Kadın, Aile ve Toplum
KADIN – AİLE VE TOPLUM
Aile her iki cinsin yetişkin bireylerinden ve onların çocuklarından oluşan en küçük toplumsal kurumdur. Bireyler yaşlılıkta %55,0 gibi bir oranda çocuklarının yanında kalmayı tercih etmektedir. Huzurevine giderim diyenlerin oranı %9,3 olarak verilmiştir. Murdock’e göre aile ” ortak ikamet , ekonomik işbirliği ve yeniden üretimle karakterize edilmiş toplumsal bir gruptur. Murdock’un örneği İsrail Kibutz’larda yaşayan ailelerdir. 240 adet Kibutz yerleşimi vardır. Bu yerleşimlerde mülk ve sermaye ortaktır.Ekonomik faaliyetleri, tarım ve hafif sanayidir. Cinsel eşitlik vardır. Anne rolünü reddederler. Evlilik tek eşlidir ama çocuklar ayrı bir yerde yaşarlar. Ebeveynleri ile görüştükleri zaman eğlence olarak değerlendirilir.
*AİLEYE İŞLEVSEL BAKIŞ*
İşlevsel yaklaşım aile kurumunu belli sorular çerçevesinde ele almaya çalışır: Bu sorular, “Ailenin işlevleri nelerdir?, “Aile ve toplumsal sistemin diğer parçaları arasında nasıl bir ilişki vardır?” ve son olarak da “Ailenin toplumda yaşayan bireyler için işlevi nedir?” şeklinde sıralanır.
Murdock’e göre ailenin 4 temel işlevi vardır.
* Ailenin cinsel işlevi
* Yeniden üretim işlevi : İlk iki işlevde toplum için yeni bireylerin ortaya çıkması amacı vardır.
* Ekonomik İşlevi : Olmadan ailenin işlevini sürdürmesi imkansızdır.
* Eğitim işlevi : Sosyalizasyon süresini içerir.
Toplumun kültürünü çocuk, aileden aldığı sosyalizasyon aracılığı ile içselleştirir.
Talcott Parsons’a göre; Amerikan ailesinin 2 temel işlevi vardır.
Birinci Sosyalizasyon : 1- Toplum kültürünün içselletirilmesi 2- Kişiliğin yapılanması
İkinci Sosaolizasyon : Toplum nüfusu içerisinde yetişkin kişiliklerin sabitlenmesidir. Burada vurgu evlilik ilişkisine ve çiftlerin birbirlerine sağladıkları güven duygusuna yapılır. Parsons’a göre ailede ki yapı ”araççı ve dışavurumcudur”. Erkek eş araççı, kadın dışavurumcudur. Ailenin olumsuz işlevleri de vardır. E.Vegel ve N.Bell’e göre ebeveynler arasında ki çatışmalardan çıkan gerilim çocuklara yansır. Gerilimleri gidermek için ” günah keçisi ” olarak kullanılırlar.
*Aileye Eleştirel Yaklaşımlar*
Aileye olumlu yaklaşan işlevsel kurama karşılık aileye eleştirel yaklaşan çeşitli görüşler vardır. Örneğin Edmund Leach, “Kaçış Dünyası mı? isimli çalışmasında sanayi toplumundaki kötümser aile görüşünü ortaya koyar. Leach’a göre ; Ebeveynler savaşır; çocuklar isyan eder”.
R.D. Laing ise Aile Politikaları adlı kitabında işlevsel bakışa radikal bir alternatif sunar. Laing şizofren olan aileleri çalışır. İncelediği Jane; 17 yaşında şizofreni hastasıdır. Jane kendini tenis topu
gibi görür. Sessiz ve hareketsizdir. Yemek verilince yer, giydirilince giyer. İnisiyatif almaz ve hiç bir şey yapmaz. Jane küçük bir çocukken ebeveynleri kendi aralarındaki doğrudan iletişimi keserek Jane aracılığı ile konuşmaya başlarlar. “Yemek masasında birbirleri ile doğrudan konuşmazlar. Anne Jane’e döner: “Babana tuzu vermesini söyle” der. Jane babasına, “Annem tuzu ona vermeni söylüyor” der. Babası Jane’e “Annene söyle tuzu kendi alsın” der. Jane annesine döner ve“Babam tuzu kendin almanı söyledi” der.
David Cooper ise Ailenin Ölümü adlı kitabında Laing’in çizgisinde giderek aile üyelerinin kendi bireyselliklerini ve kendilerini geliştirme özgürlükleri olmadığını söyler. Özerk bir kendinin gelişebilmesi için çocuk ailesi tarafından talep edilen sonsuz isteklerden bağımsız olmalıdır.
Oysa Marxist görüş bütün bu görüşlerden bağımsız olarak toplumsal sınıf bağlamında aileyi tartışır. Marxist görüşte aile ilgili temel alınan F. Engels’in Ailenin,Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni kitabıdır. Engels’in evrimci görüşüne göre üretim güçlerinin ortak olarak sahiplenildiği dönemde aile var olmuyordu. Özel mülkiyetin ortaya çıkmasıyla birlikte tek eşli çekirdek aile gelişti.
*AİLE TÜRLERİ*
En küçük aile türü çekirdek ailedir. Anne baba ve çocuklardan oluşur. Çekirdek aileden büyük ailelere ise geniş aile denir. Aileler yatay ve dikey olmak üzere iki biçimde genişlerler. Yatay genişleme
aynı kuşaktan bireyin katılımı ile olur. Bu kişi eşlerden birinin kardeşi olabileceği gibi, yeni bir eş de olabilir Örn: kuma. Dikey genişleme ise eşlerden birinin annesi ya da babası gibi üçüncü kuşaktan bir birey olabilir.
Parsons’ın çekirdek aile modelinde tasarladıkları ;
1 – Ailenin özelliğinin ve yalıtılmışlığının temini için büyükbaba ve büyükanne için ayrı bir ev sağlanması,
2 – Yine eşit bir miras bölüşümü ve ‘mesleki organizasyonun’ akrabalıktan ayrılması,
3 – Kamu olaylarının ötesinde kişisel bir dünya,
4 – Yetişkin kişiliklere istikrar kazandırmak için çocukların toplumsallaşma işlevi
5 – Anne babanın çocuğun yaşamını titizlikle denetlenmesine, kendilerini tam olarak adamalarından oluşmaktadır.
AİLENİN EKONOMİ VE SANAYİLEŞME İLE İLİŞKİSİ
Kentsel Aile
Sosyolojide kentsel aile çalışmaları ağırlıklı olarak gecekondu ailesi üzerine odaklanır. “Gecekondu ailesi bir taraftan kır ailesinin alışkanlıkları, tutumları ve değer yargılarıyla çevrili diğer taraftan kent yaşantısının etkisi altında kalan bir aile tipidir”.
Kırsal Aile
1990’lı ve 2000’li yıllarda Türkiye tarımında varlığını sürdüren dört yapısal ilişki vardır.
A) küçük köylü mülkiyeti, B) küçük meta üreticiliği, C) ücretsiz hane emeği D) erkeğin uzun dönemli mevsimlik işçiliğidir.
AİLENİN YASAL STATÜSÜ VE BOŞANMA
Aile sosyolojisi içerisinde boşanma “evliliğin yıkılması ve başarısızlık” olarak ele alınmıştır. Boşanma davası açma nedenleri ;
Eşlerden birinin kötü muamelesi, hayata kast edecek veya onur kırıcı davranışlarda bulunması, küçük düşürücü suç işlemesi ve haysiyetsiz bir hayat sürmesi, evlilik dışı ilişkide bulunması, evi terk etmesi, tedavisi olanaksız akıl hastası olması hâlinde açılır.
DİKKAT : Eşler arasında Yasal Mal rejimi değişti. Eşin üzerindeki mallara ortaklığı getiren edinilmiş mallara katılma rejimi yasallaştı.
*Feminist Yaklaşımlar*
Liberal Feminizm
Toplumda kadının fiziksel ve entelektüel olarak kapasitesinin sınırlı olduğu düşüncesine karşı çıkarak, kadının dışlanmasına karşı çıkar ve toplumsal cinsiyet adaleti isterler. Türkiye’de özellikle kendilerini Kemalist ya da Atatürkçü feminist olarak adlandıran grup liberal feminizmin görüşleri içerisine girer.
Radikal Feministler
Kadının kendi doğurganlığı üzerinde ki kontrolü olan yeniden üretim konusunda özgür olmaları gerekir. Ataerkili eleştirirler.
Psikanalatik Feministler
Kadının ezilmişliğinin temeli kadının ruhudur.
Varoluşçu Feminizm
Kadın ötekileştirilerek ezilir.
*Postmodern Feministler *
Çok Kültürlü ve Küresele Feminizm * Ekofeminist : Yalnız birbirimize değil insan dışındaki, hayvan ve bitkilerin olduğu bir dünyaya bağlıyız.
Bütün hepsinin ortak noktası ise yasal değişikliklerin yanı sıra Türkiye’de kadınların bilinçlenmesi ve korunması için bilinç yükseltme grupları kurulması ve kadın sığınma evleri açılması gibi talepleri gündeme getirirler.
* ŞİDDET *
Fiziksel Şiddet : İtip – kakmak , tartaklamak, tokatlamak, yumruklamak, tekmelemek, kesici ve vurucu aletlerle bedene zarar verilmesidir.
Duygusal Şiddet : Hakarete uğramak, aşağılanmak, aldatılmak, tehdit, görüşmeyi engellemektir.
Ekonomik Şiddet : Para harcama yetkisinin kısıtlanmasıdır.
Cinsel Şiddet : İstemeden cinsel ilişkiye zorlanmasıdır.
4320 sayılı Ailenin korunmasına dair yasanın uygulanması için birey ;
- Birey en yakın karakola başvurup olayla ilgili şikayette bulunmalı ve şikayetinin tutanağa geçmesini sağlamalıdır. Kişi Adli Tıptan rapor almak istediğini karakola bildirmelidir.
• Ve ya şiddete maruz kalan kişi Cumhuriyet Savcılığına bir dilekçeyle başvurup suç duyurusunda bulunması ve mutlaka Adli Tıptan rapor almak istediğini bildirmelidir.
• Kişi Cumhuriyet Savcılığına başvurmaksızın, nöbetçi aile mahkemesine dilekçe vererek yasanın korumasından yararlanabilir. Daha önce açılmış bir boşanma davası var ise bu tedbirlerin uygulanması için dilekçe, davaya bakan aile mahkemesine verilmelidir.
DİKKAT : 4320 sayılı yasayla ilgili işlemlerden masraf, harç alınmaz.
4320 sayılı yasaya alınacak tedbirler şunlardır: Şiddet uygulayan kişi evden uzaklaştırılır. Kişiye, çocuklara ve diğer aile bireylerine karşı şiddete ve korkuya yönelik davranışlarda bulunması engellenir. Telefon, mektup v.b. iletişim araçlarıyla kişiyi rahatsız etmemesi sağlanır. Şiddet uygulayanın silahı elinden alınır, evde alkol ve uyuşturucuyu kullanmaması veya bu şekilde eve gelmemesi sağlanır.