AÖF İktisada giriş ders notu



İKTİSADA GİRİŞ II™

1.ÜNİTE©

Mikro iktisadın birimleri  olan bireyler(tüketiciler)ve firmaların(üreticiler)iktisadi faaliyetlerini inceleyen ve aynı zamanda ihtiyaç fayda değer ve    fiyat kavramlarını analiz eden alt daldır

Makro iktisat iktisadın az sayıda ve toplulaştırılmış değişkenlerini analiz  eden ayrıca toplam gelir  toplam tüketim  toplam tasarruf  toplam yatırım ve fiyatlar  genel seviyesi gibi konuları inceleyen  alt daldı

Sosyal bilim  olarak  ortaya çıkış 18 yy. İngiltere’de başlayıp  Avrupa ülkelerine yayılmıştır  sanayi devrimi yıllarında

Büyük bunalımda klasik  modellerin  yetersiz  kalması makro iktisadın  doğup gelişmesinde  öncülük etmiştir .

1930’lu yıllar sonrasında  makro iktisat mikro iktisattan  farklı kavramlar ı konuları  ve analiz yöntemleri ile  gündeme gelmiş oldu

Mikro  iktisadın  ilgi alanı;ihtiyaç ,fayda ,değer ,fiyat kavramları

Makro iktisadın  ilgi alanı; toplam yatırım  ,toplam  tüketim ,toplam tasarruf ,enflasyon

Makro iktisad büyük buhran sonrasında ortaya çıkmıştır .

Ekonomik işleyiş sırasında ,firmalara üretim  için  gerekli üretim faktörlerini sağlayan  hane halkıdır .

GSYH :bir ekonomide belli bir dönemde(1 yıl )üretilen tamamlanmış mal ve hizmetlerin parasal değerleri toplamıdır.

Makro iktisadın  en  güncel konularından   birisi olan  iktisadi  büyüme için  toplumların  refah düzeylerinin  artışı çok önemlidir, ulaşılmak istenilen  başlıca makro ekonomi amaçlardan  birdir ,bir ekonomideki  üretebilme gücünün artırmak, artış hızı büyüme oranı olarak bilinir.

Cari ücret düzeyinde çalışmak isteğinde olanların  tamamının çalıştığı durum  tam  istihdam olarak adlandırılır .

Çalışma gücü ve arzusu  olduğu halde cari ücret düzeyinde iş arayıp da bulamayanlar  işsiz olarak adlandırılır.

Fiilen  çalışıyor  görünmelerine rağmen  iş alanından  çekildiklerinde üretimde hiçbir  azalmanın  olmadığı kişilerin  oluşturduğu  işsizlik gizli işsizlikolarak adlandırılır

Belirli bir süre içinde ülkenin yerlileri ile yabancı ülkeler arasında yapılan ekonomik akımların  ve bu akımlara bağlı değerlerin ,transfer  ödemelerinin ve rezervlerden meydana gelen  değişiklikleri  sistematik ve muhasebe kayıtlarına uygun olarak tespit edildiği istatistiki tablo  ödemeler bilançosu olarak adlandırılır.

2.ÜNİTE©

GSYH bir akım  değişkendir .o yüzden  belirli bir dönem için  genellikle bir yılda  yada  üç ay için  ölçülür .  Doğrudan tüketiciler tarafından  kullanılan  başka bir üretim sürecinde kullanılmayan mal ve hizmetlere tamamlanmış( nihai)  maldenir .

Bir başka mal yada hizmetin  üretiminde kullanılan  mallara  ara maldenir .

GSYH bir ülkenin sınırları  içerisinde  yerli ve yabancı tüm kişi ve kurumlarca üretilen  mal ve hizmetleri kapsar GSYH üç farklı metotla  hesaplanır  a)üretim  yöntemi  b)gelir  yöntemi  c)harcama yöntemi

GSYH’nin üretim  yöntemi ile hesaplanmasında ekonomik birimler tarafından yaratılan katma değerler toplanır .

Bir malın piyasa değeri ile bu malın üretim  süresince  kullanılan  girdilerin  değeri arasındaki farka katma değerdenir .

Mal ve hizmetlerin  üretiminde kullanılan bina,makine, teçhizatgibi fiziksel  sermayenin yıpranma ve eskimesi nedeni ile  değerinde meydana gelen azalmanın parasal büyüklüğüne amortisman denir .

Bireylerin nihai mal ve hizmetleri edine bilmek için  yaptıkları harcamalara tüketim harcamaları denir

Firmaların ve devletlerin başka bir malş yada hizmet  üretmek  üzere satın aldıkları  nihai mal ve hizmetler  için  yapılan harcamalarayatırım  harcamalarıdenir .

Devletin eğitim ,sağlık, güvenlik, yargı gibi temel fonksiyonlarını yerine getirmek için  duyduğu hizmet ve mal alımlarına  kamu harcamalarıdenir.

Yurt içinde üretilip başka bir ülkeye satılan mal ve hizmetlere  ihracat denir

Yurtdışında üretilip yurtiçinde  satılan mal ve hizmetlere ithalat denir.

GSMH : bir ülkenin üretim  faktörleri  o ülkenin sınırları içerisinde ve dışarısında  belirli dönemlerde üretilen  nihai mal ve hizmetlerin  piyasa değerine  gayri safi milli hasıladenir.

Bir ülkenin mal ve hizmet  ihracatı ile ithalatı arasındaki  farka  net  ihracatdenir .

Yerli üretim  faktörlerine  yurtdışından yapılan ödemeler ile yerli ekonomi tarafından yabancı üretim faktörlerine yapılan ödemeler arasındaki farka net faktör gelirleri (NFG)denir .

GSYH dan amortismanların  çıkarılması ile safi yurtiçi hasıla (SYH)elde edilir.

GSMY dan amortismanların çıkarılması ile safi  milli hasıla (SMH) elde edilir.

Safi milli hasıla dan  dolaylı vergiler çıkarılıp sübvansiyonların  eklenmesi  ile  Milli gelir  (MG)bulunur. Bir ekonominin sahip olduğu üretim faktörlerine yapılan ödemelerin toplamına eşittir.

Cari fiyat :hesap döneminde piyasa geçerli olan fiyattır .

Nominal GSYH :GSYHnın hesaplamanın  yapıldığı dönemdeki  piyasa fiyatları cinsinden  değeridir.nominal GSYH ya cari fiyatlarla GSYH da denir.

Reel GSYH :belirli bir yıldaki GSYH’nin baz yılı fiyatları cinsinden  değeri

Bir ekonominin üretim kapasitesinin zaman içerisinde reel olarak artmasına ekonomik büyüme denir.

Bir grup mal ve hizmet cari fiyatlarladeğerinin aynı mal  grubunun belirli bir yıldaki (baz yıl)fiyatlarla değerine oranına fiyat endeksidenir.

GSYH deflatörü: nominal GSYH’daki fiyat değişimi etkisini yok ederek reel GSYH‘ yı hesaplamak için  kullanılan  özel bir fiyat endeksidir.

Bir ekonomide fert başına düşen  ortalama GSYH Ya  kişi başı GSYH denir .

Nominal döviz kurubir ulusal paranın bir  biriminin başka bir ulusal para cinsinden değeri yani fiyatıdır.

Reel döviz kuruiki ülke arasındaki benzer mal ve hizmetlerin dönüşüm  oranıdır .

Belirli bir mal ve hizmet sepetinin satın alınabilmesi için  gerekli ulusal para tutarının birbirine oranına  satın alma gücü paritesi (SGP)denir.

İGE gelir ,eğitim ve sağlıklı yaşam süresini hesaba katarak  ülkelerin  insani gelişme düzeyne göre sıralayan  endekse  insani gelişme endeksi (İGE)denir.

2011 yılında  Türkiye  ekonomisinin en büyük harcama kalemi  özel tüketim  harcamaları olmuştur.

Birleşmiş milletlerin 2011 yılında insani gelişme raporuna  göre Hollanda yüksek insani gelişme raporu içinde yer almıştır .

Bir ülkedeki tüm  mal ve hizmetleri içeren  fiyat endeksi GSYH deflatörüdür.

3.ÜNİTE©

Bir eşitlik değişkenlerin bütün değerleri için  geçerli ise özdeşlik adı verilir .

Diğer ülkelerle  ticaretin  söz konusu olmadığı  ekonomilere kapalı ekonomiadı  verilir .kapalı bir ekonomide ihracat ve ithalat olmadığı için sıfırdır.

Diğer  ülkeler ile ticari ilişkileri içinde olan ülkeler ise açık ekonomiolacak niteliktedir.

Toplam gelirin devlet veya hanehalkarı tarafından tüketilmeyen kısmına tasarruflar denir.

Devletin  topladığı vergilerden hanehalklarına transfer ödemeler çıkarıldıktan sonra kalan  Kısımınanet vergi hasılatıdenir .

Devletin sosyal güvenlik ödemeleri veya sosyal yardımlar gibi hanehalklarına yaptığı gelir transferleri transfer harcamalarıolarak  adlandırılır .

Toplama gelirin hanehalkları tarafından tüketilmeyen kısmına  özel tasarruflaradı verilir

Devletin  net vergi  hasılatı ile kamu harcamaları arasındaki farka  kamu tasarruflarıdenir.

Toplam gelirin devlete ödene vergilerden sonra kalan kısmına   toplam  harcanabilir geliradı verilir

Her dönemde  elde edilen  gelire o dönemin cari geliridenir.

Vergiler  ödendikten  sonra  kalan cari gelire ise cari harcanabilir gelirdenir.

Bir şeyden  daha fazla elde etmek için  başka şeyden  vazgeçme  zorunluluğuna Ödünleşimdenir.

Bireylerin  veyahanehalklarının  her dönem yaptıkları tasarrufların  toplamına  servet  denir.

Türk lirasıcinsinden   ödenme garantisi vaat edilen  faiz oranına nominal faizdenir.

Nominal faiz oranından mal ve hizmetlerin fiyatlardaki artış oranı çıkarıldıktan  sonra elde edilen faiz oranına reel faiz oranıdenir.

Toplam tüketim harcamalarının toplam harcanabilir gelirler tarafından belirlenen  kısmınauyarılmış  tüketim  harcamalar veya gelire bağlı tüketim  harcamalarıdenir.

Marjinal tüketim  eğilimiToplam harcanabilir gelirdeki artışın ne kadarlık bir kısmının tüketim harcamalarına gittiğini gösterir. Marjinal tüketim eğilimi kısacası MPC olarak yazılır ve “c”ile gösterilir.

Marjinal tasarruf eğilimi toplam harcanabilir gelirdeki artışın ne kadarlık bir kısmının tasarruf edildiğini gösterir marjinal tasarruf eğilimi kısaca MPS olarak yazılır  ve “s” ile gösterilir .

Toplam tüketim  harcamalarının harcanabilir gelir dışındaki  faktörler tarafından belirlenen kısmına otonom tüketim harcamaları adı verilir.

Konutlar ,Konut dışı binalar makinalar ve teçhizat sermaye  mallarıolarak adlandırılır  sermaye malları özelliği diğer mal ve hizmetlerin üretiminde  kullanılan  dayanıklı  mallar olmalıdır  .

Yatırım  harcamalarıkonut, Konut dışı bina inşaatlar makine ve  teçhizat alımları firmaların ürün stoklarındaki artışlar.

Üretimde kullanılabilecek durumda olan her türlü bina makine teçhizat ekonomideki sabit sermayestokunu oluşturur.

Bir dönemden  diğerine sermaye stokundaki artış net yatırımlarolarak adlandırılır.

Sadece yeni bina inşaatları için yapılan  harcamalar yatırım  harcaması kapsamında değerlendirilir. önceki dönemlerde yapılmış binaların satın alınması için  yapılan harcamalar yatırım  harcaması kapsamında değildir Çünkü bu  zaten  üretilmiş olan bir sermaye malının el değiştirmesinden ibarettir.

Firmaların sermaye malları  alabilmek ihtiyaç duydukları  paraya finansal sermayeadı verilir .

bir yatırım  maliyetisermaye mallarının maliyeti ile finansal sermayenin maliyetinden  oluşur .Sermaye mallarının maliyeti bu malların fiyatları tarafından belirlenir. Finansal sermayenin maliyeti ise faiz oranıdır.

Sınırların  kapalı olması  o ekonominin  kapalı olduğunu  göstermez .

Bir ekonomide  tasarruflar yatırımlara her zaman eşit olur.

Bir bireyin içinde bulunulan dönemin  gelirine  cari  gelir denir.

Bir vergi ödendikten  sonraki gelire  harcanabilir gelir denir.

Bireylerin cari dönem tasarruflarının azalmasına gelecek yıl tahsil edilecek büyük bir miras kalması  önemli bir faktördür.

Tüketim  seviyesini artırmak için borçlanan bir bireyin  reel faiz oranındaki bir artışa tasarruf miktarını artırmak gibi bir tepki verebilir.

Marjinal tasarruf eğiliminin artması  Keynes tüketim fonksiyonunun eğiliminin azalmasına yol açar.

Bir fabrika için  devletten  arazi satın alınması yatırım harcaması sayılamaz .yatırımcılar gelecek dönemlerde talebin azalacağını beklemeleri ödünç verilebilir fonlar piyasasında faiz oranlarını azalmasına  yol açar.

4.ÜNİTE©

İktisadi büyüme ,istihdam ve verimlilik iktisadın üç önemli konusudur.İktisadi büyüme ,reel milli gelirde artış demektir. İktisadi  büyüme ile reel ulusal gelirdeki büyüme olarak düşünüldüğünde daha  fazla mal ve hizmet üretildiği böylece hasılanın  arttığı ve ülke halkının daha fazla  mal ve hizmet tüketebildiği anlaşılır.

GSMH ve GSYH ölçülen reel milli gelirdeki artışa  iktisadi büyümedenir

İçinde tanımlanmış bir mal demeti  bulunan sepeti  satın alabilmek için cari yılda  yapılacak  harcama ile aynı sepeti baz yılda salmak için yapılacak ödemenin birbirine oranına fiyat endeksidenir .

Cari  fiyat ile reel fiyatlar arasındaki  fark iktisadın diğer bölümlerinde de karşımız çıkacaktır .Zaman serisi olarak bakıldığında  cari fiyatlar enflasyonu içerirken  reel fiyatlar enflasyondan arındırılmıştır .

İktisadi büyümede önemli olan iktisadi ajanların(Hane halkı, iş insanları, kamu kesimi ve dış alem)

Nüfusun ayrıldığı beş dilimin (her birisi nüfusun %20 nin kapsar) her birisinin GSYH yüzde kaçını aldığının hesaplanmasına gelir dağılımı  denir. Böylece en  zengin %20 ikinci zengin %20 en fakir %20 olarak beş dilimi ayrılmış olur.

İktisadi büyüme  ülkenin her yurttaşına  eşit yada  yakın  gelir artışı sağlamayabilir. Bazı fertler diğerlerinden  daha fazla gelir artışına sahip olabilirler. Bunun  anlamı yaşam standartı ve yaşam kalitesi artışlarının da orantısız olabileceğidir.

Uzun dönem toplam arz eğrisi tam istihdam gelir seviyesinde (potansiyel ulusal gelir) dik bir doğrudur. toplam arz eğrisinin sağa doğru kaymasında dört önemli etkenvardır  bunlar; iş gücü (emek) ,sermaye  ,toprak ve doğal kaynaklar, teknolojidir.

Bir gencin  fiziksel ve zihinsl olarak çalışmaya başlayacağı  yaş olarak kabul edilen  15 ile emekliye ayrılma yaşı olarak kabul edilen  60 yaş arasındaki  nüfus toplam nüfusa oranınaiş gücü denir.

Üretime katılan  son  işçi işletmenin toplam hasılasına yaptığı katkı yada toplam hasılada meydana getirdiği değişikliğe marjinal ürün hasılasıdenir.

Firmanın  istihdam ettiği son  işçinin firmanın  toplam maliyetine yaptığı değişikliğe marjinal faktör maliyeti denir.

Okun  yasası (kanunu) doğal işsizlik oranı ile cari işsizlik oranı arasındaki fark nedeni ile potansiyel hasıla kaybını  ölçen bir katsayıdır.

İktisadi büyümenin  en  önemli faktörlerinden  biri olan sermaye günlük yaşamda kullanılan para ve benzeri kavram değildir üretimde kullandığımız makine, ekipman, fabrika ,ofis ,işyeri ,depo ,baraj ,enerji santrali vb  ekipmanı  kapsar .

Teknoloji iktisadi büyümenin en önemli ve anahtar faktörlerindendir.  Teknoloji kısaca mal ve hizmet üretiminde üretim faktörlerini nasıl bir araya getireceğimiz konusunda bilgilerimizi kapsar.

Üretimin (hasılanın)bunu yaratan üretim  faktörlerine (iş gücü ,sermaye ya da her ikisine)oranına verimlilik denir . Üretim  faktörlerindeki  büyüme oranı ve verimlilik büyüme oranın toplamı iktisadi büyüme oranını belirler.

İktisadi kalkınmada kullanılan en  önemli üretim  faktörü  sermaye ve iş gücüdür.

Uzun dönemde  bir ülke ekonomisini yaşam standartlarının artırılması için en  önemli etkisi   yüksek oranlı verimlilik artışıdır.

İş gücünün sermaye ye göre bol olduğu bir ekonomide  iş gücü verimliliği düşük olur.

İlgili Kategoriler

Anadolu AÖF AÖF Ders Notları



Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir