞLEVLERİ Bütçenin klasik işlevleri yanında, günümüz modern devletlerinde çağdaş işlevleri de bulunmaktadır. Özellikle devlet anlayışında meydana gelen değişmelerle birlikte devlet bütçelerine klasik işlevlerin dışında bazı yeni işlevlerde yüklenmeye başlanmıştır. Devlet bütçeleri günümüzde kaynakları daha etkin tahsis etmek, gelir dağılımında adaleti sağlamak, ekonomide istikrarı sağlamak, kamu yönetiminde bir araç olarak kullanılmak gibi yeni işlevleri …

Bütçenin Denetim İşlevi Bütçenin klasik anlamdaki tanımı düşünüldüğünde bütçenin denetim işlevi de hemen anlaşılacaktır. Çünkü bütçenin tanımında yer alan gelir ve giderlerin uygulanmasına önceden izin veren bir belge olması sonucunda, verilen bu iznin de nasıl kullanıldığının denetlenmesini gerektirmektedir. Bir başka deyişle parlamento hükümete vermiş olduğu uygulama iznini en azından mali yılsonunda denetlemek isteyecektir. Bu denetim …

Bütçenin Hukuki İşlevi Gelir toplanması, gider yapılması, borç alınması gibi bütçe uygulamasıyla ilgili denetimi düzenleyen hukuk dalı, mali hukuktur. Mali hukuk kapsamında devlet gelirlerine ve giderlerine dayanak oluşturan tüm yasalar, bütçenin hazırlanmasına, uygulanmasına, denetlenmesine ilişkin yasalar, Sayıştay Yasası, kesin hesap kanunları, vergi yasaları ve borçlanma yasaları, dış ülkelerle yapılan mali anlaşmalar yer almaktadır. Elbette bu …

Bütçenin Siyasal İşlevi Dünya tarihinde ilk bütçelerin yapılma nedeni, devletin hangi hizmetleri yapacağını ve bu hizmetlere halkın katkısının ne olacağını belirlemek arzusudur. Bu nedenle de bütçenin ortaya çıkışının temel nedeni “siyasaladır. Siyasi rejimlerin en yaygını olan demokrasilerin gelişmesinde de bütçelerin etkisi çok fazladır. Temsili demokrasilerde parlamentolar, halkın isteklerini ve ihtiyaçlarını ortaya koyar. Hükümetler de halkın …

YATIRIM (KAPİTAL, SERMAYE) BÜTÇESİ Yatırım bütçesi uygulamasından beklenen yararlar şunlardır: •   Özellikleri farklı harcamaları içermesi nedeniyle tahmin, analiz ve finansman yöntemlerinin oldukça farklı olması, bütçede tahminlerin daha isabetli olmasına ve bütçe uygulamasının daha iyi yapılmasına yardımcı olabilmektedir. •   Devletin yatırım harcamalarının daha iyi bir biçimde görülmesi ülke kalkınmasının planlamasına yardımcı olabilmektedir. •   Devletin net malvarlığındaki …

YENİ PERFORMANS BÜTÇE Yeni performans bütçeleme sisteminde kamu kurumları, kendi programlarını oluşturmakta, bu programlara yönelik performansları belirlemekte daha sonra bütçe tekliflerini hazırlamaktadır. Yeni performans bütçe kamu kurumlarının faaliyetlerinin sonuçlarına bakar ve ona göre değerlendirir. yeni performans bütçe biçimi, program bütçe uygulamasında önemli sorunu yaratan, kamu örgüt yapısında değişiklik yapmayı gerektirmemektedir. Bir başka deyişle birkaç farklı …

KLASİK, PERFORMANS VE PROGRAM BÜTÇELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI klasik bütçeleme sistemi, ödeneklerin verilmesinde satın alınan kaynaklara yönelmektedir Bir başka deyişle kaynakların tahsis edilmesinde önemli olan satın alınacak mal/hizmetlerdir. Odaklandığı nokta kaynak kullanım sürecinin ilk aşaması ile ilişkili olduğu için, buna dayalı olarak bir bütçe sınıflaması yapmaktadır. Klasik bütçelemede, harcamaların sınıflaması tamamen satın alınan kaynakların türlerine dayalıdır. Klasik …

PLANLAMA PROGRAMLAMA BÜTÇELEME (PPBS) PPBS (planlama programlama ve bütçeleme sistemi) program bütçeden daha sonra gelişmiş ve daha kapsamlı bir sistemdir. PPBS’nin temel özelliklerinin şunlardır; *ilki planlamaya dayalı olmasıdır. Devletin fonksiyonlarının uzun vadeli belirlenmesi ve bunların ışığı altında programların, bütçelerin şekillenmesi temel amaçtır. *PPBS’nin ikinci özelliği, planlanan amaçlara ulaşmak için kamu hizmetlerinin programlar şeklinde düzenlenmesidir. Böylece …

KLASİK BÜTÇE TEKNİĞİ (HARCAMA KALEMİ BÜTÇESİ, ÖRGÜT BÜTÇESİ) Klasik bütçeleme tekniğinin temel çıkış noktasında kamu harcamalarının denetlemesi, israf ve suistimallerin önlenmesi vardır. Harcama kontrolü temel amaç olunca bunu başarmanın da en kolay yolu, bütçe girdilerini denetlemekten geçmektedir. Bu bütçeleme sisteminde, devletin bir yıl sonra neleri satın alacağının bir listesi yapılmaktadır. Klasik bütçeleme, kaynak kullanım sürecinin …

PROGRAM BÜTÇELEME Program bütçeleme sistemi aynı kamusal amaca yönelik çalışan tüm faaliyetleri ve programları düzenlemeye çalışır. Bu faaliyet veya programların hangi kamu kurumunun sorumluluğu olduğuna bakılmaz. farklı kamu kurumlarının faaliyetlerinin koordine edilmesi ile kamusal hizmetler daha iyi yerine getirilebilecektir. Program bütçe, kaynak kullanım sürecinin son aşaması olan yapılan kamu hizmetinin sonuçları ve toplum refahı üzerindeki …

PERFORMANS BÜTÇELEME Performans bütçeleme sistemi kamu kuramlarının faaliyet performansları ile bunları başarma dereceleri üzerine yoğunlaşmaktadır. Fakat bu uygulama, klasik bütçede olduğu gibi kullanılan kaynaklar üzerinde yoğunlaşmaz. Performans bütçeleme, mali yıl içinde ölçülebilir faaliyetlerin maliyetlerini tahmin etmeye çalışır. Performans bütçeleme tekniği üç aşama kullanmaktadır. Birinci aşamada bütçeler faaliyetlere veya iş yüklerine göre sınıflanır. Dolayısıyla bunlara göre …

SIFIR ESASLI BÜTÇELEME Sıfır esaslı bütçeleme sistemi, kamu kurumlarının her yıl en azından bir önceki yılın ödeneği kadar ödeneği hak kazandığı varsayımını ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Bunun yerine kamu kurumlarının hiçbir ödeneğe sahip olmadığı ve gerekli olan ödeneğin hepsinin gerekçesinin her yıl açıklanmasını zorunlu kılar. Bu nedenle bütçe ödenekleri üzerindeki tartışmalar, ödenek artışlan/azalışlan hakkında değil, bütçenin …

Wicksell oybirliği kuralı nedir ? Wicksel e göre kollektif karar alabilmek için,gruptaki bireylerin tamamının aynı yönde karar alması gereklidir. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

Wagner sürekli artış kanunu nedir ? Wagner kamu harcamalarının sürekli arttığını savunmuştur.Bu harcamalaının nedenlerini ise güvenlik,sanayileşme ve altyapı olarak görmüştür.Wagner e göre kamu harcamaları milli gelire oranla daha hızlı yükselmektedir. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

Wagner gelir-servet dağılımı nedir? Toplumsal adalet ile vergi adaleti arasında sıkı ilişki olduğundan,devlet sosyal sınıflar arasındaki gelir ve servet dağılımında oluşan dengesizlikleri azaltmada artan oranlı vergi politikalarından yararlanmalıdır. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

Vergi temelli gelirler politikası nedir? Ücretleri belirli bir sınırda tutan firma ve işçilerin ödüllendirildiği,aşırı ücret artışı öneren ve alan firmalar ile işçilerin ise yüksek vergi yoluyla cezalandırıldığı politikaya denir. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

Verginin yansımasını belirleyen faktörler nelerdir ? -arzın fiyat esnekliği -talebin fiyat esnekliği -piyasanın yapısı – (monopol,tam rekabet…) -verginin niteliği – (dolaylı vergi,dolaysız vergi) -vergilendirilen malın türü -(zorunlu mal,lüks mal) -verginin türü -(gelir vergisi,harcama vergisi,servet vergisi) -verginin yüksekliği – (düşük oranlı,yüksek oranlı) İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

Verginin yansıması nedir ve aşamaları nelerdir ? Üzerine düşen vergi borcunu ödeyen mükellefin bunu üçüncü bir kişiye kısmen yada tamamen aktarmasına denir. Mutlak yansıma,kamu harcamaları sabitken vergilerden birinin artması halindeki değişimi gösterir. Differansiyel yansıma, kamu harcamaları sabitken birkaç verginin değiştirilmesi halindeki değişimi gösterir. -verginin ödenmesi ; ödenecek bir verginin var olmasıdır -vurgu ; vergiyi başkalarına …

Verginin ikame etkisi nedir ? Artan vergiler nedeniyle geliri azalan kişinin daha fazla çalışıp vergi ödemektense, çalışmayıp dinlenmeyi tercih etmesine denir. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları

Verginin gelir etkisi nedir ? Artan vergiler nedeniyle geliri azalan kişinin,eski gelir düzeyini koruyabilmesi için daha fazla çalışmayı istemesine denir. İlgili Kategoriler Maliye Ders Notları Mülakat Kavramları