Amerikan dış politikası ders notu



AMERİKAN DIŞ POLİTİKASI

ÜNİTE -1 ULUSLAR ARASI SİSTEMDE ABD

  • Uluslar arası ilişkilerin devlet merkezli, ulusal çıkar ve güç mücadelesi olduğunu iddia eden uluslar arası ilişkiler ekolü à Realist okulu
  • Realist okul öğretisine göre ayrılan devletler à Küçük, büyük, süper ve orta devletler.
  • Devletler ve devlet dışı aktörler arası ilişkiler topluluğu àUluslar arası sistem.
  • Süper Güç olan devletler àSovyetler Birliği ve ABD
  • ABD dış politikası àDış kaynaklar ve Dış politika stratejileri.
  • Devletlerin dış politikalarında başarılı olmak için sahip oldukları soyut ve somut varlıklar bütünü àGüç kaynaklar.
  • Devletlerin dış politikalarında takip ettikleri uzun dönemli planlı ve kapsamlı yol ve yöntemlerin toplamı àDış Politika Stratejileri.
  • ABD’nin somut güç kaynakları àToprak/ülke bütünlüğü, jeopolitik konumu, ekonomik üretimi ve teknoloji gelişmişliği.
  • ABD’nin soyut güç kaynakları àToplumsal kültür ve dayanışma, federal devlet modeli, başkanlık sistemi, liberal değerler, sahip olunan değerler ve ilkeler toplamı, dış politika stratejileri.
  • ABD’nin en önemli soyut güç kaynağı àBaşkanlık Sistemi.
  • ABD üretim gücünün en önemli unsuru àDonanmasının ve deniz gücünün çok gelişmesi.
  • ABD’nin dış politika stratejisi àYalnızcılık, Güç Dengesi Angajman’dır.
  • ABD’nin dünyaya açılması ve yerleşmesi àAngajman.
  • Amerika kıtasını sömürgeleştiren devletler àİngiltere, İspanya, Portekiz, Hollanda ve Fransa.
  • Amerikan kolonilere arasında en gelişmişi àİngiliz Kolonileri.
  • 13 İngiliz kolonisinin bağımsızlığını kazanmasında etkili olan gelişme àYedi Yıl Savaşları.
  • ABD’nin bağımsızlığını kazanmasında etkili olan faktör àFransa-İngiltere Rekabeti.
  • ABD bağımsızlık savaşında kolonilere destek veren ülke àFransa.
  • Dünya tarihinde ilk federal anayasa àABD Anayasası.
  • Çıkar ve güç kriterleri dikkate alınarak oluşan dış politika àReel politik.
  • ABD’nin ilk büyük anlaşması àJoy Anlaşması.
  • ABD, ekonomik olarak zorluk içinde olan Fransa’dan 15 milyon dolara satın aldığı bölge àLousiana.
  • Monroe Doktrininin amacı àABD’yi Avrupa’da ki çatışmalara bulaştırmamak.
  • Deniz ve kara kuvvetleri ile silah gücünü diplomatik baskı aracı kullanarak dış politikada etkili olma taktiği àGunboat Diplomasisi.
  • Wilson İlkelerinin başarıya ulaşamamasının nedeni àABD kongresinin yalnızcılık stratejisini tercih etmesi.
  • ABD’nin ikinci dünya savaşında destek verdiği ülke àİngiltere.
  • Büyük İttifak àABD – Sovyetler Birliği – İngiltere.
  • ABD’nin Çin ile yaşadığı soğuk savaş àVietnam Savaşı.
  • ABD’nin Dünya Ekonomisinde ki hegamonyasını G-7 grubu ülkeleri ile paylaşmak zorunda kaldığı gelişme àBretton Woods Sisteminin çökmesi.
  • Reagan’ın ekonomi politik alanında izlediği politika àNeoliberal.
  • Başkan Bush àÖnleyici Savaş Doktrini.
  • ABD’nin Irak dolayısıyla büyük kan kaybettiği, bunun durdurulması tavsiye edilen rapor àBaker – Hamilton Raporu.

ÜNİTE -2 ABD DIŞ POLİTİKASININ TOPLUMSAL KAYNAKLARI

  • Elit àToplumda değerli olan ve sayıca azınlık olan kimseleri içinde barındıran küçüklüğüne rağmen etkinliği yüksek grup.
  • ABD’nin geçmişte ve günümüzde ki diğer büyük güçlerden farklı olduğu iddiasıàAmerikan İstisnacılığı.
  • ABD siyasal sisteminin halkın dış politika meselelerine kafa yormasını gerektirmemesinin nedeni àBaşkanın geniş yetkilere sahip olması.
  • Amerikan siyasi kurumlarının birbirlerinin yetki anlanlarına müdahale edememesinin temel nedeni àGüçler Ayrılığı Sistemi.
  • Müşteri àAmerikan dış politikasını yapanların Amerikan halkını tanımlaması.
  • Bir kişinin dış politika ile ilgili tutumunu belirleyen faktörler àEğitim, dini inanç, yaşı, yaşadığı yer ve cinsiyeti.
  • ABD’nin ikinci dünya savaşına katılmasına neden olan olay àPearl Harbor Baskını.
  • İdeoloji àSiyasal ya da toplumsal bir öğreti, topluma veya siyasete yön verme iddiası ile sistematik olarak oluşturulmuş fikirler bütünüdür.
  • Yasama, yürütme ve yargı olarak bilinen üç yönetim erkine ilave olarak medyaya verilen isim àDördüncü Kuvvet.
  • Gazetecilerin Kaynakları àHalka açık yapılan demeçler, röportajlar, resmi yetkililerden farklı yollarla edinilmiş bilgiler.
  • Devlet veya hükümetten bağımsız olarak çalışan, bilgi ve strateji üreten kuruluş à Düşünce Kuruluşu.
  • Liberal okuyuculara hitap eden dergiler àNew Republic ve Nation.
  • Dış politika da basının rolü àBilgilendirme, yorumlama ve belirli aktörlerin çıkarlarını temsil etme.
  • Amerikan tarihine damgasını vuran toplumsal sorun àKölelik.
  • ABD zencilere karşı ayrımcılık konusunda değişimi en zor hazmeden devlet kurumu àDışişleri Bakanlığı.
  • Dini veya felsefi inançları nedeniyle askerlik hizmetini yerine getirmeyenlere verilen ad àVicdani Retçi.
  • Yönetime karşı gelmeyi ifade eden ancak şiddet içermeyen eylemler àSivil itaatsizlik.
  • Baskı ve çıkar grubunu siyasi partiden ayıran en önemli özellik àİkisinin de iktidarı hedeflememesi.
  • Baskı ve çıkar grubunun ortaya çıkış nedeni àBireylerin tek başına siyasi süreçlere etkisinin sınırlı olacağı düşüncesi.
  • Partilere para kaynağı sağlayan àSiyasi eylem komitesi.
  • Amerikan çiftçi ve tarım grupları àNational Grange, Amerikan Çiftçi Bürosu Federasyonu ve Çiftçiler Birliği.
  • Lobicilik àAmerikan hükümeti ve kongre tarafından alınan kararları etkileme amacıyla yürütülen faaliyetler.
  • ABD Lobilerinin temel fonksiyonu àPara karşılığında baskı gruplarını kongrede temsil etmek.
  • Baskı gruplarının çalışma yöntemleri àBasın yolu, protesto yürüyüşleri, oturma eylemleri, ayaklanma ve başkaldırı.

ÜNİTE -3 ABD DIŞ POLİTİKASI KARAR ALMA SİSTEMİ

  • ABD Dış politikasında karar alma yaklaşımını kullanma gereksinimlerinin bilimsel kaynağı àDavranışçı yaklaşım.
  • ABD devlet sisteminin temelinde àABD Anayasası vardır.
  • Amerikan vatandaşlarının devlete karşı insan hak ve özgürlüklerini garanti altına almak için anayasaya eklenen metin àHalklar Bildirgesi – 1791
  • ABD devlet sistemi àFederal bir yapıdır. ABD Anayasası devletin hukuksal zeminidir, denetim ve denge sistemi vardır, güçler dengesi vardır ve halklar bildirgesi anayasasına eklenmiştir.
  • ABD Devlet sistemin en üstünde federal hükümeti oluşturan organlar àYasama, Yürütme ve Yargı.
  • ABD’de yürütme işlevini yerine getirenler àBaşkan, başkan yardımcısı, bakanlıklar ve ilgili birimler.
  • ABD Başkanı à4 yıllığına seçilir ve 15 bakanlık vardır.
  • ABD’de dış politika yapma, yürütme ve uygulama görevi àDışişleri Bakanlığı.
  • ABD’de bakanlara verilen genel isim àSekreter.
  • ABD’de bir yasa teklifi àSenato’nun onayından geçmelidir.
  • Amerikan devlet sistemi içinde ki üçüncü güç àYüksek Mahkeme.
  • ABD devlet yönetimi àGüçler ayrılığı.
  • ABD dış politikasında hakim ve tek erkin başkan ve yürütme organları olduğu model à Başkanlık Modeli.
  • Kongrenin etkin ve belirleyici olması àKongre Modeli.
  • Yasama ve yürütmenin birlikte olması àAnayasal Denge Modeli.
  • Başkanın dış politika yetkileri àSavaşı yürütmek, dış yardımlar almak, büyükelçi atamak ve diplomatlık yapmak.
  • Kişilerin belli bir konuda ortaya koyduğu etkileyici ve çığır açıcı güce sahip fikir à Doktrin.
  • ABD dış politikasında ki doktrinler àMonreo, Truman, Reagan ve Bush doktrini.
  • ABD savunma ve askeri politikalarının uzmanlık kurumu àPentagon.
  • ABD’de kongrenin temel işlevi àYasa yapmak.
  • Cüzdan Gücü àABD bütçesinden yapılacak harcamaların ancak kongrenin onayı ile mümkün olması.
  • ABD’de savaş ilanı yetkisi à Kongre.
  • Savaş yetkileri yasasının (1973) kabul edilmesinin nedeni àVietnam savaşı mağlubiyeti.
  • 60 Gün Kuralı àKongrenin, başkanın asker gönderme kararını onaylama süresi.

ÜNİTE -4 ABD DIŞ POLİTİKASI YAKLAŞIMLARI

  • İnşacılık àDış politikanın inşa sürecinden oluştuğunu ve sosyal değerler üzerinde yükseldiğini savunan görüştür.
  • ABD ve Avrupa’nın sahip olduğu kültürel değerler àDemokrasi, piyasa ekonomisi, kapitalizm ve liberalizm.
  • ABD’nin kültürel açıdan etkisi altında olduğu ülkeler àİngiltere – Fransa.
  • Avrupalı göçmenlerin Amerika kıtasına göç etmelerinin amacı àYeni ve farklı bir dünya ve ülke kurmak.
  • Amerikan İstisnacılığının temel nedeni àAmerikan Özgüveni.
  • Püritenizm àKilise şekilciliği yerine bireysel özcülüğe önem verilmesini savunan görüştür.
  • Amerikan liberal değerleri ile Amerikan dini inancını uzlaştıran kavram àAmerikan İtikadı.
  • Kutsal Misyon à13 Koloniden kurulmuş olan ABD’nin sınırlı kalmayıp Amerika kıtasına yayılması.
  • Ahistorizim àABD’nin düşmanlarının olmaması.
  • ABD dış politikasına kılavuzluk eden ilkeler àYalnızcılık, moralizm, yayılmacılık ve çıkarcılık.
  • ABD dış politikasının ikilemleri àÖzgürlük savunuculuğu – emperyalizm, moralizm – çıkarcılık, çok taraflılık – tek taraflılık, yalnızcılık – yayılmacılık, pragmatizm – tutarlılık.
  • ABD dış politikasının yalnızcılık ve yayılmacılık arasında gidip gelmesinin sebebi à ABD’nin çıkarlarına göre davranması.
  • İdeal düşünce ile pratik eylemin fayda kriterlerine göre değerlendirilmesi à Pragmatizm.
  • Çok taraflılık – tek taraflılık örnek àIrak Politikası.
  • Marksistlere göre emperyalizm à Bir başka ülkenin yönetimini ekonomik amaçlarla değiştirip kontrol ve sömürü altına almak.
  • ABD’nin Afganistan ve Irak işgali àDemokratik emperyalizm.
  • ABD Teorileri àRealizm, idealizm, liberalizm ve yeni muhafazakârlık.
  • Önleyici Darbe/Savaş à2003 yılında ABD’nin Irak’ı işgal etmesine dayanan anlayış.
  • İdealizm-Liberalizm arasında ki fark àİnsan hakları konusunda ki hassasiyet.
  • ABD’nin ilk girişimi àMilletler cemiyeti örgütü ve uygulamaları.
  • BM ve MC Örgütlerinin ve idealist politikaların temel amacı àMüşterek Güvenlik Sistemi.
  • Yeni muhafazakârlar àSoğuk savaş sonrasında etkili olmuştur.

İlgili Kategoriler

Anadolu AÖF AÖF Ders Notları



Yorumlar 1

  • Merhabalar,
    Bu özet midir? Yoksa konu başlıkları şeklinde mi dersi ilk defa aldığım için anlayamadım yardımcı olur musunuz?

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir