Aöf Sosyoloji 4. Sınıf 7. Yarıyıl Türkiyede Sosyoloji Ders Notları
– Tüm Üniteler –
*Türklerin batılı toplumlarla asıl ilişkileri Haçlı Seferleri ile olmuştur.
*Türklerin birebir ilişkide bulundukları ilk batılı kavimler Venedik-Ceneviz.
*Batıda başlayan bilimsel hareketin öncüsü Francis Bacon.
*Kara Mehmet paşanın viyana seferine katılan ve avrupa’yla ilişkiler konulu bir eser yazan Evliya Çelebi.
*Sefaratname 28 Çelebi Mehmet’in eseridir.
*Sait Mehmet Efendi ve İ. Müteferrikanın birlikte yazdığı, matbaanın kurulma gerekçesi konulu eser Vesilet-ül Tıbaa.
*Kurulan ilk matbaada basılan ilk eser Mehmed Bin Mustafa – Sıhh-ı Cevheri.
*Yeni Çeri Ocağı II. Mahmut Döneminde kaldırılmıştır. Yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye kurulmuştur.
*Sefirlikler kurulan batılı ülkelerin başkentlerine III. Selim Döneminde elçiler gönderilmiştir.
*Çiçek aşısı uygulaması II. Mahmut’un emri ile başlamıştır. Aynı dönemde cerrahaneler kurulmuş, karantina yöntemine geçilmiştir. Yine aynı dönemde Üç Meclis sistemi kurulmuştur.
*İbrahim Şinasinin kaleme aldığı ilk batılı eser Tercüme-i Manzume. İbrahim Agahla birlikte Tercüman-i Ahvali çıkarmıştır. Tasvir-i Efkarı çıkarmıştır. T harfine kadar bir lügat çıkarmıştır.
*Şinasiye göre batı medeniyetinin temelinde bulunan kriterler Akıl – Adalet.
*Şinasiye göre adaletin temelinde akıl yatar. Hoca Tahsin Efendiyle birlikte Rasyonalizme yakın fikirleri vardır. Halkı memleket yönetimine ortak etmek hükümetin sorumluluğunu azaltır düşüncesini benimsemiştir.
*Hoca Tahsin Efendinin eserleri : Esas-ı ilmi Heyet, Mürebb-i Eftal, Esrarı Abu Hava, Heyet-i Alem, Tarihi Tekvin Yahut hilkat, Psikoloji Yahud İlmi Ahvali Ruh, Güliver Nam-ı Müellifin Seyahatnamesi.
*Hoca Tahsin Efendiye göre insan bilgisi Vicdanla başlar.
*Genel kavramların her birine ayrı ayrı Tür denir. Türleri İçeren genel kavramlara Cins denir.
*H. Tahsin Efendiye göre insanı hayvanlardan ayıran güce Tasvir denir.
*5 duyuyla algılanamayanları algılamaya Vehmetme denir.
*Maddenin parçalarını idrak etmeye duyumlama denir.
*Maddelerin ve kısımların, parçaların gayrılarını idrak etmeye Düşünme denir.
*Hoca Tahsin e göre idrak şu sırayı izler : Duyum – Tahayyül – Düşünme.
*Beşir Fuad’ın eserleri : Binbaşıyı Davet – Beşer – Mektubat – İntikad ve Voltaire. Pozitivizmi savunur.
*Emile Zolanın edebiyata uyarladığı Claude Bernard’ın kitabının adı Tıpta Tecrübe Usulüne Giriş.
*Beşir Fuad’ın takipçileri : baha Tevfik – Ahmet Nebil – Subhi Edhem – Celal Nuri İleri.
*Ahmet Cevdet Paşanın tarih anlayışı İbni Haldun ve İbni Haldunun Mukaddime adlı eserine dayanır.
*Mecelle (Kanun Kitabıdır) isimli, hukuk f. ve mülkiyede ders kitabı olarak okutulan eserin sahibi Ahmet Cevdet Paşa.
*Ali Suaviye göre İslam ülkelerinin medeniyet sanat ve ticarette geri kalmasının sebebi Tekelcilik ve Dervişlik.
*Namık Kemal’ın eserleri : Zavallı Çocuk – Vatan Yahut Silistre – Gülnihal – Cezmi.
*Kamu Sanısı : yönetici ve memur olmayan bireylerin birbirlerine ve genele karşı sahip olduğa yapma gücünün manevi ifadesidir.
*Ali Suavi dengeci ve meşruiyetçi düşünürlerdendir. Ona göre sınırsız yetki allahtadır.
*Beşir Fuad a göre varlıklarda dikkati çeken madde – kuvvet.
*Osmanlı devleti yenileşme adına ilk adımları Kitap basımcılığı ve askerlik alanlarında atmıştır.
*Osmanlının içinde bulunduğu durum ve geleceği hakkında önemli tespitlerde bulunup IV Murat’a sunan Koçi Beydir.
*Tanzimat fermanı ile din müessesinde değişiklik yapılmamıştır.
*I. Meşrutiyet dönemi Kanun-i Esasi nin kabulu ile başlamıştır.
*II. Meşrutiyete öncülük eden grup Jöntükler.
*Osmanlı tarihi açısından batılı anlamda ilk anayasa Kanun-i Esasi.
*Meşrutiyet dönemi Yayınları : Meşveret – Mizan – Osmanlı Gazetesi – Şurayı Ümmet.
*Meşrutiyetin en güçlü düşüncesi, Osmanlı halkları arasında birlik oluşturma fikri İttihad-i Osmani.
*Yeni bir vatandaş tanımı arayışı da denilen müslim-gayrimüslim bütün Osmanlı tebaası fikri İttihad-ı Anasır.
*Müslüman türk unsuruna dayalı siyasi birlik anlayışı İttiahd-ı Etrak.
*Devlette ve Toplumda batıya benzer bir yenleşme yaratma girişimi Garpçılık.
*II. Meşruiyet döneminde İslamcılığın merkezi olan dergi Sebillürreşad.
*Sebillürreşad dergisi yazarları : Eşref Edip – Mehmet akif – Aksekili Hamdi – İzmirli İsmail Hakkı.
*Tasfir-i Efkar ismiyle çıkardığı gazetesinde Türkçeyi kullanan ilk edebi Türkçü Şinasi.
*İlmi tetkikleriyle Türkçülük fikrini ciddi bir çığır haline getiren yazar Ahmet Cevdet Paşa.
*Türkçülük II. Meşrutiyet döneminde siyasi şekil almıştır.
*Turan İdealini Türkçülüğe temel alan düşünce adamı Hüseyinzade Ali.
*Hüseyinzade Alinin Turancılık düşüncesini yayınladığı dergiler Hayat – Füyenat.
*Ziya Gökalp Türkçülük fikrini Türk Yurdu isimli dergide yayınlamıştır.
*Yusuf Akçuranın II. Meşrutiyet dönemini özetleyen geniş makalesinin adı Üç Tarz-ı Siyaset.
*Hilmi ziya ülken ve arkadaşlarının öncülüğünü yaptığı fikir akımı Memleketçilik.
*Sosyoloji 19yyda bağımsız bir bilim haline gelmiştir. Kurucusu Comte’dur. Sosyolojiyi Türkiyeye getirmek için çaba sar eden düşünürler Ziya Gökalp ve Prens Sabahattin.
*Prens sabahattin’in devlet meseleleriyle ilgili kitabı Türkiye Nasıl Kurtarılabilir.
*Ziya Gökalpin önderliğini yaptığı grup İttihatçılar.
*Prens Sabahattin Hürriyet ve İtilafçıların önderliğini yapmıştır.
*Prens Sabahattin ve ziya Gökalp Avrupada Fransa’dan etkilenmiştir.
*Fransada sosyolojiyi öğrenen prens Sabahattin, türkiyede Frederic Le Play ekolünün temsilcisi olmuştur.
*Fransada sosyolojiyi öğrenen Ziya Gökalp, Türkiyede Emile Durkheim in temsilcisi konumundadır.
*P.Sabahattinin düşüncesi Teşebbüs-i Şahsi ve Ademi Merkeziyetçi şeklinde adlandırılır.
*P.Sabahattine göre toplumlar ilm-i içtima açısından 2 kategoride sınıflanmaldır. Toplumcular – Bireyciler.
*P.Sabahattin bireyci ve özgürlükçü bir bakış açısına sahip olduğu için Ekol Olamamıştır.
*Ziya Gökalp’e göre millet kavramı Aynı terbiyeyi alma ya göre tanımlanabilir.
*Ziya gökalp’in ümmetin vatanı olarak sözünü ettiği İslam Vatanıdır.
*Osmanlıda matbaanın geç kurulmasının nedeni Hattatlığı Korumaktı.
*Kurumsallaşmış yada kurumsallaşma yolunda adımlar atan sosyal yapılanmaya Kollektif Kişilik denir.
*Toplum içinde işgal ettikleri pozisyonlarda o pozisyonla bağlantılı rolleri oynayan kimselere Sosyal Kişi denir.
*Mezzo ve Makro ölçekli ağlarda sunum ile sunucu arasında bağ zayıflar, kopmaya yüz tutar. Bunun sosyal hayattaki karşılığı Sosyal Hayat Karmaşıklaşmaya Başlar.
*Önceden belirlenmiş, toplum tarafından onaylanmış, ve kendi içinde tutarlılık sergileyen, oldukça sürekli sosyal örüntüye Kurum denir.
*Toplum statik değil Dinamik bir yapıdır.
*Dolaşım ağında etkileşimlerimizin etkileri Sosyal norm doğrultusunda sunumun yol açtığı nesnel etkiye göre değerlendirilir.
*Türkiyede, başlığında sosyoloji yazan ilk kitabın adı ve yazarı : İlm-i İçtimai Nedir? – Emile Bouqle. Bu kitap Türkçeye Fransızcadan çevrilmiştir. Çevirisini Mustafa Suphi yapmıştır. 1912 yılında istanbulda yayınlanmıştır.
*Türkiye komunist partisinin kurucusu ve ilk genel başkanı Mustafa Suphi dir.
*Türkçedeki ilk sosyoloji ders kitabı Ziya Gökalp tarafından kaleme alınmıştır. Bu kitabın adı İlm-i İçtimaidir.
*Milli eğitim bakanlığı sosyolojinin liselerde okutulması kararını 1926 da almıştır.
*Sosyoloji ders kitabı yazan düşünürler : Necmettin sadak – Ziya Gökalp – Nurettin Topçu – Hazım Berge.
*İstanbul üniversitesindeki sosyolojoji kürsüsünün kurucusu ziya Gökalp.
*Talim terbiye kurulunun kararından geçerek liselerde okutulmaya başlanan ilk kitap N.Saık – Banafos – İçtimaiyat.
*Kapağında sosyoloji kelimesi olan ilk derginin adaı Ulum-i iktisadiye ve içtimaiye mecmuası.
*Sosyoloji dergileri : Bilgi mecmuası, Mesleki İçtimai, İçtimaiyyat Mecmuası.
*”Sosyoloji tüm bilimlerin başı ve hepsinin özetidir.” Ahmet Şuayp.
*Ziyaettin Fındıkoğluna göre türkiyede ilk sosyoloji dersi Ahmet Şuayp tarafından verilmiştir.
*İstanbul üniversitesi sosyoloji kürsüsünün ilk yabancı konuk profesörü Celestine Bougle.
*Türkiyede ilk sosyoloji bölümü İstanbul üni de felsefe bölümü içinde açılmıştır.
*İstanbul uni sosyoloji kürsüsü 1914 te ziya Gökalp tarafından kuruldu.
*Türkiyede felsefe bölümünden bağımsız çalışan ilk sosyoloji bölümü İstanbul üni – Sosyoloji.
*Türkiyede bağımsız olarak doğrudan doğruya kurulan ilk sosyoloji bölümü Hacettepe Üni – Sosyoloji.
*Sosyolojiye giriş, türkiyedeki sosyoloji bölümünün ana bilim dallarından değildir.
*Sosyoloji ana bilim dallarının tanımlanması ve içeriklerinin belirlenmesi 1994 – Ankara Üniversitesi.
*Sosyolojiyi oluşturucu parçalardan biri olarak ilan eden ilk dernek Türk Bilgi Cemiyeti. Kuruluş: 1913- Ziya Gökap
*Türk bilgi derneğinin önde gelen amacı : deney ve gözleme dayalı pozitivist bilim kavramının önemini vurgulamak.
*Türk bilgi derneği I. Dünya savaşının çıkmasıyla kapanmıştır.
*Türkiyede kurulan 5. Sosyoloji derneği olan Türk Sosyoloji Derneği Hilmi Ziya Ülken tarafından kurulmuştur.
*Uzun yıllar uluslar arası sosyoloji derneğinde türkiyeyi temsil eden dernek Türk Sosyal bilimler Derneği.
*Sosyologların en uzun ömürlü derneği Sosyolog Derneği.
*Günümüzde U.Arası sosyoloji derneğinde ülkemizi Sosyoloji Derneği temsil etmektedir.
*Sosyoloji Derneği 1990 yılında kurulmuştur ve en uzun süreli dernektir.
*Sosyologluğa önem veren üniversite eğitiminde Sosyal sorunların tespiti ve çözümü çok önemlidir.
*Türk modernleşme sürecinde cumhuriytin ilanıyla başlayan yeni dönem ve hareketler Türk Devrimi diye anılır.
*Türk devrimcileri Bağımsız olmamayı utanç olarak görmüş ve türk devrimini utançtan haysiyete dönüş diye tanımlar.
*Türk modernleşmesinin trajedisi olan iki unsur Batıya rağmen batılılaşma – Halka rağmen Halk için mücadele.
*Erken cumhuriyet döneminde türk devrimi algısıyla monografi çalışması yapan düşünürler : Niyazi Berkes – Hilmi ziya ülken – Mehmet ali Şevki Bey – İbrahim Yasa.
*Erken Cumhuriyet Dönemi düşünce adamları : Celal Nuri – Şevket Süreyya Aydemir – Peyami Safa – Mahmut Esat Bozkurt.
*Devrim sürecinde seçkin-aydın grubunun ideolojik rolünü formüle eden düşünür Şevket Süreyya Aydemirdir. Bu düşüncesi 1932-1934 tarihleri arasında yayınlanan Kadro isimli dergide yayınlanmıştır.
*Aydemirim Saint Simon la benzeşen fikirleri esas alındığında devletin başlıca görevi Sanayileşmeyi Sağlamak.
*Ş.S.Aydemirin türk devrimi ile tarihsel materyalizm arasındaki fikri zemini Sömürgeciliğe ve Sınıf kavgalarına karşı yapılmış olmaları.
*Ş.S.Aydemir diğer düşünce adamlarından farklı olarak Devrimi bir iktisadi kurtuluş hareketi olarak değerlendirmesi.
*Ş.S.Aydemir’e göre geriliğimizin nedeni Yarı sömürge olan Osmanlının tekniğe sahip olmayışı.
*Dönemin haysiyetlilik düsturu Ş.S. Aydemire göre Kendine Yeterliliktir.
*Ş.S.Aydemire göre U.Arası Serbest-Liberal iktisadi sistemin yerine geçen otorşik iktisadi sistemin başrol oyuncusu Türk Devrimidir. Aydemire göre devrimin tek felsefesi Pragmatizmdir.
*Ş.S.Aydemirin söylemini devam ettirecek olan düşünür Doğan Avcıoğlu.
*”Türk devrimi yeryüzünün en arı ve bay(efendi) olan, türk milletini yokluktan varlığa, düşkünlükten üstünlüğe çıkaran evrensel bir hadisedir.”Recep Peker. Bay, efendi sözcüğüyle kast edilen Siyasi egemen ve bağımsız olma.
*Recep Peker Osmanlıya karşı görüşleri olan bir düşünürdür.
*Düşünsel serüveni rasyonaliteden mistisizme doğru giden türk aydını Peyami Safa’dır.
*Peyami Safanın 1950 li yıllarda türk devriminin ideolojisini materyalist ve aşırı bularak eleştirdiği dergi Türk Düşüncesi Dergisi.
*Peyami Safa türk devrimini İslam ve Hristiyan medeniyetleri arasında tereddütlü ve ikiciliği ortadan kaldırdığı için orijinal bir tecrübe olarak görür.
*Peyami safa türk düşünürleri Batı Aynasından bakmaları ve yerli düşünce geliştirememeleri açsından eleştirir.
*Harbin sonunda politikalarından tamamen vazgeçilen akım İslamcılık.
*Peyami Safa’ya göre türk düşüncesi Hem Taklit Hem Siyasileştiği için Kusurludur.
*Peyami safa’ya göre garp medeniyeti ile garp emperyalizminin karıştırılarak emperyalizme duyulan kinin medeniyete yönlendirilmesi Lozanla sona ermiştir.
*Peyami Safa’ya göre Atatürk inkılabının değişmez iki prensibi Medeniyetçilik – Milliyetçilik.
*Mütareke yıllarında batılı düşünür Henri Bergson’un tanınmasını sağlayan dergi Dergah.
*Türk milliyetçiliğinin doğuşu Balkan Harbi ile başladı.
*Kemalist Devrim : Anti Liberal – Anti Komunist – Anti Sosyalist – Anti Faşisttir.
*Peyami Safa Evrensel İnsanlık Birliğine olumsuz bakmıştır.
*Kemalizm lafını ilk M.Saffet Ergin kullanmıştır. 1930ların sonunda da formüle etmiştir.
*P.Safaya göre kemalizmin din düşmanı olmamasına rağmen böyle düşündüren Ezanın ve kuranın Türkçeleştirilmesidir.
*19yy Avrupa medeniyetini makine medeniyeti olarak tanımlayan düşünürler Celal Nuri – Peyami Safa.
*P. Safa’ya göre avrupanın yaratıcılığını akılcılığını sağlayan bilim Matematik.
*P. Safa’ya göre İslam türk ve yunan düşüncesinin atası Aristodur.
*İbni Sina ve İbn-i Rüşt Teolojiyi, kozmoloji haline getirmeye çabaladıklarından batıyı doğudan fazla etkilemişlerdir.
*P. Safa’ya göre hristiyanlığın merkezinin kudüsten romaya alınması doğuyu Müslüman batıyı hristiyan egemen yapmıştır.
*P. Safa’ya göre batı medeniyetindeki iki temel unsur Matematik ve sistemdir. Tam tersi de doğudadır. Mistisizm-Step Uygarlığı.
*Sosyolojinin konusunu millet ve ulus devlet olarak belirleyen ve sosyoloji ile siyasal ideoloji bağını açıkça kuran düşünür M.Saffet Ergin.
*Saffet Engin’e göre türk milliyetçiliğini belirleyen unsurlar : Balkan Faciası-Kırım Savaşı-Fransız Devrimi- Osmanlıdaki gayri Türklerin milliyetçilik yapmaları.
*Atatürk’e fevkelbeşer(üstüninsan) diyen Ergin, türk devrimini Nietsche nin teziyle temellendirir.
*Saffet Ergin türk ahlakını Nietsche nin Dyonisos ahlakına benzetir.
*Esat Bozkurt’a göre 20. Asır Motor Medeniyeti dir. Bozkurta göre motor yapma kudretini bize Devlet sağlayacaktır.
*Bozkurt’a göre türk aydınlarının batılılaşmaktan umdukları Sanayileşmektir.
*Bozkurt, bir şeyin kaldırılıp yerine yenisinin konmasına ihtilal, korunarak başka kaba girmesine inkılap der.
*Esat Bozkurt’a göre insanlığın mukaddes değerleri Vatan-Hürriyet-İstiklal-Anayasa-Milli Namustur. Özgürlük ona göre batılı sakıncalı bir düşüncedir.
*Esat Bozkurta göre ihtilal ilericiliktir. Bunun tersi İrticadır.
*CHPnin altı okuyla özdeşleşen düşünce adamı M.Esat Bozkurt’tur.
*Niyazi Berkes’e ait 1942 de basılmış monografi çalışması : Bazı Ankara Köyleri Üzerine Bir araştırma.
*Kurna Köyü isimli monografi Mehmet ali Şevki Bey e aittir.
*Peyami Safa islamın Türkleri gerilettiğini düşünmez. Düşünenler : Celal Nuri-Recep Peker-Ş.S.Aydemir-M.S.Ergin.
*Batılılaşmayı matematik ve kentleşme olarak açıklayan Peyam Safa’dır.
*Türk devrimcilerden Şevket Süreyya Aydemir materyalisttir.
*Niyazi Berkes ve Hilmi Ziya ülken öğrencileriyle monogragi çalışması yaparken Örnek Olay analizi ve nitel gözlem tekniklerini kullanırlar.
*Niyazi Berkes’e göre köylerde kullanılan takvimlerden güneş takvimi işlevsel takvimdir.
*Hilmi ziya Ülkenin öğrencisi Göknil Batı Anadolu köylerinde çalışma yapmıştır.
*Niyazi Berkes’e göre türk köylüsü ilişkilerini Akrabalığa göre belirliyor.
*Sosyologları köy monografisi yapmaya iten Türk devriminin sosyal sonuçlarını görmek.
ÜNİTE SONU (ARA SINAV İÇİN BURAYA KADAR ÇALIŞMANIZ YETERLİ. FİNAL İÇİN TAMAMI!)
*II. Dünya savaşından sonra sosyoloji anlayışımız Amerika’nın etkisi altına girmiştir.
*Ziya Gökalp’in türkiyede 1950lerde hala önemini korumasının nedeni Milliyetçiliği ve iç siyasal koşullar.
*1950-60lı yıllarda din,reform ve laiklik gibi konular Hukukçular tarafından yönetilerek tartışıldı.
*1950lerde devlet kurumlarında,okullarda ve kısmen uni’lerde etkin olan A.Comte ve Durkheim’in sosyolojizmi
*Anglo-Saksonların II.dünya savaşını kazanmaları Türkiyede Science Sociale ekolü görüşlerini öne çıkarmıştır.
*Science Social’den övgüyle söz edenler : Hilmi Ziya ülken – Z. Fahri Fındıkoğlu – İbrahim yasa – Cahit Tanyol
*Veraset ve Cemiyet – Tarihi maddeciliğe Reddiye – Sosyoloji Rehberi – İslam Felsefe tarihi kitapları H.Z.Ülken.
*Kültür değişmeleri-Sosyal psikoloji bakımından bir tetkik-Maarifimizin ana davaları ve bazı hal çareleri adlı eserler Mümtaz Turhan.
*Ziya Gökalp üzerine notlar-Montesquieu’nun siyasi ve iktisadi fikirleri-Diyarbakır Basın tarihi üzerine Notlar- Pens Sabahattin isimli eserler Cavit Orhan’a aittir.
*Science Sociale ekolünü etkisiyle 1950-60 larda yoğun şekilde uğraşılan konu Köy sosyolojisi.
*Köy Sosyolojisi yapanlar : H.Z.Ülken-Nurettin Şazi Kösemihal-Cahit Tanyol-Nermin Ertentuğ.
*Köyleri ağa köyleri,efendi köyleri,halk köyleri,karışık köyler olarak dört gruba ayıran Cahit Tanyol.
*Aşiret liderlerinin elinde bulunan Ağa Köyleri- Şehirlilerce ele geçirilen Efendi Köyleri Mülkiyetin yarısın efendiye yarısının halka ait olduğu Karışık köyler. Tamamı halka ait olanlar Halk köyleri.
*Coğrafi konumlara göre köyler : Dağ-Ova-Toplu-Dağınık köy.
*Batılı olmayı destekleyen ve Garplılaşmanın neresindeyiz isimli kitabın yazarı Mümtaz Turhan.
*Kültürel değişme bir toplumun gelişmesinin en önemli göstergesidir. Birbirinden farklı iki kültürün karşılaşmaıyla olur Mümtaz Turhan.
*Hiçbir etki altında kalmaksızın başka bir kültürün tamamını veya bir kısmını benimsemek Serbest Kültür Değişmesi.
*Mümtaz turhana göre yeni bir kültürün yayılması ve benimsenmesinde en önemli faktör Toplumun yenilik arzusu
*Mümtaz Turhan a göre batılı toplumları diğerlerinden ayıran erişilmeyecek kadar üstün kılan Bilimsel zihniyet.
*1930-1960 yılları arasında sosyologların eğitim sorunlarını çözüm yolu Araştırma enstitüleri açmak.
*H.Z.Ülken bir dil sosyolojisi kurmaya çalışmıştır. Ona göre diller hayattaki her tür ilişkiyi yansıtan Sosya bir kurumdr
*Ekonomi sosyoloji kitaplarında biri olan Kapitalist içtimai nizam ve bugünkü durumu Tahir Çağatay’a aittir.
*H.Z.Ülken felsefe alanında kitap yazmıştır
*1950lerde köy sosyolojisine önem verilmesinin nedeni köyün toplumsal değişimini etkileyen faktörleri bulmak.
*Hasanoğulları köyünün içtima-i iktisadi yapısı adlı monografi İbrahim Yasaya aittir.
*1950li yıllarda ekonomik amaçlı yapılan göçlerde en çok göç veren ülke Bulgaristan olmuştur.
*Türkiyede 1950lerden önce hakim olan bilim anlayışı Kara Avrupası.
*1960-80 arasında kırılmaya neden olan en önemli olay 12 Mart 1971 Askeri Muhtırası.
*Yapısal fonksiyonalizm ve etkileşimciliğin konu ve kavramları : Tabakalaşma-Küçük gruplar-Rol ilişkileri-Değişme
*1950lerde neden batıcılaşamadık diyen sosyologlar 1960larda Az gelişmişliğimizi kanıtlamayı eksen yaptılar.
*Sosyologlarımızın toplumsal olayları tarihsel bakış açısıyla değerlendirmelerinin nedeni Türkiye’nin dünyadaki konumundan duyulan rahatsızlık.
*Osmanlının Asya tipi üretim tarzı veya prekapitalist olduğu görüşü Pozitivist yaklaşıma aittir.
*Asya tipi üretim tarzı görüşünü esas alırsak şu an toplumun Sınıflı bir batı modeli aşaması yaşama sırası gelmiştir
*Baykan sezer Asya tarihinde su boyu ovalar ve bozkır uygarlıkları eserine Osmanlının feodal olamayacağını açkl
*Oya Sencer’e göre Osmanlı 16.ve17. yyda Koyu merkezi feodal yapı gösterir.
*Oya Sencer osmanlı’nın yıkılışına kadarki evrimini şöyle tanımlar : Göçebe,akıncı,merkeziyetçi feodal yapı.
*Oya Sencer’in Osmanlının feodal bir yapı olduğunu anlattığı çalışması Türk Toplumunun Tarihsel Evrimi
*Tarım dışı üretimi gerçekleştiren esnaf ve zanaatkarların örgütüne Ahi Birliği denir.
*Ahi birlikleri isimli çalışma Sabahattin Güllülü ye aittir.
*Osmanlının doğu despotizmine daha yakın olduğunu düşünen Niyazi Berkes.
*Batı endüstrileşmesinin doğu ile olan ilişkiler sonucu olduğunu savunan sosyolog Baykan Sezer.
*Baykan Sezer’e göre Toplumlar arası ilişkilerden soyutlanarak azgelişmişlik kavramı açıklanamaz.
*Baykan Sezer’e göre batıyı örnek alırken batının endüstrileşmesini dünya ilişkilerinden, kendimizi de tarihimizden soyutlamamalıyız.
*M. Mübeccel Kıray Amerikan sosyolojisinin doruk noktası olarak kabul edilir.
*Türkiyede köy sorunu isimli eseriyle köy kalkınmasının ilkelerini göstermeye, köyü idari ve yasal açıdan tanımlamaya çalışan Cavit Orhan Tütengil.
*Tütengil’e göre Sakarya köylerinin sosyal değişme konusundaki değişme arzusu demir ve karayolları üzerinde bulunmasıyla alakalıdır.
*Erzurum köylerinde yaptığı araştırmayla evlilik, boşanma vb. gibi değişkenlerin köylerdeki sosyokültürel değişme sürecine etkilerini ve dış faktörlerin bu süreçteki yerini belirlemeye çalışan sosyolog Altan Eserpek.
*Türkiye’de köylülüğün maddi temelleri başlıklı çalışma Muzaffer Sencer’e aittir.
*Türkiyede köylerin feodalizmden kapitalizme doğru değişme eğilimini kanıtlamaya çalışan Bahattin Akşit.
*Bahattin Akşit Osmanlı’yı Pozitivist-Determinist anlayışla değerlendirir.
*Bahattin Akşit dünyada tek bi gelişme çizgisinin bulunduğunu kabul etmiştir.
*Köy sosyolojisi araştırması yapan sosyologlar : Mübeccel Kıray-Özer Ozankaya-Amiran Kurtkan-Selahattin Demrikıran.
*Köyden kente göç 1950li yıllarda tetiklenmiştir.
*Gecekondulaşmanın topluma yabancılaşma getirmesinin nedeni Yoksulluk Kültürü.
*14-20 yaş grubu gecekondu gençliğini inceleyen sosyolog Birsen Gökçe.
*60larda islamiyeti Türklerin tarihihi etkileyen bir faktör olarak tarihsel sosyoloji açısından inceleyen M. Sencer
*Dini sosyal bir olay olarak ele alan, islamın olumlu yanlarından birinin akılcılık olduğunu düşünen Fügen Berkay
*İslamiyet’in Akla ve Dünyaya ait olma özelliği Türkleri kendisine çekmiştir.
*Toplum farklılaşmaları ve din olayı adlı çalışma Baykan Sezer’e aittir.
*69da yayınlanan din ve sosyoloji isimli eser Şerif Mardin’e aittir. Şerif Mardine göre din Yumuşak İdeolojidir.
*Aleviliği kendine çalışma alanı olarak seçen sosyoloğumuz Mehmet Eröz.
*Türkiyede işçi sınıfının doğuşu adlı eser Oya Sencer Baydar’a aittir.
*Oya baydar’a göre Osmanlıda işçi sınıfı iki ana sınıftan biri değil, ara sınıftır. Sınıf bilinci yoktur.
*Üretim tüketim eğitim gelir durumuna göre farklılaşmak Tabaka kavramıyla ifade edilir.
*Erzurumda meslekler ve Sosyal tabakalaşma başlıklı doktora tezi yazan Eyüp Kemerlioğlu.
*Eyüp kemerlioğluna göre sosyal tabakalaşmanın en önemli belirleyicisi Meslektir.
*Türkiyede siyasal partilerin sosyal temelleri başlıklı çalışma Muzaffer Sencer’e aittir.
*Ulusal kalkınmacılığın iflası adlı eser Çağlar Keyder’e aittir
*27 Mayıs İhtilali ile birlikte 80lerde sistemli bir biçimde neo-liberal politikalar başlamıştır.
*1980lerde ülke gündemine damga vuran devlet ideolojisinin bir versiyonu haline gelen Türk-İslam sentezi.
*Türk İslam sentezinin en önemli sonucu Solun etkisini azaltması,İslamcı akımı yükseltmesi.
*Somut tekil, ünik alana bulunan anlamını taşıyan kavram İdiografik.
*80-2000 dönemi sosyolojisinin giderek yükselen özellikleri Tarihselci-Tikelci-Hermeneutik-İdiografik.
*Küreselleşme çığırının açıldığı dönem 1990lar.
*Din ile modernleşme çalışmaları entelektüel alanla sınırlı kalmayan 2 sosyolog Nilüfer Göle-Şerif Mardin
*Sosyal Eşitsizlik kimlik eksenli tartışmalarda ele alınamaz.
*Küreselleşme ile ideolojik-kültürel melezleşme arasındaki ilişkiyi ifade eden Liberal Sol.
*Doğu batı teorisinin türk sosyolojisindeki yerini en iyi ifade eden Yerlilik.
*80-2000li yıllarda türk sosyolojisinde metodoloji anlayışının değişimini anlatan Disiplinlerarasıcılık.
*Gerontoloji son yıllarda sosyolojinin ilgisini çeken konular arasındadır.
*Dünyayı ve toplumsal mekanı tekleştiren eğilim Kültürel Melezlenme.
*Etnik merkezci araştırmaları kışkırtan bu araştırmalara yöne veren Postmodernizm.
*Postmodern anlayışın eleştirdikleri : Modern iktisadi Akılcılık-Ulus devlet-aydınlanmacı akıl-soyut birey anlayışı
*Marksizmin büyük geri çekilişine sebep olan Neo-Liberalizm.
*Modernleşmeyi daima batı tekelinde gören batıyı merkeze alan tek tip yaklaşım Batı-Dışı Modernlik. 1990lar
*Muassır medeniyet seviyesi Batıyı izleyerek,batı gibi modernleşmek.
*Ankara ve Sosyoloji denildiğinde 60lar sonrası çalışmalarıyla göz dolduran Emre Kongar.
*Emre Kongarın az tartışılmasının nedeni bilimsel jargondan kaçınıp populist bir üslubu benimsememiştir.
*Sosyolojide tarihsel bakış açısını benimseyen Doğan Ergun. Kitapları: Sosyoloji ve Tarih-Yöntemi Bulmak- Türk Bireyi kuramına giriş.
*Sosyolojiye mikro makro mezzo araştırma tasniflerini kazandıran Nilgün Çelebi.
*Baykan Sezer’in sosyolojinin evrensellik ve genel geçerlik iddiasına meydan okumasının sebebi Türk toplumu üzerindeki batılı hegemonyayı kırmaktır.
*Sosyolojinin toplum olayları ve sorunlarına yaklaşım biçimi Tarih ve Dünya Görüşü ile belirlenir.
*Batılı tarih değerlendirmeleri ve toplumsal örgütlenme modelleri doğu batı çatışmasının aldığı biçim üzerine kurulur
*Türk Ulusçuluğunun yapı taşları : Ziya Gökalp-Yusuf Akçura-Ahmet Ağaoğlu-Moiz Kohen.
*Prens Sabahattin’in sosyolojik görüşlerinin temelini Ademi merkeziyetçilik oluşturur.
*Türkiyede sosyolojinin en belirgin özelliği Siyasete aşırı bağımlılık göstermesi.
*İlk Sosyoloğumuz Cevdet Paşadır.
*Sosyolojinin Osmanlı imparatorluğuna girişi Jöntürklerin el altından soktuğu yayınlarla olmuştur.
*Türkiyede sosyolojinin hazırlık dönemi II.Meşrutiyet Öncesi Dönem.
*Jöntürkler özellikle Fransayı tercih etmişlerdir.
*Prens Sabahattin Türkiye toplumunun kamucu yapıda olduğunu Le Play in görüşlerinden temel almıştır.
*Prems sabahattine göre kapitalizmin gelişmesine engel olarak Osmanlının merkeziyetçi ve bürokratik yapısını görmüştür. Buna çözüm olarak Yapısal Toplumsal Değişmeyi önermiştir. İdeal tip olarak İngilizlerdir.
*Prens Sabahattinin görüşleri 80lerde Turgut Özal tarafından yeniden anılacaktır.
*Teşebbüs hamlesi ruhu kavramlaştırması ile ulusçu doktrinle liberalizmin bir sentezini gerçekleştiren ve anti-marksist olan sosyolog Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu.
*Z.F Fındıkoğlu tarihsel materyalizme karşı Tarihsel Psikolojizmi savunmuştur.
*İktisadi yapı ile dinsel inançlar arasında bağ kuran Sabri F. Ülgener.
*Sabri F. Ülgener’e göre ülkemizde ekonomik rasyonaliteye dayalı bir kapitalizmin oluşmamasının nedeni Müslüman Değerler Sistemidir.
*Balkan Savaşı yıllarına kadar en yaygın kabul gören devlet siyasetimiz Osmanlı Birliği.
*1910larda Rusya’dan gelen Türkçülerin kurduğu dergi Türk Yurdu.
*Türkçülük ilk defa Balkan Savaşı döneminde siyasi bir kadrolaşma içinde yer almıştır.
*I. Dünya savaşında “Türkler bu muharebeden ne kazanabilir” başlıklı çalışmasıyla turan’ı hedefleyen Moiz Kohen
*Ziya Gökalp Durkheimden kolektif bilinç kavramını alarak Toplumsal Düzen için kullanmıştır.
*Milli mücadele yıllarında benimsenen Türkçülük köylüyü merkeze alan Türkçülük.
*Ahmet Rıza isimli düşünürümüz görüşlerini Comte’un üç hal yasasına dayandırmıştır.
*60lardan önce sosyoloji ile sosyolojizm öğretisini birleştiren Hikmet Kıvılcımlı.
*40ların sosyoloğu, 60lı yıllarda Ortodoks Marksizmin savunucusu olan isim Behice Boran.
*Osmanlının ilk ilişki kurduğu batılı devlet Venedikliler.
*Matbaanın türkiyeye gelmesinde rolü olan Evliya Çelebi.
*Şinasiye göre batı medeniyetinin esası Akıl-Adalet.
*Beşir Fuad’a göre varlıklarda dikkati çeken Madde ve Kuvvet. Beşir Fuad Pozitivizme daha yakındır.
*Sosyal hayatın temel birimleri sosyal kişi ve kolektif kişiler.
*Berkes ve ülken öğrencileri ile Örnek olay analizi ve nitel gözlemi kullanırlar.
*Berkese göre köylerde işlevsel takvim Güneş Takvimidir.
*Ülken’in öğrencisi göknil Batı Anadoluda çalışma yapmıştır.
*Baykan Sezer’e göre batılı hiçbir metod veya anlayış türk toplumunu açıklayamaz.