ANATOMİK DÜZLEMLER

• Planum sagittale: Vücudu önden arkaya doğru kesen düzleme denir. Bu düzlem ile vücut simetrik olmayan sağ ve sol iki bölüme ayrılır.
• Planum transversum (planum horizontale) :Yere paralel geçen, vücudu üst ve alt simetrik olmayan iki bölüme ayıran düzlemdir. Bu düzlem klinikte, axial plan olarak da bilinir.
• Planum coronale (planum frontale) :Vücudu yukarıdan aşağıya doğru kesen düzleme denir. Bu düzlem ile vücut ön ve arka iki bölüme ayrılır.

Anatomik Eksenler (Axes)    

 Bu eksenler üç yöndedir

1. Axis sagittalis: Vücudun ön tarafından arka tarafına doğru geçen eksene

Axis sagittalis’te yapılan hareketler

1. Abduksiyon: Gövdeden uzaklaşma hareketine verilen isimdir
2. Adduksiyon: Gövdeye yaklaşma hareketine denir

2. Axis transversalis: Vücudun sol tarafından sağa veya vücudun sağ tarafından sol tarafına doğru geçen eksene denir .

Bu eksende yapılan hareketler:

a.Fleksiyon:

Başın ve gövdenin öne eğilmesi

Üst ekstremitenin öne hareketi

Kolun dirsek ekleminden bükülmesi

Alt ekstremitede bacak ve ayağın arkaya doğru bükülme hareketi

              b.Ekstansiyon:

Başın ve gövdenin arkaya doğru eğilmesi

Anatomik pozisyonda bulunan şahsın üst ekstremitesinin arkaya hareketi

Fleksiyonda bulunan önkolun dirsek ekleminde kol ile düzleşmesi

Alt ekstremitenin fleksiyon pozisyonunda bulunan bacak ve ayak bölgelerinin öne doğru düzleşme hareketi.

3.Axis verticalis: Yukarıdan aşağıya doğru ve yere dik olan eksene denir

Bu eksende yapılan hareketler:

Rotasyon: Başın, gövdenin ve ekstremitelerin dönmesine verilen addır

*Üst ekstremitenin içe dönmesine özel olarak pronasyon, dışa dönmesine ise supinasyon denir

*Alt ekstremitede ayağın plantar bölgesinin (taban) içe dönmesine inversiyon, dışa dönmesine ise eversiyon denir

                                                                                                                                     SAYFA:1

VÜCUT BOŞLUKLARI VE VÜCUDUN BÖLÜMLERİ

1. Vücudun ön tarafında (ventral) bulunan boşluklar

*Cavitas Thoracis (göğüs boşluğu)

* Cavitas Abdominalis (karın boşluğu)

* Cavitas Pelvis (leğen boşluğu)

2. Vücudun arka tarafında (dorsal) bulunan boşluklar

• Cavitas Cranii (beyin boşluğu)
• Cavitas Spinalis(omuriliğin bulunduğu alan).

Karın Boşluğu Kadranları

Karın boşluğu dört kadrana ayrılır:

Bu kadranlar

*Sağ üst kadran     *Sağ alt kadran  *Sol üst kadran  *Sol alt kadran

Vücudun Bölümleri

Baş (Caput)

İnsan vücudunun baş bölgesine verilen addır.

Boyun (Collum)

İnsan vücudunun boyun bölgesine verilen addır

Gövde (Truncus)

İnsan vücudunun gövde bölgesine verilen addır. Gövde bölümünün üç alt bölgesi bulunmaktadır:

Thorax: Göğüs boşluğu,

Abdomen: Karın boşluğu,

Pelvis: Leğen boşluğu.

Üst ekstremite

Bu bölüme üst taraf da denir. Üst ekstremite scapula (kürek kemiği) ve clavicula (köprücük kemiği) ile gövdeye bağlanmışlardır. 

Üst ekstremite üç bölgeye ayrılır;

                                                                                                                                                  SAYFA:2         

• Brachium (kol): Bu bölgede bulunan kemiğe humerus (kol kemiği) denir.
• Antebrachium (ön kol): Bu bölgede radius (döner kemik) ve ulna (dirsek kemiği) kemikleri bulunur.
• Manus (el): El bileği ekleminden sonraki bölüme verilen isimdir

El bölgesi üç grup kemik tarafından oluşturulur.

Ossa carpi: El bilek kemiklerine denir. 8 kemiktir.

Ossa metacarpi: El tarak kemikleri de denir. 5 kemikten oluşur.

Phalanges: El parmak kemiklerine denir. Başparmakta iki, diğer parmaklarda üç kemik bulunur. Toplam 14 kemiktir.

Alt ekstremite

Alt ekstremite üç bölgeye ayrılmıştır.

1. a) Uyluk bölgesi (femoral bölge): Bu bölgenin kemiği os femoris (femur)’dir.
2. b) Crus bölgesi (bacak bölgesi): Bu bölgenin iç tarafında tibia, dış tarafında ise fibula ismi verilen kemikler bulunur.
3. c) Pes bölgesi (ayak bölgesi): Ayak bileği bölgesinden sonraki bölgeye verilen addır.

Ayak bölgesi üç bölüme ayrılır:

Ossa tarsi: Ayak bilek kemiklerine verilen isimdir. 7 kemikten oluşur.

Ossa metatarsi: Ayak bölgesi tarak kemiklerine denir. 5 kemikten oluşur.

Phalanges: Ayak parmak kemiklerinin adıdır. 14 kemikten oluşmaktadır.

*Not: Genu: Diz bölgesine verilen addır.

*Not: Cubitus: Dirsek bölgesine verilen isimdir

İNSAN VÜCUDUNUN YÖNLERİ VE TARAFLARI

Superior: Vücudun üst tarafı                İnferior: Vücudun alt tarafı           Anterior: Vücudun ön tarafı                                               Posterior: Vücudun arka tarafı           Ventral: Önde olan, karın tarafı    Dorsal: Arkada olan, sırt tarafı

Median: Orta, tam ortada bulunan    Lateral: Dış, dışa yakın olan         Medial: İç, içe yakın olan                

Internus: İç                                          Externus: Dış                                      Cranialis: Baş taraf            

 Caudalis: Kuyruk tarafı, aayak tarafı        Dexter: Sağ taraf                   Sinister: Sol taraf        

Proximalis: Vücuda yakın bölüm için kullanılan kelimedir.         

Distalis: Vücuda uzak bölümü için kullanılan kelimedir.                                                                        SAYFA:3

Kemik Grupları

Kemikler şekillerine göre altı gruba ayrılmaktadır.

              1  .Ossa longa=Uzun kemikler: Boyu eninden daha fazla olan kemiklere denir.

               2  . Ossa breve=Kısa kemikler: Boyu ile eni birbirine yakın olan kemiklere denir

       3.Ossa plana=Yassı kemikler: Yüzeyleri düz olan kemiklerdir

  4.Ossa irregularia=Düzensiz kemikler: Şekilleri düzgün olmayan kemiklere denir

5. 5. Ossa pneumotica=Havalı kemikler: İçinde sinüs bulunan kemiklere denir
6. 6. Ossa sesamoidea=Susamsı kemikler: Bu kemikler kas kirişleri ve bağların içerisinde

Uzun Kemiklerin Yapısı

Uzun kemiklerin orta kısmına diyafiz, uç kısımlarına epifiz denir.  Eklem yüzleri dışında kalan ve kemiği dıştan saran yapıya periosteum denir. Kemik iliğinin etrafını saran bölüme de endosteum denir.

Uzun bir kemikler iki bölümden meydana gelmiştir.

1. Substantia compacta (Sert madde):
2. a. Kemiğin dış tabakasıdır.

       b.Sert yapıya sahiptir.

1. Bu bölümün dış yüzüne periosteum denir.

Periosteum: Kaslara tutunma yeri, kemiğin büyümesine katkı sağlayan, damar ve sinir                bakımından zengin kemiğin en dış bölümüdür

2. Substantia spongiosa (Süngerimsi madde):

Kemiğin kompakt bölümü iç tarafında yer alır.   Süngerimsi bir yapıya sahiptir.

    KEMİKLERİN SINIFLANDIRILMASI

İskeleti meydana getiren kemikler skeleton axiale ve skeleton appendicularia olmak üzere iki ana grup altında incelenirler.

 

1. Skeleton Axiale (Aksiyel İskelet)
2. Baş iskeletini oluşturan kemikler (Ossa cranii)
3. b. Hiyoid kemik (Os hyoideum)
4. Omurgayı oluşturan kemikler (Columna vertebralis)
5. Göğüs kafesi (Thorax) iskeletini oluşturan kemikler

 

1. Baş İskeleti (Ossa Cranii)

Baş iskeletinde toplam 22 kemik bulunur. Baş iskeletinin oluşturan kemiklerin hepsine  cranium denir.  Bu kemiklerden baş iskeletinin beyni çevreleyen bölümüne neurocranium kemikleri, yüz iskeletini meydana getiren bölümüne ise viscerocranium kemikleri denir

Neurocranium kemikleri

 

   Os frontale (Alın kemiği)                   Os parietale (Çeper kemik) 

   Os occipitale (Art kafa kemiği)         Os temporale (Şakak kemiği)     

   Os ethmoidale (Kalbur kemik)

   Os sphenoidale (Temel kemik)                                                                                SAYFA: 4

Viscerocranium (Yüz) kemikleri:  ,

 

 Maxilla (Üst çene kemiği)

 Mandibula (Alt çene kemiği)

 Os zygomaticum (Elmacık kemiği)

 Os palatinum (Damak kemiği)

 Os lacrimale (Gözyaşı kemiği)

 Os nasale (Burun kemiği)

 Concha nasalis inferior (Alt burun konkası)

 Vomer (Sapan kemiği)

 

Columna vertebralis’in bölümleri

 

 Vertebrae cervicalis (boyun bölgesi) ;  vertebralardan birincisine atlas, ikincisine de axis denir

 Vertebrae thoracica (göğüs bölgesi)

 Vertebrae lumbalis (bel bölgesi)

 Os sacrum

 Os coccygis

 

Vertebrae thoracica: Göğüs bölgesini oluştururlar

 

Vertebrae lumbalis: Bel bölgesinde bulunan vertebralardır

 

2. Skeleton Appendicularia (Appendiküler İskelet)
3. Ossa mebri superioris (üst taraf kemikleri)
4. Omuz kemeri ve üst ekstremiteden oluşur.
5. Ossa membri inferioris (alt taraf kemikleri)
6. Pelvis kemeri ve alt ekstremiteden oluşur

Üst Ekstremite Kemikleri

                                               üç bölüme ayrılır.

1.Brachium: Kol bölgesidir. Bu bölgenin kemiğine humerus (kol kemiği) denir.

2. Antebrachium: Önkol bölgesidir. Bu bölgede radius (döner kemik) ve ulna (dirsek kemiği) kemikleri bulunur.

3.Manus: El bölgesidir.   Üç guruba ayrılır:

1. Ossa Carpi (Karpal=el bileği) bölgesi
2. Ossa metacarpi (metacarpal=el tarak kemikleri) bölgesi
3. Phalanx (falanks=parmak) bölgesi

 

Pelvis kemeri kemikleri

 

Os ilium (leğen kemiği),      Os ischium (oturak kemiği)  ,   Os pubis (çatı kemiği)

                                                                                    

                                                                                                                                                     SAYFA: 5                               

       Alt Ekstremite Kemikleri  

 femoral (uyluk), crus (bacak) ve pedis (ayak) olmak   üzere üç bölüme ayrılır. 

1.Femoral (uyluk) bölge: Kalça ile diz eklemi arasında yer alan bölgedir.

2.Crus (bacak) bölgesi: Alt extremitenin diz ile ayak bileği arasında yer alan bölgesidir. Bu bölgede tibia (kaval kemiği) ve fibula (kamış kemiği  bulunur.

3. Pedis: Ayak bölgesine pedis denir. Üç bölgeye ayrılır.
4. Ossa tarsi (Tarsal kemikler=ayak bileği) bölgesi

    * Calcaneus (topuk kemiği)       * Talus (aşık kemiği)           * Os naviculare    • Os cuneiforme laterale

* Os cuboideum                         *Os cuneiforme mediale       *Os cuneiforme intermedium

1. Ossa metatarsi (metatarsal=ayak tarak kemikleri) bölgesi
2. Phalanx (falanks=parmak) bölgesi

EKLEMLER  : Hareketli veya hareketsiz olsun iki veya ikiden daha fazla kemiğin bir araya gelmesiyle oluşan yapıya eklem denir. Eklemleri inceleyen bilim dalına arthrologia (okunuşu artroloji) denir.

Vücudumuzdaki Fonksiyonları

Vücut boşlukları oluşturarak hayati organları korumak (beyin, kalp vb.),

Hareketlerimizin amaca uygun olmasını sağlamak,

Ağırlığımızın yere iletilmesini sağlamak,

Vücudumuz için zararlı olabilecek sert hareketleri yumuşatmak

İnsan Vücudundaki Temel Eksenler

*Yukarıdan aşağıya dik olarak geçen eksene axis verticalis (vertikal eksen) denir. Bu eksende, içe dönme (pronasyon) ve dışa dönme (supinasyon) hareketleri yapılır.

*Sağdan sola, yere paralel olarak geçen eksene axis horizontalis (horizontal eksen) denir

*Önden arkaya ve yere paralel olarak geçen eksene axis sagittalis (sagittal eksen) denir .  Bu eksende gövdeye yaklaşma (adduksiyon) ve gövdeden uzaklaşma (abduksiyon) hareketleri yapılır

EKLEMLERİN GRUPLANDIRILMASI

Eklemler;

* Hareketsiz eklemler       *Yarı hareketli eklemler      * Hareketli eklemler olmak

   üzere üç gruba ayrılırlar.                                                                                                                  SAYFA: 6

Hareketsiz Synarthrosis-Bitişik Eklemler) eklem çeşitleri:

*SYNDESMOSİS       *JUNCTURA   FİBROSA *SYNOSTOSİS   *BASİT SYNDESMOSİS   *GOMPHOSİS

* SATURA

Yarı oynar eklem çeşitleri (Amphiarthrosis)

*JUNTUCRA CARTİLAGİNE    *SYMPHYSİS   *SYNCHONDROSİS

Eklemi Oluşturan Kemikleri Bir Arada Tutan Faktörler

 Eklem boşluğundaki negatif basınç

 Eklem kapsülü ve eklem bağları

 Eklem çevresindeki kas ve tendonlar

 Eklem yüzlerinin şekli

 Dış atmosfer basıncı

Bu faktörlerden en etkili olanı, eklem boşluğundaki negatif basınçtır

Vertebralar arasında bulunan hareketli eklemler:

 Articulatio atlantoaxialis mediana

 Articulatio atlantoaxialis lateralis

 Articulatio zygapophysialis(artikulasyo zigapofiziyalis)

 Articulatio lumbosacralis

 Articulatio sacrococcygea (artikulasyo sakrokoksigea)’dır

Toraks’ı oluşturan eklemler:

 Art. capitis costae   * Art. Costotransversaria  * Articulationes sternocostales

* Articulationes costochondrales   * Articulationes interchondrales

Üst ekstremite eklemleri

 Articulatio humeri: Omuz eklemi olarak bilinir

 Articulatio cubiti: Dirsek eklemi olarak bilinir

 Articulatio radioulnaris distalis

 Articulatio radiocarpalis El bilek eklemi olarak bilinir

 Articulationes carpi: El bileğini oluşturan kemikler arasındaki eklemlerdir.                              SAYFA:7

     Alt Ekstremitede Bulunan Eklemler     

      * Articulatio coxae: Kalça eklemi olarak bilinir

       *   Articulatio genus: Diz eklemi olarak bilinir

       * Articulatio tibiofibularis: Bacak bölgesi kemikleridir.

      * Articulatio talocruralis: Ayak bilek eklemi de denir

KASLAR HAKKINDA GENEL BİLGİLER    

        Kasları inceleyen bilim dalına myologia (miyoloji) denir

              Kas şekillerine de etki eden birçok faktör vardır. Bu faktörler;

*Yer faktörü,   *Fonksiyon faktörü      *Eklemlerle olan ilgileri     *Kas liflerinin yönü        *Kas kirişi gibi                  faktörlerdir.

           Kasların Şekilleri      :          Dört kenarlı kaslar            Geniş kas          Düz kas     İğ şekilli kas

                                                           İki başlı kas                        İki karınlı kas     Yuvarlak kas        

 Kaslarda Kasılma Çeşitleri :     *    Tonik kasılma   *      Klonik kasılma   *         İzotonik kasılma:

                                                         *   İzometrik kasılma:    

    Hareketlerin Oluşmasındaki Kas İsimleri

Agonist kas: Bir işi yapmakta en çok rolü olan kasa denir.

Sinergist kas: Agonist kasa yardımcı olan kaslara verilen isimdir.

Antagonist kas: Agonist kasın zıddına hareket oluşturan kasa verilen addır       

         Gövde kasları:  1.     Sırt bölgesi kasları

3.  Pectoral bölge kasları: Toraks (göğüs) bölgesinin ön tarafında yer alan kaslardır bunlar: M. pectoralis majör * pectoralis minör*M. serratus anterior*M. subclavius’tur.

Karın bölgesi kasları : M. obliquus externus abdominis

1. obliquus internus abdominis
2. transversus abdominis
3. rectus abdominis
4. pyramidalis

                                                                                                                                                                     SAYFA:8

 Omuz bölgesi kasları                   Üst extremite kasları   

1. deltoideus m. triceps brachii’dir
2. subscapularis fleksor
3. supraspinatus ekstansor
4. infraspinatus Thenar bölge kasları
5. teres majör Hipothenar bölge kasları
6. teres minör Orta grup kaslar

 

 Kalça bölgesi (gluteal bölge) kasları                    Uyluk bölgesi kasları

1. gluteus maximus Fleksiyon Ekstansiyon     
2. gluteus medius Addüksiyon          Abdüksiyon
3. gluteus minimus İç rotasyon ve Dış rotasyon

 Ayak (pes) bölgesi kasları

Abdüksiyon,     Addüksiyon,      Oppozisyon,      Repozisyon,      Fleksiyon,      Extansiyon

KASLARLA İLGİLİ BAZI TERİMLER

Hipertrofi: Kas dokusunu oluşturan hücrelerin hacim olarak artış göstermesi.

Hipertoni: Kas tonusunun aşırı derecede artışı.

Hipotoni: Kas tonusunun aşırı derecede azalması.

Lumbago: Bel ağrısı.

Miyalji: Kas ağrısı.

Spazm: Kaslarda ani olarak meydana gelen istem dışı geçici kasılma.

Tendinit: Kas kirişinin iltihabı.

Tetani: Bir kasın sık uyarılması sonucu sürekli kasılı kalması hâli.

Tremor: Kaslarda istem dışı kasılma, titreme

 

                                                                                                                                              SAYFA: 9

İlgili Kategoriler

Anadolu AÖF