Anayasa hukuku ders notu (kpss)



SON DEĞİŞİKLİKLERE MUTLAKA GÖZ ATINIZ!!!

2017-2018 Kamu Hukukunda Yapılan Tüm Değişiklikler Kapsamlı Not-KPSS ve Kurum Sınavları İçin

24 Haziran 2018 Seçimlerinden Sonra Yürürlüğe Girecek Değişiklikler-Anayasa Ders Notu KPSS

Anayasa Hukuku 2017-2018 Değişiklikleri Son Hali

Ceza Hukuku 2017-2018 Değişiklikleri-KPSS Notu

Ceza Muhakemesi Hukuku 2017-2018 Değişiklikleri-KPSS Notu

İdare Hukuku 2017-2018 Değişiklikleri KPSS Ders Notu

İdari Yargılama Usul Hukuku 2017-2018 Yılı Değişiklikleri-KPSS Not

KPSS Ticaret Hukukunda Değişiklikler ve Süreler 2017-2018

2017-2018 Maliye ve Vergi Hukukunda Yapılan Önemli Değişiklikler

2017-2018 İtibariyle İcra ve İflas Hukukunda Yapılan Değişiklikler-KPSS Not

2017-2018 Vergi Değişiklikleri-KPSS Notu

 

ANAYASA HUKUKU TESTİ ÇÖZ

ANAYASA HUKUKU

         I.Anayasa ve Anayasallık Kavramı

Maddi Anlamda Anayasa: Devletin siyasi yapısı, iktidarın kullanılışı, yetkileriyle ilgili kuralların bütünüdür. Anayasa biçimiyle değil içeriğiyle değerlendirilmiştir.

Şekli Anlamda ( Organik Açıdan ) Anayasa: Kanunlardan daha farklı usullere uyularak yapılan, normlar hiyerarşisinde en üst sırada bulunan hukuk kurallarıdır. Anayasa içeriği ile değil biçimi ile değerlendirilmektedir.

İlk Yazılı Anayasalar

Amerikan Devrimi: 1776 Bağımsızlık ve Haklar Bildirisi — 1787ABD Anayasası

Fransız Devrimi: 1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi — 1791 Fransız Anayasası

Dünya Anayasal Tarihinin Başlangıcı

İngiltere 1215 Magna Carta Libertatum ( Özgürlük Şartı ):  Soylu toprak beyleri kendi aralarında örgütlenerek kralın kendilerine danışmadan vergi koyamayacağına dair bir bildirge yayınlardılar ve krala kabul ettirdiler. İlk kez kralın sınırlandırılabildiği bir dönem başlamış oldu.

ANAYASA
Yazısız Anayasa: Zaman içinde belirli bir toplumda sürekli tekrarlanan davranışlar sonucu, bu davranışlara uyulmasının zorunlu olduğu inancının oluşması ile bağlayıcı olduğu düşünülen uygulamalardan ortaya çıkan anayasalardır. Yazılı Anayasa: Türkiye gibi ülkelerde şekli anayasa ölçütü mevcuttur. Yani maddi anlamda anayasal sayılmayan bir hüküm bile anayasada yer almışsa üstün bir anayasa normu niteliği taşır.
Anayasa Teamülü

Yazılı anayasası olan devletlerde dahi olabilir. Anayasada yazmasa da bazı uygulamalar, o kadar yerleşik hale gelmiştir ki neredeyse yazılı anayasa hükmü kadar kesinlik taşır.

Türk Anayasal Tarihine Kısa Bir Bakış


Türkiye Cumhuriyetinin ilk anayasası 1921 tarihli Teşkilatı Esasiye Kanunu’dur.  23 Nisan 1920 de kurulmuş olan ve bu anayasayı yapıp sonrasında cumhuriyeti ilan eden TBMM 1924 Anayasası’na gelene dek 1 Kasım 1922 de Saltanatı kaldırmasına rağmen 1876 Kanun-u Esasi’yi yürürlükten kaldırmadığı için ilk Türk anayasası olan 1876 Anayasası aynı zamanda TC’nin ilk anayasası olma özelliğini 1921 Anayasası ile paylaşmıştır.

İlk 3 Anayasal Belge

Senedi İttifak( 1808 ): Padişahın yetkilerini sınırlandıran ilk belge olması sebebiyle ilk anayasacılık hareketi olarak kabul edilir. Ayanlarla padişah arasında karşılıklı bir anlaşmayı ifade eder. Fakat halka doğrudan bir güvence vermediği için bir insan hakları ya da hukuk devleti belgesi sayılmaz.

Tanzimat Fermanı( 1839 ): İlk insan hakları ve hukuk devleti belgesi olarak kabul edilir. Hukuki olarak fermandır. Vergilerin, suç ve cezaların kanun ile düzenleneceği yargısız infaz yapılmayacağı ilan edilmiş ve genel müsadere cezası kaldırılmıştır.

Islahat Fermanı( 1856 ): Gayrimüslimlerle Müslimler arasındaki hukuki eşitliğin sağlanması amacıyla çıkarılmış bir fermandır. Gayrimüslimlere de asker ve memur olma hakkı tanınmıştır.

NOT: Tanzimat fermanı ve Islahat fermanı hukuk devletinin ilk iki adımı olarak tarihe geçmiştir.

1876 Birinci Meşrutiyet Dönemi

            Monarşi, ‘ kral, padişah, imparator ‘ gibi adlar alan tek bir kişinin babadan oğla geçecek bir şekilde devlet egemenliğine sahip olması anlamına gelir.

            1876 öncesinde de monarşi vardı ama mutlak monarşi idi yani egemenlik sadece kayıtsız şartsız padişaha aitti.

            Padişah egemenliği, artık halkın seçtiği bir parlamentonun çıkardığı kanunları uygulamak şeklinde gerçekleşecektir.

            Meclis-i Umumi; padişahın seçtiği Meclis-i Ayan ile halkın seçtiği Meclis-i Mebusan’dan oluşan iki yapılı asimetrik bir parlamentodur.

            Sert, yazılı ve kanuistik bir anayasadır.

            Padişahın meclisi feshetme yetkisi vardı.

            Padişahın sansür ve sürgün yetkisi vardı.

            Padişahın hükümeti azletme yetkisi vardı.

            Örgütlenme özgürlüğü tanınmamıştır.

            Kanun yapma padişah iznine, Ayan meclisi onayına ve en sonunda yine padişah onayına tabi kılınmıştır.

            93 Harbini bahane eden II. Abdülhamit meclisi feshetti. 30 yıl boyunca İstibdat Dönemi yaşandır. Bu dönemde ‘ Jön Türkler ‘ adıyla anılan topluluk İttihat ve Terakki Cemiyetini kurdular. İyice güçlenen bu örgüt başarılı oldu ve II. Abdülhamit yeniden meşrutiyeti ilan etmek zorunda kaldı.

1908 İkinci Meşrutiyet Dönemi ve 1909 Anayasa Değişiklikleri

            31 Mart 1909 da bir ayaklanma patlak verdi ve II. Abdülhamit tahttan indirilip V. Mehmet Reşat tahta çıkarıldı.

            Padişahın meclisi feshetme yetkisi kaldırılmadı ama 3 aylık süre şartına bağlandı.

            Padişahın sansür ve sürgün yetkisi kaldırıldı.

            Hükümet artık Meclisi Mebusan’a karşı sorumlu tutuldu. ( İlk parlamenter sistem )

Kanunlaşma aşamasında padişah izni kaldırıldı, engelleyici veto ise güçleştirici vetoya dönüştürüldü. Veto edilen kanunlar 2/3 ile tekrar gönderilirse kabul edilmek zorundadır.

Örgütlenme özgürlüğü getirildi. ( ilk çok partili dönem )

1921 Anayasasının Özellikler ve 1923 Değişiklikleri ile Cumhuriyetin İlanı

            En önemli özelliği MİLLET EGEMENLİĞİNE DAYALI ilk Türk Anayasası olmasıdır.

            Yargı ve insan haklarını içermez.

            23 maddeden oluşan çerçeve bir anayasadır.

            İlk ve tek yumuşak anayasadır.

            Kuvvetler Birliği’ne dayanan MECLİS HÜKÜMETİ sistemini öngörmüştür.

            Merkezden yönetim ilkesi bırakılıp YERİNDEN YÖNETİM İLKESİ getirilmiştir.

Devlet Başkanlığı müessesesi yoktur.

Seçimler 2 yılda bir yapılır.

Bakanlar BİREYSEL olarak sorumludur.

Tek meclis vardır ve halk tarafından seçilir.

Temel hak ve hürriyetlere ilişkin bir hüküm yer alamamaktadır. 

1923 Değişiklikleri İle;

            Devletin ‘ hükümet şekli ‘ cumhuriyet olarak belirtilmiştir. ( Sonraki anayasalarda devlet şekli olarak belirtilmiştir )

            Cumhurbaşkanlığı makamı oluşturulmuş, cumhurbaşkanının TBMM tarafından kendi üyeleri içinden seçileceği belirtilmiştir.

            Devlet dininin İslam, resmi dilin Türkçe olduğu belirtilmiştir.

            Başbakanı Cumhurbaşkanı meclis üyeleri içinden seçecek bakanlarda başbakan tarafından meclis üyeleri içinden seçilecek ve hepsi Cumhurbaşkanı tarafından TBMM’nin onayına sunulacaktır.

Parlamentonun üstünlüğü vardır.

1924 Anayasası

            Anayasanın üstünlüğü vurgulansa da bugünkü anlamda bir anayasa yargısı yoktur.

En uzun süre yürürlükte kalan anayasadır.

            Devletin dini İslam’dır ibaresi 1928 de anayasadan çıkarılmıştır. Milletvekillerinin ‘ vallahi ‘ diye yemin etmesi kaldırılmıştır. Laiklik ilkesi 1937 de anayasaya girmiştir.

            Egemenliği sahibi millet olsa da kullanma hakkı TBMM’nindir.

            KARMA hükümet sistemi uygulanmıştır.

            Kanunların yorumlanması yetkisi mahkemelerde değil TBMM’dedir.

            Çoğunlukçu demokrasi anlayışını benimsemiştir.

            Katı ve kazuistiktir.

1934 de kadınlara seçme ve seçilme hakkı verildi.

1946 seçimleri usulsüz seçimler olarak tarihe geçti.

1946 da tek dereceli seçim sistemine geçildi.

1950 de ilk defa gizli oy açık sayım yapıldı

1961 Anayasası

Millet egemenliği anayasanın koyduğu esaslara göre yetkili organlar eliyle kullanılır.

Tümüyle anayasanın üstünlüğü prensibi esastır.

Anayasa Mahkemesi kurulmuştur.

TRT ve üniversiteler aşırı özerk bir hal almıştır.

İki meclisli bir sistem vardır. Cumhuriyet Senatosu ve Millet Meclisi ( Her iki meclisli yapı federal devlet değildir fakat federal devletler mutlak çift meclisli bir yapıya sahiptir).

Milletvekilliği seçimleri 4 yılda bir senato seçimleri ise 2 yılda bir yapılıyordu.

Kuvvetlerin yumuşak ayrılığı prensibi esastır.

Mahalli idarelerin yöneticilerini seçimlerle serbeste belirleyebilmesi getirildi.

Seçimlerin yargı organlarının yönetiminde yapılması İLK KEZ kabul edilmiştir.

İlk Kez Anayasa başlangıç metni konuldu.

İnsan haklarına dayanan devlet modeli benimsendi hürriyetçi, modern ve özgürlükçü

1961 de temel hak ve özgürlükler Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olarak ancak kanunla sınırlanabilmekteydi.

            1961 Anayasasında hak ve özgürlüklere geniş yer verilmesi yürütmenin zamanla görevini yerine getirememesine yol açtı tüm siyasi sorumluluğa sahip olan ve bunu yüklenen hükümetin yetki yönünden eli kolu bağlı hale geldi ve muhalefetin iktidar tarafından etkisiz hale getirilmesi meclisi de işlemez hale getirdi. Bütün bu sıkıntılardan sonra ordu Demirel hükümetini devirdi ve Demirel i siyasi yasaklı hale getirip Zincirbozan’a sürdü.

1971 – 1973 ARA REJİM DÖNEMİ

Yürütme güçlendirildi,

Bakanlar Kurulu na KHK çıkarma yetkisi verilmiştir,

Vergi, resim ve harç almada Bakanlar Kurulu yetkili kılındı,

Üniversitelerin özerkliği zayıflatıldı,

TRT nin özerkliği kaldırıldı,

DGM ler kuruldu, ( Devlet Güvenlik Mahkemeleri 2004 Yılı Anayasa Değişikliği ile kaldırıldı )

Temel Hak ve Hürriyetleri sınırlama sebepleri artırıldı,

Anayasal denetimin ancak şekli denetimle sınırlı olacağı getirildi,

İptal davası açma yolu küçük partilere kapatıldı ancak mecliste grubu bulunan ( en aza on milletvekili) partilere tanındı.

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Danıştay ın görev alanından çıkarıldı,

1982 ANAYASASI VE MGK REJİMİ

MGK kurucu iktidara tanınan yetkileri kendisine tanımıştır.

MGK ya ait bildiri ve kanunlara karşı Anayasal Denetim yolu kapatılmıştır.

MGK ya ait KHK ve kararnamelerin yürürlüğünün durdurulması ve iptali istenemez.

Kurucu Meclisi;

             Anayasayı hazırlamak, siyasi partiler kanununu yapmak, seçim kanununu yapmak gibi yasama görevleri vardı.

Danışma Meclisi;

             Üyelerini siyasi parti üyesi olmayan kişilerden MGK tarafından seçilmiş bir meclisti. Asıl yetki bu meclisindi. Danışma meclisince kabul edilmeyen bir tasarının kanunlaşması oldukça zordu.

61 ve 82 ANAYASALARININ BENZERLİKLERİ

İki anayasa da askeri müdahale ile yapılmıştır,

İkisinde de ikili bir kurul vardır,

İkisinde de sivil kanat seçimle oluşturulmamıştır,

İkisi de halkoyu ile kesinleşmiştir,

Sivil kanadın Bakanlar Kurulu nu kurma ve düşürme yetkisi yoktur.

61 ve 82 ANAYASALARININ FARKLILIKLARI

61 deki Temsilciler Meclisinde meslek mensupları vs olmasına karşın 82 de Danışma Meclisi nin tümü MGK tarafından seçildiğinden 61 daha toplumsal ve daha fazla milli iradeye yakındır.

61 Anayasası hazırlanırken Temsilciler Meclisinde siyasi partiler etkili olmuştur fakat 82 Anayasası hazırlanırken Danışma Meclisine Siyasi Parti üyesi olanlar alınmadılar,

61 Anayasasında Temsilciler Meclisi sayıca üstündü ve yetkileri fazla olduğundan MBK bir noter gibiydi. Oysa 82 de nihai söz MGK ya aitti,

61 de referandumda hayır çıkması halinde ne yapılacağı belirtilmiş iken( yeni meclis kurulacağı öngörülmüştü) 82 de böyle bir düzenleme bulunmamaktadır.

61 referandum ve cumhurbaşkanı seçimi ayrılmışken 82 de referandum ve cumhurbaşkanı seçimi aynı anda yapılmıştır.

1961 Anayasası hiçbir kısıtlamaya tabi olmadan tartışılabilmiş ve siyasi partiler seçmenin oyunu etkileyebilmiştir.82 Anayasası hazırlanmasında ise tartışma eleştirme ve oyu etkileyecek her türlü hareket yasaklanmıştır.

III. Temel Anayasa Hukuku Kavramları ve Ayrımları 

Katı Anayasa: Değiştirilmesi kanunlardan zor olan anayasaya denir. ( 1982 )

Yumuşak Anayasa: Değiştirilmesi kolay bir şekle bağlı olan anayasalara denir ( 1921 ) 

Mutlak ( Salt ) Çoğunluk Basit ( Adi ) Çoğunluk Nitelikli Çoğunluk
TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğu 550/2+1=276 dır. Toplanan üyelerin salt çoğunluğudur. Örneğin 300/2+1=151 TBMM üye tamsayısının belli bir oranı ( 3/5, 2/3, 3/4 )

 NOT: Toplantı yeter sayısı üye tamsayısının en az 1/3 ü ( 184 ) iken karar yeter sayısı üye tam sayısının 1/4  ( 139 ) dur.

 Kurucu İktidar: Anayasayı değiştirme yahut yeniden yapma gücüne sahip olan iktidardır.

Asli Kurucu İktidar: Darbe, savaş ve ihtilallerden sonra anayasayı değiştiren iktidardır

Tali Kurucu İktidar: Anayasa kurallarına göre anayasayı değiştiren iktidardır.

Kurulmuş İktidar: Anayasayı değiştirme gücü olmayan ve anayasaya göre devleti yöneten iktidardır.

Çerçeve Anayasa: Ayrıntısız ve madde sayısının az olduğu anayasalara denir ( 1921 )

Kazuistik Anayasa: Ayrıntılı ve madde sayısı çok olan anayasalardır: ( 1982 )

Devlet Kavramı ve Devletle İlgili Tasnifler

         Devletin tanımlanabilmesi için 3 temel unsura ihtiyaç duyulur. İlk iki unsur maddidir           (Toprak parçası ve İnsan topluluğu ) üçüncü unsur ise manevidir ( Egemenlik )

Egemenliğin Örgütlenme Biçimine Göre Devletler ( Devlet Yapıları )

Üniter Devlet: Devletin birliğini ve bütünlüğünü savunan devlet şeklidir. Ülkenin tümünde tek bir devlet ve dolayısıyla tek bir hukuki rejim egemendir. ( Tr,Fra,Yun )

Konfederal Devlet: İkiden fazla devletin bağımsızlıklarını muhafaza ederek ortak ve sınırlı menfaatlerini sağlamak amacıyla bir uluslar arası antlaşma ile kurdukları devletlerdir. İstedikleri zaman ayrılabilirler. Tüzel kişiliği yoktur. Tek vatandaşlık söz konusudur.

Federal Devlet: Ortak bir anayasa altında birleşen devletlerin oluşturduğu devlet biçimidir. Federe devletlerin ayrılma hakkı yoktur. Yasana, yürütme ve yargı organlarında birlik yoktur. Çift meclisli yapı zorunlu unsurdur. İkili vatandaşlık vardı. ( Almanya, ABD, İsviçre ) 

Bölgeli Devlet: Devlet farklı siyasi alanlara ayrılmıştır. Bu bölgelerde ayrı yasama ve yürütme bulunur. Yargıda teklik vardır. ( İspanya )

Egemenliğin Aidiyetine Göre Devletler ( Devlet Biçimleri )

Mutlak Monarşi: Yasama ve yürütme, otoritesi tartışılmaz olan tek bir kişide toplanır.

Oligarşi: Egemenliğin bir zümreye ait olduğu devlet biçimidir. 

Cumhuriyet: Egemenliğin ulusa ait olduğu devlet biçimidir. 

Egemenliğin Kuvvetlerinin Kullanılma Biçimine Göre Devletler ( Hükümet Sistemleri ) 

            Yasama, yürütme ve yargı fonksiyonları tek bir kişi veya organın tekelindeyse kuvvetler birliği, ayrı ve bağımsız ise kuvvetler ayrılığına dayanan hükümet sistemlerinden söz edilmiş olur.

Meclis Hükümeti

Yasama ve yürütme yasama organında toplanmıştır. Meclis ise halk tarafından seçilir.

Meclisin üstünlüğü ilkesi hâkimdir. Yürütme ayrı bir kuvvet sayılmaz

Yürütme görevini yerine getirenler meclis tarafından seçilir ve görevden alınabilirler.

Yürütmeyi meclis tek tek seçer. Ayrıca bir başbakan yoktur. Her bakan bireysel olarak meclise karşı sorumludur.

Devlet başkanını meclis seçer ve yetkileri semboliktir.

Yürütmenin yasama üzerinde etkisi yoktur ancak meclis yürütme üzerinde geniş yetkilere sahiptir.

Parlamenter Hükümet Sistemi

Yasama ile yürütme birbirinden yumuşak olarak ayrılmıştır.

Yürütme yasamaya karşı sorumludur.

Güvenoyu Bakanlar Kurulunun kurulmasını değil göreve devam edebilme şartıdır.

Yürütme iki başlıdır.

Devlet başkanı siyasal açıdan sorumsuzdur. Sorumlu kanat Bakanlar Kuruludur. ( Kolektif )

Yürütme yasamayı belli durumlarda erken seçime götürebilir.

Devlet başkanının ülkeyi yönetmesi söz konusu değildir

Başkanlık Sistemi

Katı bir güçler ayrılığı vardır.

Yasama parlamentoda, yürütme başkanda toplanır.

Başkan hem devlet başkanı hem de hükümet başkanıdır.

Birbirlerini feshedemezler.

Yasamada bulunan bir kişi yürütmede yer alamaz.

Yarı Başkanlık Sistemi

Yürütme iki başlıdır.

Devlet başkanını halk seçer.

Başbakan ve Bakanlar Kurulu yasama erkine karşı sorumludur.

Fransa tipik örneğidir.

NOT: 1961 ve 1982 Anayasalarında ‘ Yasama Yorumu ‘ kuvvetler ayrılığına aykırı olduğu için yasaktır.

            En yüksek devlet memuru/kamu görevlisi müsteşardır.

1982 ANAYASASI

            Başlangıç hükümleri anayasaya dahildir fakat kenar başlıkları anayasa metnine dahil değildir. Başlangıç kısmı değiştirilemeyen üç madde içinde değildir.

1982 Anayasası başlangıç kısmında yer verilen hususlar;

    • 12 Eylülün meşruluğu
    • Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlılık
    • Atatürk milliyetçiliği
    • Atatürk medeniyetçiliği
    • Çağdaş medeniyet düzeyine ulaşma azmi
    • Milli Egemenlik
    • Anayasanın ve hukukun üstünlüğü
    • Kuvvetler ayrılığı
    • Laiklik
    • ‘’ Yurtta sulh, Cihanda sulh ‘’ ilkesi.
    • Kuvvetlerin işbirliği

1982 Anayasasının 2.Maddesinde Sayılan Devlet Nitelikleri ve Bu Nitelikleri Pekiştiren Anayasa Hükümleri

Demokratik Devlet

            İlk kez 1961 Anayasası ile anayasal ilke olmuştur. Halkın yönetime katılmasını sağlayan araçlar demokrasiyi oluşturur. Diktatörlük yasaktır. Bu amaçlar şöyle sıralanır;

Serbest/Periyodik Seçimler

            Bu ilke seçimlerin hiçbir baskı, tehdit, zorlama olmadan özgürce bir ortamda yapılabilmesini ifade eder. Ancak oy verme anayasal zorunluluktur. 

Genel Oy İlkesi

            Vatandaşların seçmen olma hakkını servet, cinsiyet, eğitim, vergi durumu bakımlarından bir şarta bağlı tutmayan seçim ilkesidir.

Eşit Oy İlkesi

            Bir kişi, bir oy demektir. Vekâleten oy verilemez.

Laik Devlet

            Devletin dini olmaz.

            Din politikaya hukuka alet edilemez, kaynak olamaz. Toplumsal hayat din kurallarına göre belirlenemez.

            Din, vicdan, düşünce özgürlüğüne asla dokunulamaz. Mutlaktır. Ama ibadet ve ifade özgürlüğü mutlak değildir, sınırlanabilir.

            Bu ilke teokratik devleti ve şeriatı yasaklar.

            Din derslerinin ilk ve orta öğretimde zorunlu sayılması anayasaldır. Laikliğe aykırı sayılmaz.

            Din bayramlarının resmi tatil olması laikliğe aykırı olmaz.

Diyanet İşleri Başkanlığı;

            Din hizmeti, kamu hizmetidir. 1961 ve 1982 de anayasal organ oldu. Kamu tüzel kişiliği yoktur ve özerk olamaz. GENEL İDARE İÇİNDE yer alır. Bağımsız idari otorite haline getirilemez.

            Milletçe dayanışma ve bütünleşmeyi amaç edinmiş ve bütün siyasi görüş ve düşüncelerin dışında kalmıştır.

            Başbakanlığa bağlıdır.

Sosyal Devlet

            1961 Anayasası ile ilk olarak anayasamıza girmiştir.

            Devletçilik ve halkçılık ilkeleriyle yakından ilgilidir.

            Vatandaşlar arasında fırsat eşitliği sağlamaya çalışan devlettir. Ekonomik yönden güçsüz vatandaşı korumakla görevlidir. Bunun için planlama yapar. 1961 de Devlet Planlama Teşkilatı ( DPT )

Anayasal organ olmuştur.

            Sosyal ve ekonomik hakları güvenceye alır.

Milli gelirin adaletli şekilde dağıtılmasını amaçlar

Çalışanların insanca yaşam sürmesini

İşsizliğin önlenmesi

Bu amaçlara ulaşmak içinde Sosyal Haklar, Vergi Adaleti, Kamulaştırma ve Devletleştirme ve Planlama gibi hukuki yöntemler kullanılır.

Hukuk Devleti

            Yasamanın ve yürütmenin yargısal denetime tabi olması

Yargının bağımsız olması

Kanuni hâkim güvencesi

Ceza sorumluluğu ilkelerinin kabul edilmiş olması

Hukukun genel ilklerine bağlı olunması

Temel hakların güvence altına alınmış olması

Yasaların genel olması ve anayasaya aykırı olmaması

İdare faaliyetlerinin belirliliği

İdarenin mali sorumluluğu

Milletlerarası Antlaşmalar

            Milletlerarası antlaşmalar TBMM tarafından uygun bulunur ve Cumhurbaşkanınca onaylanır. Usulüne göre yürürlüğe girmiş milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir.

            Kural olarak milletlerarası antlaşmalar uygun bulma kanununa dayanması gerekmektedir. Ancak anayasanın 90. maddesinin II. Ve III. Fıkralarında bu kurala istisnalar getirilmiştir.

  • Ekonomik, ticari ve teknik ilişkileri düzenleyen milletlerarası antlaşmalar
  • Süresi 1 yılı aşmamak
  • Devlet maliyesi bakımından bir yüklenme getirmemek
  • Kişi hallerine dokunmamak
  • Türklerin yabancı memleketlerdeki mülkiyet hakkına dokunmamak

Şartıyla yayınlanma ile yürürlüğe girebilir. Ancak 2 ay içinde TBMM bilgisine sunulur.

  • Daha önceden yapılmış bir milletlerarası antlaşmaya dayanan uygulama antlaşmaları
  • Kanunların önceden verdiği yetkiye dayanılarak yapılan ekonomik, ticari, teknik veya idari antlaşmalar için uygun bulma kanununa gerek yoktur

TEMEL HAKLAR

Temel Hakların Sınırlandırılması

Anayasanın sözüne ve özüne aykırı olamaz.

Demokratik toplum düzenine laik cumhuriyetin gereklerine aykırı olamaz. ( 2001 )

Sınırlamanın yalnız kanunla yapılabilmesi (1961, 2001 )

Hakkın özüne dokunulmaması (1961, 2001)

Sınırlama ölçülülük ilkesine uygun olmalıdır. ( 2001 ) Ancak 2001den öncede Anayasa Mahkemesi kullanıyordu.

Sınırlama özel sebeplere dayanılarak yapılır. ( 1971 de gelen genel sınırlama sebepleri 2001 de kaldırılmıştır ) 

Temel Hak ve Hürriyetlerin Kullanılmasının Durdurulması

Olağan üstü dönemlerde kısmen veya tamamen durdurulabilir, kanun şartı aranmaz.

            Hatta anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler dahi alınabilir.

Milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemelidir.

Ölçülülük ilkesine uyulmalıdır.

Çekirdek alana dokunulmamalıdır.

Ancak savaş, sıkıyönetim, seferberlik veya herhangi bir olağanüstü halde dahi;

Yaşama hakkına dokunulamaz

Kişinin maddi manevi bütünlüğüne dokunulamaz.

Suç ve cezalar geriye yürümez

Kimse din, vicdan, düşüncelerini açıklamaya zorlanamaz

Masumiyet karinesi geçerlidir.

TEMEL HAKLAR VE ÖDEVLER

NEGATİF STATÜ HAKLARI

KİŞİ HAK VE ÖDEVLERİ

POZİTİF STATÜ HAKLARI

SOSYAL VE EKO. HAKLAR

AKTİF STATÜ HAKLAR

SİYASİ HAKLAR VE ÖDEVLER

·         Zorla çalıştırma yasağı

·         Kişi hürriyeti

·         Özel hayatın gizliliği

·         Konut dokunulmazlığı

·         Haberleşme hürriyeti

·         Yerleşme ve seyahat hürriyeti

·         Din ve vicdan hürriyeti

·         Düşünce ve kanaat hürriyeti

·         Bilim ve sanat hürriyeti

·         Basın hürriyeti

·         Süreli ve süresiz yayın hakkı

·         Düzeltme ve cevap hakkı

·         Dernek kurma faaliyeti

·         Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı

·         Mülkiyet hakkı

·         Miras hakkı

·         Hak arama hürriyeti

·         İspat hakkı

·         Kanuni hakim güvencesi

·         Suç ve cezalar ilişkin esaslar

 

 

·         Ailenin korunması ve çocuk hakları

·         Dinlenme hakkı

·         Sosyal güvenlik hakkı

·         Çalışma, sözleşme hakkı

·         Sendika kurma hakkı

·         Toplu iş sözleşmesi hakkı

·         Konut hakkı

·         Saplık hakkı

·         Çevre hakkı

·         Kıyılardan yararlanma

·         Toprak mülkiyeti

·         Kamulaştırma

·         Devletleştirme

·         Özelleştirme

·         Sporun geliştirilmesi

·         Gençliğin korunması

·         Sanatın ve sanatçının korunması

·         Ücrette adaletin sağlanması

·         Yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşı hakları

 

·         Seçme ve seçilme hakkı

·         Parti kurma, partilere girme ve ayrılma hakkı

·         Kamu hizmetlerine girme hakkı

·         Mal bildirimi

·         Vatan hizmeti

·         Vergi ödevi

·         Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı

·         Türk vatandaşlığı

 

YASAMA

Yasama Yetkisi Süreklidir: Asla kesintiye uğramaz. Bu yüzden yeni TBMM seçilene dek eskisi görevine devam eder. Yasama yılı 1 Ekimde başlar 30 Eylülde sona erer.

Yasama Yetkisinin Genelliği: TBMM istediği konuda dilediği kadar ayrıntılı biçimde kanun düzenleyebilir. Tek şart anayasaya uygunluktur.

Yasama Yetkisinin Asliliği(İlk elliliği): TBMM nin başka bir organa ihtiyaç duymadan, başkaca bir organdan izin almadan, herkesten önce kendiliğinden düzenleme yapabilmesi anlamına gelir. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ve Olağanüstü dönem KHK’ları istisnadır.

Yasama Yetkisinin Devredilemezliği: Kanun koyma ve kaldırma sadece TBMM nin yetkisindedir. Olağanüstü dönem KHK hariç.

Yasama İşlemleri

KANUN

·         TBMM çıkarır.

·         RG de yayımlanır

·         Cb geri gönderemez

·         Cb imzalar

·         Anayasa mahkemesi denetimine tabidir.

PARLAMENTO KARARI

·         TBMM çıkarır.

·         RG de yayımlanır

·         Cb geri gönderemez

·         CB imzasına gerek yoktur.

·         Üç istisna ( Yasama dokunulmazlığının kaldırılması, TBMM içtüzüğü, Milletvekilliği düşme kararı ) dışımda denetime tabi değildir.

·         İl ve ilçe kurulması

·         Genel af ve özel af

·         Para basılması

·         Vergi konulması

·         Milletlerarası antlaşmanın onaylanmasını uygun bulma

·         KHK ların onaylanması

·         Bütçe ve kesin hesap

·         Seçim sisteminin düzenlenmesi

·         Anayasanın değiştirilmesi

·         Temel hakların sınırlandırılması

·         Seçim sisteminin değiştirilmesi

·         TBMM içtüzüğü

·         Yasama dokunulmazlığının kaldırılması

·         Milletvekili düşürülmesi

·         TBMM seçimlerinin yenilenmesi

·         Meclisin tatile girmesi kararı

·         BK’na güvenoyu verilmesi

·         Yüce divana sevk kararı

·         Savaş ilanı

·         TSK’nin yurt dışına gönderilmesi kararı

·         Cumhurbaşkanı’nın vatana ihanetle suçlanılması

·         Sıkıyönetim ve OHAL ilanının kabulü/reddi

·         TBMM Başkanlık seçimi

·         Seçimlerin yenilenmesi

NOT:  Kanunların ivedilikle görüşülmesi kuraldır. Anayasa değişikliği teklifleri ivedilikle görüşülmez.

            Kabul edilen görevleri yayımlama görevi cumhurbaşkanındır.

            Ayrı bir yürürlük tarihi yoksa kanunlar RG’ de yayımlandıktan 45 GÜN sonra yürürlüğe girer.

            Cumhurbaşkanı kendisine gönderilen kanunları 15 GÜNLÜK inceleme süresi içinde kısmen veya tamamen uygun bulmazsa meclise geri gönderir. Kısmen geri gönderme yetkisi yoktur tamamını geri gönderir fakat meclis sadece uygun bulunmayan maddeleri görüşebileceği gibi tamamını da görüşebilir.

            Yeni seçim kanunu yürürlüğe girdikten sonra 1 YIL içindeki seçimlerde uygulanmaz.

  Milletvekili Seçilme Yeterliliği;

  • TC vatandaşı olmak
  • 25 yaşını doldurmuş olmak
  • En az ilkokul mezunu olmak
  • Askerlik hizmetini yapmış olmak
  • Kısıtlı olmamak
  • Kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak
  • Taksirli suçlar hariç 1 yıldan fazla hapis cezası olmamak
  • AFFA UĞRAMIŞ OLSA BİLE; zimmet, ihtilâs, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar milletvekili olamazlar.

Milletvekili adayı olabilmeleri için görevinden çekilmek zorunda olanlar;

  • Hâkim ve savcılar ile diğer yüksek yargı mensupları
  • TSK mensupları
  • YÖK üyeleri ve yüksek öğretim görevlileri
  • Kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri
  • İşçi niteliği taşımayan kamu görevlileri

GENEL ve ARA SEÇİMLER

  • TBMM seçimlerinde d’hont usulü, ayrıca %10 genel baraj vardır.
  • Oyların % 3 ünün geçemeyen partiler devletten mali yardım alamazlar.
  • TBMM seçimleri 4 yılda bir yapılır
  • Oy verme gününden geriye doğru hesaplanacak 90 günlük sürenin ilk günü seçimin başlangıç tarihidir.

TBMM SEÇİMLERİ

Meclisin Seçim Döneminin Sona Ermesi Meclisin Erken Seçim Kararı Alması Seçimlerin Cumhrbaşkanınca Yenilenmesi
·         4 yılda bir yapılır

·         4 yılın dolmasından önceki son Pazar oy kullanılır.

NOT: Savaş sebebiyle seçimlerin 1 yıl ertelenmesine TBMM karar verir.

·         Basit çoğunlukla seçimler yenilenebilir

·         Parlamento kararı olarak verilir.

·         Tarihi TBMM belirler.

 

 

·         Yeni kurulan hükümetin güvenoyu alamaması halinde 45 gün içinde yeni hükümetin kurulamaması veya kurulduğu halde güven oyu alamaması

·         Hükümetin gensoru sonucu düşmesiyle 45 gün içinde BKnun kurulamaması

·         Başbakanın istifası üzerine 45 gün içinde yeni hük. kurulamaması.

·         Yeni seçilen mecliste Başkanlık Divanı seçimlerinden 45 gün içinde hükümetin kurulamaması

·         Seçimleri yenilerken meclis başkanına danışır.

NOT: 90.günü takip eden Pazar günü seçimler yapılır.

ARA SEÇİMLER

  • Boşalan üyelikleri doldurmak için yapılan seçimlerdir.
  • 1 seçim döneminde bir kez yapılır.
  • Genel seçimden 30 ay geçmedikçe yapılmaz
  • Genel seçimlere 12 ay kala yapılmaz
  • Milletvekilliği genelinde % 5 boşalma olması durumunda 30 ay kuralı geçerli değildir.
  • Bir ilin TBMM de üyesinin kalmaması durumunda 30 ay ve 12 ay kurallar geçerli değildir.

Seçimlerin Yönetimi ve Denetimi

  • Seçimler yargı organlarının genel yönetim ve denetimi altında yapılır.
  • Seçimlerin genel yönetimini ve denetimini YSK yerine getirir. 1950 de kurulmuştur.
  • 7 asıl 4 yedek üyeden oluşur.
  • Üyelerin 6 sı Yargıtay 5 i Danıştay dan gelir.

 YSK’nın Görevleri

  • Seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma
  • Seçim süresince ve sonunda seçimle ilgili yolsuzlukları ve şikayetleri inceleme ve kesin karara bağlama
  • TBMM üyelerinin seçim tutanaklarını kabul etme
  • Cumhurbaşkanı seçim tutanaklarını kabul etme ( 2007 )

NOT: YSK kararlarına karşı yargı yolu kapalıdır. Kararları kesindir.

           Genel seçimler ile yerel seçimler arasında1 yıldan daha az bir süre varsa beraber yapılırlar.

PARLAMENTER MUAFİYETLER

Yasama Sorumsuzluğu Yasama Dokunulmazlığı
·         Meclis tarafından hiçbir zaman kaldırılmaz, mutlaktır.

·         Süreklidir her zaman devam eder. Milletvekilli sona erse dahi devam eder.

·         Hukuki ve cezai bakımdan koruma sağlar

·         Yasama görevi ile ilgili fiillerden dolayı koruma sağlar

·         Milletvekili olmayan bakanlarda yararlanır.

·         Meclis tarafından kaldırılabilir, nispi ve geçicidir. İstisnaları; ağır cezayı gerektiren suçüstü hali ve seçimden önce soruşturmasına başlanmış olmak şartıyla Anayasanın 14.maddesindeki hallerde kendiliğinden ortadan kalkar.

·         Yalnızca cezai bakımdan koruma sağlar.

·         Yasama görevi ile ilgili olmayan fiillerden dolayı da koruma sağlar

·         Milletvekili olmayan bakanlarda yararlanır.

NOT: Dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili 7 gün içinde Anayasa Mahkemesine başvurur. Mahkeme 15 gün içinde karar verir.

MİLLETVEKİLLİĞİNİN DÜŞÜRÜLMESİ

KENDİLİĞİNDEN OYLAMA İLE
·         Cumhurbaşkanı seçilme durumunda kendiliğinden sona erer.

 

·         İstifa nedeniyle TBMM de yapılan oylamada adi çoğunluk aranır.

 

·         Kesin hüküm giyme ve kısıtlanmada mahkeme kararının genel kurula bildirilmesiyle düşer.

 

·         Devamsızlık nedeniyle TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğu ile karar verilir.

 

·         Milletvekilliği ile bağdaşmayan işlerle uğraşmada gizli oy ve adi çoğunlukla karar verilir.

 

TBMM’NİN GÖREV ve YETKİLERİ

  • Bakanlar kurulu ve bakanları denetlemek
  • Para basılmasına karar vermek
  • Savaş ilanına karar vermek
  • Sayıştay ve RTÜK üyelerini seçmek
  • Genel ve özel af çıkarmak
  • Anayasa Mahkemesine üye seçmek
  • Kamu baş denetçisini seçme
  • Milletlerarası antlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak
  • Olağanüstü hal ilan kararını onaylamak ve her defasında 4 ayı geçmemek üzere uzatmak
  • Kalkınma planlarını onaylamak
  • Kamu iktisadi teşebbüslerini onaylamak

BAZI ÖNEMLİ KARAR YETER SAYILARI

  • Cumhurbaşkanını yüce divana gönderme ( 3/4 )
  • TBMM Başkanı ilk üç tur ( 2/3, 2/3, 276 )
  • Kamu baş denetçisi ilk üç turu ( 2/3, 2/3. 276 )
  • Anayasa Değişikliği ( 3/5 )
  • Genel af ve özel af (3/5 )
  • Anayasa Mahkemesine üye seçmek ( 2/3 )
  • Yüce divana sevk kararı ( 276 )
  • Devamsızlık nedeni ile milletvekilliğinin düşürülmesi ( 276 )
  • Görev sırasında güvenoyu ( 276 )

TBMM NİN GİZLİ OY İLE YAPILMASI ZORUNLU OLAN YASAMA İŞLEMLERİ

  • Anayasa Değişikliklerinde maddelerin ve tümünün kabul edilmesi
  • Meclis Başkanını seçmek
  • Meclis soruşturması açılıp açılmayacağına karar vermek ( 2001 Yılı Anayasa değişikliği)
  • Yüce Divan a sevk için yapılan oylama ( 2001 yılı Anayasa Değişikliği )
  • Üyelikle bağdaşmayan görevde ısrar nedeniyle milletvekilliğinin düşürülmesi
  • Anayasa Mahkemesine üye seçme (3 üye seçimi)
  • Kamu Baş denetçisinin (Ombudsman) seçimi.

TBMM’NİN BİLGİ EDİNME ve DENETİM YOLLARI

SORU

Kısa gerekçesiz kişisel olmayan, özel hayatı ilgilendirmeyen başka kaynaktan kolayca öğrenilemeyen bir konuya ilişkin 100 kelimeyi geçmemek kaydıyla ilgili milletvekili veya bakan tarafından cevaplandırılması isteğiyle meclise verilen sorulardır.

Üç birleşimde cevaplandırılmayan sorular yazılı soruya çevrilir.

Sözlü 1 ayda Yazılı 15 günde cevaplandırılmalıdır.

TBMM Başkanı başlatır.

Tek gücü cevaplandırılma zorunluluğudur.

GENEL GÖRÜŞME

Toplum ve devlet faaliyetleriyle ilgili bir konunun genel kurulda görüşülmesidir. Siyasi Parti grupları veya en az 20 milletvekilinin istemiyle olur.( ilk imza sahibi veya onun gösterdiği vekil istemi yapar)

            48 saatten önce 7 günden sonra yapılmaz.

MECLİS ARAŞTIRMASI

Belli bir konda bilgi edinmek için yapılan incelemedir. Hükümet, siyasi parti grupları veya en az 20 milletvekili isteyebilir.

            Görev özel komisyona verilir. 3 ay normal 1 ay ek süre olmak üzere en geç 4 ay içinde raporları TBMM’ye sunar.

            Devlet sırları ve ticari sırlar araştırma dışındadır

GENSORU

Siyasi hedeflidir.

En az 20 milletvekili ya da siyasi parti gruplarınca verilen önerge 3 gün içinde milletvekillerine dağıtılır. 10 gün içinde kabul edilirse 2 günden az 7 günden geç olmamak üzere görüşmeler yapılır.

276 olumsuz oy aranır. Gizli oylama yapılmaz.

MECLİS SORUŞTURMASI

Cezai hedeflidir.

En az 55 milletvekili önergesi GİZLİ OY ve BASİT ÇOĞUNLUK ile kabul edilirse 15 kişilik bir komisyon kurulur. Komisyon raporunu 2 ay normal 2 ay ek süre toplam en fazla 4 ay içinde raporunu TBMM’ye sunar.

Yüce divana sevk için 276 oy aranır.

BÜTÇE ve KESİN HESAP KANUNU

  • Bütçe komisyonu 40 üyeden oluşur. ( 25 iktidar, 15 muhalefet )
  • Genel kurulda gider artırıcı gelir azaltıcı teklif verilemez.
  • Cumhurbaşkanı bütçe kanununu geri gönderemez fakat Anayasa Mahkemesine iptal davası açabilir.
  • Bütçenin uygulanmasını Sayıştay

TBMM NİN İÇYAPISI ve ÇALIŞMA DÜZENİ

  • Her yıl Ekim ayının ilk günü kendiliğinden toplanır.
  • 1 yasama yılında 3 ay tatil yapabilirler.
  • Meclis tatil dışında çalışmalarına 15 günden fazla ara veremez.
  • TBMM başkanı ve Cumhurbaşkanı TBMM yi doğrudan toplantıya çağırabilir.
  • Bakanlar Kurulu Cumhurbaşkanı aracılığıyla, 110 milletvekili ise meclis başkanı aracılığıyla meclisi olağanüstü toplantıya çağırabilir.

BAŞKANLIK DİVANI

  • Meclis Başkanı, Başkanvekilleri, Katip üyeler ve idari amirlerden oluşur.
  • Siyasi parti grupları başkanlık için aday gösteremezler.
  • Bir yasama döneminde iki kez başkanlık seçimi yapılır. ( ilk 2 yıl ) Seçim aday gösterme süresinin bitiminden itibaren 5 gün içinde yapılır.

Meclis Başkanının Görev ve Yetkileri;

  • Cumhurbaşkanına vekâlet etmek
  • Toplantılara başkanlık etmek
  • Meclisin idari ve kolluk hizmetlerini yürütmek
  • Cumhurbaşkanının seçimleri yenilemesi kararında görüş bildirmek
  • TBMM yi meclis dışında temsil etmek

UYARI: Başkan ve oturumu yöneten başkan vekili oy kullanamaz. Başkan 20 milletvekilinin yazılı istemiyle kapalı oturum yapabilir.

SİYASİ PARTİ GRUPLARI

  • 20 kişiden oluşur.
  • Genel görüşme, meclis araştırması ve gensoru önergesi verebilirler.
  • Siyasi parti kapatılması için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısına başvurabilirler.
  • Kapalı oturum isteyebilirler.

Yapamayacağı İşlemler;

  • Yasama dokunulmazlığının kaldırılması ile ilgili görüşme yapamazlar ve karar alamazlar.
  • Meclis soruşturması ile ilgili görüşme yapamaz ve karar alamazlar.
  • Meclis başkanlığına aday gösteremezler.

SİYASİ PARTİLER

  • Parti kurabilmek için 30 kişi olmalıdır.
  • Üye olabilmek için 18 yaşını doldurmuş olmak ve medeni hakları kullanma engelinin olmaması gerekir. Ancak;
  1. Hâkimler ve savcılar
  2. Memur statüsündeki görevliler
  3. İşçi niteliği taşımayan kamu görevlileri
  4. Silahlı kuvvetler mensupları
  5. Yüksek öğretim öncesi öğrenciler
  6. Terör eylemlerine katılanlar
  7. Taksirli suçlar hariç 5 yıl ağır hapis veya 5 yıl veya daha fazla hapis cezasına mahkûm olanlar
  8. Zimmet, rüşvet gibi yüz kızartıcı suçlardan mahkûm olanlar

Üye olamazlar.

UYARI: Siyasi partilerin kapatılması ve devlet yardımından yoksun bırakılmasında 2/3 çoğunluk aranır.

Amaçlarına İlişkin Yasaklar;

  • Milletin bölünmez bütünlüğüne karşı eylem yapmak
  • İnsan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine aykırı davranmak
  • Teokrasi veya monarşi istemek
  • Sınıf veya zümre diktatörlüğü yapmak
  • Suç işlemeye teşvik etmek

Faaliyetlerine İlişkin Yasaklar;

  • Yabancı uyruklu kuruluş, kişi ve tüzel kişilerden yardım alamazlar.
  • Ticari faaliyette bulunamazlar.

Siyasi Partilerin Kapatılması;

    Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının açacağı dava üzerine Anayasa Mahkemesi kesin olarak karara bağlar.

  1. Re’sen
  2. Adalet Bakanının istemiyle
  3. Bir siyasi parti grubunun istemi üzerine
  • Temelli kapatılan bir parti başka bir ad altında kurulmaz.
  • Temelli kapatılmaya neden olmuş başkan veya üyeler 5 yıl boyunca bir başka partiyle ilişki kuramazlar.
  • Kapatılan partinin malları hazineye geçer.
  • Belgelerini İçişlerine vermek şartıyla tüzel bir kişilik kazanırlar.
  • Kendi kendini kapatmaya büyük kongrede karar verilir.

NOT: Milletvekili sayısı 1982 anayasasının ilk düzenlemesinde 400 olarak belirlenmiş 1987 anayasa değişikliği ile 450 ye çıkarılmış ve en son 1995 değişikliği ile 550 milletvekili olarak belirlenmiştir.

TBMM’nin seçim dönemi 5 yıl iken 2007 de yapılan değişiklik ile seçim dönemi 4 yıla indirilmiştir.

Seçmen Olamayacak Kimseler

18 yaşını tamamlamış olan her Türk seçimde ve halkoylamasında Seçmen olma hakkına sahiptir ancak;

  • Kısıtlı olanlar ve kamu hizmetinden yasaklı olanlar seçmen olamazlar

Oy Kullanamayacak Kimseler

  • Silâhaltında bulunan erler ve erbaşlar
  • Askeri öğrenciler
  • Ceza infaz kurumlarında hükümlü olarak bulunanlar. ( Tutuklular ve Taksirli suçtan hüküm giyenler hariç )
  • Yukarıda sayılan seçmen olamayacak kimseler

Oy kullanamazlar.

YÜRÜTME

Yürütmenin asli bir düzenleme yetkisi yoktur. Bu noktada tamamen yasamaya bağlıdır.

Yetki kanununa dayanmadan asli düzenleme yetkisi yapamaz.

Şu üç halde yürütmenin Anayasa’dan doğan asli düzenleme yetkisi vardır:

  • Sıkıyönetim KHK sı
  • Olağanüstü hal KSK sı
  • Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi

CUMHURBAŞKANI

            Seçilme yeterliliğine sahip olma şartları;

  • TC vatandaşı olmak
  • 40 yaşını doldurmuş olmak
  • Yükseköğrenim görmüş olmak
  • Milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak
  • Daha önceden 1 defadan fazla cumhurbaşkanlığı yapmamış olmak
  • Cumhurbaşkanını halk seçer
  • Cumhurbaşkanlığına meclisin içinden veya dışından aday gösterebilmesi için 20 milletvekilinin yazılı teklifi veya aldıkları oyların toplamı %10 u geçenler birleşerek ortak aday gösterebilirler.
  • Cumhurbaşkanı seçilenin varsa partisiyle ilişiği kesilir, TBMM üyesi ise üyeliği sona erer.
  • Cumhurbaşkanlığı seçimi, görev süresinin dolmasından önceki 60 gün içinde makamın herhangi bir sebeple boşalması halinde boşalmayı takip eden 60 gün içinde tamamlanır.
  • İlk turda oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı olur. Bu çoğunluk sağlanamazsa ilk turda en fazla oyu alan 2 aday yarışır ve en yüksek oyu alan aday cumhurbaşkanı seçilmiş olur. Son tura tek aday kalmışsa seçim referandum şeklinde yapılır.
  • Seçimde yetkili organ YSK’dır ( 2007 )

Cumhurbaşkanlığı Şu Hallerde Sona Erer;

  • 5 yıllık görev süresinin dolması
  • Cumhurbaşkanının istifası
  • Cumhurbaşkanının ölümü
  • Görevini yerine getiremeyecek duruma düşmesi
  • Vatana ihanet suçuyla suçlandırılması

Cumhurbaşkanı Sorumsuzluğu

            Cumhurbaşkanlığından düşürme diye bir durum söz konusu olamaz ( siyasi sorumsuzluk )

            Vatan hainliği dışında göreviyle ilgili işlediği suçlarda dahi hiçbir cezai takibe uğramaz. (cezai sorumsuzluk ) Ağır cezayı gerektiren suçüstü halinde cezai sorumsuzluğunun işlememesi anayasada yazmasa da gerekir.

            Tek başına yaptığı işlemler mahkemece iptal edilemez ( hukuki sorumsuzluk )

KARŞI İMZA KURALI: Cumhurbaşkanının imzasının yanında Başbakan ve bakanların attığı imzayı ifade eder. Bu kural başbakan ya da bakanların yargıdan muaf tutulamayacağını içerir.

Cumhurbaşkanın hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, görevine dönmesine kadar, ölüm, çekilme veya başka bir sebeple makamın boşalması halinde de yenisi seçilene kadar TBMM Başkanı vekâlet eder.

CUMHURBAŞKANININ GÖREVLERİ

Yasama İle İlgili Görevleri

  • TBMM de açılış konuşması yapmak
  • Kanunların, KHKların, İçtüzüklerin anayasaya şekil ve esas bakımdan aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine iptal davası açmak
  • TBMM seçimlerinin yenilenmesine karar vermek
  • Anayasa değişikliklerini halkoyuna sunmak
  • Anayasa değişikliklerine şekil bakımdan iptal davası açmak

Yürütme İle İlgili Görevleri;

  • Bakanları atayıp istifasını kabul etmek
  • Bakanlar kuruluna başkanlık etmek
  • Uluslar arası temsilci göndermek ve kabul etmek
  • Milletlerarası antlaşmaları onaylamak ve yayımlamak
  • Genelkurmay başkanını atamak
  • Sıkıyönetim ve OHAL kararı vermek 

Yargı İle İlgili Görevleri;

  • Anayasa Mahkemesi 14 üyesini seçmek
  • Danıştay üyelerinin 1/4 ünü seçmek
  • AYİM üyelerini seçmek
  • Askeri Yargıtay üyelerini seçmek
  • HSYK nın 4 üyesini seçmek
  • Yargıtay cumhuriyet başsavcısını ve başsavcı vekilini seçmek
Cumhurbaşkanının Tek Başına Yaptığı İşlemler Cumhurbaşkanının Karşı İmza Kuralı İle Yaptığı İşlemler
·         Kanunları meclise geri göndermek

·         Anayasa Mahkemesine iptal davası açmak

·         Başbakanı atamak ve istifasını kabul etmek

·         Bakanlar Kurulunu toplantıya çağırmak

·         MGK’yı toplantıya çağırmak

·         DDK üyelerini seçmek

·         TSK Başkanını Temsil etmek

·

·         TBMM’yi toplantıya çağırmak

·         Genelkurmay Başkanını atamak

·         Yabancı devletlere temsilci göndermek

·         Milletlerarası anlaşmaları onaylamak

·         TSK’nın kullanılmasına karar vermek

·         Üniversite rektörlerini seçmek

·         YÖK üyelerini seçmek

·         Başbakan atamak

·         Af çıkarmak

·         OHAL ve Sıkıyönetim KHKları çıkarmak

 

DEVLET DENETLEME KURULU ( DDK )

            Başkan ve üyelerini Cumhurbaşkanı seçer.

            Kendiliğinden değil cumhurbaşkanının emriyle demetim yapar.

            Raporları bağlayıcı değildir. Cumhurbaşkanının raporları ciddiye alıp Başbakanlığa yollaması ve yargı organlarını harekete geçirmesi takdir yetkisindedir.           

Şu Kurumları Denetleyebilir;

  • Tüm kamu kurum ve kuruluşları
  • Sermayesi yarısından fazlası kamu kurumlarına ait olan kuruluşları
  • Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarını
  • İşçi ve işveren kuruluşlarını
  • Kamuya yararlı dernek ve vakıfları
  • Kamu yardımı alan vakıfları 

NOT: DDK, TSK ve yargı organlarını denetleyemez.

BAKANLAR KURULU

  • Başbakan + Bakanlardan oluşur.
  • Yürütmenin siyasal sorumluluğu olan, dolayısıyla yürütme yetkisini fiilen kullanan organdır.
  • Başbakan cumhurbaşkanı tarafından, bakanlar ise başbakan tarafından seçilir.
  • Başbakan milletvekili olmak zorundadır.
  • Bakanlar meclis dışından da atanabilirler.
  • Bakanların, Başbakanın önerisi üzerine Cumhurbaşkanınca görevlerine son verilebilir.
  • Bakanlar Kurulu Cumhurbaşkanının atama işlemiyle birlikte kurulmuş olur ve göreve başlar.
  • Kurulduktan sonra TBMM’den güvenoyu isterler.
  • Başbakan, bakanların hiyerarşik amiri değildir. Ancak bakanlar hükümetin genel politikasının eşgüdümlü yürütülmesi açısından Başbakana karşı sorumludurlar.
  • Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri, yetkileri ve teşkilatı kanunla düzenlenir.
  • Açık olan bakanlıklarla izinli veya özürlü olan bir bakana, diğer bir bakan geçici olarak vekillik eder. Ancak, bir bakan birden fazlasına vekillik edemez. Herhangi bir sebepten boşalan bakanlığa en geç 15 gün içinde atama yapılır.

GÜVENOYLAMASI TÜRLERİ

Bakanlar Kurulu Göreve Başlarken Bakanlar Kurulu Görev Sırasındayken
·         Bakanlar Kurulunun görevde kalabilmesi için yapılır.

·         Basit çoğunluk aranır.

·         Güvenoyları sayılır.

·         Gensoru: Üye tamsayısının  salt çoğunlu ile karar verilir. Güvensizlik oyları sayılır.

·         Güven İstemi: Üye tam sayısının salt çoğunluğu ile güven istemi reddedilir. Güvensizlik oyları sayılır.

Bakanlar Kurulunun Görevleri;

  • Ülkenin genel siyasetini yürütmek
  • KHK çıkarmak
  • Tüzük çıkarmak
  • Kanun tasarısı hazırlamak
  • Milli güvenliği sağlamak
  • YÖK e üye seçmek
  • Genelkurmay Başkanını seçmek
  • Silahlı kuvvetleri yurt savunmasına hazırlamak

Bakanlar Kurulunun Görevinin Sona Ermesi

  • Başbakan veya Bakanlar Kurulu hakkında güvensizlik oyu
  • Başbakanın veya Bakanlar Kurulunun istifası
  • Başbakanın ölümü
  • Başbakanın Yüce Divana sevki

BAŞBAKAN

Görev ve Yetkileri;

  • Bakanları seçmek ve görevden alınmasını önermek
  • Bakanlar kuruluna başkanlık etmek
  • Bakanlar arasında koordinasyonu sağlamak
  • Bakanların görevlerini yerine getirmesini gözetmek
  • MGK ya katılmak
  • Yönetmelik çıkarmak

Görevi Şu Hallerde Sona Erer;

  • Ölüm
  • İstifa
  • Milletvekili seçilme yeterliliğini yitirmek
  • TBMM seçimlerinin yenilenmesi
  • Yüce Divana sevk
  • Güvensizlik oyu
  • Cumhurbaşkanı seçilme

GEÇİCİ BAKANLAR KURULU

  • Seçim döneminin sona ermesi veya erken seçim kararını alınması halinde adalet, içişleri ve ulaştırma bakanları istifa eder.
  • Seçimin başlangıç tarihinden üç gün önce, seçim dönemi bitmeden seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde ise, bu karardan başlayarak 5 gün içinde bu bakanlıklara TBMM içinden veya dışından bağımsızlar Başbakanca atanır.
  • Cumhurbaşkanının seçimleri yenilemesi halinde ise tüm Bakanlar Kurulu istifa eder.
  • Cumhurbaşkanı geçici Bakanlar Kurulunu kurmak için bir Başbakan atar. Başbakan adalet, içişleri ve ulaştırma bakanlarını bağımsızlardan, diğerlerini partilerinin güçleri oranında atama yapar.
  • Geçici Bakanlar Kurulu, yenileme tarihinden itibaren 5 gün içinde kurulur.
  • Geçici Bakanlar Kurulunda güven oylamasına gidilmez.
  • Geçici Bakanlar Kurulu seçim süresince ve yeni meclis toplanıncaya kadar görevde kalır.

Milli Güvenlik Kurulu ( MGK )

  • Başkent teşkilatına yardımcı bir kuruluştur.
  • Bir yere bağlı değildir ve BAĞLAYICI DEĞİL TAVSİYE KARARLARI alır.
  • 2 ayda bir toplanır ( 2003 )
  • MGK Genel Sekreterliği üye değildir ve Başbakanlığa bağlıdır.
  • Cumhurbaşkanı doğal başkanıdır.
  • Cumhurbaşkanı, Başbakan, İçişleri Bakanı, Dışişleri Bakanı, Milli Savunma Bakanı, Adalet Bakanı, Başbakan Yardımcıları, Genel Kurmay Başkanı, KKK, DKK, HKK ve Jandarma Genel Komutanı üyeleridir.

İDARENİN DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİ

Kanun Hükmünde Kararname ( KHK )

  • 1961 anayasasına 71 değişikliği ile girmiştir.
  • Bakanlar kurulu tarafından çıkarılır.
  • Meclisin ‘’ yetki kanunu ‘’ ile Bakanlar Kuruluna izin vermesi gerekir.
  • Yetki kanununda çıkarılacak KHK nın; amacı, kapsamı, ilkeleri, kullanma süresi gösterilmek zorundadır.
  • Anayasa Mahkemesinin yargı denetimine tabidir.
  • Bakanlar kurulunun düşürülmesi veya yasama döneminin bitmesi yetki kanununu sona erdirmez.
  • KHK’lar resmi gazetede yayımlandıkları gün yürürlüğe girer ve TBMM ye sunulur.
  • Meclise sunulmayan KHK’lar bu tarihte, reddedilen KHK’lar ise bu kararın resmi gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar.
  • Yurt çapındadır.

OHAL ve Sıkıyönetim KHK’ sı

  • Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılır.
  • Yetki kanununa ihtiyaç yoktur.
  • Anayasada görülen bir sınırlama yoktur.
  • Resmi gazetede yayımlanır ve aynı gün TBMM ye sunulur. TBMM reddedebilir, aynen veya değiştirerek kabul edebilir.
  • Anayasa Mahkemesinin denetimine tabi değildir.
  • Hiçbir kanunu değiştiremez yürürlükten kaldıramaz.
  • Bölgeseldir.

Tüzük

  • Bakanlar Kurulu tarafından kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği işleri belirtmek üzere Danıştayın incelemesinden geçirilmek şartıyla tüzükleri çıkarabilir.
  • Cumhurbaşkanı tarafından yayımlanır ve imzalanır.
  • Yargısal denetimlerini Danıştay yapar.

Yönetmelik

  • Başbakan, Bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri tarafından çıkarılır.
  • Hepsi resmi gazetede yayımlanmaz. Hangilerinin yayımlanacağı kanunla gösterilmiştir.
  • Kanuna dayanmak zorundadır.
  • Yargısal Denetiminin Danıştay

Olağanüstü Yönetim Usulleri

  1. OHAL
  • Tabi afet ağır ekonomik bunalım ve salgın hastalıklarda MGK’nın görüşü alınmaksızın cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan bakanlar kurulu tarafından ilan edilir.
  • Şiddet olaylarının yaygınlaşması, kamu düzenin ciddi şekilde bozulması durumlarında MGK’nın görüşü alınır.
  • Yurdun tamamında veya bazı bölgelerinde 6 ayı geçmemek üzere ilan edilir.
  • Resmi gazetede yayımlanır ve aynı gün TBMM onayına sunulur.
  • Meclis süreyi kısaltabilir, kaldırabilir veya 4 er aylık süreyle uzatabilir.
  • Vatandaşlar için para, mal ve çalışma yükümlülükleri getirilebilir.
  • Temel hak ve hürriyetler sınırlanabileceği gibi durdurulabilir.
  • Kolluk yetkileri sivil makamlardadır.
  • OHAL ili kapsıyorsa yönetim il valisine geçer.
  • OHAL birkaç ili kapsıyorsa yönetim bölge valisine geçer.
  1. Sıkıyönetim, Seferberlik ve Savaş Hali
  • Savaş hali, ayaklanma olması, ülkenin ve milletin bölünmeliğini tehlikeye düşüren durumlarda MGK’nın görüşü alınarak Cumhurbaşkanlı başkanlığında toplanan bakanlar kurulu tarafından ilan edilir.
  • Yurdun bir veya birkaç bölgesinde 6 ayı geçmeme üzere ilan edilir.
  • Resmi gazetede yayımlanır ve aynı gün TBMM’nin onayına sunulur.
  • Bazı suçlara askeri mahkemelerde bakılır.
  • Bu dönemde çıkan KHK’ları Anayasa Mahkemesi denetleyemez.
  • Kolluk kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığına bağlı sıkıyönetim komutanlıklarındadır.
  • Temel hak ve hürriyetler kısıtlanabilir, durdurulabilir.

YARGI

         1982 Anayasasının 9. maddesine göre ‘ yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır ‘

            Mahkemelerin Bağımsızlığı

            Mahkemelerin bağımsızlı, genel olarak yargı bağımsızlığı önemli anayasal ilkelerden biridir ve devletin temel nitelikleri içinde sayılan hukuk devleti ilkesinin olmazsa olmaz bir parçası yargı bağımsızlığıdır. Mahkemelerin bağımsızlığı anayasada ayrı bir madde olarak düzenlenmiştir.

  • Hâkimler, görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler.
  • Hiçbir organ, makam, merci veya kişi, yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat veremez, genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.
  • Yasama ve yürütme organları ile idare, mahkeme kararlarına uymak zorundadır; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarını hiçbir surette değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini geciktiremez.

Hakimlik Teminatı

Anayasada yer alan bu düzenlemeler ile birlikte önemli noktalardan biri de yargı bağımsızlığının gerçekleşmesi için önemli bir unsur olan yargı kişilerinin bağımsız kılınmasıdır. 1982 Anayasası bu konuyu da ayrıca düzenlemiş ve yargı organlarında görevli hâkim ve savcılarla ilgili özel düzenlemeler getirmiştir. Hâkim ve savcılar için görevlerinin yürütülmesi ve özlük işleri için ayrıca kanun çıkarılacağı belirtilmiş, ayrıca anayasal bir teminat getirilmiştir. Hâkimlik ve savcılık teminatı adı altın düzenlenen madde şu hükümleri içerir.

  • Hâkimler ve savcılar azlolunamaz
  • Kendileri istemedikçe Anayasada gösterilen yaştan önce emekliye ayrılamaz.
  • Bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa aylık, ödenek ve diğer özlük haklarından yoksun kılınamaz.

Meslekten çıkarılmayı gerektiren bir suçtan dolayı hüküm giymiş olanlar, görevini sağlık bakımından yerine getiremeyeceği kesin olarak anlaşılanlar veya meslekte kalmalarının uygun olmadığına karar verilenler hakkında kanundaki istisnalar saklıdır.

            Hâkimler Savcılar Yüksek Kurulu ( HSYK )

  • 22 asıl 12 yedek üyeden oluşur
  • Kurul üç daire halinde çalışır.
  • Kuruluş başkanı Adalet Bakanıdır. Adalet bakanlığı müsteşarı kurulun tabii üyesidir.
  • Üyeler 4 yıl için seçilirler, görev süresi biten tekrar seçilebilir.
  • 4 asıl üyesini cumhurbaşkanı, öğretim üyeleri ve avukatlar arasından
  • 3 asıl 3 yedek üye Yargıtay’dan
  • 2 asıl 2 yedek üye Danıştay’dan
  • 1 asıl 1 yedek üye Türkiye Adalet Akademisinden
  • 7 asıl 4 yedek üye adli yargı hâkim ve savcılarından
  • 3 asıl 2 yedek üye İdari yargı hâkim ve savcıları

Arasından seçilir.

  • Kurulun meslekten çıkarma cezasına ilişkin alanlar dışındaki kararlarına karşı yargı yolu kapalıdır. Meslekten çıkarmaya Danıştay’da dava açılır.

Anayasa Mahkemesi

  • 17 asıl üyeden oluşur yedek üyelik yoktur.
  • 45 yaşını doldurmuş olmak gerekir.
  • Başkanın görev süresi 4 yıldır ve tekrar seçilebilir.
  • Üyelerin görev süresi 12 yıldır ve tekrar seçilemez.
  • 65 yaşında emekliye ayrılırlar.
  • Yüce divan sıfatıyla yargılama yapar.
Cumhurbaşkanı 14 üye seçer TBMM 3 üye seçer
·         3 üye Yargıtay’dan

·         2 üye Danıştay’dan

·         1 üye Askeri Yargıtay’dan

·         1 üye AYİM den

·         3 üye Öğretim üyelerinden

·         4 üye ise üst kademe yönetici, serbest avukat, 1.sınıf hâkim ve savcılardan, en az 5 yıl röportörlük yapmış Anayasa mahkemesi röportörlerinden seçer

·         2 üye Sayıştay’dan

·         1 üye Avukatlardan

  • Siyasi partilerin kapatılması davasına bakar.
  • Uyuşmazlık mahkemesinin başkanını seçer.
  • Bireysel başvuruları karara bağlar ( 2/3 )
  • Siyasi partilerin mali denetimini yapar.
  • Anayasa Mahkemesi iki bölüm ve Genel Kurul halinde çalışır. Bölümler, başkanvekili başkanlığında dört üyenin katılımıyla toplanır. Genel Kurul, mahkeme başkanının veya başkanın belirleyeceği başkanvekilinin başkanlığında en az 12 üye ile toplanır. Bölümler ve Genel Kurul kararlarını salt çoğunlukla alır ( 2010 değişikliği )

Anayasa Mahkemesi Yüce Divan sıfatıyla yargıladıkları;

  • Cumhurbaşkanını
  • Bakanlar Kurulu üyelerini
  • Cumhuriyet Başsavcı vekilini
  • Anayasa Mahkemesi, Danıştay, Yargıtay, Askeri Yargıtay ve AYİM başkan ve üyelerini
  • HSYK ve Sayıştay başkan ve üyelerini
  • TBMM Başkanını
  • Genel Kurmay Başkanını, Kara, Hava ve Deniz Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel Komutanını

Yargıtay

  • Adliye mahkemelerine verilen ve kanunun başka bir adli yargı mercisine bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme mercisidir. Kanunla gösterilen belli davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.
  • Üyeleri HSYK tarafından gizli oyla seçilir.
  • Başkanı kendi genel kurul üyeleri arasından salt çoğunlukla 4 yıllığına seçerler.
  • Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Cumhuriyet Başsavcıvekili Yargıtay genel kurulunun kendi üyeleri arasından gizli oyla belirleyeceği beşer aday içinden cumhurbaşkanınca 4 yıl için seçilirler.

Danıştay

  • 1868 yılında kurulmuştur. İdari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine bırakılmadı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Belli davalara ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.

Görevleri;

  • Davaları görmek
  • Tüzük tasarılarını incelemek
  • İdari uyuşmazlıkları çözmek
  • Bakanlar Kurulu tarafından gönderilen kanun tasarıları hakkında görüş bildirmek
  • İmtiyaz sözleşmeleri hakkında görüş bildirmek ( 2 ay içinde )

NOT: Üyelerinin 3/4 ünü HSYK, 1/4 ünü Cumhurbaşkanı seçer.

            Danıştay Başkanı, Başsavcı, başkanvekilleri ve daire başkanları, kendi üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca üye tamsayısının salt çoğunlu ve gizli oyla 4 yıl için seçilirler. Süresi biten tekrar seçilebilir.

            Askeri Yargıtay

  • Askeri mahkemelerden verilen bakar ve hükümlerin son inceleme mercisidir.
  • Üyelerini Cumhurbaşkanı seçer.
  • Kuruluşu işleyişi kanunla olur.

Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ( AYİM )

  • Askeri olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile asker kişileri ilgilendiren ve askeri hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıkların yargı denetimini yapan ilk de son derece mahkemesidir.
  • Üyeleri Cumhurbaşkanı tarafından seçilir.
  • Bütün davalara ilk ve son derece olarak bakar.

Uyuşmazlık Mahkemesi

  • 1 başkan 12 asıl 12 yedek üyeden oluşur.
  • Adli, idari ve askeri yargı mercileri arasındaki hüküm ve görev uyuşmazlıklarını kesin olarak çözmeye yetkilidir.
  • Başkanını Anayasa Mahkemesi seçer.
  • Üyeleri; Yargıtay, Danıştay, askeri Yargıtay ve AYİM üyeleri arasından seçilir.

SOYUT NORM DENETİMİ( İPTAL DAVASI )

  Şekil Bakımdan Esas Bakımdan
Anayasa Değişiklikleri -Cumhurbaşkanı

-110 milletvekili

-10 GÜN

-Hiç kimse AÇAMAZ!!!
Kanunlar -Cumhurbaşkanı

-110 milletvekili

-10 GÜN

-Cumhurbaşkanı

-110 milletvekili

-İktidar ve Ana muhalefet partisi meclis grupları

-60 GÜN

Kanun Hükümde Kararname -Cumhurbaşkanı

-110 milletvekili

-İktidar ve Ana muhalefet partisi meclis grupları

-60 GÜN

-Cumhurbaşkanı

-110 milletvekili

-İktidar ve Ana muhalefet partisi meclis grupları

-60 GÜN

İçtüzük -Cumhurbaşkanı

-110 milletvekili

-İktidar ve Ana muhalefet partisi meclis grupları

-60 GÜN

 

-Cumhurbaşkanı

-110 milletvekili

-İktidar ve Ana muhalefet partisi meclis grupları

-60 GÜN

 

 

SOMUT NORM DENETİMİ ( İTİRAZ – DEFİ YOLU )

  • Görülmekte olan bir davanın çözümünde kullanılacak kanun hükmünün anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle ya da davanın taraflarının başvurusunu ciddiye alması ile davaya bakan mahkeme tarafından ya da hiçbir başvuru olmaksızın davaya bakan mahkeme resen başvurması söz konusudur.
  • Davaya bakan mahkeme Anayasa mahkemesi kararına kadar davayı ertelemek zorundadır.
  • Anayasa mahkemesi işin kendisine gelişinden başlamak üzere kararı 5 ay içinde açıklar.
  • Reddedilirse dava eski kanunlara göre çözülür.
  • Anayasa Mahkemesinin işin esasına girerek verdiği ret kararının Resmi Gazetede yayımlanmasından sonra 10 YIL geçmedikçe aynı kanun hükmünün Anayasaya aykırılığı iddiasıyla tekrar başvuruda bulunulamaz.

NOT:  Sayıştay üyelerini TBMM seçer. Başkanını ise Sayıştay üyelerinin göstereceği adaylar arasından yine TBMM seçer. Sayıştay 2010 değişikli ile KİT’leride denetler.

İlgili Kategoriler

Hukuk Ders Notları



Yorumlar 15

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir