MALİYE İLMİNDE MODERN YAKLAŞIM
Devletin yeni baştan fonksiyonların gözden geçirilmesi ve buna göre harcama ve finans politikalarının tayini maliye ilminde teknik ve seviyeli klasik yaklaşımın yerini fonksiyonel bir yaklaşıma kamu ekonomisi başlığı altında bırakmıştır. Özetle Jandarma (koruyucu) devletten müdahaleci devler, sosyal devlet, refah devleri deyimleri ile ortaya konan fonksiyonel devlete geçilmesi ile maliye ilminde de buna paralel gerekli değişmelere bilinmesi kaçınılmaz olmuştur.
A – Klasik maliye ilmindeki gelişmeler
Klasiklerin bir veri olarak kabul ettikleri kamu harcamaları devlet fonksiyonlarındaki gelişmeler doğrultusunda yeniden ele alınıp üzerinde özellikle başlangıçta artış nedenleri sonrada bu harcamaların bünyesel dağılımları olmak üzere durulmaya başlanmıştır. Kamu gelirlerinin de salt kamu harcamalarının finansmanı acısından değerlendirmelerinin yanı sıra soysa ekonomik etkileri üzerimde durulmuştur. Kamu gelirlerinden vergiler sadece mali amaçla değil sosyoekonomik amaçla da alınmaya başlanmış ve bu eylem maliye ilminde yeni akımların başlamasına neden olmuştur. Örneğin ülkede üretilemeyen dolayısıyla da teşviki veya korunması söz konusu olmayan bir malın ithalinden sırf kamu harcamaların finansmanı amacıyla gümrük vergisi alınması, aynı şekilde devlet borçlanması devletin finansmanı ihtiyacından değil ekonomik politikasını aracı olma doğrultusunda gelişmiştir. Örneğin devlet piyasada para hacmini daraltmak isterse borçlanır, artırmak isterse borç ödemesinde bulunulur.
Klasik maliye ilmi kamu harcamalarının karşılanması amacını incelerken modern ilmi aracı yani devletin ekonomik sosyal ve politik amaçları doğrultusundaki politikalarda nasıl bir araç olunabileceğini araştırmaktadır.
Duverger’in anlatımıyla maliye ilmi finans amacından ayrılıp sosyo-ekonomik bir müdahale aracı olarak gelişmiştir.Ona göre mali mekanizma bir emme basma tulumbaya benzemektedir.toplumun belirli bir sosyal kesiminden emdiği gelirleri diğer bir sosyal kesime dağıtmaktadır.
Sonuç olarak klasiklerin maliye ilmine salt mali açıdan yaklaşımına modern maliyeciler , iktisat politikasını yönlendirici tamamlayıcı bir yaklaşım getirmek suretiyle geliştirilmiş ve genişletilmiştir.
B- Klasik mali tekniklerdeki gelişmeler ; mali teknikteki gelişmeler ve değişmeler özellikle bütçe ile ilgili alanlardaki gelişmelerdir. Artan oranlılık en az geçim indirimi , vergi iadesi ayırma gibi teknikler sadece kamu yükünün adil dağıtımında bir arac olarak değil aynı zamanda ekonomi politikasında yönlendirme de bi teknik olarak gelişmiştir.
Klasik yaklaşım ile modern yaklaşım arasında bezerlikler ve farklar;
Ekonomi politikası yönünden klasik yaklaşım ile modern yaklaşım arasında fark olmamakla beraber amaca ulaşmada kullanılan araçlar farklıdır. Her ikisinde de amaç ekonomik büyüme fiyat istikrarı vs dir. Klasik yaklaşım piyasada toplam arz ve talep dengesini veri olarak kabul eder, mali denge bozulursa bu den geninde bozulacağı endişesi ile mali dengeyi esas alır yani bütçe dengesi klasik yaklaşımda esastır modern yaklaşımda ise toplam arz talep dengesi yani ekonomik dengenin belirli bir büyüme hızı ile birlikte var olabilmesi için mali araçların kullanılması gerektiği savunulur. Esas olan mali denge değil ekonomik dengedir. Mali denge ekonomik dengenin bir amacıdır.